Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I. Mahmud (1087-1094, İsfahan), beş yaşında iken 1092-1093 döneminde Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı ve 1093-1094'te İsfahan ve Fars bölgesi tâbî hükümdarı ilân edildi.
| Nasıreddîn Mahmud | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Büyük Selçuklu'nun 4. Sultan-ı Selatını | |||||
| Hüküm süresi | 1092-1094 | ||||
| Önce gelen | Melikşah | ||||
| Sonra gelen | Berkyaruk | ||||
| Doğum | 1087 | ||||
| Ölüm | 1094 (6-7 yaşlarında) İsfahan | ||||
| |||||
| Hanedan | Selçuklu Hanedanı | ||||
| Babası | Melikşah | ||||
| Annesi | Terken Hatun | ||||
| Dini | Sünni İslam | ||||
Kasım 1092'de Melikşah öldüğü zaman 13 yaşında[] olan ve meşru varisi olarak ilan edilmiş bulunan Ebu'l Muzaffer Berkyaruk, Büyük Selçuklu Devleti tahtına geçti. Ama Melikşah'ın karısı Karahanlılar Hanı'nın kızı olan Terken Hatun, Melikşah'tan sonra kendi oğlu Mahmud'un sultan olmasını istiyordu. O zaman Selçuklu Devleti Veziri olan ve kısaca "Mustafi" olarak anılan "Bin Marzuban Husrev Firuz Şirazi ibni Darust Tacumulk Ebu'l-Ganaim" tarafından desteklendi. Bağdad'daki Abbasiler Halifesi Muktadi'yi de haberdar eden Terken Hatun, Melikşah'ın ölümünden altı gün sonra 25 Kasım 1092'de beş yaşındaki oğlu Mahmud'u sultan ilan ettirip Bağdat'ta oğlu adına hutbe okuttu.
Çeşitli bölgelerde valilik ve yönetimcilik yapan Selçuklu ileri gelenleri, bu karışıklığı fırsat bilip kendi bağımsızlıklarını ilen etmeye başladılar. Melikşah'ın kardeşi olan Horasan ve Belh'i eline geçirdi. Melikşah'ın diğer kardeşi Tutuş, kendini Şam'da Suriye Meliki ilan etti. Yüksek yöneticilerden Halep Emiri olan Aksungur el-Hacib, bağımsızlığını bildirdi. Diyarbakır Emiri gibi diğer vâlî emirler de kendilerini bağımsız ilan ettiler.
Azerbaycan ve Arran valisi olan ve Berkyaruk'un dayısı ve kuzeni olan Yakut bin İsmail bin Davud, Mahmud'un sultanlığını kabul ettiğini açıkça bildirdi.
Kutalmış oğlu Süleyman'ın oğlu olan I. Kılıç Arslan, esir olduğu İran'dan Anadolu'ya kaçmış ve bu yörelere göç etmiş olan Türkmen aşiret mensupları tarafından Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı olarak kabul edilmişti.
Sultan Berkyaruk, devlet veziri olan "Mustavi"'den bir önce vezir olan, ama uzun bir dönem görevden sonra Haşhaşiler fedaileri tarafından bir suikasta kurban gidip öldürülmüş olan Nizam-ül Mülk yakınları ve taraftarları (Nizamiye) tarafından tutulmakta idiler.
Terken Hatun, oğluna taraftar bulmak ve saltanatını pekiştirmek için rivayete göre ordu mensuplarına 20.000 altın dinar bahşiş dağıtmış, daha sonra da Emir Kür-Boğa'yıİsfahan'da bulunan veliaht Berkyaruk'u yakalamak için İsfahan'a göndermişti. Terken Hatun ve I. Mahmud, ordu ile bu emiri izlediler. Ancak Vezir Nizam-ül Mülk taraftarları da 14 yaşındaki Berkyaruk'u Rey şehrine kaçırarak sultan ilan ettiler.
Oğlu Mahmud'u bütün ülkenin hâkimi yapmak isteyen Terken Hatun, sultan ilan edilen Berkyaruk ile mücadeleye başladı. Berkyaruk taraftarları Rey'de yeni bir ordu organize ederek Ocak 1093'te İsfahan'a yürüdüler ve şehri kuşatmaya altına aldılar. Terken Hatun ve oğlu I. Mahmud ordusu ile Berkyaruk ordusu, Luristan'da Hemedan ve Ahvaz arasındaki yol üzerinde bulan bir mevkide 17 Ocak 1093'te 'ne giriştiler. Mahmud ve Terken Hatun'un ordusundaki bâzı emirler ve askerler Berkyaruk tarafına geçtiler ve Terken Hatun'un ordusu muharebeyi kaybetti.
Terken Hatun ve Mahmud, İsfahan'a çekildi. Burada iken Mahmud'u daha önce tutmuş olan Azerbaycan ve Arran valisi ve Berkyaruk'un dayısı ve kuzeni olan Yakut ibni İsmail ibni Davud'un Sultan Berkyaruk tarafına geçtiği haberi geldi. Terken Hatun ve Vezir "Mustavi", onun bir suikastle öldürülmesini organize ettiler. Şubat 1093'te Vezir "Mustavi", Berkyaruk tarafından yakalanıp esir alınıp idam edildi. Böylece Terken Hatun'un oğlu Mahmud'u sultan yapma hayalleri suya düştü.
Terken Hatun, Berkyaruk ile bir anlaşma yapmak zorunda kaldı. Bu yapılan anlaşmaya göre Terken Hatun ile Mahmud, İsfahan ve Fars bölgesine tâbî hükümdar olarak hâkim olacaktı. Berkyaruk ise bütün batı Büyük Selçuklu Devleti üzerinde Sultan olarak hüküm sürecekti.
Bu anlaşmadan bir buçuk sene sonra Terken Hatun hastalanarak öldü. Terken Hatun'un ardından da 1094 tarihinde Sultan Mahmud çiçek hastalığına yakalanarak öldü. Böylece Beryaruk'un tek başına Büyük Selçuklu sultanlığına hakim olması daha kolay hâle geldi.
Kaynakça
- ^ https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=B%C3%BCy%C3%BCk_Sel%C3%A7uklu_sultanlar%C4%B1_listesi&stable=0&redirect=no []
- ^ Nagendra Kr Singh (ed.) (2005) International encyclopaedia of Islamic dynasties, Anmol Publication PVT Ltd., s. 1076.
- ^ a b Özaydın, Abdülkerim (2001) Sultan Berkyaruk Devri Türk Tarihi (485-498/1092-1104), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yay.
- ^ Kafesoğlu, İbrahim (1992), Selçuklular İstanbul: MEB Yayınlar, , Kür-Boğa maddesi
I. Mahmud (Büyük Selçuklu sultanı) Doğumu: 1087 Ölümü: 1094 | ||
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: I. Melikşah |  Büyük Selçuklu Sultanı 1092 – 1094 | Sonra gelen: Berkyaruk |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
I Mahmud 1087 1094 Isfahan bes yasinda iken 1092 1093 doneminde Buyuk Selcuklu Devleti hukumdari ve 1093 1094 te Isfahan ve Fars bolgesi tabi hukumdari ilan edildi Nasireddin MahmudBuyuk Selcuklu nun 4 Sultan i SelatiniHukum suresi1092 1094Once gelenMeliksahSonra gelenBerkyarukDogum1087Olum1094 6 7 yaslarinda IsfahanTam adiMahmud bin Meliksah bin Alp Arslan bin Cagri bin Mikail bin Selcuk bin DukakHanedanSelcuklu HanedaniBabasiMeliksahAnnesiTerken HatunDiniSunni Islam Kasim 1092 de Meliksah oldugu zaman 13 yasinda kaynak belirtilmeli olan ve mesru varisi olarak ilan edilmis bulunan Ebu l Muzaffer Berkyaruk Buyuk Selcuklu Devleti tahtina gecti Ama Meliksah in karisi Karahanlilar Hani nin kizi olan Terken Hatun Meliksah tan sonra kendi oglu Mahmud un sultan olmasini istiyordu O zaman Selcuklu Devleti Veziri olan ve kisaca Mustafi olarak anilan Bin Marzuban Husrev Firuz Sirazi ibni Darust Tacumulk Ebu l Ganaim tarafindan desteklendi Bagdad daki Abbasiler Halifesi Muktadi yi de haberdar eden Terken Hatun Meliksah in olumunden alti gun sonra 25 Kasim 1092 de bes yasindaki oglu Mahmud u sultan ilan ettirip Bagdat ta oglu adina hutbe okuttu Cesitli bolgelerde valilik ve yonetimcilik yapan Selcuklu ileri gelenleri bu karisikligi firsat bilip kendi bagimsizliklarini ilen etmeye basladilar Meliksah in kardesi olan Horasan ve Belh i eline gecirdi Meliksah in diger kardesi Tutus kendini Sam da Suriye Meliki ilan etti Yuksek yoneticilerden Halep Emiri olan Aksungur el Hacib bagimsizligini