Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
8086 (ayrıca iAPX86 de denir) Intel tarafından geliştirilmiş, x86 mimarisi 'nin gelişmesine yol açan 16-bit mimarisinde bir mikroişlemci yongasıdır. Intel tarafından 8086 tasarımının geliştirmesine 1976 yılı baharında başlanmış ve 1978 yılı yaz aylarında ilk çip piyasaya sürülmüştür. 1979 yılında piyasaya sürülen Intel 8088, daha ucuz ve az sayıda kullanımına olanak veren, ayrıca IBM PC tasarımında kullanılan 8254 CTC, 8255 PIO ve 8259 PIC gibi 8080-ailesi çevre birimleri ile uyumlu olacak şekilde 8-bitlik bir data bus eklenerek hafifçe modifiye edilmiş bir versiyondur. İlave olarak daha basit ve ucuz PCB tasarımı gerektirmekte ve daha az sayıda (1 ya da 4-bit genişliğinde) DRAM çipine gereksinim duymaktadır. Intel 8088 orijinal IBM PC tasarımında kullanılan işlemci olması özelliğiyle de kayda değerdir.
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Üretim başlangıcı | 1978 |
| Üretim durdurulma | 1990s |
| Yaygın üretici(ler) |
|
| Performans | |
| Max. CPU | 5 MHz ilâ 10 MHz |
| Mimari ve sınıflandırma | |
| Komut seti | x86-16 |
| Fiziksel özellikler | |
| Paket(ler) |
|
Tarihçe
Öncesi
1972 yılında Intel ilk 8-bit mikroişlemci olan 8008'i piyasaya sürdü. Datapoint firması tarafından CRT terminaller için geliştirilmiş, aynı zamanda oldukça genel amaçlı kullanılabilen bir komut seti kullanmaktaydı. 18-pin bellek paketinde olduğu için ayrı bir adres yolu kullanımı imkânı olmadığından işlevsel bir bilgisayar oluşturabilmek için cihaza birtakım ek donanımlar eklenmesi gerekiyordu (O dönemde Intel öncelikli olarak DRAM bellek üreticisiydi).
İki yıl sonra, 1974 yılında Intel, hesap makinesi çipleri için geliştirilmiş, ayrı bir adres yolu kullanımına imkân veren 40-pin DIL paketine yerleştirilmiş olan 8080'i piyasaya sürdü. 8008 ile kod uyumlu ancak binary uyumlu olmayan genişletilmiş bir komut setine sahipti ve programlamayı kolaylaştırmak için bazı 16-bit komutlar eklenmişti. Bunu 1977 yılında çoklukla ilk kullanışlı mikroişlemci olarak da kabul edilen depletion-load NMOS tabanlı 8085 izledi. 8085 önceki çiplerin aksine sadece 5V besleme ile çalışabilmekteydi. Bu dönemde piyasaya çıkmış diğer belli başlı mikroşlemcilere örnek olarak Motorola 6800 (1974), Microchip PIC16X (1975), MOS Technology 6502 (1975), Zilog Z80 (1976) ve Motorola 6809 (1978) gösterilebilir.
İlk x86 tasarımı
8086 projesi Mayıs 1976'da başlatıldığında öncelikli hedefi iddialı ve gecikmiş olan iAPX 432 projesine geçici bir alternatif olmaktı. Intel asıl olarak dikkatleri diğer üreticilerin daha az gecikmeli 16 ve 32-bit işlemci geliştirme programlarından başka yöne çekmek ve eski Intel çalışanları tarafından geliştirip piyasada çok başarılı olmuş Zilog Z80 ile rekabet edebilecek bir ürün oluşturmak istiyordu. Bu nedenle çip mimarisi ve fiziksel tasarım nispeten küçük bir teknik grup tarafından kısa sürede gerçekleştirildi. Tasarımda 8085 ile benzer mikromimari ve fiziksel elemanlar kullanıldı (bu nedenle 8086, 8085'in devamı niteliğindedir).
8086 makine dili 8008, 8080 ya da 8085 ile kod uyumluydu, yani bu cihazlar için yazılmış makine dili kodları çok az ya da hiç elle düzeltme gerektirmeksizin otomatik olarak optimize edilmemiş 8086 koduna dönüştürülebiliyordu. Bunu olanaklı kılabilmek için programlama modeli ve komut seti kaba olarak 8080 tabanlıydı. Ancak 8080 ve 8085'in aksine 8086 tasarımı sadece bazı temel 16-bit kabiliyetleri değil tüm 16-bit işlem desteği sunmaktaydı.
İşaretli tam sayılar için tam işlem desteği, adres tabanı + ofset adresleme, kendi-kendini tekrarlayan işlemler için eklenen yeni tip komutlar Z80 tasarımı ile benzeşmekteydi, ancak 8086 için hafifçe genelleştirilmişti. Pascal ve PL/M gibi iç içe fonksiyonlar içeren ALGOL ailesi programlama dillerini doğrudan destekleyen komutlar da eklenmişti. Baş mimar Stephen P. Morse'a göre bu, önceki Intel işlemci tasarımlarına göre daha yazılım merkezli bir tasarım yaklaşımının sonucu idi (tasarım ekibinin farklı derleyici uygulamaları ile çalışma tecrübesi vardı). Diğer iyileştirmeler arasında mikrokod bazında çarpma ve bölme komutları ve ileriki kuşak (8087 ve8089 gibi) işlemciler için daha uyumlu bir veriyolu yapısı gösterilebilir.
Komut seti ve üst seviye mimari tasarım neredeyse hiç CAD desteği kullanılmadan, eşzamanlı olarak çip üzerinde çalışan dört mühendis ve 12 tasarımcı tarafından yaklaşık 3 ay içinde tamamlandı. 8086, MC68000 ve diğer rakiplerine oranla daha az mikrokod kullanan sıralı yapıdaydı. rastgele mantık kapıları ve mikrokod karışımı kullanmaktaydı ve depletion load nMOS teknolojisi kullanılarak geliştirilmişti. İçerisinde yaklaşık 20,000 aktif transistör (tüm ROM ve PLA blokları da sayılırsa 29,000) bulunmaktaydı. Kısa süre içinde Intel'in asıl olarak SRAM ürünleri için geliştirdiği yeni ve daha rafine bir üretim prosesi olan HMOS (Yüksek performanslı MOS) teknolojisi ile üretilmeye başlandı. Bipolar RAM hızındaki MOS teknolojili SRAM'ler bu dönemde Intel'in önemli ürün kategorilerindendi. Daha sonra üretim prosesi HMOS-II, HMOS-III ve en sonunda pille beslenen tasarımlar için tamamen statik CMOS teknolojine dönüştürüldü ve Intel'in CHMOS teknolojisi ile üretilmeye başlandı. Çipin boyutu 33 mm2 ve minimum eleman boyutu 3.2 μm idi.
Çipin mimarisi Stephen P. Morse tarafından tasarlandı ve son rötuşlar ve nihai revizyonun ortaya çıkarılmasında 8087'nin mimarı Bruce Ravenel tarafından destek verildi. Mantık tasarımcıları Jim McKevitt ve John Bayliss donanım düzeyi tasarım liderleriydi. Tasarım ekibinin diğer üyeleri Peter A.Stoll ve Jenny Hernandez, proje müdürü ise William Pohlman idi. 8086 bugünün kişisel bilgisayarları ve sunucularına komut seti olarak kalıcı bir miras bırakmıştır. Ayrıca son iki basamağını sonraki geliştirilecek tasarımlar için ayırmış ve bunları kullanan Intel 286 ve Intel 386 işlemciler ile birlikte en sonunda x86 ailesi olarak anılır olmuştur. Bir başka ilginç bilgi ise Intel çiplerinin PCI Üretici No'su 8086'dır.
Teknik özellikler
Veriyolları ve işlevi
Tüm dahili kayıtçılar(İngilizce: register), dahili ve harici veriyolları 16 bit uzunluğundadır. 20-bit uzunluğunda bir harici adres yolu 1 MB (bölümlenmiş) fiziksel adres alanı sağlamaktadır (220 = 1,048,576). Standart 40-pin DIP paketine sığabilmek için veri yolu ile adres yolu çoğullanmış(İngilizce: multiplexed) olarak kullanılmaktadır. 16-bit Giriş/Çıkış adres formatı 64 KB ayrılmış Giriş/Çıkış alanı anlamına gelmektedir (216 = 65,536). Dahili adres yolu uzunluğu 16 bit olduğundan maksimum doğrusal adres alanı 64 KB ile sınırlıdır. 64 KB üzerinde programlamak için bölümleme kayıtçılarını(İngilizce: segment register) kullanmak gerektiğinden oldukça kullanışsızdır (80386 ya kadar da böyle devam etmiştir).
Cihazın min ya da max modlarında işletilmesine göre harici işlemler için gerekli işaretleri taşıyan kontrol pinlerinin bazıları birden fazla işleve sahiptir. Min modu küçük, tek işlemcili sistemleri için, Max modu ise orta ölçekli ya da birden çok işlemci kullanan büyük sistemleri için kullanılmaktadır.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 8086 kayıtçıları | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kaynakça
- ^ "Microprocessor Hall of Fame". Intel. 20 Şubat 2009 tarihinde kaynağından .
- ^ Birth of a Standard: The Intel 8086 Microprocessor. Thirty years ago, Intel released the 8086 processor, introducing the x86 architecture that underlies every PC-Windows, Mac, or Linux-produced today 26 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., PC World, June 17, 2008
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
8086 ayrica iAPX86 de denir Intel tarafindan gelistirilmis x86 mimarisi nin gelismesine yol acan 16 bit mimarisinde bir mikroislemci yongasidir Intel tarafindan 8086 tasariminin gelistirmesine 1976 yili baharinda baslanmis ve 1978 yili yaz aylarinda ilk cip piyasaya surulmustur 1979 yilinda piyasaya surulen Intel 8088 daha ucuz ve az sayida kullanimina olanak veren ayrica IBM PC tasariminda kullanilan 8254 CTC 8255 PIO ve 8259 PIC gibi 8080 ailesi cevre birimleri ile uyumlu olacak sekilde 8 bitlik bir data bus eklenerek hafifce modifiye edilmis bir versiyondur Ilave olarak daha basit ve ucuz PCB tasarimi gerektirmekte ve daha az sayida 1 ya da 4 bit genisliginde DRAM cipine gereksinim duymaktadir Intel 8088 orijinal IBM PC tasariminda kullanilan islemci olmasi ozelligiyle de kayda degerdir Intel 8086Genel bilgilerUretim baslangici1978Uretim durdurulma1990sYaygin uretici ler Intel AMD NEC Fujitsu Harris Intersil OKI Siemens AG Texas Instruments PerformansMax CPU5 MHz ila 10 MHzMimari ve siniflandirmaKomut setix86 16Fiziksel ozelliklerPaket ler 40 pin DIPTarihceOncesi 1972 yilinda Intel ilk 8 bit mikroislemci olan 8008 i piyasaya surdu Datapoint firmasi tarafindan CRT terminaller icin gelistirilmis ayni zamanda oldukca genel amacli kullanilabilen bir komut seti kullanmaktaydi 18 pin bellek paketinde oldugu icin ayri bir adres yolu kullanimi imkani olmadigindan islevsel bir bilgisayar olusturabilmek icin cihaza birtakim ek donanimlar eklenmesi gerekiyordu O donemde Intel oncelikli olarak DRAM bellek ureticisiydi Iki yil sonra 1974 yilinda Intel hesap makinesi cipleri icin gelistirilmis ayri bir adres yolu kullanimina imkan veren 40 pin DIL paketine yerlestirilmis olan 8080 i piyasaya surdu 8008 ile kod uyumlu ancak binary uyumlu olmayan genisletilmis bir komut setine sahipti ve programlamayi kolaylastirmak icin bazi 16 bit komutlar eklenmisti Bunu 1977 yilinda coklukla ilk kullanisli mikroislemci olarak da kabul edilen depletion load NMOS tabanli 8085 izledi 8085 onceki ciplerin aksine sadece 5V besleme ile calisabilmekteydi Bu donemde piyasaya cikmis diger belli basli mikroslemcilere ornek olarak Motorola 6800 1974 Microchip PIC16X 1975 MOS Technology 6502 1975 Zilog Z80 1976 ve Motorola 6809 1978 gosterilebilir Ilk x86 tasarimi 8086 projesi Mayis 1976 da baslatildiginda oncelikli hedefi iddiali ve gecikmis olan iAPX 432 projesine gecici bir alternatif olmakti Intel asil olarak dikkatleri diger ureticilerin daha az gecikmeli 16 ve 32 bit islemci gelistirme programlarindan baska yone cekmek ve eski Intel calisanlari tarafindan gelistirip piyasada cok basarili olmus Zilog Z80 ile rekabet edebilecek bir urun olusturmak istiyordu Bu nedenle cip mimarisi ve fiziksel tasarim nispeten kucuk bir teknik grup tarafindan kisa surede gerceklestirildi Tasarimda 8085 ile benzer mikromimari ve fiziksel elemanlar kullanildi bu nedenle 8086 8085 in devami niteligindedir 8086 makine dili 8008 8080 ya da 8085 ile kod uyumluydu yani bu cihazlar icin yazilmis makine dili kodlari cok az ya da hic elle duzeltme gerektirmeksizin otomatik olarak optimize edilmemis 8086 koduna donusturulebiliyordu Bunu olanakli kilabilmek icin programlama modeli ve komut seti kaba olarak 8080 tabanliydi Ancak 8080 ve 8085 in aksine 8086 tasarimi sadece bazi temel 16 bit kabiliyetleri degil tum 16 bit islem destegi sunmaktaydi Isaretli tam sayilar icin tam islem destegi adres tabani ofset adresleme kendi kendini tekrarlayan islemler icin eklenen yeni tip komutlar Z80 tasarimi ile benzesmekteydi ancak 8086 icin hafifce genellestirilmisti Pascal ve PL M gibi ic ice fonksiyonlar iceren ALGOL ailesi programlama dillerini dogrudan destekleyen komutlar da eklenmisti Bas mimar Stephen P Morse a gore bu onceki Intel islemci tasarimlarina gore daha yazilim merkezli bir tasarim yaklasiminin sonucu idi tasarim ekibinin farkli derleyici uygulamalari ile calisma tecrubesi vardi Diger iyilestirmeler arasinda mikrokod bazinda carpma ve bolme komutlari ve ileriki kusak 8087 ve8089 gibi islemciler icin daha uyumlu bir veriyolu yapisi gosterilebilir Komut seti ve ust seviye mimari tasarim neredeyse hic CAD destegi kullanilmadan eszamanli olarak cip uzerinde calisan dort muhendis ve 12 tasarimci tarafindan yaklasik 3 ay icinde tamamlandi 8086 MC68000 ve diger rakiplerine oranla daha az mikrokod kullanan sirali yapidaydi rastgele mantik kapilari ve mikrokod karisimi kullanmaktaydi ve depletion load nMOS teknolojisi kullanilarak gelistirilmisti Icerisinde yaklasik 20 000 aktif transistor tum ROM ve PLA bloklari da sayilirsa 29 000 bulunmaktaydi Kisa sure icinde Intel in asil olarak SRAM urunleri icin gelistirdigi yeni ve daha rafine bir uretim prosesi olan HMOS Yuksek performansli MOS teknolojisi ile uretilmeye baslandi Bipolar RAM hizindaki MOS teknolojili SRAM ler bu donemde Intel in onemli urun kategorilerindendi Daha sonra uretim prosesi HMOS II HMOS III ve en sonunda pille beslenen tasarimlar icin tamamen statik CMOS teknolojine donusturuldu ve Intel in CHMOS teknolojisi ile uretilmeye baslandi Cipin boyutu 33 mm2 ve minimum eleman boyutu 3 2 mm idi Cipin mimarisi Stephen P Morse tarafindan tasarlandi ve son rotuslar ve nihai revizyonun ortaya cikarilmasinda 8087 nin mimari Bruce Ravenel tarafindan destek verildi Mantik tasarimcilari Jim McKevitt ve John Bayliss donanim duzeyi tasarim liderleriydi Tasarim ekibinin diger uyeleri Peter A Stoll ve Jenny Hernandez proje muduru ise William Pohlman idi 8086 bugunun kisisel bilgisayarlari ve sunucularina komut seti olarak kalici bir miras birakmistir Ayrica son iki basamagini sonraki gelistirilecek tasarimlar icin ayirmis ve bunlari kullanan Intel 286 ve Intel 386 islemciler ile birlikte en sonunda x86 ailesi olarak anilir olmustur Bir baska ilginc bilgi ise Intel ciplerinin PCI Uretici No su 8086 dir Teknik ozelliklerVeriyollari ve islevi Tum dahili kayitcilar Ingilizce register dahili ve harici veriyollari 16 bit uzunlugundadir 20 bit uzunlugunda bir harici adres yolu 1 MB bolumlenmis fiziksel adres alani saglamaktadir 220 1 048 576 Standart 40 pin DIP paketine sigabilmek icin veri yolu ile adres yolu cogullanmis Ingilizce multiplexed olarak kullanilmaktadir 16 bit Giris Cikis adres formati 64 KB ayrilmis Giris Cikis alani anlamina gelmektedir 216 65 536 Dahili adres yolu uzunlugu 16 bit oldugundan maksimum dogrusal adres alani 64 KB ile sinirlidir 64 KB uzerinde programlamak icin bolumleme kayitcilarini Ingilizce segment register kullanmak gerektiginden oldukca kullanissizdir 80386 ya kadar da boyle devam etmistir Cihazin min ya da max modlarinda isletilmesine gore harici islemler icin gerekli isaretleri tasiyan kontrol pinlerinin bazilari birden fazla isleve sahiptir Min modu kucuk tek islemcili sistemleri icin Max modu ise orta olcekli ya da birden cok islemci kullanan buyuk sistemleri icin kullanilmaktadir 8086 islemci bacak pin dagilimi min ve max modlarinda Ana Kayitcilar register AH AL AX primary accumulator BH BL BX base accumulator CH CL CX counter accumulator DH DL DX accumulator other functions Indeks kayitcilariSI Source IndexDI Destination IndexBP Base PointerSP Stack PointerDurum Kayitcilari15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 bit position O D I T S Z A P C FlagsSegment kayitcilariCS Code SegmentDS Data SegmentES ExtraSegmentSS Stack SegmentEgitim noktasiIP Instruction Pointer8086 kayitcilariKaynakca Microprocessor Hall of Fame Intel 20 Subat 2009 tarihinde kaynagindan Birth of a Standard The Intel 8086 Microprocessor Thirty years ago Intel released the 8086 processor introducing the x86 architecture that underlies every PC Windows Mac or Linux produced today 26 Eylul 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde PC World June 17 2008