Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Eylül 2022) () |
IV. Mihail Paflagonyalı (Yunanca: Μιχαήλ Δ΄ Παφλαγών, Mikhaēl IV Paphlagōn), (d. 1010 – ö. 10 Aralık 1041), 11 Nisan 1034 ile 10 Aralık 1041 döneminde Bizans İmparatorluğu İmparatoru olmuştur. Tahta çıkışı VIII. Konstantinos'un kızı olan Zoi ile birlikte hazırladığı bir komplo ile Zoi ile daha önce evlenip imparator olarak tahta geçen III. Romanos Argyros'u Saray'da öldürmeleri sonucunda olmuştur. Zoi ile evlenen IV. Mihail Paflangonyalı tahta çıkmış ve 1041'de ölene kadar karısı Zoi ile birlikte imparatorluk yapmıştır.
| IV. Mihail Paflagonyalı Μιχαήλ Δ΄ Παφλαγών | |
|---|---|
 IV. Mihail Paflogonyali (1550'de darp edilmiş bir madalya) | |
| Bizans İmparatoru | |
| Hüküm süresi | 11 Nisan 1034 – 10 Aralık 1041 |
| Önce gelen | III. Romanos |
| Sonra gelen | V. Mihail |
| Doğum | 1010 |
| Ölüm | 10 Aralık 1041 Konstantinopolis |
| Eş(ler)i | Zoi |
| Hanedan | Makedon Hanedanı |
Tahta çıkışı
Mihail'in ailesi Paflagonyalı mütevazı köylüydü. Ağabeyi "İoannis Orfanotrofos" İstanbul'a gelmiş; bir hadım idareci olarak İmparatorluk sarayı bürokrasisi içinde rütbeler içinde çabuk atlayarak imparator II. Basileios Bulgar-Kıran'ın baş idarecisi, sırdaşı ve arkadaşı olmuştu. Onun tarafından Konstantinopolis'in en büyük yetimhanelerinden birini idare reisliğine atanması ile "Orfanotrofos" unvanı ile anılmaktaydı. Dört kardeşini de Konstantinopolis'e getirtmişti. Bunlardan ikisi kendisi gibi hadım olarak Saray'da idareci olmuşlardı. Diğer ikisi de güya sarraflık ile uğraşmaktaydılar. Bunlardan en genç olan Mihail tüm şehirde bir "yakışıklı erkek" olarak ün salmıştı. Norwich'e göre bunlar kalpazanlık yapmaktaydılar.
1033de İoannis Orfanotrofos kardeşi Mihail'i sarayda İmparatoriçe Zoi ve III. Romanos Argyros huzuruna çıkardığı zaman impartoriçe birden bu yakışıklı gence âşık olmuştur. Onu devamlı saraya çağırıp özel imparatoriçe dairesinin devamlı misafiri yapmıştır. Zoi'nin kocası III. Romanos Argyros önce bu ilişkiyi görmemişti ve hatta genç Mihail'i özel hizmeti için kullanmaya da başlamıştı. Fakat Romanos'un kız kardeşi imparatorun kulağını bükünce imparator genç Mihail'i yanına çağırıp karısı ile hiç aşk ilişkisi olmadığına sarayda bulunan Hristiyan evliyaların kalıntıları üzerine yemin ettirmişti. Genç Mihail bu yemini edince İmparator gencin imparatoriçe karısıyla bir ilişkisi olmadığına inanır görünmüştür.
Fakat bazı saraylılar bunun bir kandırmaca olduğunu iddia etmişlerdir. Onlara göre Romanos karısının seksüel iştahını bilmekte ve onun Mihail ile olan ilişkinin karısının diğer daha çok politik bakımdan tehlikeli olan kişilerle alaka kurmasını önlediğini düşündüğünü bildirmişlerdir. Diğer tarihçi otoriterler ise imparatorun Mihail'in epilepsi'den muzdarip olduğunu bildiğini ve bu nedenle kendine politik tehlike yaratmayacağını düşünmüş olduğunu belirtirler.
Ayrıca Romanos Argyros ciddi olarak hasta idi. Tarihçi Psellos'a göre bir yürüyen ölü gibi, yüzü grotesk şekilde şişmişti, soluksuzluktan yürüyemez halde idi ve eskiden güleç ve dost tabiatlı iken devamlı sinirli ve en ufak şeyden öfkelenir olmuştu. Bizans sarayında çok olağan olan bir söylentiye göre onun bu hastalığı Zoi ile Mihail'in yavaş işleyen bir zehir ile Romanos Argyros'u öldürmeye çalışmalarına atıf etmektedirler.
11 Nisan 1034 günü Paskalya Cuma'sı arifesi idi ve imparator Romanos ertesi günkü büyük merasimlere hazırlanmakta idi. Cuma sabahı daha şafak sökmeden Romanos sarayın imparatorluk dairesinde bulunan büyük hamamına gitti. Çok zaman geçmeden saray hamamdan gelen bir yardım veyvalası ile ayağa kalktı; Romanos hamamda bir yatakta kendinden geçkin ölüm yatağında yatıyordu. Tarihçi Psellus'a göre, imparator kendini yıkadıktan sonra hamamın havuzuna girmişti. Orada bulunan hizmetkarlar imparator suya daldığında onun başını su altında tutmuşlar; boğulmaya yüz tutmasına neden olmuşlar ve ondan sonra daha nefesi çok zayıf iken onu sudan çıkartıp bir kaltuğa yatırmışlardır. Ondan sonra bağırarak yardım istemeye başlamışlardır. İmparatorun ölmek üzere olduğunu yardıma gelen büyük grup görmüş ve bu arada imparatoriçe Zoi de gelmiştir. Tarihçiye göre imparatoriçe kocasının hayata dönemeyeceğini anlayınca odadan ayrılmış ve Romanos da hemen sonra son nefesini vermiştir.
O sabah Romanos'un ölümünden birkaç saat sonra Ayasofya'dan saraya çağrılan Patrik Aleksios Studitos imparatorun hala hamam dairesinde bulunan naaşını gördükten sonra yakındaki "Chryotriclinium (Taç Giyme Büyük Salonu)"'na alınmış ve orada bir tahtta merasim elbiseleriyle oturup hazır bekleyen imparatoriçe Zoi'yi ve yanında yine merasim elbiseleri ve devlet tacını başına giymiş olan Mihail Paflagonya'yı görmüştür. 56 yaşındaki İmparatoriçe Zoi Patrik'e 26 yaşında bir halktan gençle nikâhını kıymakla şereflendirildiği bildirilmiştir. Nikâh kıyıldıktan sonra da Patrik'in Mihail'i yeni imparator basileus olarak takdis etmesi gerekmiştir.
13 Nisan 1034 akşamı saraya gelen ülkenin ileri gelenleri (Patrik, önemli kilise papazları, senatörler, generaller, devlet idarecileri ve bürokratlar) saraya gelip kendilerini Mihail önünde yere attıktan sonra elini öpüp IV. Mihail'le biat etmişlerdir.
İmparatorluk yaşamı
İçişleri politikası
IV. Mihail çok yakışıklı, zeki ve eli açıktı ama hiç eğitim görmemişti. Hayatı boyunca epilepsi hastalığından muzdarip olup zaman zaman sara nöbetleri geçirmekteydi.
İmparatoriçe Zoi, yeni kocası IV. Mihail Paflagonyalı'nın kendine hamamda öldürülmüş olan daha önceki kocası III. Romanos Argylos'tan daha yakın ve daha sevecen davranışları olacağını sanmaktaydı; ama bunda yanılmıştı. IV. Mihail tahta geçer geçmez Zoi'nin Bizans Sarayı kadınlar dairesi (gynaeceum)'na kapatılmasını ve orada devamlı muhafaza altında tutulmasını emretmişti. IV. Mihail'in imparator olduktan sonra Zoi'ye karşı soğuk tutumu olasılıkla Mihail'in Zoi'nin eski imparatora gösterdiği çok duyarsız tutumunu tekrarlamasından korktuğundan olduğu iddia edilmektedir.
IV. Mihail Paflagonyalı eğitimsizliği ve sağlığının iyi olmaması dolayısıyla devletin içişleri idaresini ve devlet maliyesi ile hazinesi idaresini ağabeyi Sarayli yüksek bürokrat hadım İoannis Orfanotrof'un, VIII. Konstantinos ve III. Romanos Argylos dönemlerinden beri tecrübesi olan, becerikli ellerine bıraktı. İoannis bu dönemde orduda ve devlet maliyesinde reformlar yaparak Bizans İmparatorluğu'nu eskisi gibi güçlü ve hemen dış düşmanlarına karşı koyabilecek bir duruma getirdi. Fakat mali reformların gerektirdiği vergi artışları hem Bizans soylularını ve zenginlerini hem de alelade halkı gocundurdu.
IV. Mihail Paflagonyalı ve kardeşi idareci İoannis Orfanotrof 1034, 1037, 1038 ve 1040 yıllarında hepsi başarısız kalan devlet komplolarına hedef oldular. Bunlardan birinin başının imparatoriçe Zoi olduğu bildirilir ve buna nedenin yeni imparatorun idareyi eline geçirdikten sonra Zoi'yi küçümsemeye başladığını açıkça belirtmesi olduğu kabul edilir. 1040 yılında, hayatını kurtarmak için keşiş olan ve Mihail'in halefi tarafından Konstantinopolis patriği seçilen rahip Mihail Kirularios bir komploya karıştı. Mihail Kirularios, Konstantinopolis patrikliği görevini 25 Mart 1043 - 2 Kasım 1058 döneminde ifa etmiş ve Ortodoks Kilisesi ve Katolik Kilisesi'nin resmen ayrılmasıyla sonuçlanan 1054 Bölünmesi öncesindeki gelişmelerde önemli rol oynamıştır.
Dışişleri politikası ve savaşları
Edessa
Bizans'ın doğu sınırında III. Romanos Argyros imparatorluk döneminden beri Araplarla savaş devam etmekte idi. Bu dönemde çok başarılı olan Bizans komutanı Georgios Maniakes yukarı Fırat bölgesi olan Bizans "" (modern Samsat) merkezli "Aşağı Media" bölgesine "Katepano" (askeri vali) tayin edilmişti. Araplara karşı başarı kazanan hücumlarla savaş devam etmekteydi. Bu hücumlardan en önemlisi olan 1037de Edessa (modern Şanlıurfa) kalesi üzerine oldu. Uzunca süren bir kuşatmadan sonra Edesssa kalesi Bizanslılar eline geçti. Böylece yaklaşık 400 yıl önce, imparator Herakleios'un ölümünden sonra, Bizanslılar elinden çıkan şehir ve kale tekrar Bizans toprağı oldu. Bu başarısında dolayı general Georgios Maniakes bir antik Romalı usulüne göre "savaş galibi" ilan edilip kendine büyük şerefler bahsedildi.
Sicilya seferi
Batı'da Sicilya adası Arapların elinde idi ama adada çok sayıda hâlâ Rumca konuşan yerli halk bulunması ve çok yakın geçmişte adanın Bizanslılar elinde bulunması dolayısıyla Bizanslılar devamlı olarak bu adayı tekrar ellerine geçirmek için fırsat kollamaktaydılar. 1035'te bu hedefi gerçekleştirilmek için yeni bir fırsat ortaya çıktı. Palermo'da başkenti olan bulunan Sicilya Emiri Akhal kardeşi Ebu Hafs'in isyanıyla uğraşmakta idi. Emirin kardeşi Ebu Nefs Tunus'ta Kayravan'da başkenti bulunan Ziriler emrinden oradaki emirin oğlu idaresinde büyük bir süvari kuvveti desteği almıştı. Bu yeni duruma karşı gelmek için Emir Akhal Bizans İmparatoru'na müracaat edip ondan askeri destek istedi ve IV. Mihail Paflagonyalı bu desteği sağlamaya karar verdi. Bizans ordusu ve donanması'na adaya çıkartma yapmak için hazırlıklar yapma emri verdi. Bu sırada Bizans'tan askeri destek isteyen Emir Akhal bir devlet komplosu ile suikaste kurban giderek öldürüldü. Böylece Bizanslıların adaya gelmesi vesilesi ortadan kalkmış oldu. Bununla beraber Bizans ordu ve donanmasının sefere çıkması için yapılmakta olan hazırlıklar durdurulmadı. 1038 yazı başında Bizans donanması ve gemilere bindirilmiş büyük bir Bizans ordusu Sicilya'ya doğru yola çıktı. Bizans donanması komutanı imparatorun kayınbiraderi (sonra imparator olacak Mihail Kalafatcı'nın babası) "Amiral Stefan" ve ordunun ve bu seferin komutanı doğuda başarılı olarak ün yapmış Georgios Maniakes idi. Bizans ordusu paralı askerlerden oluşmakta ve çok sayıda İskandinav asıllı "Varangian Muhafızları", güney İtalya'dan Puglia'dan gelen Lombardları ve yine güney İtalya'dan Normanlar'ı ihtiva etmekteydi. Siyasi bakımdan bölünmüş Arapların gösterdikleri çok şiddetli direnmeye rağmen, yazın sonunda Bizans ordusu Sicilya'da ilerlemeye başladı. Messina adaya çıkan ordunun eline hemen düştü; Palermo yolunda olan kalesi için büyük çarpışmalar oldu; Siraküza ise 1040'ta Bizanslılar eline geçti.
Ordunun komutanı olan Maniekes ve orduya refakat eden donanmaya, sadece imparatorun kayınbiraderi olması dolayısıyla, komutan yapılan "Amiral Stefan" arasında bir çatışma ve mücadele başladı. Komutan Georgios Maniekes İstanbul'a geri çağrıldı ve orada hapse atıldı. Sicilya'daki Bizans güçlerine komutanlığa önce "Amiral Stefan" ve onun çok geçmeden ölümü ile "Basileos" adında bir hadım getirildi. Bu komutanlar pek tecrübesizdiler ve beceriksiz çıktılar. Sicilya'daki Bizans ordusu moralini kaybetti. Bu yetişmiyormuş gibi tam bu sırada Puglia'da bulunan Lombardlar oradaki Bizans idaresine karşı isyana geçtiler ve Bizans'ın bölgede bulunan "Katapan" unvanlı valisini öldürdüler. Güney İtalya'da bulunan Bizans garnizonlarında paralı asker olarak bulunan Lombard asıllı askerler de ordu içinde isyan çıkartıp Bizans'a karşı isyana katıldılar. Bu nedenle Bizanslılar Sicilya'daki ordularının büyük bir kısmını Güney İtalya'ya geçirmek zorunda kaldılar.
Böylece Bizanslıların Sicilya seferi Sirakuza'yı ellerine geçirdikten sonra tam bir zaferle sona ermekteyken birden bire çöküş göstermeye başladı. Birkaç hafta sonra, Messina hariç, Bizanslılar Araplardan kazandıkları bütün şehir ve arazileri terk etmek zorunda kaldılar. Sicilya'da siyasi durum sanki bu büyük Bizans seferi hiç olmamış gibi eski haline dönüştü.
Balkanlar
IV. Mihail Paflagonyalı tahta çıktığında Balkan'lar büyük karışıklık içindeydi. Kuzey Sırplar isyan etmişler ve Bizans valilerini ülkelerinden atıp kendilerini bağımsız olarak idareye başlamışlardı. Peçenekler'in yaptıkları Balkan yarımadasında güneye doğru akıncı hücumları ta Selanik civarına kadar erişmişti. Sırplar önce Peçeneklerin hücumları dolayısıyla isyanı bırakarak Bizanslıları tekrar idareci olarak kabul ettiler. Fakat 1040'ta yeniden bir Sırp isyanı başladı.
Batı Bulgaristan ve Makedonya'da bulunan Bulgarlar da Bizans idaresinde gittikçe hoşnutsuzlaşmaya başladılar. Bunun önemli nedeni yapılan mali reformlar dolayısıyla Bulgar köylülerinden nakit vergi istekleri olmuştur. II. Basileous Bulgar-Kıran Bulgaristan'ı fethedip ortadan kaldırdıktan sonra bu bölgede bulunan köylü halkın vergisini nakit olarak değil de ürün olarak vermesini kabul etmişti. Fakat IV. Mihail Paflagonyalı döneminde ağabeyi İoannis Orfanotorfus'un mali reformları dolayısıyla Bulgar köylüsünün de nakit vergi vermesine karar verilmiş ve bu köylüler üzerine çok büyük nakit vergi yükü yüklenmişti. 1037de İslav Kilisesi'nin merkezi olan "Ohri Başpiskoposluğu"'na Rum asıllı Leo adlı bir papazın tayin edilmesi de Bulgarlar tarafından Bizans adaletsizliğine bir diğer ornek olarak görülmesine neden olmuştu. 1040'ta eski Bulgar Kralları'ndan olan Çar Samuil'in bir gayrimeşru torunu olan Peter Delyan adlı bir Bulgar asıllı Bulgar Krallığı'nı tekrar kurmak amacıyla bir Peter Delyan Ayaklanması başladı. O vakit İstanbul'da yarı-rehine olarak bulunan Delyan'ın kuzeni Alusian da oradan kaçıp bu isyana katıldı.
Bulgar isyancılar batı Bulgaristan'ı ellerine geçirdiler ve şimdiki kuzey Yunanistan'ı tehdide başladılar. Bulgarlar Belgrad'ı ellerine geçirip orada "Peter Delyan"'ı "Bulgaristan İmparatoru" ilan ettiler. Sonra güneye inen isyancılar Üsküp kalesini ellerine geçirdiler. Doğu Adriyatik'te önemli Bizans limanve üssü olan "Dyrrachium (modern Dirac) Dükü" olan Bizanslı komutan Bulgarlar üzerine yürümekteyken Balkanlarda isyanı bastırmak hedefi ile askeri sefere çıkmış olan IV. Mihail Paflagonyalı tarafından vatana ihanet suçu ile itham edilip görevinden atıldı. Onun emri altında bulunan, çoğu Bulgar asıllı paralı askerlerden oluşan, Bizans ordusu askerleri de isyan edip Bulgarlara katıldılar. Dyrrachium Bulgarlar eline düştü ve Bulgarlar İnebahtı körfezine doğru indiler. Bizans "Hellas theması" askeri valisi Bulgarlara yenildi. Niğbolu theması da isyan edip Bulgarlara katıldı. Bizans ordusu, başında bulunan IV. Mihail Paflagonyalı ile birlikte Selanik civarlarından Selanik kalesine çekilmeye zorlandı.
Selanik kalesinde bulunan IV. Mihail Paflagonyalı bu sırada çok hasta bir durumdaydı. Ayakları şişmişti ve hatta kangren olma tehlikesi altıda idi ve çektiği açılardan hemen hemen yatalak olmuştu. Selanik'te kiliseleri ve manastırlarını gezip papazlar ve keşişlerin duaları ve perhizlerle acılarına çare aramaktaydı. Kiliselere, papazlara ve manastırlara büyük meblağları sadaka olarak dağıtmıştı. Kendini iyi hissederek Bizans ordusuna şahsen komutanlık edeceğini ve Bulgarlar üzerine sefere gideceğini açıkladı. Bizans ordusu için yeni paralı asker toplamaya koyuldu ve çok detaylı hücum planları yapıldı. Bundan sonra 1041'de IV. Mihail Paflagonyalı 40.000 kişilik bir Bizans ordusu ile Selanik kuzeyindeki sınıra Bulgarlar üzerine yürüdü. Bu Bizans ordusu içinde paralı asker olarak ileride Norveç kralı olacak III. Harald'da bulunmaktaydı. Bu ordu ile Bulgar isyancıları arasında yapılan büyük bir muharebede imparator IV. Mihail Paflagonyalı komutasındaki Bizans ordusu isyancılara karşı galip geldi.
Bu galibiyete bir neden Bulgar isyancıların başında olan Peter Delyan ile Alusian arasında çıkan çatışma idi. Selanik'e hücum eden Alusian'in ordusu büyük bir disiplinsizlik göstererek önce şehri kuşatmış ve sonra da kuşatmayı bırakıp çekilirken Bizanslılar tarafından hücuma uğrayıp büyük zayiat vermişti. Delyan, Alusian'i beceriksizlikle hatta ihanetle suçlamıştı. Buna çok kızan Alusian, Delyan'a bir baskın vermiş ve onu yakalayıp gözlerini kör ettirip burnunu kestirmişti. Bundan sonra Delyan Bizans İmparatoru'na gizli bir mesaj göndererek eğer kendisi İstanbul'a götürülürse teslim olacağını bildirmiş ve bu isteği kabul edilmişti.
IV. Mihail Paflagonyalı Konstantinopolis'e bir savaş galibi general olarak geri döndü ve antik Romalı geleneklerinden kalan "savaş galibi" merasimiyle karşılandı.
Son hastalığı ve ölümü
Hayatı boyunca epilepsi'den muzdarip olan IV. Mihail Paflagonyalı'nın sara nöbetleri imparator olduktan sonra daha da artıp daha da şiddetlenmeye başladı. Çok ciddi şekilde ödem'den de muzdarip olmaya başladı. Ayaklarındaki şişmeler dolayısıyla doktorları kangren olmasından korkmaya başladılar. Çok dindar olmaya başlayan IV. Mihail Paflogonyalı Selanik'te iken o şehrin evliyası olan "Aya Dimitri Kilisesi" ve mezarını devamlı ziyaret etmişti. İstanbul'daki şehirdeki kiliseler ve manastırlara da papazlar ve keşişlerin iyileşme dualarını almak için büyük sadakalar dağıtmakta idi. Kendini çocuklarının vaftiz babası seçenlere de büyük hediyeler verdi. 1039'da İmparatorluk'ta bulunan her keşiş ve papaza dağıtılmak üzere büyük bir nakit sadaka dağıttı.
Fakat hastalığı gittikçe ağırlaşmaktaydı. Devlet iktidar gücünü elinden bırakmak istemeyen ağabeyi hadım "İoannis Orfanotrofos", IV. Mihail'in kızkardeşinin ve Sicilya seferinde donanma komutanı ve ordu komutanı olan "Amiral Stefan"'ın oğlu olan "Kalafatçı" adıyla anılan genç Mihail Kalafatcı'yı imparatoriçe Zoi'nin manevi evlat edinmesini sağlayıp böylece IV. Mihail'e veliaht-varis olmasını ayarladı.
Artık hayatının sonu geldiğini anlayan IV. Mihail Paflagonyalı Aralık 1041 başında kendinin çok desteklediği "San Cosmas ve San Damian" manastırına çekildi ve imparatorluk giysilerini bırakıp keşiş giysilerini giydi. Yakınları ve devletin yüksek memurları onu bu manastırda ziyarete geldiler. Bu arada İmparatoriçe Zoi'de manastıra gelip bir defa daha "kocası" ile görüşmek istediyse de IV. Mihail Paflagonyalı buna izin vermedi. IV. Mihail Paflagonyalı 10 Aralık 1041'de manastırın keşişi gibi bir keşiş hücresinde öldü.
Saraylı yüksek bürokrat hadım "İoannis Orfanotrofos"un kendinin iktidarda kalması için yaptığı düzene göre IV. Mihail Paflaonyalı (ve İoannis Orfanotrofos)'in kızkardeşinin oğlu ve İmparatoriçe Zoi'nin manevi evlat olarak kabul ettiği Mihail Kalafatcı İmparatoriçe Zoi ile ortak imparator olarak 10 Aralık 1041'de tahta geçti.
Değerlendirme
Bizans İmparatorluk tahtına geçen imparatorlar arasında çok mütevazı köylü asıllı bir aileden gelmiş olan çok az sayıda imparatorlardan biri idi. Ama bu imparatorlar arasında hiç prensipsiz entrika, kadın ayırtma ve daha önceki imparatoru suikast ile öldürme ile tahta geçen tek kişidir. Ama hiçbir imparator onun hayatına son veren hastalığından çektiği eziyeti çekmemiştir.
| “ | Mihail bir büyük imparator olduğunu gösterebilecek yetenekliydi. II. Basileios'un 1025de ölümünden sonra başlayan yavaş yavaş imparatorluğun çökmesi sürecinin yönünü değiştirebilmesi mümkündü. Bilgeliği, ileri görüşü ve (Bulgarlara karşı seferinde şaşırtacak şekilde) nerede ise insan üstü cesaret sahibi olduğunu açıkça göstermiştir. Gerçekten tarihin trajik kişilerinden biridir. | „ |
—Cqoute | ||
Kaynakça
Dış kaynaklar
- Psellos, Mikhail (1992). Mikhail Psellos'un Khronographiası. çev. Işın Demirkent. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ISBN .
- Gregory, Timothy E. (2008). Bizans Tarihi. çev. Esra Ermert. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ISBN .
- Norwich, John Julius (1991). Byzantium: The Apogee (İngilizce). Londra: Penguin. s. 278-286. ISBN .
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN .
IV. Mihail Doğumu: yak. 1010 - Ölümü:10 Aralık 1041 | ||
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: III. Romanos Argyros |  Bizans İmparatoru Evlendiği Zoi ile ortak hükümdar 11 Nisan 1034–10 Aralık 1041 | Sonra gelen: V. Mihail |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara IV Mihail haber gazete kitap akademik JSTOR Eylul 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin IV Mihail Paflagonyali Yunanca Mixahl D Paflagwn Mikhael IV Paphlagōn d 1010 o 10 Aralik 1041 11 Nisan 1034 ile 10 Aralik 1041 doneminde Bizans Imparatorlugu Imparatoru olmustur Tahta cikisi VIII Konstantinos un kizi olan Zoi ile birlikte hazirladigi bir komplo ile Zoi ile daha once evlenip imparator olarak tahta gecen III Romanos Argyros u Saray da oldurmeleri sonucunda olmustur Zoi ile evlenen IV Mihail Paflangonyali tahta cikmis ve 1041 de olene kadar karisi Zoi ile birlikte imparatorluk yapmistir IV Mihail Paflagonyali Mixahl D PaflagwnIV Mihail Paflogonyali 1550 de darp edilmis bir madalya Bizans ImparatoruHukum suresi11 Nisan 1034 10 Aralik 1041Once gelenIII RomanosSonra gelenV MihailDogum1010Olum10 Aralik 1041 KonstantinopolisEs ler iZoiHanedanMakedon HanedaniTahta cikisiIII Romanos Argyros un saray hamaminda oldurulmesi Manasses Vakainamesi Mihail in ailesi Paflagonyali mutevazi koyluydu Agabeyi Ioannis Orfanotrofos Istanbul a gelmis bir hadim idareci olarak Imparatorluk sarayi burokrasisi icinde rutbeler icinde cabuk atlayarak imparator II Basileios Bulgar Kiran in bas idarecisi sirdasi ve arkadasi olmustu Onun tarafindan Konstantinopolis in en buyuk yetimhanelerinden birini idare reisligine atanmasi ile Orfanotrofos unvani ile anilmaktaydi Dort kardesini de Konstantinopolis e getirtmisti Bunlardan ikisi kendisi gibi hadim olarak Saray da idareci olmuslardi Diger ikisi de guya sarraflik ile ugrasmaktaydilar Bunlardan en genc olan Mihail tum sehirde bir yakisikli erkek olarak un salmisti Norwich e gore bunlar kalpazanlik yapmaktaydilar 1033de Ioannis Orfanotrofos kardesi Mihail i sarayda Imparatorice Zoi ve III Romanos Argyros huzuruna cikardigi zaman impartorice birden bu yakisikli gence asik olmustur Onu devamli saraya cagirip ozel imparatorice dairesinin devamli misafiri yapmistir Zoi nin kocasi III Romanos Argyros once bu iliskiyi gormemisti ve hatta genc Mihail i ozel hizmeti icin kullanmaya da baslamisti Fakat Romanos un kiz kardesi imparatorun kulagini bukunce imparator genc Mihail i yanina cagirip karisi ile hic ask iliskisi olmadigina sarayda bulunan Hristiyan evliyalarin kalintilari uzerine yemin ettirmisti Genc Mihail bu yemini edince Imparator gencin imparatorice karisiyla bir iliskisi olmadigina inanir gorunmustur Fakat bazi saraylilar bunun bir kandirmaca oldugunu iddia etmislerdir Onlara gore Romanos karisinin seksuel istahini bilmekte ve onun Mihail ile olan iliskinin karisinin diger daha cok politik bakimdan tehlikeli olan kisilerle alaka kurmasini onledigini dusundugunu bildirmislerdir Diger tarihci otoriterler ise imparatorun Mihail in epilepsi den muzdarip oldugunu bildigini ve bu nedenle kendine politik tehlike yaratmayacagini dusunmus oldugunu belirtirler Ayrica Romanos Argyros ciddi olarak hasta idi Tarihci Psellos a gore bir yuruyen olu gibi yuzu grotesk sekilde sismisti soluksuzluktan yuruyemez halde idi ve eskiden gulec ve dost tabiatli iken devamli sinirli ve en ufak seyden ofkelenir olmustu Bizans sarayinda cok olagan olan bir soylentiye gore onun bu hastaligi Zoi ile Mihail in yavas isleyen bir zehir ile Romanos Argyros u oldurmeye calismalarina atif etmektedirler 11 Nisan 1034 gunu Paskalya Cuma si arifesi idi ve imparator Romanos ertesi gunku buyuk merasimlere hazirlanmakta idi Cuma sabahi daha safak sokmeden Romanos sarayin imparatorluk dairesinde bulunan buyuk hamamina gitti Cok zaman gecmeden saray hamamdan gelen bir yardim veyvalasi ile ayaga kalkti Romanos hamamda bir yatakta kendinden geckin olum yataginda yatiyordu Tarihci Psellus a gore imparator kendini yikadiktan sonra hamamin havuzuna girmisti Orada bulunan hizmetkarlar imparator suya daldiginda onun basini su altinda tutmuslar bogulmaya yuz tutmasina neden olmuslar ve ondan sonra daha nefesi cok zayif iken onu sudan cikartip bir kaltuga yatirmislardir Ondan sonra bagirarak yardim istemeye baslamislardir Imparatorun olmek uzere oldugunu yardima gelen buyuk grup gormus ve bu arada imparatorice Zoi de gelmistir Tarihciye gore imparatorice kocasinin hayata donemeyecegini anlayinca odadan ayrilmis ve Romanos da hemen sonra son nefesini vermistir O sabah Romanos un olumunden birkac saat sonra Ayasofya dan saraya cagrilan Patrik Aleksios Studitos imparatorun hala hamam dairesinde bulunan naasini gordukten sonra yakindaki Chryotriclinium Tac Giyme Buyuk Salonu na alinmis ve orada bir tahtta merasim elbiseleriyle oturup hazir bekleyen imparatorice Zoi yi ve yaninda yine merasim elbiseleri ve devlet tacini basina giymis olan Mihail Paflagonya yi gormustur 56 yasindaki Imparatorice Zoi Patrik e 26 yasinda bir halktan gencle nikahini kiymakla sereflendirildigi bildirilmistir Nikah kiyildiktan sonra da Patrik in Mihail i yeni imparator basileus olarak takdis etmesi gerekmistir 13 Nisan 1034 aksami saraya gelen ulkenin ileri gelenleri Patrik onemli kilise papazlari senatorler generaller devlet idarecileri ve burokratlar saraya gelip kendilerini Mihail onunde yere attiktan sonra elini opup IV Mihail le biat etmislerdir Imparatorluk yasamiIcisleri politikasi IV Mihail Paflagonyali doneminde basilmis bir histomen Bizans solidus altin sikkesi sol tarafta Isa sag tarafta IV Mihail bustu IV Mihail cok yakisikli zeki ve eli acikti ama hic egitim gormemisti Hayati boyunca epilepsi hastaligindan muzdarip olup zaman zaman sara nobetleri gecirmekteydi Imparatorice Zoi yeni kocasi IV Mihail Paflagonyali nin kendine hamamda oldurulmus olan daha onceki kocasi III Romanos Argylos tan daha yakin ve daha sevecen davranislari olacagini sanmaktaydi ama bunda yanilmisti IV Mihail tahta gecer gecmez Zoi nin Bizans Sarayi kadinlar dairesi gynaeceum na kapatilmasini ve orada devamli muhafaza altinda tutulmasini emretmisti IV Mihail in imparator olduktan sonra Zoi ye karsi soguk tutumu olasilikla Mihail in Zoi nin eski imparatora gosterdigi cok duyarsiz tutumunu tekrarlamasindan korktugundan oldugu iddia edilmektedir IV Mihail Paflagonyali egitimsizligi ve sagliginin iyi olmamasi dolayisiyla devletin icisleri idaresini ve devlet maliyesi ile hazinesi idaresini agabeyi Sarayli yuksek burokrat hadim Ioannis Orfanotrof un VIII Konstantinos ve III Romanos Argylos donemlerinden beri tecrubesi olan becerikli ellerine birakti Ioannis bu donemde orduda ve devlet maliyesinde reformlar yaparak Bizans Imparatorlugu nu eskisi gibi guclu ve hemen dis dusmanlarina karsi koyabilecek bir duruma getirdi Fakat mali reformlarin gerektirdigi vergi artislari hem Bizans soylularini ve zenginlerini hem de alelade halki gocundurdu IV Mihail Paflagonyali ve kardesi idareci Ioannis Orfanotrof 1034 1037 1038 ve 1040 yillarinda hepsi basarisiz kalan devlet komplolarina hedef oldular Bunlardan birinin basinin imparatorice Zoi oldugu bildirilir ve buna nedenin yeni imparatorun idareyi eline gecirdikten sonra Zoi yi kucumsemeye basladigini acikca belirtmesi oldugu kabul edilir 1040 yilinda hayatini kurtarmak icin kesis olan ve Mihail in halefi tarafindan Konstantinopolis patrigi secilen rahip Mihail Kirularios bir komploya karisti Mihail Kirularios Konstantinopolis patrikligi gorevini 25 Mart 1043 2 Kasim 1058 doneminde ifa etmis ve Ortodoks Kilisesi ve Katolik Kilisesi nin resmen ayrilmasiyla sonuclanan 1054 Bolunmesi oncesindeki gelismelerde onemli rol oynamistir Disisleri politikasi ve savaslari Edessa Bizans in dogu sinirinda III Romanos Argyros imparatorluk doneminden beri Araplarla savas devam etmekte idi Bu donemde cok basarili olan Bizans komutani Georgios Maniakes yukari Firat bolgesi olan Bizans modern Samsat merkezli Asagi Media bolgesine Katepano askeri vali tayin edilmisti Araplara karsi basari kazanan hucumlarla savas devam etmekteydi Bu hucumlardan en onemlisi olan 1037de Edessa modern Sanliurfa kalesi uzerine oldu Uzunca suren bir kusatmadan sonra Edesssa kalesi Bizanslilar eline gecti Boylece yaklasik 400 yil once imparator Herakleios un olumunden sonra Bizanslilar elinden cikan sehir ve kale tekrar Bizans topragi oldu Bu basarisinda dolayi general Georgios Maniakes bir antik Romali usulune gore savas galibi ilan edilip kendine buyuk serefler bahsedildi Sicilya seferi General Georgios Maniekes in Istanbul a hapse atilmak uzere geri getirilmesi Kaynak Madrid Skilicis kronigi Bati da Sicilya adasi Araplarin elinde idi ama adada cok sayida hala Rumca konusan yerli halk bulunmasi ve cok yakin gecmiste adanin Bizanslilar elinde bulunmasi dolayisiyla Bizanslilar devamli olarak bu adayi tekrar ellerine gecirmek icin firsat kollamaktaydilar 1035 te bu hedefi gerceklestirilmek icin yeni bir firsat ortaya cikti Palermo da baskenti olan bulunan Sicilya Emiri Akhal kardesi Ebu Hafs in isyaniyla ugrasmakta idi Emirin kardesi Ebu Nefs Tunus ta Kayravan da baskenti bulunan Ziriler emrinden oradaki emirin oglu idaresinde buyuk bir suvari kuvveti destegi almisti Bu yeni duruma karsi gelmek icin Emir Akhal Bizans Imparatoru na muracaat edip ondan askeri destek istedi ve IV Mihail Paflagonyali bu destegi saglamaya karar verdi Bizans ordusu ve donanmasi na adaya cikartma yapmak icin hazirliklar yapma emri verdi Bu sirada Bizans tan askeri destek isteyen Emir Akhal bir devlet komplosu ile suikaste kurban giderek olduruldu Boylece Bizanslilarin adaya gelmesi vesilesi ortadan kalkmis oldu Bununla beraber Bizans ordu ve donanmasinin sefere cikmasi icin yapilmakta olan hazirliklar durdurulmadi 1038 yazi basinda Bizans donanmasi ve gemilere bindirilmis buyuk bir Bizans ordusu Sicilya ya dogru yola cikti Bizans donanmasi komutani imparatorun kayinbiraderi sonra imparator olacak Mihail Kalafatci nin babasi Amiral Stefan ve ordunun ve bu seferin komutani doguda basarili olarak un yapmis Georgios Maniakes idi Bizans ordusu parali askerlerden olusmakta ve cok sayida Iskandinav asilli Varangian Muhafizlari guney Italya dan Puglia dan gelen Lombardlari ve yine guney Italya dan Normanlar i ihtiva etmekteydi Siyasi bakimdan bolunmus Araplarin gosterdikleri cok siddetli direnmeye ragmen yazin sonunda Bizans ordusu Sicilya da ilerlemeye basladi Messina adaya cikan ordunun eline hemen dustu Palermo yolunda olan kalesi icin buyuk carpismalar oldu Sirakuza ise 1040 ta Bizanslilar eline gecti Ordunun komutani olan Maniekes ve orduya refakat eden donanmaya sadece imparatorun kayinbiraderi olmasi dolayisiyla komutan yapilan Amiral Stefan arasinda bir catisma ve mucadele basladi Komutan Georgios Maniekes Istanbul a geri cagrildi ve orada hapse atildi Sicilya daki Bizans guclerine komutanliga once Amiral Stefan ve onun cok gecmeden olumu ile Basileos adinda bir hadim getirildi Bu komutanlar pek tecrubesizdiler ve beceriksiz ciktilar Sicilya daki Bizans ordusu moralini kaybetti Bu yetismiyormus gibi tam bu sirada Puglia da bulunan Lombardlar oradaki Bizans idaresine karsi isyana gectiler ve Bizans in bolgede bulunan Katapan unvanli valisini oldurduler Guney Italya da bulunan Bizans garnizonlarinda parali asker olarak bulunan Lombard asilli askerler de ordu icinde isyan cikartip Bizans a karsi isyana katildilar Bu nedenle Bizanslilar Sicilya daki ordularinin buyuk bir kismini Guney Italya ya gecirmek zorunda kaldilar Boylece Bizanslilarin Sicilya seferi Sirakuza yi ellerine gecirdikten sonra tam bir zaferle sona ermekteyken birden bire cokus gostermeye basladi Birkac hafta sonra Messina haric Bizanslilar Araplardan kazandiklari butun sehir ve arazileri terk etmek zorunda kaldilar Sicilya da siyasi durum sanki bu buyuk Bizans seferi hic olmamis gibi eski haline donustu Balkanlar IV Mihail Paflagonyali tahta ciktiginda Balkan lar buyuk karisiklik icindeydi Kuzey Sirplar isyan etmisler ve Bizans valilerini ulkelerinden atip kendilerini bagimsiz olarak idareye baslamislardi Pecenekler in yaptiklari Balkan yarimadasinda guneye dogru akinci hucumlari ta Selanik civarina kadar erismisti Sirplar once Peceneklerin hucumlari dolayisiyla isyani birakarak Bizanslilari tekrar idareci olarak kabul ettiler Fakat 1040 ta yeniden bir Sirp isyani basladi Bati Bulgaristan ve Makedonya da bulunan Bulgarlar da Bizans idaresinde gittikce hosnutsuzlasmaya basladilar Bunun onemli nedeni yapilan mali reformlar dolayisiyla Bulgar koylulerinden nakit vergi istekleri olmustur II Basileous Bulgar Kiran Bulgaristan i fethedip ortadan kaldirdiktan sonra bu bolgede bulunan koylu halkin vergisini nakit olarak degil de urun olarak vermesini kabul etmisti Fakat IV Mihail Paflagonyali doneminde agabeyi Ioannis Orfanotorfus un mali reformlari dolayisiyla Bulgar koylusunun de nakit vergi vermesine karar verilmis ve bu koyluler uzerine cok buyuk nakit vergi yuku yuklenmisti 1037de Islav Kilisesi nin merkezi olan Ohri Baspiskoposlugu na Rum asilli Leo adli bir papazin tayin edilmesi de Bulgarlar tarafindan Bizans adaletsizligine bir diger ornek olarak gorulmesine neden olmustu 1040 ta eski Bulgar Krallari ndan olan Car Samuil in bir gayrimesru torunu olan Peter Delyan adli bir Bulgar asilli Bulgar Kralligi ni tekrar kurmak amaciyla bir Peter Delyan Ayaklanmasi basladi O vakit Istanbul da yari rehine olarak bulunan Delyan in kuzeni Alusian da oradan kacip bu isyana katildi Bulgar isyancilar bati Bulgaristan i ellerine gecirdiler ve simdiki kuzey Yunanistan i tehdide basladilar Bulgarlar Belgrad i ellerine gecirip orada Peter Delyan i Bulgaristan Imparatoru ilan ettiler Sonra guneye inen isyancilar Uskup kalesini ellerine gecirdiler Dogu Adriyatik te onemli Bizans limanve ussu olan Dyrrachium modern Dirac Duku olan Bizansli komutan Bulgarlar uzerine yurumekteyken Balkanlarda isyani bastirmak hedefi ile askeri sefere cikmis olan IV Mihail Paflagonyali tarafindan vatana ihanet sucu ile itham edilip gorevinden atildi Onun emri altinda bulunan cogu Bulgar asilli parali askerlerden olusan Bizans ordusu askerleri de isyan edip Bulgarlara katildilar Dyrrachium Bulgarlar eline dustu ve Bulgarlar Inebahti korfezine dogru indiler Bizans Hellas themasi askeri valisi Bulgarlara yenildi Nigbolu themasi da isyan edip Bulgarlara katildi Bizans ordusu basinda bulunan IV Mihail Paflagonyali ile birlikte Selanik civarlarindan Selanik kalesine cekilmeye zorlandi Selanik kalesinde bulunan IV Mihail Paflagonyali bu sirada cok hasta bir durumdaydi Ayaklari sismisti ve hatta kangren olma tehlikesi altida idi ve cektigi acilardan hemen hemen yatalak olmustu Selanik te kiliseleri ve manastirlarini gezip papazlar ve kesislerin dualari ve perhizlerle acilarina care aramaktaydi Kiliselere papazlara ve manastirlara buyuk meblaglari sadaka olarak dagitmisti Kendini iyi hissederek Bizans ordusuna sahsen komutanlik edecegini ve Bulgarlar uzerine sefere gidecegini acikladi Bizans ordusu icin yeni parali asker toplamaya koyuldu ve cok detayli hucum planlari yapildi Bundan sonra 1041 de IV Mihail Paflagonyali 40 000 kisilik bir Bizans ordusu ile Selanik kuzeyindeki sinira Bulgarlar uzerine yurudu Bu Bizans ordusu icinde parali asker olarak ileride Norvec krali olacak III Harald da bulunmaktaydi Bu ordu ile Bulgar isyancilari arasinda yapilan buyuk bir muharebede imparator IV Mihail Paflagonyali komutasindaki Bizans ordusu isyancilara karsi galip geldi Bu galibiyete bir neden Bulgar isyancilarin basinda olan Peter Delyan ile Alusian arasinda cikan catisma idi Selanik e hucum eden Alusian in ordusu buyuk bir disiplinsizlik gostererek once sehri kusatmis ve sonra da kusatmayi birakip cekilirken Bizanslilar tarafindan hucuma ugrayip buyuk zayiat vermisti Delyan Alusian i beceriksizlikle hatta ihanetle suclamisti Buna cok kizan Alusian Delyan a bir baskin vermis ve onu yakalayip gozlerini kor ettirip burnunu kestirmisti Bundan sonra Delyan Bizans Imparatoru na gizli bir mesaj gondererek eger kendisi Istanbul a goturulurse teslim olacagini bildirmis ve bu istegi kabul edilmisti IV Mihail Paflagonyali Konstantinopolis e bir savas galibi general olarak geri dondu ve antik Romali geleneklerinden kalan savas galibi merasimiyle karsilandi Son hastaligi ve olumu Imparator IV Mihail Paflagonyali nin bir kesis hucresinde olumu Kaynak Madrid Skilicis kronigi Hayati boyunca epilepsi den muzdarip olan IV Mihail Paflagonyali nin sara nobetleri imparator olduktan sonra daha da artip daha da siddetlenmeye basladi Cok ciddi sekilde odem den de muzdarip olmaya basladi Ayaklarindaki sismeler dolayisiyla doktorlari kangren olmasindan korkmaya basladilar Cok dindar olmaya baslayan IV Mihail Paflogonyali Selanik te iken o sehrin evliyasi olan Aya Dimitri Kilisesi ve mezarini devamli ziyaret etmisti Istanbul daki sehirdeki kiliseler ve manastirlara da papazlar ve kesislerin iyilesme dualarini almak icin buyuk sadakalar dagitmakta idi Kendini cocuklarinin vaftiz babasi secenlere de buyuk hediyeler verdi 1039 da Imparatorluk ta bulunan her kesis ve papaza dagitilmak uzere buyuk bir nakit sadaka dagitti Fakat hastaligi gittikce agirlasmaktaydi Devlet iktidar gucunu elinden birakmak istemeyen agabeyi hadim Ioannis Orfanotrofos IV Mihail in kizkardesinin ve Sicilya seferinde donanma komutani ve ordu komutani olan Amiral Stefan in oglu olan Kalafatci adiyla anilan genc Mihail Kalafatci yi imparatorice Zoi nin manevi evlat edinmesini saglayip boylece IV Mihail e veliaht varis olmasini ayarladi Artik hayatinin sonu geldigini anlayan IV Mihail Paflagonyali Aralik 1041 basinda kendinin cok destekledigi San Cosmas ve San Damian manastirina cekildi ve imparatorluk giysilerini birakip kesis giysilerini giydi Yakinlari ve devletin yuksek memurlari onu bu manastirda ziyarete geldiler Bu arada Imparatorice Zoi de manastira gelip bir defa daha kocasi ile gorusmek istediyse de IV Mihail Paflagonyali buna izin vermedi IV Mihail Paflagonyali 10 Aralik 1041 de manastirin kesisi gibi bir kesis hucresinde oldu Sarayli yuksek burokrat hadim Ioannis Orfanotrofos un kendinin iktidarda kalmasi icin yaptigi duzene gore IV Mihail Paflaonyali ve Ioannis Orfanotrofos in kizkardesinin oglu ve Imparatorice Zoi nin manevi evlat olarak kabul ettigi Mihail Kalafatci Imparatorice Zoi ile ortak imparator olarak 10 Aralik 1041 de tahta gecti DegerlendirmeBizans Imparatorluk tahtina gecen imparatorlar arasinda cok mutevazi koylu asilli bir aileden gelmis olan cok az sayida imparatorlardan biri idi Ama bu imparatorlar arasinda hic prensipsiz entrika kadin ayirtma ve daha onceki imparatoru suikast ile oldurme ile tahta gecen tek kisidir Ama hicbir imparator onun hayatina son veren hastaligindan cektigi eziyeti cekmemistir Mihail bir buyuk imparator oldugunu gosterebilecek yetenekliydi II Basileios un 1025de olumunden sonra baslayan yavas yavas imparatorlugun cokmesi surecinin yonunu degistirebilmesi mumkundu Bilgeligi ileri gorusu ve Bulgarlara karsi seferinde sasirtacak sekilde nerede ise insan ustu cesaret sahibi oldugunu acikca gostermistir Gercekten tarihin trajik kisilerinden biridir CqouteKaynakca a b c d e f g h i j k l m n o p q r Norwich John Julius 1991 Byzantium The Apogee Londra Penguin ISBN 0 14 011448 3 say 176 a b Psellos Mihail cev Isin Demirkent 1992 Mihail Psellos un Khronographiasi Birinci Kitap Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari XIX Dizi ISBN 975 16 0485 0Dis kaynaklarPsellos Mikhail 1992 Mikhail Psellos un Khronographiasi cev Isin Demirkent Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari ISBN 975 16 0485 0 Gregory Timothy E 2008 Bizans Tarihi cev Esra Ermert Istanbul Yapi Kredi Yayinlari ISBN 978 975 08 1507 2 Norwich John Julius 1991 Byzantium The Apogee Ingilizce Londra Penguin s 278 286 ISBN 0 14 011448 3 Alexander Kazhdan Ed 1991 The Oxford Dictionary of Byzantium Ingilizce Oxford ve New York Oxford University Press ISBN 0 19 504652 8 IV MihailMakedon HanedaniDogumu yak 1010 Olumu 10 Aralik 1041Resmi unvanlarOnce gelen III Romanos Argyros Bizans Imparatoru Evlendigi Zoi ile ortak hukumdar 11 Nisan 1034 10 Aralik 1041 Sonra gelen V Mihail