bildirdi Diyarbakir Emiri gibi diger vali emirler de kendilerini bagimsiz ilan ettiler Azerbaycan ve Arran valisi olan ve Berkyaruk un dayisi ve kuzeni olan Yakut bin Ismail bin Davud Mahmud un sultanligini kabul ettigini acikca bildirdi Kutalmis oglu Suleyman in oglu olan I Kilic Arslan esir oldugu Iran dan Anadolu ya kacmis ve bu yorelere goc etmis olan Turkmen asiret mensuplari tarafindan Anadolu Selcuklu Devleti Sultani olarak kabul edilmisti Sultan Berkyaruk devlet veziri olan Mustavi den bir once vezir olan ama uzun bir donem gorevden sonra Hashasiler fedaileri tarafindan bir suikasta kurban gidip oldurulmus olan Nizam ul Mulk yakinlari ve taraftarlari Nizamiye tarafindan tutulmakta idiler Terken Hatun ogluna taraftar bulmak ve saltanatini pekistirmek icin rivayete gore ordu mensuplarina 20 000 altin dinar bahsis dagitmis daha sonra da Emir Kur Boga yiIsfahan da bulunan veliaht Berkyaruk u yakalamak icin Isfahan a gondermisti Terken Hatun ve I Mahmud ordu ile bu emiri izlediler Ancak Vezir Nizam ul Mulk taraftarlari da 14 yasindaki Berkyaruk u Rey sehrine kacirarak sultan ilan ettiler Oglu Mahmud u butun ulkenin hakimi yapmak isteyen Terken Hatun sultan ilan edilen Berkyaruk ile mucadeleye basladi Berkyaruk taraftarlari Rey de yeni bir ordu organize ederek Ocak 1093 te Isfahan a yuruduler ve sehri kusatmaya altina aldilar Terken Hatun ve oglu I Mahmud ordusu ile Berkyaruk ordusu Luristan da Hemedan ve Ahvaz arasindaki yol uzerinde bulan bir mevkide 17 Ocak 1093 te ne giristiler Mahmud ve Terken Hatun un ordusundaki bazi emirler ve askerler Berkyaruk tarafina gectiler ve Terken Hatun un ordusu muharebeyi kaybetti Terken Hatun ve Mahmud Isfahan a cekildi Burada iken Mahmud u daha once tutmus olan Azerbaycan ve Arran valisi ve Berkyaruk un dayisi ve kuzeni olan Yakut ibni Ismail ibni Davud un Sultan Berkyaruk tarafina gectigi haberi geldi Terken Hatun ve Vezir Mustavi onun bir suikastle oldurulmesini organize ettiler Subat 1093 te Vezir Mustavi Berkyaruk tarafindan yakalanip esir alinip idam edildi Boylece Terken Hatun un oglu Mahmud u sultan yapma hayalleri suya dustu Terken Hatun Berkyaruk ile bir anlasma yapmak zorunda kaldi Bu yapilan anlasmaya gore Terken Hatun ile Mahmud Isfahan ve Fars bolgesine tabi hukumdar olarak hakim olacakti Berkyaruk ise butun bati Buyuk Selcuklu Devleti uzerinde Sultan olarak hukum surecekti Bu anlasmadan bir bucuk sene sonra Terken Hatun hastalanarak oldu Terken Hatun un ardindan da 1094 tarihinde Sultan Mahmud cicek hastaligina yakalanarak oldu Boylece Beryaruk un tek basina Buyuk Selcuklu sultanligina hakim olmasi daha kolay hale geldi Kaynakca https tr wikipedia org w index php title B C3 BCy C3 BCk Sel C3 A7uklu sultanlar C4 B1 listesi amp stable 0 amp redirect no yalin URL Nagendra Kr Singh ed 2005 International encyclopaedia of Islamic dynasties Anmol Publication PVT Ltd s 1076 a b Ozaydin Abdulkerim 2001 Sultan Berkyaruk Devri Turk Tarihi 485 498 1092 1104 Istanbul Istanbul Universitesi Yay ISBN 975 404 608 5 Kafesoglu Ibrahim 1992 Selcuklular Istanbul MEB Yayinlar ISBN 975 11 0454 8 Kur Boga maddesi I Mahmud Buyuk Selcuklu sultani Selcuklu HanedaniDogumu 1087 Olumu 1094Resmi unvanlarOnce gelen I Meliksah Buyuk Selcuklu Sultani 1092 1094 Sonra gelen Berkyaruk