Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I. Peloponez Savaşı, MÖ 460 – 446 yılları arasında, Sparta'nın başat güç olduğu ile (Atina İmparatorluğu) ve bazı müttefikleri arasında gerçekleşen bir dizi muharebedir. Bu çatışmalara yer yer başta Thebai olmak üzere Sparta müttefikleri ve Atina tarafında Argos da katılmıştır. Savaş, görünürdeki birkaç nedene bağlanmaktadır. Bunlar, Atina'nın kent ile liman arasında "uzun duvarlar" olarak adlandırdığı surları inşa etmesi, Attika'daki Megara kentinin Peloponez Birliği'nden ayrılması ve Atina İmparatorluğu'nun gelişmesinden Sparta'nın duyduğu tedirginlik olarak verilmektedir. Savaş MÖ 460 yılında Oenoe Muharebesi'yle başlamıştır. Atina savaşın ilk evrelerinde üstün donanması sayesinde denizde bazı başarılar elde etmiştir. Kara muharebelerinde de başarılı sonuçlar elde ettiler. Bununla birlikte MÖ 457 yılında Sparta ve müttefikleri karşısında 'nde yenilgiye uğradılar. Ancak bir Atina karşı taarruzuyla Boeotia kuvvetleri 'nde ezici bir yenilgiye uğratıldı. Ardından Atina kuvvetleri Thebai hariç olmak üzere tüm Boeotia topraklarını istila etmiştir. Daha sonra Atina Aegina donanmasını yenerek kenti kuşattı, düşürdü ve Mora Yarımadası kıyılarını yakıp yıkarak savaştaki durumunu sağlamlaştırmıştır. Ancak Atina'nın Mısır'a gönderdiği donanma ve ordunun MÖ 454 yılında yenilgiye uğraması durumu Atina açısından kötüleştirmiştir. Bunun üzerine Sparta ile beş yıllık bir ateşkes antlaşması yapılmıştır. Bu ateşkes süresinin sona ermesinin ardından MÖ 448 yılında savaş, 'la yeniden başlamıştır. Daha sonra MÖ 446 yılında Boeotia ayaklandı, Atina kuvvetlerini 'nde yenilgiye uğratarak yeniden bağımsızlığını kazandı. I. Peloponez Savaşı, Atina ile Sparta arasında, Otuz Yıl Barışı olarak bilinen bir barış antlaşmasıyla sona erdirilmiştir. Antlaşma MÖ 446 – 445 kışında yapılmıştır. Bu antlaşmanın hükümlerine göre her iki taraf da kendi topraklarına çekilecektir. Atina denizde hakim durumunu sürdürürken Sparta da karada hakim durumda kalmıştır. Savaş sonunda Megara Peloponez Birliği'ne dönmüştür. Aegina ise Attik Delos Birliği'nin vergisini ödeyen otonom bir üyesi oldu. Peloponez Birliği ve Atina İmparatorluğu arasında yeniden, MÖ 431 yılında savaş başladı ve Atina'nın Sparta tarafından işgal edildiği MÖ 404 yılına kadar sürdü. Sonuç, Attik Delos Birliği'nin dağılması ve (Atina İmparatorluğu)'nun yıkılmasıydı.
| I. Peloponez Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Antik Yunanistan | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Atina İmparatorluğu ve müttefikleri | Sparta ve müttefikleri | ||||||
Antik kaynaklar
Hem I. Peloponez Savaşı hem de esas Peloponez Savaşı ya da II. Peloponez Savaşı konusunda günümüzde ulaşan temel antik kaynak Atinalı tarihçi Tukididis'in günümüzde "History of the Peloponnesian War" adıyla bilinen çalışasıdır. Ancak bu çalışma ihtiyatla okunması gereken bir tarih çalışması olarak kabul edilir. Bu ihtiyatla karşılamanın nedeni, Tukididis'in dönemin bazı kişilerine yakınlık duyarken bazılarına antipati beslemesi olarak gösterilir. Diğer kaynaklar arasında Herodot, Diodorus, Aristoteles ve Plutarkhos sayılabilir.
Genel Çerçeve
Atina imparatorluğu ile Sparta'da dahil olmak üzere Peloponez Birliği'ne bağlı kent devletleri arasında MÖ 460 – 446 yılları arasında gerçekleşen muharebler günümüz araştırmacıları tarafından I. Peloponez Savaşı olarak tanımlansa da, bir savaşta olması beklenen bütünlüğü vermedikleri de ileri sürülmektedir.
Diğer yandan her ne kadar Sparta siyasi yapısında savaş yanlısı bir hizibin var olduğu kabul edilse de, Sparta'nın Atina ile savaş konusunda isteksiz olduğu ileri sürülmektedir. Bu bağlamda Sparta'nın bu süre içinde sadece zaman zaman Atina ile savaşa giriştiği görülür. Savaşın muharebeleri daha çok Atina ile Korint arasında geçmiştir. Dolayısıyla en azından başlangıçta I. Peloponez Savaşı'nın bir Atina - Korint savaşı olduğu ileri sürülür. Yine de Atina ile Korint arasında deniz ticareti rekabeti dolayısıyla ortaya çıkan sürtüşmeler I. Peloponez Savaşı'ndan sonra da devam etmişti. Bilindiği gibi Peloponez Birliği'nde deniz ticaretine açılan tek kent devleti Korint'tir. Atina'nın, geçmişten gelen deniz ticaret ağı ile Attik Delos'un sağladığı olanakları birleştirmesi sonucu, Korint ile rekabetinde deniz ticaretinin yayılmasında üstünlük sağlaması kaçınılmazdı.
Argos topraklarında MÖ 460 yılında gerçekleşen Oenoe Muharebesi'ni I. Peloponez Savaşı kapsamında ele alan yayınlar vardır. Muharebede Sparta kuvvetleri, Atina ve Argos kuvvetleri karşısında yenilgiye uğramıştı. Bununla birlikte Haliea Muharebesi'ni ilk muharebe olduğu görüşü de vardır.
Savaş öncesi
Pers Savaşları sonrası
Pers İmparatorluğu MÖ 492 ve 480 yıllarında Yunanistan ana kara üzerine iki saldırıda bulunmuştu. İlk saldırıda, Maraton Muharebesi'ndeki yenilgiden sonra Pers kuvvetleri geri çekilmişti. ikinci saldırının hemen öncesinde, MÖ 481 yılında 31 Grek kent devleti, Pers istilasına karşı bir ittifak şekillendirdiler. İttifakın üst komutanlığını Sparta üstlenmiştir. İkinci saldırıda da Pers kuvvetlerinin uğradığı yenilgilerle saldırı girişimi başarısız olmuş ve Pers kuvvetleri Yunanistan'dan ve Ege Denizi'nden çekilmiş ya da büyük ölçüde imha edilmişti. Yunanistan üzerindeki Pers tehdidinin ortadan kalkmasından hemen sonra Batı Anadolu'daki Grek kent devletleri de Pers hakimiyetine karşı başarıyla ayaklanmışlardı. Özellikle İstanbul Boğazı civarındaki Pers direnç noktalarının imhası için Batı Anadolu Grek kent devletleri kuvvetleriyle birleşen Grek kuvvetleri bu direnç noktalarını da ortadan kaldırdılar. Bu çerçevede Ege'deki askeri hareketlilik MÖ 479 ve 478 yıllarında yoğundu.
Bu noktada, Yunanistan'da Pers istilasına karşı savaşan Grek İttifakı'nın iki büyük gücü, Atina ve Sparta arasında, savaşa devam etme konusunda farklı stratejiler ortaya çıktı. Savaşa devam etmekten yana olan Atina, Batı Anadolu ve Ege Adaları'nın kent devletleriyle, mücadeleye devam etmek için Attik Delos Birliği'ni MÖ 478 yılında oluşturmuştur. Atina Birlik'in askeri liderliğini üstlendiği gibi mali olarak yönetiminin de üstüne almıştı. İzleyen yıllar, Pers garnizonlarına ve donanmasına karşı Attik Delos Birliği'nin başarılı taarruzlarıyla geçmiştir.
Atina'nın Yunanistan politikasında değişim
Pers İmparatorluğu'na karşı savaşı sürdürmek konusunda ayrı düşseler de bir süre için Sparta ile Atina arasında dostça ilişkiler hüküm sürmüştür. Sparta karşıtı politikanın en bilinen isimlerinden olan Themistokles MÖ 470'li yılların başlarında Atina'dan sürgün edilmiştir. Themistokles daha sonra İran'a kaçmak zorunda kaldı. Bu ortamda iki kent devleti arasında bir yakınlaşma politikasını savunan Kimon etkili olmaya başlamıştır. Spartalılarla da iyi ilişkiler geliştirmeyi başarmış, Spartalılar tarafından Sparta dostu olarak tanınmıştı. Tüm bunlara karşın Sparta, MÖ 465 yılıındaki (Taşoz Ayaklanması) sırasında Attika'yı istila etmeye karar vermişti. Ancak MÖ 464 yılındaki, evlerin çok büyük bölümünün yıkılmasına ve binlerce insanın ölümüne neden olan bir depremin hemen ardından köle helotlar ve Sparta hakimiyetindeki Messinialılar vuruşarak 'na sığınmışlardı. Sparta'nın bu insanları yeniden kontrol altına almak için savaşa girişmesi gerekmişti. Dolayısıyla bu beklenmedik olaylar, Attika'nın istilası için kuvvet ayırmasına olanak vermedi.
Sparta'daki (helot ayaklanması) ve bunun ardından gerek duyulan İthome Dağı Kuşatması, neticede olayların akışını savaş yönüne çeken etmenlerden biri olmuştur. Ayaklanmayı bastırmakta yetersiz kalan Sparta, MÖ 462 yılında tüm müttefiklerini, özellikle de Atinalıları, Pers istilası sırasında oluşturulan ve halen geçerli olan Grek İttifakı bağlarını da izleyerek yardıma çağırmıştı. Atinalıların kuşatma savaşındaki ustalıkları biliniyordu. Kimon, Atinalıları Sparta'ya destek olmak konusunda ikna etmiştir. Bunun üzerine Kimon komutasında 4 bin kişilik bir birliği Sparta'ya gönderilmiştir. Ancak Atina kuvvetlerinin ya tutumları ya da görünüşleriyle ilgili bazı nedenlerle Spartalılar, diğer kentlerden gelen yardımcı kuvvetler kalırken sadece Atina ordusunun geri gitmesini istemişlerdir. Gerekçe bildirilmemiş, sadece kendilerine ihtiyaç olmadığı söylenmiştir. Tukididis Spartalıların, Atinalıların atılgan, cesur ve devrimci karakterlerinden endişe duyduklarını yazmaktadır. Muhtemelen Atinalılarda, ayaklanmaya yönelen unsurlarınkini anımsatan bir takım özellikler gözlemişler ve kuşatma sırasında bazı "politik geçişler"in olacağından korkmuşlardı. Yine Tukididis'e göre Sparta ile Atina arasındaki ilk husumet bu olaydan doğmuştur.
