Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
III. Gustav (24 Ocak 1746 - 29 Mart 1792), 1771'den 1792'ye kadar İsveç kralıdır. Adolf Frederick'in en büyük oğludur.
| III. Gustav | |
|---|---|
 tarafından yapılan portre, 1777 | |
| İsveç Kralı | |
| Hüküm süresi | 12 Şubat 1771 - 29 Mart 1792 |
| Taç giymesi | 29 Mayıs 1772 |
| Önce gelen | Adolf Frederick |
| Sonra gelen | IV. Gustav Adolf |
| Doğum | 24 Ocak 1746 Stockholm, İsveç |
| Ölüm | 29 Mart 1792 (46 yaşında) Stockholm Sarayı, Stockholm, İsveç |
| Defin | 14 Mayıs 1792 |
| Eş(ler)i | Sofya Magdalena (e. 1766) |
| Çocuk(lar)ı | IV. Gustav Adolf |
| Hanedan | Holstein-Gottorp |
| Babası | Adolf Frederick |
| Annesi | |
| Dini | Lütercilik |
| İmza |  |
Fransız tarzı bir kültürel terbiye aldı ve bu da onun tiyatro, edebiyat ve sanata güçlü bir ilgi duymasına yol açtı. Siyasete erken yaşlarda ilgi duymaya başladı ve 1771'de sürekli savaşan iki siyasi partiyi (Şapkalılar ve Kapaklar) anlaştırarak İsveç Parlamentosu'na düzen getirmeye çalıştı. Ancak başarılı olamadı ve siyasi kargaşa devam etti.
Bu sırada III. Gustav, İsveç Parlamentosu'nun, felç olan parlamentonun ülkeyi iç savaşa sürüklediği Polonya ile aynı duruma düştüğünü düşünüyordu. Ağustos 1772'de Polonya bölünüp topraklarının çoğunu kaybedince, III. Gustav bir darbe düzenledi ve ardından Konsey (o günkü hükûmet) hapsedilerek yeni hükûmet şeklini kabul etmeye zorlandı...
İktidarın ele geçirilmesi, ülkenin Riksdag tarafından yönetildiği 'Özgürlük Çağı'na (1719-1772) son verdi. Bunun yerine İsveç'te kraliyet yönetimi yeniden tesis edildi. Kral Gustav'a göre bunun temel nedeni, ülkede düzeni sağlamanın tek yolunun bu olmasıydı.
III. Gustav, hükümdarlığı sırasında Aydınlanma ruhuna uygun bir dizi reformu hayata geçirmeyi başardı: din özgürlüğü, bir miktar ekonomik özgürlük, ölüm cezasının sınırlandırılması ve işkencenin kaldırılması.
III. Gustav, 1789'da - Fransız Devrimi'nin başladığı yıl - kendisine daha da fazla güç veren bir anayasa değişikliği yaptı. Daha sonra esasen otokratik hale geldi. Bu durum, III. Gustav'ün hükümdarlığı sırasında zaten nüfuzlarının çoğunu kaybetmiş olan soylular tarafından hoş karşılanmadı.
Aristokrasinin kraliyet gücünün daha fazla kullanılmasına karşı muhalefeti büyüdü ve 1788-1790'da Rusya ile gereksiz ve masraflı bir savaşın ardından, Gustav III'e karşı memnuniyetsizlik ülke çapında kaynamaya başladı.
III. Gustav, bir grup asilzade tarafından düzenlenen bir komplonun ardından 16 Mart 1792'de Stockholm'deki bir maskeli baloda vuruldu. Yaraları nedeniyle iki hafta sonra öldü.
III. Gustav, akademilerin kurulması (İsveç Akademisi dahil), İsveç tiyatrosunun teşvik edilmesi ve sanatçı ve şairlerin desteklenmesi de dahil olmak üzere kültüre olan yoğun ilgisiyle tanınır.
1766'da Danimarka prensesi Sofya Magdalena ile gönülsüzce evlendi. Evlilik politik olarak doğruydu ama sevgisizdi. Sonunda birlikte çocuk sahibi olmayı ve tahtın varisliğini güvence altına almayı başardılar. İlk doğan oğulları Gustaf Adolph (1778-1837), daha sonra IV. Gustav Adolf (1792-1809) kraliyet adıyla İsveç naibi oldu. Ayrıca Karl Gustav (1782-1783) adında bir oğulları oldu.
Saltanat ve darbe
1772'deki darbe ve 1789'daki Birlik ve Güvenlik Yasası ile Gustavya otokrasisinin getirilmesi siyasi açıdan belirleyici oldu. İlk başta soyluların statülerini eşitleme taleplerine karşı soyluları ustalıkla destekledi, ancak daha sonra taraf değiştirerek soyluları bastırdı ve halktan yana oldu. Ancak bu son satranç hamlesi ölümcül oldu. "Her bağlamda baskın olan ve kraliyet onurunun kutsallığı ile siyasi rol oynamanın doğrudan temaslarını birleştiren bir histerik, arkadaşları ve destekçileri de dahil olmak üzere pek çok kişinin sinirlerini bozmak zorunda kaldı ve pek çok kişi tarafından nefret edildi" (tarihçi Erik Lönnroth). Bu nefret 1792 yılında Kral Gustav III'ün öldürülmesine yol açtı.
'Tiyatronun kralı' sıfatı geniş bir anlamda yorumlanabilir. Retorik yeteneği 1772'de belirleyici oldu ve 1789'da II. Gustav Adolf ile birlikte en büyük favorisi olan güçlü kral I. Gustav'ın ruhuyla Dalekler için kampanya yürüttü. 1788-1790 Rus savaşında olduğu gibi, Grundlagar aydınlanmış bir hükümdar olarak rolünü oynarken geri adım atmak zorunda kaldı.
Bununla birlikte, Özgürlük Çağı'nı gölgede bırakacak bir dizi aydınlanmacı reform gerçekleştirildi: din özgürlüğü, işkencenin kaldırılması ve ölüm cezasının azaltılması. III. Gustav aynı zamanda olağanüstü bir kültürel katkıda da bulundu.
Birlik ve Güvenlik Yasası 1789
Birleşme ve Güvenlik Yasası, İsveç anayasasına aykırı olmasına rağmen Gustav III tarafından 1789'da Riksdag'da kabul ettirilen 1772 Anayasası'na yapılan bir eklemeydi. Kral'ın eylemleri çok maksatlıydı. Özgür olmayan mülklerin soylulara karşı düşmanlığı, Anjala Derneği'ni hedef alan vatansever, aristokrasi karşıtı propaganda ile körüklendi. Krala sadık yurttaş muhafızları oluşturuldu ve Dük Charles'a Stockholm'ün komutası verildi. Şubat ayında Estates (Riksdag) ile yapılan bir toplantıda Kral ayrıcalıkları eşitleme sözü verdi. Soyluların liderleri tutuklandı. Muhalefet ezildi, mülklerin ve kralın gücü pekiştirildi.
Soyluların egemen olduğu konseyin (hükûmet) yerini, yarısı halktan olan genel bir konsey aldı. Soyluların birçok makamdaki ayrıcalıklı hakları kaldırıldı. Köylülere mülk arazi satın alma hakkı verildi vergi köylülerine tam mülkiyet hakkı verildi ve kraliyet köylülerine mülk edinme hakkı verildi. Geri alma hakkı önemliydi çünkü soylular mali nedenlerle topraklarını satmak zorunda kalıyorlardı. Krala savaş başlatma hakkı verildi; yönetim ve yasama inisiyatifi onun eline verildi ve kral tarafından atanan bir Yüksek Mahkeme kuruldu.
Soylu muhalefete yönelik sert muamele soylular arasında güçlü bir kızgınlık yarattı ve bu da birkaç yıl sonra kralın öldürülmesine yol açtı.
Öldürülmesi
III. Gustav, 16 Mart 1792 tarihinde Stockholm'de düzenlenen bir maskeli balo sırasında suikasta uğradı. Saldırı Jacob Johan Anckarström tarafından bir tabancayla gerçekleştirildi, ancak komplo soylular arasında geniş yankı uyandırdı. Diğer şeylerin yanı sıra soyluların gücünü daha da azaltan 1789 tarihli Birleşme ve Güvenlik Yasası'ndan sonra büyük bir öfke vardı. Hem radikal hem de muhafazakar pek çok soylu için bu yasa haklı bir 'tiran cinayeti' idi.
Maskeli balo sırasında siyah pelerinli birkaç adam kralın etrafında toplandı; Anckarström, III. Gustav'ı yaralayan bir atış yaptı, ancak yaranın başlangıçta hayati tehlike arz etmediği düşünüldü. Yaranın enfeksiyon kapmasının ardından 13 gün sonra öldü.
Emniyet Müdürü Henric Liljensparre tarafından çözülen olay 14 iddianameye yol açtı; intihar eden Ture Bielke de şüpheliler arasındaydı. Komplonun sınırlarında çok daha fazlası vardı, ancak XIII. Karl hızlı bir yargılama ve soylularla tam bir yüzleşmeden kaçınmak istiyordu. Anckarström hariç, cezalar da şaşırtıcı derecede hafifti. Claes Horn, Adolf Ribbing, C.P. Lilliehorn ve C.F. Ehrensvärd ölüm cezasına çarptırıldı, ancak ceza sürgüne çevrildi. Bazıları daha kısa cezalar aldı, diğerleri beraat etti. Hakkında kuvvetli şüpheler bulunan C.F. Pechlin hiçbir zaman ikna edilemedi ancak ölene kadar hapiste kaldı. Bu arada Ribbing 1843 yılına kadar yaşamış ve 1793 yılında bir başka hükümdarın ölümüne, XIV. Louis'nin Paris'te idam edilmesine tanıklık etmiştir.
Kaynakça
III. Gustav Alt kolu Oldenburg Hanedanı Doğumu: 24 Ocak 1746 Ölümü: 29 Mart 1792 | ||
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen Adolf Frederick |  İsveç kralı 1771–1792 | Sonra gelen IV. Gustav Adolf |
  | Bir İsveçlinin biyografisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Hükümdar ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
III Gustav 24 Ocak 1746 29 Mart 1792 1771 den 1792 ye kadar Isvec kralidir Adolf Frederick in en buyuk ogludur III Gustavtarafindan yapilan portre 1777Isvec KraliHukum suresi12 Subat 1771 29 Mart 1792Tac giymesi29 Mayis 1772Once gelenAdolf FrederickSonra gelenIV Gustav AdolfDogum24 Ocak 1746 Stockholm IsvecOlum29 Mart 1792 46 yasinda Stockholm Sarayi Stockholm IsvecDefin14 Mayis 1792Es ler iSofya Magdalena e 1766 Cocuk lar iIV Gustav AdolfHanedanHolstein GottorpBabasiAdolf FrederickAnnesiDiniLutercilikImza Fransiz tarzi bir kulturel terbiye aldi ve bu da onun tiyatro edebiyat ve sanata guclu bir ilgi duymasina yol acti Siyasete erken yaslarda ilgi duymaya basladi ve 1771 de surekli savasan iki siyasi partiyi Sapkalilar ve Kapaklar anlastirarak Isvec Parlamentosu na duzen getirmeye calisti Ancak basarili olamadi ve siyasi kargasa devam etti Bu sirada III Gustav Isvec Parlamentosu nun felc olan parlamentonun ulkeyi ic savasa surukledigi Polonya ile ayni duruma dustugunu dusunuyordu Agustos 1772 de Polonya bolunup topraklarinin cogunu kaybedince III Gustav bir darbe duzenledi ve ardindan Konsey o gunku hukumet hapsedilerek yeni hukumet seklini kabul etmeye zorlandi Iktidarin ele gecirilmesi ulkenin Riksdag tarafindan yonetildigi Ozgurluk Cagi na 1719 1772 son verdi Bunun yerine Isvec te kraliyet yonetimi yeniden tesis edildi Kral Gustav a gore bunun temel nedeni ulkede duzeni saglamanin tek yolunun bu olmasiydi III Gustav hukumdarligi sirasinda Aydinlanma ruhuna uygun bir dizi reformu hayata gecirmeyi basardi din ozgurlugu bir miktar ekonomik ozgurluk olum cezasinin sinirlandirilmasi ve iskencenin kaldirilmasi III Gustav 1789 da Fransiz Devrimi nin basladigi yil kendisine daha da fazla guc veren bir anayasa degisikligi yapti Daha sonra esasen otokratik hale geldi Bu durum III Gustav un hukumdarligi sirasinda zaten nufuzlarinin cogunu kaybetmis olan soylular tarafindan hos karsilanmadi Aristokrasinin kraliyet gucunun daha fazla kullanilmasina karsi muhalefeti buyudu ve 1788 1790 da Rusya ile gereksiz ve masrafli bir savasin ardindan Gustav III e karsi memnuniyetsizlik ulke capinda kaynamaya basladi III Gustav bir grup asilzade tarafindan duzenlenen bir komplonun ardindan 16 Mart 1792 de Stockholm deki bir maskeli baloda vuruldu Yaralari nedeniyle iki hafta sonra oldu III Gustav akademilerin kurulmasi Isvec Akademisi dahil Isvec tiyatrosunun tesvik edilmesi ve sanatci ve sairlerin desteklenmesi de dahil olmak uzere kulture olan yogun ilgisiyle taninir 1766 da Danimarka prensesi Sofya Magdalena ile gonulsuzce evlendi Evlilik politik olarak dogruydu ama sevgisizdi Sonunda birlikte cocuk sahibi olmayi ve tahtin varisligini guvence altina almayi basardilar Ilk dogan ogullari Gustaf Adolph 1778 1837 daha sonra IV Gustav Adolf 1792 1809 kraliyet adiyla Isvec naibi oldu Ayrica Karl Gustav 1782 1783 adinda bir ogullari oldu Saltanat ve darbe1772 deki darbe ve 1789 daki Birlik ve Guvenlik Yasasi ile Gustavya otokrasisinin getirilmesi siyasi acidan belirleyici oldu Ilk basta soylularin statulerini esitleme taleplerine karsi soylulari ustalikla destekledi ancak daha sonra taraf degistirerek soylulari bastirdi ve halktan yana oldu Ancak bu son satranc hamlesi olumcul oldu Her baglamda baskin olan ve kraliyet onurunun kutsalligi ile siyasi rol oynamanin dogrudan temaslarini birlestiren bir histerik arkadaslari ve destekcileri de dahil olmak uzere pek cok kisinin sinirlerini bozmak zorunda kaldi ve pek cok kisi tarafindan nefret edildi tarihci Erik Lonnroth Bu nefret 1792 yilinda Kral Gustav III un oldurulmesine yol acti Tiyatronun krali sifati genis bir anlamda yorumlanabilir Retorik yetenegi 1772 de belirleyici oldu ve 1789 da II Gustav Adolf ile birlikte en buyuk favorisi olan guclu kral I Gustav in ruhuyla Dalekler icin kampanya yuruttu 1788 1790 Rus savasinda oldugu gibi Grundlagar aydinlanmis bir hukumdar olarak rolunu oynarken geri adim atmak zorunda kaldi Bununla birlikte Ozgurluk Cagi ni golgede birakacak bir dizi aydinlanmaci reform gerceklestirildi din ozgurlugu iskencenin kaldirilmasi ve olum cezasinin azaltilmasi III Gustav ayni zamanda olaganustu bir kulturel katkida da bulundu Birlik ve Guvenlik Yasasi 1789Birlesme ve Guvenlik Yasasi Isvec anayasasina aykiri olmasina ragmen Gustav III tarafindan 1789 da Riksdag da kabul ettirilen 1772 Anayasasi na yapilan bir eklemeydi Kral in eylemleri cok maksatliydi Ozgur olmayan mulklerin soylulara karsi dusmanligi Anjala Dernegi ni hedef alan vatansever aristokrasi karsiti propaganda ile koruklendi Krala sadik yurttas muhafizlari olusturuldu ve Duk Charles a Stockholm un komutasi verildi Subat ayinda Estates Riksdag ile yapilan bir toplantida Kral ayricaliklari esitleme sozu verdi Soylularin liderleri tutuklandi Muhalefet ezildi mulklerin ve kralin gucu pekistirildi Soylularin egemen oldugu konseyin hukumet yerini yarisi halktan olan genel bir konsey aldi Soylularin bircok makamdaki ayricalikli haklari kaldirildi Koylulere mulk arazi satin alma hakki verildi vergi koylulerine tam mulkiyet hakki verildi ve kraliyet koylulerine mulk edinme hakki verildi Geri alma hakki onemliydi cunku soylular mali nedenlerle topraklarini satmak zorunda kaliyorlardi Krala savas baslatma hakki verildi yonetim ve yasama inisiyatifi onun eline verildi ve kral tarafindan atanan bir Yuksek Mahkeme kuruldu Soylu muhalefete yonelik sert muamele soylular arasinda guclu bir kizginlik yaratti ve bu da birkac yil sonra kralin oldurulmesine yol acti OldurulmesiIII Gustav 16 Mart 1792 tarihinde Stockholm de duzenlenen bir maskeli balo sirasinda suikasta ugradi Saldiri Jacob Johan Anckarstrom tarafindan bir tabancayla gerceklestirildi ancak komplo soylular arasinda genis yanki uyandirdi Diger seylerin yani sira soylularin gucunu daha da azaltan 1789 tarihli Birlesme ve Guvenlik Yasasi ndan sonra buyuk bir ofke vardi Hem radikal hem de muhafazakar pek cok soylu icin bu yasa hakli bir tiran cinayeti idi Maskeli balo sirasinda siyah pelerinli birkac adam kralin etrafinda toplandi Anckarstrom III Gustav i yaralayan bir atis yapti ancak yaranin baslangicta hayati tehlike arz etmedigi dusunuldu Yaranin enfeksiyon kapmasinin ardindan 13 gun sonra oldu Emniyet Muduru Henric Liljensparre tarafindan cozulen olay 14 iddianameye yol acti intihar eden Ture Bielke de supheliler arasindaydi Komplonun sinirlarinda cok daha fazlasi vardi ancak XIII Karl hizli bir yargilama ve soylularla tam bir yuzlesmeden kacinmak istiyordu Anckarstrom haric cezalar da sasirtici derecede hafifti Claes Horn Adolf Ribbing C P Lilliehorn ve C F Ehrensvard olum cezasina carptirildi ancak ceza surgune cevrildi Bazilari daha kisa cezalar aldi digerleri beraat etti Hakkinda kuvvetli supheler bulunan C F Pechlin hicbir zaman ikna edilemedi ancak olene kadar hapiste kaldi Bu arada Ribbing 1843 yilina kadar yasamis ve 1793 yilinda bir baska hukumdarin olumune XIV Louis nin Paris te idam edilmesine taniklik etmistir KaynakcaIII GustavAlt kolu Oldenburg HanedaniDogumu 24 Ocak 1746 Olumu 29 Mart 1792Resmi unvanlarOnce gelen Adolf Frederick Isvec krali 1771 1792 Sonra gelen IV Gustav AdolfBir Isveclinin biyografisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Hukumdar ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz