Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sparta (: Σπάρτα, Spártā Attika Grekçesi: Σπάρτη, Spártē) Antik Yunanistan'ın Lakonya bölgesindeki öne çıkan bir şehir devletiydi. Söz konusu şehir devleti, antik dönemde Lakedemon (Λακεδαίμων, Lakedaímōn) olarak bilinirken, Sparta ismi Peloponez'in (diğer adıyla Mora Yarımadası) güneydoğusunda bulunan Lakonya bölgesindeki 'nin kıyısındaki ana yerleşim bölgesi için kullanılan bir isimdi. Sparta, MÖ 650'lerde Antik Yunanistan'daki baskın askeri kara kuvveti hâline gelmiştir.
Sparta | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| MÖ 900'ler – MÖ 192 | |||||||||||||
 Lambda harfi Sparta ordusu tarafından Lakedemonya'nın sembolü olarak kullanılmıştır | |||||||||||||
 Antik Sparta'nın toprakları | |||||||||||||
| Başkent | Sparta | ||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | |||||||||||||
| Resmî din | Yunan politeizmi | ||||||||||||
| Hükûmet | Diarşi | ||||||||||||
| |||||||||||||
| Yasama organı | |||||||||||||
| Tarihî dönem | Klasik Antik Çağ | ||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Sparta, askeri üstünlüğü göz önüne bulundurulduğunda, Pers-Yunan Savaşları sırasında birleşik Yunan ordusunun önde gelen gücü olarak tanındı. Bu savaşta Sparta aynı safta çarpıştığı Atina'nın yükselen deniz gücüyle rekabet halindeydi. Sparta, Peloponez Savaşı sırasında (MÖ 431 ile 404 arası) Atina'nın başlıca düşmanıydı ve bu savaştan zaferle çıktı. Sparta şehir devleti siyasi bağımsızlığını MÖ 146'da Roma'nın Yunanistan'ı fethine kadar sürdürmesine rağmen, MÖ 371'de gerçekleşmiş , Sparta hegemonyasını sona erdirdi. Sparta, Roma İmparatorluğu'nun bölünmesinden sonra, özellikle de vatandaşlarının birçoğunun Mistra'ya taşındığı Orta Çağ'da uzun bir gerileme dönemi geçirdi. Modern Sparta, güney Yunanistan bölgesi Lakonya'nın başkenti olup, bir narenciye ve zeytin işleme merkezidir.
Coğrafya
Sparta, güneydoğuda Peloponnese, Laconia bölgesindedir. Antik Sparta, Laconia'nın en büyük nehri olan Eurotas nehri'nin kıyısına inşa edilmişti ve ona bir tatlı su kaynağı sağlıyordu. Eurotas vadisi, batıda Taygetus dağı (2,407 m) ve doğuda Parnon dağı (1,935 m). Kuzeyde Laconia, Arkadya'dan 1000 m yüksekliğe ulaşan tepelik yaylalarla ayrılır. Bu doğal savunmalar Sparta'nın avantajına çalıştı ve onu görevden almaktan ve istiladan korudu. Karayla çevrili olmasına rağmen, Sparta'nın Laconian Körfezi üzerinde bir vasal limanı Gytheio vardı.
Kuruluşu
MÖ 9. yüzyıl sonunda , , ve isimli dört köy birleşti. Ancak şehir hiçbir zaman sur içine alınmadı. MÖ 8. yüzyılda Eurotas vadisi yakın dağlar ve kıyı ovası da şehrin topraklarına katıldı. Zengin eyalet Messinia ele geçirildi. İç savaşlarında yaşandığı dönemde şehirde örgütlenmeler başladı. Kurumlar Lykurgos tarafından kuruldu. Bir tür anayasa ilan edildi. Lakedaimonların sitesi tüm haklara sahip vatandaşlardan oluşuyor, eşitler olarak adlandırılan bu yurttaşlar devletten, Heiloslar tarafından işlenen toprak hissesi (kleros) alıyorlardı. Heiloslar bazen aşağılanıyor ve ülkede huzuru sağlamak için gerekli görülen terör dönemlerinde öldürülüyorlardı. Perioikoslar ise kendi geleneklerine göre yaşıyorlardı. Orduyu iki kral komuta ediyor, siyasal yaşamı ise Gerusialar yönetiyordu. Sparta'daki yaşam bu dönemde çok parlaktı. Ancak ülkede gerginlik artmaya başladı. Argos ile yapılan savaşta yenildiler. Sistem katılaştı. Katı bir eğitim sistemi kabul edildi. Her türlü lüks yasaklandı. MÖ 550'ye doğru, Khilon'un dönemindeki Sparta, elindekileri korumakla yetinen, kendi içine kapanık bir şehir oldu.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Özel
- ^ Cartledge 2002, s. 91
- ^ Cartledge 2002, s. 174
- ^ Cartledge 2002, s. 192
Genel
- Davies, Norman (1997) [1996]. Europe: a History. Random House. ISBN .
- Adcock, F.E. (1957), The Greek and Macedonian Art of War, Berkeley: University of California Press, ISBN
- Autenrieth, Georg (1891). A Homeric Dictionary for Schools and Colleges. New York: Harper and Brothers.
- (2004), Thermopylae: The Battle for the West, New York: Da Capo Press, ISBN
- Buxton, Richard (1999), From Myth to Reason?: Studies in the Development of Greek Thought, Oxford: Clarendon Press, ISBN
- (2002), Sparta and Lakonia: A Regional History 1300 to 362 BC, 2, Oxford: Routledge, ISBN
- (2001), Spartan Reflections, Londra: Duckworth, ISBN
- Cartledge, Paul. "What have the Spartans Done for us?: Sparta's Contribution to Western Civilization", Greece & Rome, Vol. 51, Issue 2 (2004), pp. 164–179.
- ; Spawforth, Antony (2001), Hellenistic and Roman Sparta, 2, Oxford: Routledge, ISBN
- (1973), From Solon to Socrates: Greek History and Civilisation between the 6th and 5th centuries BC, 2, Londra: Routledge, ISBN
- Forrest, W.G. (1968), A History of Sparta, 950–192 B.C., New York: W. W. Norton & Co.
- (1998), The Greco-Persian Wars, 2, Berkeley: University of California Press, ISBN
- Liddell, Henry George; Scott, Robert (1940). Jones, Henry Stuart (Ed.). A Greek-English Lexicon. Oxford: Clarendon Press..
- Morris, Ian (1992), Death-Ritual and Social Structure in Classical Antiquity, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN
- Pomeroy, Sarah B. (2002), Spartan Women, Oxford: Oxford University Press, ISBN
- Powell, Anton (2001), Athens and Sparta: Constructing Greek Political and Social History from 478 BC, 2, Londra: Routledge, ISBN
- (1918). Description of Greece. with an English Translation by W.H.S. Jones, Litt.D., and H.A. Ormerod, M.A., in 4 Volumes. Cambridge, MA; London.
- Plutarch (1874), Plutarch's Morals, Plutarch, Translated from the Greek by several hands. Corrected and revised by. William W. Goodwin, PH. D., Boston, Cambridge
- Plutarch (1891), Bernardakis, Gregorius N. (Ed.), Moralia, Plutarch (Yunanca), Leipzig: Teubner
- Plutarch (2005), Richard J.A. Talbert (Ed.), On Sparta, 2, Londra: Penguin Books, ISBN
- Plutarch (2004), Frank Cole Babbitt (Ed.), Moralia Vol. III, Loeb Classical Library, Cambridge: Harvard University Press, ISBN
- Thompson, F. Hugh (2002), The Archaeology of Greek and Roman Slavery, Londra: Duckworth, ISBN
- Thucydides (1974), M.I. Finley, Rex Warner (Ed.), History of the Peloponnesian War, Londra: Penguin Books, ISBN
- West, M.L. (1999), Greek Lyric Poetry, Oxford: Oxford University Press, ISBN
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Sparta ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- GTP—Sparta5 Aralık 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- GTP—Ancient Sparta4 Aralık 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Sparta & Yunan tarihi21 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Antik Tarih Kaynak Kitabı: 11. Brittanica: Sparta7 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Antik Sparta'nın tarihi10 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Sparta gerçekleri18 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sparta Sparta Sparta Attika Grekcesi Sparth Sparte Antik Yunanistan in Lakonya bolgesindeki one cikan bir sehir devletiydi Soz konusu sehir devleti antik donemde Lakedemon Lakedaimwn Lakedaimōn olarak bilinirken Sparta ismi Peloponez in diger adiyla Mora Yarimadasi guneydogusunda bulunan Lakonya bolgesindeki nin kiyisindaki ana yerlesim bolgesi icin kullanilan bir isimdi Sparta MO 650 lerde Antik Yunanistan daki baskin askeri kara kuvveti haline gelmistir SpartaLakedaimwn Grekce LakedemonyaMO 900 ler MO 192Lambda harfi Sparta ordusu tarafindan Lakedemonya nin sembolu olarak kullanilmistirAntik Sparta nin topraklariBaskentSpartaYaygin dil ler Resmi dinYunan politeizmiHukumetDiarsi MO 1104 1066 MO 1104 1062 MO 489 480I Leonidas MO 192Yasama organiEforlar GerousiaTarihi donemKlasik Antik Cag KurulusuMO 900 ler Messinya SavasiMO 685 668 Thermopylae MuharebesiMO 480 Peloponez SavasiMO 431 404 MO 362 Akha tarafindan ilhakiMO 192Onculler ArdillarYunan Karanlik Caglari Akha BirligiRoma Cumhuriyeti Sparta askeri ustunlugu goz onune bulunduruldugunda Pers Yunan Savaslari sirasinda birlesik Yunan ordusunun onde gelen gucu olarak tanindi Bu savasta Sparta ayni safta carpistigi Atina nin yukselen deniz gucuyle rekabet halindeydi Sparta Peloponez Savasi sirasinda MO 431 ile 404 arasi Atina nin baslica dusmaniydi ve bu savastan zaferle cikti Sparta sehir devleti siyasi bagimsizligini MO 146 da Roma nin Yunanistan i fethine kadar surdurmesine ragmen MO 371 de gerceklesmis Sparta hegemonyasini sona erdirdi Sparta Roma Imparatorlugu nun bolunmesinden sonra ozellikle de vatandaslarinin bircogunun Mistra ya tasindigi Orta Cag da uzun bir gerileme donemi gecirdi Modern Sparta guney Yunanistan bolgesi Lakonya nin baskenti olup bir narenciye ve zeytin isleme merkezidir CografyaKlasik Donem Sparta Sehri Antik Haritasi arkeolojiye degil antik kaynaklara dayanmaktadir Sparta guneydoguda Peloponnese Laconia bolgesindedir Antik Sparta Laconia nin en buyuk nehri olan Eurotas nehri nin kiyisina insa edilmisti ve ona bir tatli su kaynagi sagliyordu Eurotas vadisi batida Taygetus dagi 2 407 m ve doguda Parnon dagi 1 935 m Kuzeyde Laconia Arkadya dan 1000 m yukseklige ulasan tepelik yaylalarla ayrilir Bu dogal savunmalar Sparta nin avantajina calisti ve onu gorevden almaktan ve istiladan korudu Karayla cevrili olmasina ragmen Sparta nin Laconian Korfezi uzerinde bir vasal limani Gytheio vardi KurulusuSparta bolgesi MO 9 yuzyil sonunda ve isimli dort koy birlesti Ancak sehir hicbir zaman sur icine alinmadi MO 8 yuzyilda Eurotas vadisi yakin daglar ve kiyi ovasi da sehrin topraklarina katildi Zengin eyalet Messinia ele gecirildi Ic savaslarinda yasandigi donemde sehirde orgutlenmeler basladi Kurumlar Lykurgos tarafindan kuruldu Bir tur anayasa ilan edildi Lakedaimonlarin sitesi tum haklara sahip vatandaslardan olusuyor esitler olarak adlandirilan bu yurttaslar devletten Heiloslar tarafindan islenen toprak hissesi kleros aliyorlardi Heiloslar bazen asagilaniyor ve ulkede huzuru saglamak icin gerekli gorulen teror donemlerinde olduruluyorlardi Perioikoslar ise kendi geleneklerine gore yasiyorlardi Orduyu iki kral komuta ediyor siyasal yasami ise Gerusialar yonetiyordu Sparta daki yasam bu donemde cok parlakti Ancak ulkede gerginlik artmaya basladi Argos ile yapilan savasta yenildiler Sistem katilasti Kati bir egitim sistemi kabul edildi Her turlu luks yasaklandi MO 550 ye dogru Khilon un donemindeki Sparta elindekileri korumakla yetinen kendi icine kapanik