Sparta'nın bu tutumu, iki kent devleti arasındaki ilişkilerde önemli bir dönüm noktasını işaret etmektedir. Her şeyden önce Sparta'yla dostça ilişkileri sürdürmekten yana olan Kimon'un siyasi itibarını ağır biçimde zedelemiştir. Sparta'ya yardım gönderilmesini etkili biçimde savunan Kimon'du. Zaten başını Efialtes'in çektiği muhaliflerinin ağır baskısı altındaydı. Sonuçta Kimon on yıl için sürgüne gönderildi. Atina politik yaşamını birincil olarak etkileyen kişi artık Kimon'un tam tersi bir tutum içindeki Perikles'di. Bu ortamda Sparta'nın tutumu düşmanlık olarak değerlendirildi ve karşılıklı alınan tavırlar durumu hızla savaşa götürdü. Atina, bir yandan Pers İmparatorluğu, diğer yandan da Peloponez Birliği ile savaşı sürdürmek kararındaydı. Sonuçta Atina Grek İttifakı'yla bağlarını kopardı.
Atina'nın Yunanistan'daki ittifakları
Perikles'in Atina'nın politikasını belirleyen kişi olduğu MÖ 461 yılından bir yıl sonra, MÖ 460 yılında Yunanistan anakarasından da birkaç müttefik edinmeyi başarmıştır. Bu müttefikler güçlü bir kent devleti olan Tesalya, Sparta'nın yüzyıllardır geleneksel olarak düşmanı olan Argos ve eski bir Sparta müttefiki olan Megara'ydı. Megara, Sparta'nın müttefiklerinden güçlü bir kent devleti olan Korint'le aralarında bir sınır gerginliğinden dolayı rahatsızdı. Megara ile kurulan ittifak özellikle önemliydi. Megara, tarımsal kaynakları sınırlı, ekonomisi daha çok ticarete dayanan bir kent devleti olmakla, esasen Atina'nın ticaretteki bir rakibiydi. Ancak bu ittifak Atina için Mora Yarımadası'nın kara yaklaşımını güvenlik altına alıyordu. Dahası Megarid'in Korint Körfezi kıyılarındaki limalarını kullanabilmek sayesinde Korint'in etki alanında bir yarma oluşturmaktaydı. Atina bu yönde yararlandı ve Megara ile 'ndeki limanı arasını tahkim etti. Ayrıca Megara'ya bir garnizon yerleştirdi. Tesalya ile ittifak ise Atina için hem askeri, hem de stratejik açıdan önemlidir. Tesalya'nın geniş ovaları at yetiştirmek için uygundu ve Tesalyalılar en iyi süvarilerdi. Ayrıca Tesalya, Sparta müttefiki olan Boeotia'nın kuzey sınır komşusuydu. Böylece bu Sparta müttefiki iki yandan baskı altında tutulabilecekti. Fakat politik etkileri en başat olan, Argos ile ittifaktır. Atina'nın uzun süredir Sparta ile rekabet halindeki bu kent devletiyle ittifakı, Grek dünyasını birbirine hasım iki kampa ayırmış olmaktadır.
Bu olaylardan kısa süre sonra Atina Korint ve birkaç Peloponez kent devletiyle savaş durumuna girmiştir.
Savaş nedeni
- Yukarıda anlatıldığı gibi Atina ordusunun Sparta tarafından geri gönderilmesi zaten giderek genişleyen ve derinleşen bir gerginlik yaratmıştı. Atina, Pers İmparatorluğu'nun yanı sıra Peloponez Birliği ile de savaşmaya doğru yöneldi. Aynı döneme denk gelen Atina politikasındaki Kimon'dan Perikles'e geçen yönetim de bu yönelmede etkili oldu.
- Diğer taraftan Atina'nın Pers İmparatorluğu'na karşı girişilen seferlerin ganimetleriyle ve Attik Delos Birliği kaynaklarını çekip çevirmesiyle giderek güçlenmesi, Peloponez Birliği açısından bir tehdit oluşturmuş olmalıdır. Sparta'nın Taşoz'a destek olmak amacıyla Attika'yı istila etmeye karar vermesi ve bu konuda Taşoz'a söz vermesi, bunun göstergesi olabilir.
- Atina'nın MÖ 459 yılında deniz kenarında olmayan kentle Pire Limanı arasında, Uzun Duvarlar olarak adlandırılan bağlantı sağlayan bir sur inşa etmeye başlaması, başta Sparta olmak üzere Peloponez Birliği'nin tedirgin etmiştir. Bu tahkimat sayesinde kentin karadan kuşatılması olanaksız hale gelmektidir. Çünkü karadan kuşatıldığında dahi deniz üzerinden dışarıyla bağlantısı olacaktır. Üstelik Atina sadece Uzun Duvarlar'ı inşa etmekle kalmıyor, dönemin tanınmış mimarı Miletli Hippodamus'a Pire'nin plankarelere bölünmüş bir kent planını hazırlatıyordu.
- Atina ile Sparta arasındaki gerginliklerin bu tarihlerde ortaya çıktığı Diodorus'un anlatımından anlaşılmaktadır. Diodorus'a göre Sparta, MÖ 475 – 474 yıllarında Pers İmparatorluğu'na karşı askerî harekâtların liderliğini yeniden üstlenmek istiyordu. Bu liderliğin Sparta'ya önemli ölçüde refah artışı sağlayacağı düşünülüyordu. Günümüz araştırmacıları bu açıklamayı, Sparta'da savaş yanlısı bir hizibin bulunduğuna bir işaret olarak görme eğilimindedirler.
- Atina'nın özellikle Argos ve Megara kent devletiyle kurduğu ittifaklar da olayların akışını sıcak bir çatışmaya doğru sürüklemiştir. Megara ittifakı Atina'ya Korint Körfezi'nde kolayca ulaşabileceği limanlar sağlamakla Korint'in batıya uzanan deniz ticaretine rakip olmasını sağlamıştır. Diğer yandan Korint'in bir süredir hesapladığı genişleme politikası, doğal olarak güney ve kuzey komşuları Argos'la Megara'yı hedef alıyordu. Bu iki kent devletiyle Atina'nın kurduğu ittifak, bu emeli önünde ciddi bir engel oluşturacaktı. Bu durumda Korint de Atina'ya karşı şiddetli bir hınç oluşmuş ve her ne kadar helot ayaklanmasına karşı yürütülen Ithome Dağı Kuşatması için birlik göndermediyese de onu Sparta'dan destek sağlamaya itmiştir. Tesalya ittifakı ise Boeotia'yı aynı şeye zorlamıştır.
- Aegina'nın Atina tarafından istila edilmesini de I. Peloponez Savaşı'nın ikincil bir nedeni olarak görme eğilimi vardır.
Tüm bu olayların bir sonucu olarak Sparta'nın da MÖ 457'de Atina'yla savaşmak konusunda bir karar vermesine yol açmıştır.
Atina'nın Mısır Seferi
Hangisi olursa olsun Yunanistan'daki ilk muharebeyle aynı yılda, MÖ 460 yılında Attik Delos Birliği donanması, Libya kralı 'un Pers hakimiyetine karşı başlattığı ve neredeyse tüm Mısır'a da yayılan ayaklanmayı desteklemek için Mısır'a 200 gemiden oluşan bir filo ve ordu göndermiştir. Böylece Atina güçlerini iki cephede, hem Yunanistan'da hem de Doğu Akdeniz'de savaşa sokmuş oldu. Doğu Akdeniz'de harekâttaki amaç, buradaki Fenike deniz ticaretini ele geçirmekti.
Mısır'a gönderilen Atina kuvvetlerini taşıyan Atina donanması Nil Deltası'na girmiş ve buradaki ayaklanma güçleriyle birleşmişlerdi ve başlarda duruma hakimdiler. Öncelikle bu güçleri bölmeyi amaçlayan Pers Kralı I. Artaserhas Megabyzus'u, Attika'yı istila etsinler diye Sparta'ya göndermiştir. Bu durumda Atina'nın Mısır'daki kuvvetlerini geri çekmek zorunda kalacağı düşünülüyordu. Megabyzus'un yanında bu işte kullanacağı yeterince para vardı. Tukididis'in anlatımına bakılırsa bu parayla Sparta'da istenilen sonucu elde edilemediği anlaşılıyor. Bu strateji işe yaramayınca Artaserhas, General (Megabyzus ile karıştırlmamalıdır) komutası altında bir orduyu Mısır'a göndermiştir.
General komutası altında güçlü bir Pers ordusu, (Memfis Muharebesi)'nde Atina ve ayaklanma kuvvetlerini yenilgiye uğramıştır. Muhtemelen Mısır kuvvetlerini tümüyle imha etmişti, fakat Atina kuvvetleri Menfis dışına çekilmeyi başarabildiler. Geri çekilen bu kuvvetler Nil Nehri kıyısındaki Prosopitis Adası'nda kuşatıldılar. Pers kuvvetleri 18 aylık bir kuşatmanın ardından adayı ele geçirdiler ve Grek kuvvetlerinin büyük bir bölümünü imha ettiler. Burada imha edilen gemiler seferin başlarında Mısır'a gönderilen 200 geminin tümü değildi, ama en azından 40 gemi olmalıdır. Ayrıca tüm donanım ve çok sayıda asker de kaybedilmiştir. Tukididis Mısır Seferi'nin altı yıl sürdüğünü yazmaktadır. Buna göre Mısır'daki Atina kuvvetlerinin kesin yenilgisi MÖ 454 yılına denk gelmektedir. Atina'nın önemli kaynakları, Mısır seferinin altıncı yılında art arda uğranılan bu yenilgiler sonucunda birdenbire tıkanma noktasına gelmiştir.
Muharebeler
Atina üstünlüğü dönemi
Atina kuvvetleri birkaç Peloponez kent devletlerinden oluşan bileşik kuvvetler karşısında MÖ 460 ve 459 yılında önemli iki muharebe vermiştir. Karada Korint ve Epidaurus kuvvetleri karşısında Argolis Körfezi'nin doğu kıyılarındaki Haliea Muharebesi'nde yenilgiye uğrarken MÖ 459 yılında'ndeki Cecryphaleia Deniz Muharebesi'nde galip gelmiştir. Ancak Saronik Körfezi'nde elde edilen bu başarı Atina için büyük bir sorun teşkil edecektir. Kendi durumu yönünden Atina'yı bir tehdit olarak gören Aegina, Peloponez'den ittifaklarının da desteğiyle güçlü bir filo oluşturarak Atina'ya karşı savaşa girmiştir. Yine de bir deniz muharebesinde, yetmiş Aegina ve Peloponez gemisini bordalayıp ele geçiren Atina Donanması parlak bir zafer kazanmıştır. Atina Donanması bu muharebenin ardından komutasında Aegina'da karaya asker çıkarmış ve kent MÖ 459 yılında kuşatılmıştır.
Atina'nın mevcut kuvvetlerinin Mısır'da ve Aegina'da çakılıp kalmasını değerlendiren Korint, Megarid'i istila etmiştir. Bu harekâttan amaç, Aegina'daki Atina kuvvetlerinin, bu yeni tehdidi karşılamak için geri çekilmesini sağlamaktı. Atina ise Aegina'daki kuvvetlerinin geri çekmek yerine normal askerlerden daha yaşlı ve daha genç erkek nüfusu silahaltına alarak yeni bir kuvvet oluşturmuş, bu kuvveti komutasında Megara'ya sevk etmiştir. Burada gerçekleşen muharebede kesin sonuç alınamadıysa da Atina kuvvetleri durumlarını gün sonunda korumayı başarmışlardır. On iki gün sonra Korint kuvvetleri saldırıya geçti. Ancak Atinalılar bir çıkış yaparak bu saldırı düzenini bozmuştur. Geri çekilen Korint ordusunun önemlice bir bölümü, peşlerinden gelen Atina kuvvelerinin de baskısıyla yanlış yönde ilerlediler. Sonunda etrafı hendeklerle çevrili bir özel mülk alanında sıkışıp kaldılar ve çıkış bulamadılar. Hafif piyadeyle çevreyi saran ve ağır piyadeyle cephe taarruzu yapan Atina kuvvetleri tarafından büyük ölçüde imha edildiler. Ancak Korint ordusunun büyük kısmı çekilmeyi başarmıştır.
Savaşın ilk birkaç yılında Sparta herhangi bir askerî harekâta girişmemiştir. Sparta birliklerinin savaşın başlarında bazı dar çerçeveli harekâtlara girişmiş olmaları olasıdır. Fakat günümüze ulaşan hiçbir kaynakta bu konuda bilgi yoktur. Sparta'nın giriştiği ilk harekât MÖ 458 yılındadır. Ancak bu askerî harekât da doğrudan Atina'ya karşı bir harekât değildi. Atina'nın müttefiki Fokida, Doris topraklarına saldırmış ve bir kenti ele geçirmişti. Dorisliler etnik olarak Dor'du ve Sparta ile yakın bağları vardı. Bu durumda küçük yaştaki kral Pleistonax adına General komutasında, 500 Spartalı ve onbin diğer müttefik askerlerinden oluşan bir orduyla Korint Körfezi'nin karşı kıyısına destek kuvveti olarak gönderilmiştir. Bu Sparta ordusunun gelişi üzerine Fokida kuvvetleri geri çekilmiştir. Ancak bu sırada bir Atina filosu, Megaris'in batı kıyılarından Korint Körfezi kıyılarına gelerek Sparta ordusunun geri dönüş yolunu kontrol altına almıştır. Bunun üzerine Nicomedes ordusunu güneye, Boeotia içlerine götürmüştür. Bu şekilde hareket etmesine yol açan bir neden daha vardı. Atina'da demokrasiyi devirek siyasi iktidarı ele geçirmek ve Uzun Duvarlar'ın inşasına son vermek amacındaki bir siyasi hiziple gizli görüşmeler sürdürülmekteydi. Diğer yandan Yale Üniversitesi'nden Prof. Donald Kagan, General Nicomedes'in, Boeotia'yı Thebai liderliğinde birleştirmek için Thebai ile temas içinde olduğunu ileri sürmektedir. Ordusu ile Boeotia'ya geçmekle bunu sağlamaya yönelmiş olmalıdır.
Bundan kısa bir süre sonra MÖ 458 yılında kuşatma altındaki Aegina teslim oldu, surlarının yıktı ve donanmasını Atina'ya teslim etti. Dahası, Attik Delos Birliği'nin vergi ödeyen bir üyesi haline geldi. Donald Kagan bu olaylar dolayısıyla yılı, Atina açısından annus mirabilis (muhteşem yıl) olarak tanımlamaktadır.
Atina'da demokrasiyi devirmek için bir komplonun hazırlıkları olduğu öğrenilmiş olabilir. Öte yandan Boeotia'da 12 bin kişilik güçlü bir Sparta ordusunun varlığı da biliniyordu. Bunun üzerine Atina ve müttefiklerinden oluşan 14 bin kişilik bir ordu, Sparta kuvvetlerini karşılamak üzere yürüyüşe geçirilmiştir. Orduda bin kişilik bir Argos birliğinin yanı sıra Attik Delos Birliği'nden güçlü bir birlik de yer almıştır. Tesalya'dan katılan bir grup süvari de vardır ancak muharebe sırasında Sparta tarafına geçmişlerdir. İki ordu arasındaki MÖ 457 yılındaki muharebe olarak bilinir. Muharebede her iki tarafın kayıpları da ağır olmuştur. Fakat yenilgi Atina ve müttefiklerine düştü. Bu galibiyete karşın Sparta ordusu Attika'yı istila etmeye yanaşmadı ve Sparta'ya dönmek üzere Korint Kıstağı yönünde hareket etti.
Atina Tanagra yenilgisinden sonra hareketlenmiş, 62 gün sonra fakat MÖ 456 yılında komutasındaki bir kuvveti Boeotia'ya sevk etmiştir. Bu kuvvet Boeotia ordusu ile 'nde karşılaşmıştır. Muharebe Atina kuvvetlerinin açık bir galibiyetiyle sonuçlanmış ve Thebai hariç olmak üzere tüm Boeotia ile Fokida ve istila edilmiştir. Fokida ve Lokris Attik Delos Birliği'ne katıldılar. Atinalılar Boeotia'da Tanagra'nın kent surlarını yıktılar. Ayrıca en zenginlerden yüz kadar kentliyi rehine olarak aldılar. Atina için bu, Uzun Duvarlar'ı bitirmek için bir fırsattı. Ayrıca Atina Mora Yarımadası'nda ve Achaea üzerinde de hakimiyet kurmuştur.
Bu başarıları devam ettirmek isteyen Atina, MÖ 456 yılında General komutası altında Mora Yarımadası kıyılarını yağmalamak üzere bir görev kuvveti göndermiştir. Atina filosu Yarımada kıyılarını dolaşarak Sparta tersanelerine saldırdı ve yağmaladı. Bunun ardından Korint Körfezi'ne ulaşıp Sikyon sahiline asker çıkardılar ve Sikyon kuvvetlerini bir muharebede yenilgiye uğrattılar. Ardından Korint Körfezi'ne yelken açan filo, körfezin çıkışında, en dar yerinde, kuzey kıyıda yer alan Korintlilerin Chalkis kentini almıştır. Bu arada aynı bölgede ele geçirilen küçük bir yerleşime olan Naupactus'a Sparta'dan sürülen ve Atina'ya sığınan bir kısım helot yerleştirilmiştir. Bu yerleşim Peloponez Savaşı sırasında Yunanistan'ın batı kesimine açılan bir liman olarak Atina için stratejik önem gösterecektir. Diğer yandanTesalya'ya, Tanagra Muharebesi'nde taraf değiştirmelerinin hesabını sormak için iki akın gerçekleştirilmiştir.
Günümüz araştırmacıları Atina'nın savaştaki ilk başarılarının gerçekleşmesinde üzerindeki Atina kontrolünün önemli payı olduğunu ileri sürerler. Megaris, Attika'yı Mora Yarımadası'na Korint Kıstağı'yla bağlayan kara uzantısıdır. Megaris'in Korint Körfezi'ne bakan batı kıyıları, bu körfezde uygun bir liman sağlıyordu. Bir avantajı da gemi mürettebatının, özellikle kürekçilerin bu liman ya da limanlara kara ulaşımından götürülebilmesine olanak vermesidir. Bu amaçla Megaris'in kıyısındaki Limanı da stratejik önemdedir. Atina'nın bu amaçla kullandığı Korint Körfezi limanı büyük olasılıkla 'dir ve burada önemli sayıda savaş gemisi bulunmuş olmalıdır. Yine de Megaris'in Atina kontrolünde tutulmasının güç olduğu ileri sürülmüştür. Görece küçük bir Sparta birliğinin geçitlerini tutabileceği ve Saronik Körfezi'yle Korint Körfezi arasındaki ulaşımı kesebileceği kabul edilmektedir.
Mısır yenilgisi sonrası
Mısır'da uğranılan ağır yenilgi Atina'da büyük bir telaş yaratmıştır. Ege Denizi'ne ve Yunanistan tarafındaki adalara bir Pers saldırısından duyulan endişe büyüktü, öyle ki Attik Delos Birliği hazinesi MÖ 454 yılında Delos'tan Atina'ya taşınmıştı. Hem böylesi bir tehdidin varlığı, hem de Mısır'da uğranılan yenilgi, Atina İmparatorluğu içindeki kontrolü de zorlaştırıyordu. Bunun sonucunda Atina'nın tüm dikkati Attik Delos Birliği'nin yeniden düzenlenmesi ve bölgenin güçlüce tutulmasına yönelmiştir. Diğer yandan Sparta da Mora Yarımadası dışında savaş konusunda isteksizdir. Bu durumda her iki tarafın savaş konusundaki azmi ve kararlılığı zayıflamıştır.
Bu arada Tesalya kralının sürgüne gönderilmiş oğlundan bir yardım çağrısı alan Atina Tesalya üzerine yürüme kararı vermiştir. Atina kuvvetleri Boeotia ve Fokida kuvvetleriyle birlikte Tesalya'nın güneyindeki Farsala üzerine yürüdüler. Ancak Tesalya süvarisi yüzünde hedeflerine ulaşamadan geri dönmek zorunda kaldılar. Tukididis bu seferden kısa bir süre sonra bu kez Perikles komutası altında bin kadar askerle Sikyon'a bir sefer daha yapıldığını, bu muharebede de Sikyon kuvvetlerinin yenilgiye uğratıldığını yazmaktadır. Buradan yeniden gemilere binip Korint Körfezi'nin kuzey kıyılarına yelken açtılar. İtalya'ya giden deniz rotası üzerinde stratejik bir konumda olan 'nın Oiniades yerleşimini kuşattılar. Ancak kuşatma sonuçlandırılamadı. Perikles'in bu Korint Seferi MÖ 453 yılında gerçekleşmiştir.
Bu olaylardan üç yıl sonra, Kimon MÖ 451 yılında sürgünden döndüğünde Atina artık Sparta ile ateşkes görüşmeleri yapmak eğilimindeydi. Kimon'un girişimiyle aynı yıl içinde beş yıllık bir ateşkes sağlanmıştır. Böylece Atina Ege'deki faaliyetlerine yeniden kaynak ayırabilmiştir.
Ateşkes sonrası
Ateşkes sonrası yıllar Atina politik yaşamında çalkantılı yıllardır. Kallias Barışı MÖ 449 yılında gerçekleşti. Olasılıkla aynı yıl Perikles Atina Kongresi'nin Yunanistan'ın geleceğini tartışmak için bir panhelenik kongre toplanması kararını almasını sağlamıştır. Günümüzde araştırmacılar bu kararın esas amacı konusunda hemfikir değildir. Bir yandan bunun bir propaganda aracı olduğu düşünülürken diğer yandan, ulaşılan barışı kalıcı kılmak amaçlı iyi niyetli bir çaba olarak görülmektedir. Ne şekilde olursa olsun, Sparta'nın katılmamasıyla bu girişim sonuçsuz kalmıştır.
Aynı yıl Sparta Delfi'yi Fokida'dan ayırarak bağımsızlığını verdi. Bunun üzerine İkinci Kutsal Savaş başladı. Perikles MÖ 448 yılında, Sparta kuvvetleri Delfi'den çekilir çekilmez bölgeyeye bir ordu göndermiştir. Delfi tapınağı yeniden Fokida kontrolüne verilmiştir.
Boeotia'da MÖ 446 yılında baş gösteren bir ayaklanma, (Atina imparatorluğu)'nun Yunanistan anakarasındaki varlığının da sonunu getirmiştir. General Tolmides komutasında bir Atina ordusu Boeotia'ya ilerledi. Başlardaki başarılarına karşın Tolmides 'nde yenilgiye uğramıştır. Bu yenilginin ardından Perikles daha ılımlı bir tavır takındı ve Atina, Boeotia, Fokida ve Lokris'ten çekildi. Boeotia'da, büyük kentler çerçevesinde Thebai'nin lider durumda olduğu federatif bir siyasi düzenleme yapıldı.
Ancak Coronea yenilgisi Eğriboz, Sikyon ve Megara'da ayaklanmaları tetiklemiştir. Perikles bir orduyla Eğriboz Adası'na geçerek ayaklanmayı bastırmayı denemiştir. Fakat Sparta ordusunun Attika'yı istila etmesi üzerine geri dönmek zorunda kaldı. Perikles rüşvet teklif ettiği iddia edilen görüşmelerde Sparta Kralı 'ı ordusuyla birlikte geri çekilmeye ikna etmiştir. Ancak Pleistonax daha sonra, elde ettiği başarıyı sürdürmediği için yargılanmış ve çok ağır bir para cezasına çarptırılmıştır. Bu cezayı ödeme olanağı olmadığı için Sparta'dan kaçmak zorunda kalmıştır. Sparta tehdidinin ortadan kalkması üzerine Perikles 50 gemi ve 5 bin askerle Eğriboz'a yeniden çıkarma yapmıştır. Perikles burada, Halkis'li toprak sahiplerinin mülklerinden olmalarına yol açan düzenlemeler uygulamıştır. Bir Atina triremesi mürettebatını öldüren Istiaia halkı ise öldürüldü ve kente 2 bin Atinalı göçmen yerleştirildi.
Bütün bu olayların ardından MÖ 446 – 445 kışında Atina ile Sparta arasında "Otuz Yıl Barışı" olarak bilinecek bir antlaşma yapıldı. Bu antlaşmaya göre Megara yeniden Peloponez Birliği'ne katılmış, Troezen ve Achaea bağımsız olmuş, Aegina ise Atina'ya haraç ödemiş ama bağımsız kalabilmiştir. Atina ile Sparta arasındaki anlaşmazlıkların ise görüşmelerle çözümlenmesi prensibi kabul edilmiştir. Taraflar ayrıca birbirlerinin müttefiklerine karşı da aynı tutumu takınacaklardır.
Sonuçları ve devamı
Birinci Peloponez Savaşı'nın ilk yarısı Atina'nın gücünü ortaya koyduğu yıllardır. Karada Boeotia ve Megara topraklarını kontrolü altında tutarken denizde de güçlü bir donanmaya sahipti. Böylece kent hem denizden, hem de karadan gelecek saldırılar karşısında bütünüyle güven içindeydi. Ancak MÖ 447 ve 446 yıllarındaki olaylar, Atina'nın tek güç olarak Grek dünyasına hakim olma düşlerini yıkmıştır. Otuz Yıl Barışı artık Grek dünyasında iki güç odaklı bir askeri – siyasi durum ortaya koyacaktır. Atina'nın Yunanistan'daki etki alanlarından çekilmesiyle Sparta ile arasındaki gerginliklerde bir durulma kendini göstermiştir. Barış antlaşması MÖ 445 yılında yapılmıştı ve 30 yıllık olarak öngörülmüştü. Ancak MÖ 431 yılında Sparta ve Atina Peloponez Savaşı olarak bilinen savaşa girdiler. Bu savaş birinciden çok daha kesin sonuçlu bir savaş olmuştur. MÖ 404 yılında sona eren savaşla Atina, Sparta saldırıları karşısında teslim olmuş, Atina İmparatorluğu çözülmüş, buna bağlı olarak Attik Delos Birliği dağılmıştır.
Kaynakça
- ^ a b D. Kagan, The Outbreak of the Peloponnesian War Sh.: 9
- ^ a b c d e f g h i Britannica Educational Publishing Sh.: 93
- ^ "Livius.org". 13 Şubat 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ a b c d e f g h Philip Souza, The Peloponnesian War 431-404 BC[] Sh.: 13
- ^ David M. Lewis, Sparta and Persia Sh.: 63 dipnot
- ^ The Naval Battle of Sybota 15 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Livius.org
- ^ . 20 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ Pausanias, J. G. Frazer, (1898) Pausanias's Description of Greece 10 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Sh.: 138
- ^ E. D. Francis, Michael Vickers, Oenoe Painting in the Stoa Poikile, and Herodotus' Account of Marathon Sh.: 99-113
- ^ "Tukididis, 1.95". 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ D. Kagan, Sh.: 53 - 55
- ^ de Ste Croix, Origins of the Peloponnesian War, Sh.: 172
- ^ "Tukididis, 1.101". 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ a b c d "Tukididis, 1.102". 26 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War, Sh.: 73 – 82
- ^ de Ste. Croix, Origins of the Peloponnesian War Sh.: 180 - 183
- ^ Ayşen Sina, Khios'lu Ion'un Epidemiai Eserinden Portreler 3 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Sh.: 144
- ^ a b c d Sarah B. Pomeroy, Ancient Greece: A Political, Social, and Cultural History Sh.: 212
- ^ a b c "Tukididis, 1.102.4". 26 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ "Tukididis, 1.103.4". 23 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ a b c d e f g h Philip Souza, Sh.: 14
- ^ a b c d "The Athenian Empire" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ a b c d e f Sarah B. Pomeroy, Sh.: 213
- ^ "Diodorus, 11.50". 29 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ D. Kagan, Sh.: 51 - 52
- ^ Ancient Greece: From the Archaic Period to the Death of Alexander the Great Britannica Educational Publishing – Sh.: 92 - 93
- ^ "Tukididis, 1.104". 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ a b Hellenlerin Doğu Akdeniz Seferi ve Kallias Barışı 19 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Sh.: 44
- ^ Nazmi Özçelik, İlkçağ Tarihi ve Uygarlığı Sh.: 166 Nobel Yayın Dağıtım, 2004
- ^ "Tukididis, 1.109.1, 2, 3". 30 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ a b c "Tukididis 1.109.4". 30 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ "Tukididis, 1.109.4". 30 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War, Sh.: 97
- ^ "Tukididis 1.105". 25 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War Sh.: 84
- ^ "Tukididis, 1.105.2". 29 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ "Tukididis, 1.105.3". 28 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ "Tukididis, 1.105.4". 28 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ "Tukididis, 1.105.6". 28 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ "Tukididis, 1.106". 5 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ de Ste. Croix, Origins of the Peloponnesian War Sh.: 188
- ^ Britannica Educational Publishing
- ^ "Tukididis, 1.107.2". 29 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ "Tukididis, 1.107.3". 28 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ "tukididis, 1.107.4". 28 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War Sh.: 90
- ^ "Diodorus, 11.81". 2 Eylül 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ D. Kagan, The Outbreak of the Peloponnesian War" Sh.: 95
- ^ "Tukididis, 1.107.5". 30 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ "Tukididis, 1.107.7". 29 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ "Tukididis, 1.108.1". 30 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ a b "Tukididis, 1.108.2". 31 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ "Tukididis, 1.108.3". 30 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ "Tukididis, 1.108.5". 31 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ Pausanias, 1.27.4
- ^ "Tukididis, 1.103.3". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ de Ste. Croix, Origins of the Peloponnesian War Sh.: 186 – 187
- ^ de Ste. Croix, Origins of the Peloponnesian War Sh.: 190 - 196
- ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War Sh.: 80
- ^ Tom Holland, Persian Fire: The First World Empire and the Battle for the West Sh.: 363
- ^ P. Souza, Sh.: 14, 16
- ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War Sh.: 98 – 102
- ^ a b c P. Souza, Sh.: 16
- ^ "Tukididis, 1.111.1". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ "Tukididis, 1.111.2". 26 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ "Tukididis, 1.11.3". 23 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ "Tukididis, 1.112.1". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War Sh.: 103
- ^ "Diodorus, 11.86". 29 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War Sh.: 107 - 110
- ^ Plutarkhos, The Life Of Pericles 1 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 17.3
- ^ "Tukididis, 1.112.5". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ a b Kurt, Kuhtmann, Historical Commentary on the Peloponnesian War 28 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Pericles". Encyclopedic Dictionary The Helios. 1952
- ^ Meiggs, The Athenian Empire Sh.: 111 - 112
- ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War Sh.: 128 - 130
- ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War Sh.: 128
Kaynakça
- Tukididis, The Peleponnesian War 27 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Diodorus, Library 11 12 Mayıs 2013[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Donald Kagan, The Outbreak of the Peloponnesian War
- Philip Souza, The Peloponnesian War – The 'First' Peloponnesian War[]
- Sarah B. Pomeroy, Ancient Greece: A Political, Social, and Cultural History
- The Athenian Empire 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Open Yale Courses
- G.E.M. de Ste. Croix, The Origins of the Peloponnesian War
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
I Peloponez Savasi MO 460 446 yillari arasinda Sparta nin basat guc oldugu ile Atina Imparatorlugu ve bazi muttefikleri arasinda gerceklesen bir dizi muharebedir Bu catismalara yer yer basta Thebai olmak uzere Sparta muttefikleri ve Atina tarafinda Argos da katilmistir Savas gorunurdeki birkac nedene baglanmaktadir Bunlar Atina nin kent ile liman arasinda uzun duvarlar olarak adlandirdigi surlari insa etmesi Attika daki Megara kentinin Peloponez Birligi nden ayrilmasi ve Atina Imparatorlugu nun gelismesinden Sparta nin duydugu tedirginlik olarak verilmektedir Savas MO 460 yilinda Oenoe Muharebesi yle baslamistir Atina savasin ilk evrelerinde ustun donanmasi sayesinde denizde bazi basarilar elde etmistir Kara muharebelerinde de basarili sonuclar elde ettiler Bununla birlikte MO 457 yilinda Sparta ve muttefikleri karsisinda nde yenilgiye ugradilar Ancak bir Atina karsi taarruzuyla Boeotia kuvvetleri nde ezici bir yenilgiye ugratildi Ardindan Atina kuvvetleri Thebai haric olmak uzere tum Boeotia topraklarini istila etmistir Daha sonra Atina Aegina donanmasini yenerek kenti kusatti dusurdu ve Mora Yarimadasi kiyilarini yakip yikarak savastaki durumunu saglamlastirmistir Ancak Atina nin Misir a gonderdigi donanma ve ordunun MO 454 yilinda yenilgiye ugramasi durumu Atina acisindan kotulestirmistir Bunun uzerine Sparta ile bes yillik bir ateskes antlasmasi yapilmistir Bu ateskes suresinin sona ermesinin ardindan MO 448 yilinda savas la yeniden baslamistir Daha sonra MO 446 yilinda Boeotia ayaklandi Atina kuvvetlerini nde yenilgiye ugratarak yeniden bagimsizligini kazandi I Peloponez Savasi Atina ile Sparta arasinda Otuz Yil Barisi olarak bilinen bir baris antlasmasiyla sona erdirilmistir Antlasma MO 446 445 kisinda yapilmistir Bu antlasmanin hukumlerine gore her iki taraf da kendi topraklarina cekilecektir Atina denizde hakim durumunu surdururken Sparta da karada hakim durumda kalmistir Savas sonunda Megara Peloponez Birligi ne donmustur Aegina ise Attik Delos Birligi nin vergisini odeyen otonom bir uyesi oldu Peloponez Birligi ve Atina Imparatorlugu arasinda yeniden MO 431 yilinda savas basladi ve Atina nin Sparta tarafindan isgal edildigi MO 404 yilina kadar surdu Sonuc Attik Delos Birligi nin dagilmasi ve Atina Imparatorlugu nun yikilmasiydi I Peloponez SavasiAntik YunanistanTarihMO 460 446BolgeYunanistanSonucOtuz Yil BarisiTaraflarAtina Imparatorlugu ve muttefikleriSparta ve muttefikleriAntik kaynaklarHem I Peloponez Savasi hem de esas Peloponez Savasi ya da II Peloponez Savasi konusunda gunumuzde ulasan temel antik kaynak Atinali tarihci Tukididis in gunumuzde History of the Peloponnesian War adiyla bilinen calisasidir Ancak bu calisma ihtiyatla okunmasi gereken bir tarih calismasi olarak kabul edilir Bu ihtiyatla karsilamanin nedeni Tukididis in donemin bazi kisilerine yakinlik duyarken bazilarina antipati beslemesi olarak gosterilir Diger kaynaklar arasinda Herodot Diodorus Aristoteles ve Plutarkhos sayilabilir Genel CerceveAtina imparatorlugu ile Sparta da dahil olmak uzere Peloponez Birligi ne bagli kent devletleri arasinda MO 460 446 yillari arasinda gerceklesen muharebler gunumuz arastirmacilari tarafindan I Peloponez Savasi olarak tanimlansa da bir savasta olmasi beklenen butunlugu vermedikleri de ileri surulmektedir Diger yandan her ne kadar Sparta siyasi yapisinda savas yanlisi bir hizibin var oldugu kabul edilse de Sparta nin Atina ile savas konusunda isteksiz oldugu ileri surulmektedir Bu baglamda Sparta nin bu sure icinde sadece zaman zaman Atina ile savasa giristigi gorulur Savasin muharebeleri daha cok Atina ile Korint arasinda gecmistir Dolayisiyla en azindan baslangicta I Peloponez Savasi nin bir Atina Korint savasi oldugu ileri surulur Yine de Atina ile Korint arasinda deniz ticareti rekabeti dolayisiyla ortaya cikan surtusmeler I Peloponez Savasi ndan sonra da devam etmisti Bilindigi gibi Peloponez Birligi nde deniz ticaretine acilan tek kent devleti Korint tir Atina nin gecmisten gelen deniz ticaret agi ile Attik Delos un sagladigi olanaklari birlestirmesi sonucu Korint ile rekabetinde deniz ticaretinin yayilmasinda ustunluk saglamasi kacinilmazdi Argos topraklarinda MO 460 yilinda gerceklesen Oenoe Muharebesi ni I Peloponez Savasi kapsaminda ele alan yayinlar vardir Muharebede Sparta kuvvetleri Atina ve Argos kuvvetleri karsisinda yenilgiye ugramisti Bununla birlikte Haliea Muharebesi ni ilk muharebe oldugu gorusu de vardir Savas oncesiPers Savaslari sonrasi Pers Imparatorlugu MO 492 ve 480 yillarinda Yunanistan ana kara uzerine iki saldirida bulunmustu Ilk saldirida Maraton Muharebesi ndeki yenilgiden sonra Pers kuvvetleri geri cekilmisti ikinci saldirinin hemen oncesinde MO 481 yilinda 31 Grek kent devleti Pers istilasina karsi bir ittifak sekillendirdiler Ittifakin ust komutanligini Sparta ustlenmistir Ikinci saldirida da Pers kuvvetlerinin ugradigi yenilgilerle saldiri girisimi basarisiz olmus ve Pers kuvvetleri Yunanistan dan ve Ege Denizi nden cekilmis ya da buyuk olcude imha edilmisti Yunanistan uzerindeki Pers tehdidinin ortadan kalkmasindan hemen sonra Bati Anadolu daki Grek kent devletleri de Pers hakimiyetine karsi basariyla ayaklanmislardi Ozellikle Istanbul Bogazi civarindaki Pers direnc noktalarinin imhasi icin Bati Anadolu Grek kent devletleri kuvvetleriyle birlesen Grek kuvvetleri bu direnc noktalarini da ortadan kaldirdilar Bu cercevede Ege deki askeri hareketlilik MO 479 ve 478 yillarinda yogundu Bu noktada Yunanistan da Pers istilasina karsi savasan Grek Ittifaki nin iki buyuk gucu Atina ve Sparta arasinda savasa devam etme konusunda farkli stratejiler ortaya cikti Savasa devam etmekten yana olan Atina Bati Anadolu ve Ege Adalari nin kent devletleriyle mucadeleye devam etmek icin Attik Delos Birligi ni MO 478 yilinda olusturmustur Atina Birlik in askeri liderligini ustlendigi gibi mali olarak yonetiminin de ustune almisti Izleyen yillar Pers garnizonlarina ve donanmasina karsi Attik Delos Birligi nin basarili taarruzlariyla gecmistir Atina nin Yunanistan politikasinda degisim Kimon un bir bustuPerikles in bir bustu Pers Imparatorlugu na karsi savasi surdurmek konusunda ayri dusseler de bir sure icin Sparta ile Atina arasinda dostca iliskiler hukum surmustur Sparta karsiti politikanin en bilinen isimlerinden olan Themistokles MO 470 li yillarin baslarinda Atina dan surgun edilmistir Themistokles daha sonra Iran a kacmak zorunda kaldi Bu ortamda iki kent devleti arasinda bir yakinlasma politikasini savunan Kimon etkili olmaya baslamistir Spartalilarla da iyi iliskiler gelistirmeyi basarmis Spartalilar tarafindan Sparta dostu olarak taninmisti Tum bunlara karsin Sparta MO 465 yiliindaki Tasoz Ayaklanmasi sirasinda Attika yi istila etmeye karar vermisti Ancak MO 464 yilindaki evlerin cok buyuk bolumunun yikilmasina ve binlerce insanin olumune neden olan bir depremin hemen ardindan kole helotlar ve Sparta hakimiyetindeki Messinialilar vurusarak na siginmislardi Sparta nin bu insanlari yeniden kontrol altina almak icin savasa girismesi gerekmisti Dolayisiyla bu beklenmedik olaylar Attika nin istilasi icin kuvvet ayirmasina olanak vermedi Sparta daki helot ayaklanmasi ve bunun ardindan gerek duyulan Ithome Dagi Kusatmasi neticede olaylarin akisini savas yonune ceken etmenlerden biri olmustur Ayaklanmayi bastirmakta yetersiz kalan Sparta MO 462 yilinda tum muttefiklerini ozellikle de Atinalilari Pers istilasi sirasinda olusturulan ve halen gecerli olan Grek Ittifaki baglarini da izleyerek yardima cagirmisti Atinalilarin kusatma savasindaki ustaliklari biliniyordu Kimon Atinalilari Sparta ya destek olmak konusunda ikna etmistir Bunun uzerine Kimon komutasinda 4 bin kisilik bir birligi Sparta ya gonderilmistir Ancak Atina kuvvetlerinin ya tutumlari ya da gorunusleriyle ilgili bazi nedenlerle Spartalilar diger kentlerden gelen yardimci kuvvetler kalirken sadece Atina ordusunun geri gitmesini istemislerdir Gerekce bildirilmemis sadece kendilerine ihtiyac olmadigi soylenmistir Tukididis Spartalilarin Atinalilarin atilgan cesur ve devrimci karakterlerinden endise duyduklarini yazmaktadir Muhtemelen Atinalilarda ayaklanmaya yonelen unsurlarinkini animsatan bir takim ozellikler gozlemisler ve kusatma sirasinda bazi politik gecisler in olacagindan korkmuslardi Yine Tukididis e gore Sparta ile Atina arasindaki ilk husumet bu olaydan dogmustur Sparta nin bu tutumu iki kent devleti arasindaki iliskilerde onemli bir donum noktasini isaret etmektedir Her seyden once Sparta yla dostca iliskileri surdurmekten yana olan Kimon un siyasi itibarini agir bicimde zedelemistir Sparta ya yardim gonderilmesini etkili bicimde savunan Kimon du Zaten basini Efialtes in cektigi muhaliflerinin agir baskisi altindaydi Sonucta Kimon on yil icin surgune gonderildi Atina politik yasamini birincil olarak etkileyen kisi artik Kimon un tam tersi bir tutum icindeki Perikles di Bu ortamda Sparta nin tutumu dusmanlik olarak degerlendirildi ve karsilikli alinan tavirlar durumu hizla savasa goturdu Atina bir yandan Pers Imparatorlugu diger yandan da Peloponez Birligi ile savasi surdurmek kararindaydi Sonucta Atina Grek Ittifaki yla baglarini kopardi Atina nin Yunanistan daki ittifaklari Perikles in Atina nin politikasini belirleyen kisi oldugu MO 461 yilindan bir yil sonra MO 460 yilinda Yunanistan anakarasindan da birkac muttefik edinmeyi basarmistir Bu muttefikler guclu bir kent devleti olan Tesalya Sparta nin yuzyillardir geleneksel olarak dusmani olan Argos ve eski bir Sparta muttefiki olan Megara ydi Megara Sparta nin muttefiklerinden guclu bir kent devleti olan Korint le aralarinda bir sinir gerginliginden dolayi rahatsizdi Megara ile kurulan ittifak ozellikle onemliydi Megara tarimsal kaynaklari sinirli ekonomisi daha cok ticarete dayanan bir kent devleti olmakla esasen Atina nin ticaretteki bir rakibiydi Ancak bu ittifak Atina icin Mora Yarimadasi nin kara yaklasimini guvenlik altina aliyordu Dahasi Megarid in Korint Korfezi kiyilarindaki limalarini kullanabilmek sayesinde Korint in etki alaninda bir yarma olusturmaktaydi Atina bu yonde yararlandi ve Megara ile ndeki limani arasini tahkim etti Ayrica Megara ya bir garnizon yerlestirdi Tesalya ile ittifak ise Atina icin hem askeri hem de stratejik acidan onemlidir Tesalya nin genis ovalari at yetistirmek icin uygundu ve Tesalyalilar en iyi suvarilerdi Ayrica Tesalya Sparta muttefiki olan Boeotia nin kuzey sinir komsusuydu Boylece bu Sparta muttefiki iki yandan baski altinda tutulabilecekti Fakat politik etkileri en basat olan Argos ile ittifaktir Atina nin uzun suredir Sparta ile rekabet halindeki bu kent devletiyle ittifaki Grek dunyasini birbirine hasim iki kampa ayirmis olmaktadir Bu olaylardan kisa sure sonra Atina Korint ve birkac Peloponez kent devletiyle savas durumuna girmistir Savas nedeni Yunanistan in bir bolumuYukarida anlatildigi gibi Atina ordusunun Sparta tarafindan geri gonderilmesi zaten giderek genisleyen ve derinlesen bir gerginlik yaratmisti Atina Pers Imparatorlugu nun yani sira Peloponez Birligi ile de savasmaya dogru yoneldi Ayni doneme denk gelen Atina politikasindaki Kimon dan Perikles e gecen yonetim de bu yonelmede etkili oldu Diger taraftan Atina nin Pers Imparatorlugu na karsi girisilen seferlerin ganimetleriyle ve Attik Delos Birligi kaynaklarini cekip cevirmesiyle giderek guclenmesi Peloponez Birligi acisindan bir tehdit olusturmus olmalidir Sparta nin Tasoz a destek olmak amaciyla Attika yi istila etmeye karar vermesi ve bu konuda Tasoz a soz vermesi bunun gostergesi olabilir Atina nin MO 459 yilinda deniz kenarinda olmayan kentle Pire Limani arasinda Uzun Duvarlar olarak adlandirilan baglanti saglayan bir sur insa etmeye baslamasi basta Sparta olmak uzere Peloponez Birligi nin tedirgin etmistir Bu tahkimat sayesinde kentin karadan kusatilmasi olanaksiz hale gelmektidir Cunku karadan kusatildiginda dahi deniz uzerinden disariyla baglantisi olacaktir Ustelik Atina sadece Uzun Duvarlar i insa etmekle kalmiyor donemin taninmis mimari Miletli Hippodamus a Pire nin plankarelere bolunmus bir kent planini hazirlatiyordu Uzun DuvarlarAtina ile Sparta arasindaki gerginliklerin bu tarihlerde ortaya ciktigi Diodorus un anlatimindan anlasilmaktadir Diodorus a gore Sparta MO 475 474 yillarinda Pers Imparatorlugu na karsi askeri harekatlarin liderligini yeniden ustlenmek istiyordu Bu liderligin Sparta ya onemli olcude refah artisi saglayacagi dusunuluyordu Gunumuz arastirmacilari bu aciklamayi Sparta da savas yanlisi bir hizibin bulunduguna bir isaret olarak gorme egilimindedirler Atina nin ozellikle Argos ve Megara kent devletiyle kurdugu ittifaklar da olaylarin akisini sicak bir catismaya dogru suruklemistir Megara ittifaki Atina ya Korint Korfezi nde kolayca ulasabilecegi limanlar saglamakla Korint in batiya uzanan deniz ticaretine rakip olmasini saglamistir Diger yandan Korint in bir suredir hesapladigi genisleme politikasi dogal olarak guney ve kuzey komsulari Argos la Megara yi hedef aliyordu Bu iki kent devletiyle Atina nin kurdugu ittifak bu emeli onunde ciddi bir engel olusturacakti Bu durumda Korint de Atina ya karsi siddetli bir hinc olusmus ve her ne kadar helot ayaklanmasina karsi yurutulen Ithome Dagi Kusatmasi icin birlik gondermediyese de onu Sparta dan destek saglamaya itmistir Tesalya ittifaki ise Boeotia yi ayni seye zorlamistir Aegina nin Atina tarafindan istila edilmesini de I Peloponez Savasi nin ikincil bir nedeni olarak gorme egilimi vardir Tum bu olaylarin bir sonucu olarak Sparta nin da MO 457 de Atina yla savasmak konusunda bir karar vermesine yol acmistir Atina nin Misir SeferiHangisi olursa olsun Yunanistan daki ilk muharebeyle ayni yilda MO 460 yilinda Attik Delos Birligi donanmasi Libya krali un Pers hakimiyetine karsi baslattigi ve neredeyse tum Misir a da yayilan ayaklanmayi desteklemek icin Misir a 200 gemiden olusan bir filo ve ordu gondermistir Boylece Atina guclerini iki cephede hem Yunanistan da hem de Dogu Akdeniz de savasa sokmus oldu Dogu Akdeniz de harekattaki amac buradaki Fenike deniz ticaretini ele gecirmekti Misir a gonderilen Atina kuvvetlerini tasiyan Atina donanmasi Nil Deltasi na girmis ve buradaki ayaklanma gucleriyle birlesmislerdi ve baslarda duruma hakimdiler Oncelikle bu gucleri bolmeyi amaclayan Pers Krali I Artaserhas Megabyzus u Attika yi istila etsinler diye Sparta ya gondermistir Bu durumda Atina nin Misir daki kuvvetlerini geri cekmek zorunda kalacagi dusunuluyordu Megabyzus un yaninda bu iste kullanacagi yeterince para vardi Tukididis in anlatimina bakilirsa bu parayla Sparta da istenilen sonucu elde edilemedigi anlasiliyor Bu strateji ise yaramayinca Artaserhas General Megabyzus ile karistirlmamalidir komutasi altinda bir orduyu Misir a gondermistir General komutasi altinda guclu bir Pers ordusu Memfis Muharebesi nde Atina ve ayaklanma kuvvetlerini yenilgiye ugramistir Muhtemelen Misir kuvvetlerini tumuyle imha etmisti fakat Atina kuvvetleri Menfis disina cekilmeyi basarabildiler Geri cekilen bu kuvvetler Nil Nehri kiyisindaki Prosopitis Adasi nda kusatildilar Pers kuvvetleri 18 aylik bir kusatmanin ardindan adayi ele gecirdiler ve Grek kuvvetlerinin buyuk bir bolumunu imha ettiler Burada imha edilen gemiler seferin baslarinda Misir a gonderilen 200 geminin tumu degildi ama en azindan 40 gemi olmalidir Ayrica tum donanim ve cok sayida asker de kaybedilmistir Tukididis Misir Seferi nin alti yil surdugunu yazmaktadir Buna gore Misir daki Atina kuvvetlerinin kesin yenilgisi MO 454 yilina denk gelmektedir Atina nin onemli kaynaklari Misir seferinin altinci yilinda art arda ugranilan bu yenilgiler sonucunda birdenbire tikanma noktasina gelmistir MuharebelerAtina ustunlugu donemi Antik Yunanistan Atina kuvvetleri birkac Peloponez kent devletlerinden olusan bilesik kuvvetler karsisinda MO 460 ve 459 yilinda onemli iki muharebe vermistir Karada Korint ve Epidaurus kuvvetleri karsisinda Argolis Korfezi nin dogu kiyilarindaki Haliea Muharebesi nde yenilgiye ugrarken MO 459 yilinda ndeki Cecryphaleia Deniz Muharebesi nde galip gelmistir Ancak Saronik Korfezi nde elde edilen bu basari Atina icin buyuk bir sorun teskil edecektir Kendi durumu yonunden Atina yi bir tehdit olarak goren Aegina Peloponez den ittifaklarinin da destegiyle guclu bir filo olusturarak Atina ya karsi savasa girmistir Yine de bir deniz muharebesinde yetmis Aegina ve Peloponez gemisini bordalayip ele geciren Atina Donanmasi parlak bir zafer kazanmistir Atina Donanmasi bu muharebenin ardindan komutasinda Aegina da karaya asker cikarmis ve kent MO 459 yilinda kusatilmistir Atina nin mevcut kuvvetlerinin Misir da ve Aegina da cakilip kalmasini degerlendiren Korint Megarid i istila etmistir Bu harekattan amac Aegina daki Atina kuvvetlerinin bu yeni tehdidi karsilamak icin geri cekilmesini saglamakti Atina ise Aegina daki kuvvetlerinin geri cekmek yerine normal askerlerden daha yasli ve daha genc erkek nufusu silahaltina alarak yeni bir kuvvet olusturmus bu kuvveti komutasinda Megara ya sevk etmistir Burada gerceklesen muharebede kesin sonuc alinamadiysa da Atina kuvvetleri durumlarini gun sonunda korumayi basarmislardir On iki gun sonra Korint kuvvetleri saldiriya gecti Ancak Atinalilar bir cikis yaparak bu saldiri duzenini bozmustur Geri cekilen Korint ordusunun onemlice bir bolumu peslerinden gelen Atina kuvvelerinin de baskisiyla yanlis yonde ilerlediler Sonunda etrafi hendeklerle cevrili bir ozel mulk alaninda sikisip kaldilar ve cikis bulamadilar Hafif piyadeyle cevreyi saran ve agir piyadeyle cephe taarruzu yapan Atina kuvvetleri tarafindan buyuk olcude imha edildiler Ancak Korint ordusunun buyuk kismi cekilmeyi basarmistir Savasin ilk birkac yilinda Sparta herhangi bir askeri harekata girismemistir Sparta birliklerinin savasin baslarinda bazi dar cerceveli harekatlara girismis olmalari olasidir Fakat gunumuze ulasan hicbir kaynakta bu konuda bilgi yoktur Sparta nin giristigi ilk harekat MO 458 yilindadir Ancak bu askeri harekat da dogrudan Atina ya karsi bir harekat degildi Atina nin muttefiki Fokida Doris topraklarina saldirmis ve bir kenti ele gecirmisti Dorisliler etnik olarak Dor du ve Sparta ile yakin baglari vardi Bu durumda kucuk yastaki kral Pleistonax adina General komutasinda 500 Spartali ve onbin diger muttefik askerlerinden olusan bir orduyla Korint Korfezi nin karsi kiyisina destek kuvveti olarak gonderilmistir Bu Sparta ordusunun gelisi uzerine Fokida kuvvetleri geri cekilmistir Ancak bu sirada bir Atina filosu Megaris in bati kiyilarindan Korint Korfezi kiyilarina gelerek Sparta ordusunun geri donus yolunu kontrol altina almistir Bunun uzerine Nicomedes ordusunu guneye Boeotia iclerine goturmustur Bu sekilde hareket etmesine yol acan bir neden daha vardi Atina da demokrasiyi devirek siyasi iktidari ele gecirmek ve Uzun Duvarlar in insasina son vermek amacindaki bir siyasi hiziple gizli gorusmeler surdurulmekteydi Diger yandan Yale Universitesi nden Prof Donald Kagan General Nicomedes in Boeotia yi Thebai liderliginde birlestirmek icin Thebai ile temas icinde oldugunu ileri surmektedir Ordusu ile Boeotia ya gecmekle bunu saglamaya yonelmis olmalidir Bundan kisa bir sure sonra MO 458 yilinda kusatma altindaki Aegina teslim oldu surlarinin yikti ve donanmasini Atina ya teslim etti Dahasi Attik Delos Birligi nin vergi odeyen bir uyesi haline geldi Donald Kagan bu olaylar dolayisiyla yili Atina acisindan annus mirabilis muhtesem yil olarak tanimlamaktadir Atina da demokrasiyi devirmek icin bir komplonun hazirliklari oldugu ogrenilmis olabilir Ote yandan Boeotia da 12 bin kisilik guclu bir Sparta ordusunun varligi da biliniyordu Bunun uzerine Atina ve muttefiklerinden olusan 14 bin kisilik bir ordu Sparta kuvvetlerini karsilamak uzere yuruyuse gecirilmistir Orduda bin kisilik bir Argos birliginin yani sira Attik Delos Birligi nden guclu bir birlik de yer almistir Tesalya dan katilan bir grup suvari de vardir ancak muharebe sirasinda Sparta tarafina gecmislerdir Iki ordu arasindaki MO 457 yilindaki muharebe olarak bilinir Muharebede her iki tarafin kayiplari da agir olmustur Fakat yenilgi Atina ve muttefiklerine dustu Bu galibiyete karsin Sparta ordusu Attika yi istila etmeye yanasmadi ve Sparta ya donmek uzere Korint Kistagi yonunde hareket etti Atina Tanagra yenilgisinden sonra hareketlenmis 62 gun sonra fakat MO 456 yilinda komutasindaki bir kuvveti Boeotia ya sevk etmistir Bu kuvvet Boeotia ordusu ile nde karsilasmistir Muharebe Atina kuvvetlerinin acik bir galibiyetiyle sonuclanmis ve Thebai haric olmak uzere tum Boeotia ile Fokida ve istila edilmistir Fokida ve Lokris Attik Delos Birligi ne katildilar Atinalilar Boeotia da Tanagra nin kent surlarini yiktilar Ayrica en zenginlerden yuz kadar kentliyi rehine olarak aldilar Atina icin bu Uzun Duvarlar i bitirmek icin bir firsatti Ayrica Atina Mora Yarimadasi nda ve Achaea uzerinde de hakimiyet kurmustur Bu basarilari devam ettirmek isteyen Atina MO 456 yilinda General komutasi altinda Mora Yarimadasi kiyilarini yagmalamak uzere bir gorev kuvveti gondermistir Atina filosu Yarimada kiyilarini dolasarak Sparta tersanelerine saldirdi ve yagmaladi Bunun ardindan Korint Korfezi ne ulasip Sikyon sahiline asker cikardilar ve Sikyon kuvvetlerini bir muharebede yenilgiye ugrattilar Ardindan Korint Korfezi ne yelken acan filo korfezin cikisinda en dar yerinde kuzey kiyida yer alan Korintlilerin Chalkis kentini almistir Bu arada ayni bolgede ele gecirilen kucuk bir yerlesime olan Naupactus a Sparta dan surulen ve Atina ya siginan bir kisim helot yerlestirilmistir Bu yerlesim Peloponez Savasi sirasinda Yunanistan in bati kesimine acilan bir liman olarak Atina icin stratejik onem gosterecektir Diger yandanTesalya ya Tanagra Muharebesi nde taraf degistirmelerinin hesabini sormak icin iki akin gerceklestirilmistir Gunumuz arastirmacilari Atina nin savastaki ilk basarilarinin gerceklesmesinde uzerindeki Atina kontrolunun onemli payi oldugunu ileri surerler Megaris Attika yi Mora Yarimadasi na Korint Kistagi yla baglayan kara uzantisidir Megaris in Korint Korfezi ne bakan bati kiyilari bu korfezde uygun bir liman sagliyordu Bir avantaji da gemi murettebatinin ozellikle kurekcilerin bu liman ya da limanlara kara ulasimindan goturulebilmesine olanak vermesidir Bu amacla Megaris in kiyisindaki Limani da stratejik onemdedir Atina nin bu amacla kullandigi Korint Korfezi limani buyuk olasilikla dir ve burada onemli sayida savas gemisi bulunmus olmalidir Yine de Megaris in Atina kontrolunde tutulmasinin guc oldugu ileri surulmustur Gorece kucuk bir Sparta birliginin gecitlerini tutabilecegi ve Saronik Korfezi yle Korint Korfezi arasindaki ulasimi kesebilecegi kabul edilmektedir Misir yenilgisi sonrasi Misir da ugranilan agir yenilgi Atina da buyuk bir telas yaratmistir Ege Denizi ne ve Yunanistan tarafindaki adalara bir Pers saldirisindan duyulan endise buyuktu oyle ki Attik Delos Birligi hazinesi MO 454 yilinda Delos tan Atina ya tasinmisti Hem boylesi bir tehdidin varligi hem de Misir da ugranilan yenilgi Atina Imparatorlugu icindeki kontrolu de zorlastiriyordu Bunun sonucunda Atina nin tum dikkati Attik Delos Birligi nin yeniden duzenlenmesi ve bolgenin gucluce tutulmasina yonelmistir Diger yandan Sparta da Mora Yarimadasi disinda savas konusunda isteksizdir Bu durumda her iki tarafin savas konusundaki azmi ve kararliligi zayiflamistir Bu arada Tesalya kralinin surgune gonderilmis oglundan bir yardim cagrisi alan Atina Tesalya uzerine yurume karari vermistir Atina kuvvetleri Boeotia ve Fokida kuvvetleriyle birlikte Tesalya nin guneyindeki Farsala uzerine yuruduler Ancak Tesalya suvarisi yuzunde hedeflerine ulasamadan geri donmek zorunda kaldilar Tukididis bu seferden kisa bir sure sonra bu kez Perikles komutasi altinda bin kadar askerle Sikyon a bir sefer daha yapildigini bu muharebede de Sikyon kuvvetlerinin yenilgiye ugratildigini yazmaktadir Buradan yeniden gemilere binip Korint Korfezi nin kuzey kiyilarina yelken actilar Italya ya giden deniz rotasi uzerinde stratejik bir konumda olan nin Oiniades yerlesimini kusattilar Ancak kusatma sonuclandirilamadi Perikles in bu Korint Seferi MO 453 yilinda gerceklesmistir Bu olaylardan uc yil sonra Kimon MO 451 yilinda surgunden dondugunde Atina artik Sparta ile ateskes gorusmeleri yapmak egilimindeydi Kimon un girisimiyle ayni yil icinde bes yillik bir ateskes saglanmistir Boylece Atina Ege deki faaliyetlerine yeniden kaynak ayirabilmistir Ateskes sonrasiAteskes sonrasi yillar Atina politik yasaminda calkantili yillardir Kallias Barisi MO 449 yilinda gerceklesti Olasilikla ayni yil Perikles Atina Kongresi nin Yunanistan in gelecegini tartismak icin bir panhelenik kongre toplanmasi kararini almasini saglamistir Gunumuzde arastirmacilar bu kararin esas amaci konusunda hemfikir degildir Bir yandan bunun bir propaganda araci oldugu dusunulurken diger yandan ulasilan barisi kalici kilmak amacli iyi niyetli bir caba olarak gorulmektedir Ne sekilde olursa olsun Sparta nin katilmamasiyla bu girisim sonucsuz kalmistir Ayni yil Sparta Delfi yi Fokida dan ayirarak bagimsizligini verdi Bunun uzerine Ikinci Kutsal Savas basladi Perikles MO 448 yilinda Sparta kuvvetleri Delfi den cekilir cekilmez bolgeyeye bir ordu gondermistir Delfi tapinagi yeniden Fokida kontrolune verilmistir MO 431 de Peloponez Savasi oncesi Atina Imparatorlugu Boeotia da MO 446 yilinda bas gosteren bir ayaklanma Atina imparatorlugu nun Yunanistan anakarasindaki varliginin da sonunu getirmistir General Tolmides komutasinda bir Atina ordusu Boeotia ya ilerledi Baslardaki basarilarina karsin Tolmides nde yenilgiye ugramistir Bu yenilginin ardindan Perikles daha ilimli bir tavir takindi ve Atina Boeotia Fokida ve Lokris ten cekildi Boeotia da buyuk kentler cercevesinde Thebai nin lider durumda oldugu federatif bir siyasi duzenleme yapildi Ancak Coronea yenilgisi Egriboz Sikyon ve Megara da ayaklanmalari tetiklemistir Perikles bir orduyla Egriboz Adasi na gecerek ayaklanmayi bastirmayi denemistir Fakat Sparta ordusunun Attika yi istila etmesi uzerine geri donmek zorunda kaldi Perikles rusvet teklif ettigi iddia edilen gorusmelerde Sparta Krali i ordusuyla birlikte geri cekilmeye ikna etmistir Ancak Pleistonax daha sonra elde ettigi basariyi surdurmedigi icin yargilanmis ve cok agir bir para cezasina carptirilmistir Bu cezayi odeme olanagi olmadigi icin Sparta dan kacmak zorunda kalmistir Sparta tehdidinin ortadan kalkmasi uzerine Perikles 50 gemi ve 5 bin askerle Egriboz a yeniden cikarma yapmistir Perikles burada Halkis li toprak sahiplerinin mulklerinden olmalarina yol acan duzenlemeler uygulamistir Bir Atina triremesi murettebatini olduren Istiaia halki ise olduruldu ve kente 2 bin Atinali gocmen yerlestirildi Butun bu olaylarin ardindan MO 446 445 kisinda Atina ile Sparta arasinda Otuz Yil Barisi olarak bilinecek bir antlasma yapildi Bu antlasmaya gore Megara yeniden Peloponez Birligi ne katilmis Troezen ve Achaea bagimsiz olmus Aegina ise Atina ya harac odemis ama bagimsiz kalabilmistir Atina ile Sparta arasindaki anlasmazliklarin ise gorusmelerle cozumlenmesi prensibi kabul edilmistir Taraflar ayrica birbirlerinin muttefiklerine karsi da ayni tutumu takinacaklardir Sonuclari ve devamiBirinci Peloponez Savasi nin ilk yarisi Atina nin gucunu ortaya koydugu yillardir Karada Boeotia ve Megara topraklarini kontrolu altinda tutarken denizde de guclu bir donanmaya sahipti Boylece kent hem denizden hem de karadan gelecek saldirilar karsisinda butunuyle guven icindeydi Ancak MO 447 ve 446 yillarindaki olaylar Atina nin tek guc olarak Grek dunyasina hakim olma duslerini yikmistir Otuz Yil Barisi artik Grek dunyasinda iki guc odakli bir askeri siyasi durum ortaya koyacaktir Atina nin Yunanistan daki etki alanlarindan cekilmesiyle Sparta ile arasindaki gerginliklerde bir durulma kendini gostermistir Baris antlasmasi MO 445 yilinda yapilmisti ve 30 yillik olarak ongorulmustu Ancak MO 431 yilinda Sparta ve Atina Peloponez Savasi olarak bilinen savasa girdiler Bu savas birinciden cok daha kesin sonuclu bir savas olmustur MO 404 yilinda sona eren savasla Atina Sparta saldirilari karsisinda teslim olmus Atina Imparatorlugu cozulmus buna bagli olarak Attik Delos Birligi dagilmistir Kaynakca a b D Kagan The Outbreak of the Peloponnesian War Sh 9 a b c d e f g h i Britannica Educational Publishing Sh 93 Livius org 13 Subat 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 a b c d e f g h Philip Souza The Peloponnesian War 431 404 BC olu kirik baglanti Sh 13 David M Lewis Sparta and PersiaSh 63 dipnot The Naval Battle of Sybota 15 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Livius org 20 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Ocak 2013 Pausanias J G Frazer 1898 Pausanias s Description of Greece 10 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sh 138 E D Francis Michael Vickers Oenoe Painting in the Stoa Poikile and Herodotus Account of Marathon Sh 99 113 Tukididis 1 95 30 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 D Kagan Sh 53 55 de Ste Croix Origins of the Peloponnesian War Sh 172 Tukididis 1 101 31 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 a b c d Tukididis 1 102 26 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 D Kagan Outbreak of the Peloponnesian War Sh 73 82 de Ste Croix Origins of the Peloponnesian War Sh 180 183 Aysen Sina Khios lu Ion un Epidemiai Eserinden Portreler 3 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sh 144 a b c d Sarah B Pomeroy Ancient Greece A Political Social and Cultural History Sh 212 a b c Tukididis 1 102 4 26 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 Tukididis 1 103 4 23 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 a b c d e f g h Philip Souza Sh 14 a b c d The Athenian Empire PDF 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 11 Ocak 2013 a b c d e f Sarah B Pomeroy Sh 213 Diodorus 11 50 29 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 D Kagan Sh 51 52 Ancient Greece From the Archaic Period to the Death of Alexander the Great Britannica Educational Publishing Sh 92 93 Tukididis 1 104 30 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 a b Hellenlerin Dogu Akdeniz Seferi ve Kallias Barisi 19 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sh 44 Nazmi Ozcelik Ilkcag Tarihi ve Uygarligi Sh 166 Nobel Yayin Dagitim 2004 Tukididis 1 109 1 2 3 30 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 a b c Tukididis 1 109 4 30 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 Tukididis 1 109 4 30 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 D Kagan Outbreak of the Peloponnesian War Sh 97 Tukididis 1 105 25 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 D Kagan Outbreak of the Peloponnesian War Sh 84 Tukididis 1 105 2 29 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 Tukididis 1 105 3 28 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 Tukididis 1 105 4 28 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 Tukididis 1 105 6 28 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 Tukididis 1 106 5 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 de Ste Croix Origins of the Peloponnesian War Sh 188 Britannica Educational Publishing Tukididis 1 107 2 29 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 Tukididis 1 107 3 28 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 tukididis 1 107 4 28 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 D Kagan Outbreak of the Peloponnesian War Sh 90 Diodorus 11 81 2 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 D Kagan The Outbreak of the Peloponnesian War Sh 95 Tukididis 1 107 5 30 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 Tukididis 1 107 7 29 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 Tukididis 1 108 1 30 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 a b Tukididis 1 108 2 31 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 Tukididis 1 108 3 30 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 Tukididis 1 108 5 31 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 Pausanias 1 27 4 Tukididis 1 103 3 24 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 de Ste Croix Origins of the Peloponnesian War Sh 186 187 de Ste Croix Origins of the Peloponnesian War Sh 190 196 D Kagan Outbreak of the Peloponnesian War Sh 80 Tom Holland Persian Fire The First World Empire and the Battle for the West Sh 363 P Souza Sh 14 16 D Kagan Outbreak of the Peloponnesian War Sh 98 102 a b c P Souza Sh 16 Tukididis 1 111 1 24 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 Tukididis 1 111 2 26 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 Tukididis 1 11 3 23 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 Tukididis 1 112 1 24 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 D Kagan Outbreak of the Peloponnesian War Sh 103 Diodorus 11 86 29 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 D Kagan Outbreak of the Peloponnesian War Sh 107 110 Plutarkhos The Life Of Pericles 1 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 17 3 Tukididis 1 112 5 24 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2013 a b Kurt Kuhtmann Historical Commentary on the Peloponnesian War 28 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pericles Encyclopedic Dictionary The Helios 1952 Meiggs The Athenian Empire Sh 111 112 D Kagan Outbreak of the Peloponnesian War Sh 128 130 D Kagan Outbreak of the Peloponnesian War Sh 128KaynakcaTukididis The Peleponnesian War 27 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Diodorus Library 11 12 Mayis 2013 Tarih uyusmuyor tarihinde Wayback Machine sitesinde Donald Kagan The Outbreak of the Peloponnesian War Philip Souza The Peloponnesian War The First Peloponnesian War olu kirik baglanti Sarah B Pomeroy Ancient Greece A Political Social and Cultural History The Athenian Empire 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Open Yale Courses G E M de Ste Croix The Origins of the Peloponnesian War