bir sehir oldu Ayrica bakinizThermopylae Muharebesi I Leonidas Helot AgiadKaynakcaOzel Cartledge 2002 s 91 Cartledge 2002 s 174 Cartledge 2002 s 192 GenelDavies Norman 1997 1996 Europe a History Random House ISBN 0712666338 Adcock F E 1957 The Greek and Macedonian Art of War Berkeley University of California Press ISBN 0 520 00005 6 Autenrieth Georg 1891 A Homeric Dictionary for Schools and Colleges New York Harper and Brothers 2004 Thermopylae The Battle for the West New York Da Capo Press ISBN 0 306 81360 2 Buxton Richard 1999 From Myth to Reason Studies in the Development of Greek Thought Oxford Clarendon Press ISBN 0 7534 5110 7 2002 Sparta and Lakonia A Regional History 1300 to 362 BC 2 Oxford Routledge ISBN 0 415 26276 3 2001 Spartan Reflections Londra Duckworth ISBN 0 7156 2966 2 Cartledge Paul What have the Spartans Done for us Sparta s Contribution to Western Civilization Greece amp Rome Vol 51 Issue 2 2004 pp 164 179 Spawforth Antony 2001 Hellenistic and Roman Sparta 2 Oxford Routledge ISBN 0 415 26277 1 1973 From Solon to Socrates Greek History and Civilisation between the 6th and 5th centuries BC 2 Londra Routledge ISBN 0 415 04024 8 Forrest W G 1968 A History of Sparta 950 192 B C New York W W Norton amp Co 1998 The Greco Persian Wars 2 Berkeley University of California Press ISBN 0 520 20313 5 Liddell Henry George Scott Robert 1940 Jones Henry Stuart Ed A Greek English Lexicon Oxford Clarendon Press Morris Ian 1992 Death Ritual and Social Structure in Classical Antiquity Cambridge Cambridge University Press ISBN 0 521 37611 4 Pomeroy Sarah B 2002 Spartan Women Oxford Oxford University Press ISBN 978 0 19 513067 6 Powell Anton 2001 Athens and Sparta Constructing Greek Political and Social History from 478 BC 2 Londra Routledge ISBN 0 415 26280 1 1918 Description of Greece with an English Translation by W H S Jones Litt D and H A Ormerod M A in 4 Volumes Cambridge MA London Plutarch 1874 Plutarch s Morals Plutarch Translated from the Greek by several hands Corrected and revised by William W Goodwin PH D Boston Cambridge Plutarch 1891 Bernardakis Gregorius N Ed Moralia Plutarch Yunanca Leipzig Teubner Plutarch 2005 Richard J A Talbert Ed On Sparta 2 Londra Penguin Books ISBN 0 14 044943 4 Plutarch 2004 Frank Cole Babbitt Ed Moralia Vol III Loeb Classical Library Cambridge Harvard University Press ISBN 0 674 99270 9 Thompson F Hugh 2002 The Archaeology of Greek and Roman Slavery Londra Duckworth ISBN 0 7156 3195 0 Thucydides 1974 M I Finley Rex Warner Ed History of the Peloponnesian War Londra Penguin Books ISBN 0 14 044039 9 West M L 1999 Greek Lyric Poetry Oxford Oxford University Press ISBN 978 0 19 954039 6 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Sparta ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir GTP Sparta5 Aralik 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde GTP Ancient Sparta4 Aralik 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sparta amp Yunan tarihi21 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Antik Tarih Kaynak Kitabi 11 Brittanica Sparta7 Eylul 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Antik Sparta nin tarihi10 Aralik 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sparta gercekleri18 Agustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde