Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Osmanlı Ordusu'nun doğuya yönelik en büyük ve en uzun süreli askerî harekâtlarından biridir. Irâk-ı Acem olarak adlandırılan İran'ın kuzeybatı kesimiyle, Irâk-ı Arap olarak adlandırılan Bağdat ve yöresine girilmesi sebebiyle tarihi kaynaklarda Irakeyn (İki Irak) Seferi olarak adlandırılmıştır.
| Irakeyn Seferi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-Safevî Savaşları (1532-1555) | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Safevî Devleti |  Osmanlı Devleti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| I. Tahmasp | I. Süleyman Pargalı İbrahim Paşa | ||||||
| Güçler | |||||||
| 7.000 | Tebrizde İbrahim Paşa komutasında 35.000-40.000 Sultan Süleymanın sefere katılması ile birlikte 90.000-95.000 ve ya 150.000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 5.000 ölü 1.000 esir | 30.000 | ||||||
Harekâtın sebepleri
Mohaç Muharebesi sırasında Anadolu'nun orta ve doğu kısımlarında çıkan isyanlar sonrasında Anadolu'nun güvenliği açısından İran'a sefer açmayı gerekli hale getirdi. İsyanların bastırılmasından sonra Osmanlı-Safevi sınırı boyunca karşılıklı ihlallerin olmasıyla da seferin kararlaştırılması süreci hızlandı.
Harekat
Sultan Süleyman, Osmanlı Devleti’nin genişlemesi zamanında Özbek bölgelerini dahil etmeden Özbeklerden Safevi Devleti’ne saldırmasını teklif eder. Abdullah Han da bütün isteğiyle teklifi kabul ettikten sonra 1533 yılında Doğu tarafından Özbekler, Batı tarafından ise Osmanlılar Safevi sınırlarına taarruz etmişlerdir 1533'te Habsburglarla yapılan barışla Avrupa'daki sınırları belirli süre güvence altına alan I. Süleyman bunun hemen ardından İran seferi için hazırlıkları başlattı ve kendisine geniş yetkiler verdiği Vezir-i azam Pargalı İbrahim Paşa'yı Ekim ayı sonlarında önden sefere gönderdi. 1533 yılı Aralık ayında Halep'e varan ve kışı burada geçiren İbrahim Paşa Mayıs 1534'te Diyarbakır'a gelerek Tebriz'e yönelerek 6 Ağustos 1534 yılında büyük oranda boşaltılmış olan şehri kolayca ele geçirdi.
14 Haziran'da Üsküdar'dan hareket eden I. Süleyman, 20 Temmuz'da Konya'ya vardı. Konya'da Mevlana Celaleddin Rumi'nin türbesini ziyaret etti. Kayseri-Sivas-Erzincan yolunu izleyerek 28 Eylül'de Tebriz'e girdi. I. Selim'e karşı 1514 Çaldıran mağlubiyetinin etkisinde olan Safeviler, üstün ateşli silah gücüne sahip Osmanlılar'la meydan savaşına girmeyip Osmanlı ordusunun geçeceği yerleri tahrip etmek ve ani baskınlar yapmak şeklinde direniş gösterdi. Osmanlı ordusu güç şartlar altında Sultaniye'ye ulaşsa da Şah I. Tahmasb'ın izine rastlayamadı. Osmanlı ordusu buradan hareketle zorlu arazi ve iklim şartlarıyla mücadele ederek Bağdat üzerine yöneldi. Bağdat'ı savunan Tekelü Mehmed Han komutasındaki Safevi kuvvetlerinin şehri terkederek kaçması üzerine Bağdat 28 Kasım 1534'te Osmanlı kuvvetlerince kolayca ele geçirildi.
Takip ve dönüş
1534-1535 kışını Bağdat'ta geçiren Kanuni, burada Osmanlı devlet örgütünü kurdu. Bağdat'ın dini önem edinen yerlerini gördü. Safevi tehlikesini kesin olarak kaldırmak isteyen I. Süleyman, Şah'ın Tebriz'i geri aldığını ve Van'ı kuşattığı haberi üzerine harekete geçti. 3 Temmuz 1535'te Tebriz'e gelen Osmanlı Sultanı, devamlı kaçan Şah Tahmasb kuvvetlerini takip için İran içerisinde Dergez'e kadar ilerledi. Ancak Tahmasb'ın izine rastlanılmaması üzerine Tebriz'e dönüldü (20 Ağustos). Kanuni komutasındaki Osmanlı ordusu Tebriz'i boşaltarak 23 Eylül 1535' te Ahlat'a geldi ve bir süre burada kaldı.
Osmanlı ordusunun Tebriz'i boşaltması üzerine Tahmasb süratle hareket ederek şehre girdi ve ardından Van'ı da ele geçirdi. Bu süreçte Erciş'i kuşatan Safevi ordusu şehri ele geçiremediği gibi Osmanlı kuvvetleri de Van'ı geri alamadı. Kanuni, kış mevsiminin iyice ilerlemesi ve Şah Tahmasb'ın Van'a asker bırakıp buradan ayrıldığını haber alması üzerine ileri harekâta geçmeyerek sınır bölgesinin güvenliğini sağlamlaştırdıktan sonra Ahlat'tan Bitlis'e, oradan Diyarbakır'a gelip Halep, Antakya, Gülek Boğazı, Konya yoluyla 8 Ocak 1536'da İstanbul'a ulaştı
Seferin sonuçları
Osmanlı tarihinin doğuya yönelik en uzun ve büyük askerî harekâtı sonucunda Bağdat, Basra ve civarında Osmanlı hakimiyeti başlamıştır.
Kaynakça
- ^ Sertaç Sarıçiçek, Safeviler dönemi İran'da ordu ve savaş, Ankara 2022, s.164
- ^ a b Tofiq Nəcəfli, Səfəvi-Osmanlı münasibətləri, s.191
- ^ Awesta Fuad Hassan Harky, Fars Kaynaklarına Göre Şah Tahmasb Döneminde Safevi Ülkesinde Yaşanan İç Sorunların Osmanlı-Safevi İlişkilerine Etkileri s.63
- ^ a b "İslam Ansiklopedisi, Feridun Emecen". 30 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2015.
Konuyla ilgili yayınlar
- Büyük Osmanlı Tarihi, Enver Ziya Karal, İ. Hakkı Uzunçarşılı, 2001, Sabah Yayınları, Cilt 3
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Osmanli Ordusu nun doguya yonelik en buyuk ve en uzun sureli askeri harekatlarindan biridir Irak i Acem olarak adlandirilan Iran in kuzeybati kesimiyle Irak i Arap olarak adlandirilan Bagdat ve yoresine girilmesi sebebiyle tarihi kaynaklarda Irakeyn Iki Irak Seferi olarak adlandirilmistir Irakeyn SeferiOsmanli Safevi Savaslari 1532 1555 Tarih1533 1536BolgeTebrizSonucOsmanli zaferiTaraflarSafevi DevletiOsmanli DevletiKomutanlar ve liderlerI TahmaspI Suleyman Pargali Ibrahim PasaGucler7 000Tebrizde Ibrahim Pasa komutasinda 35 000 40 000 Sultan Suleymanin sefere katilmasi ile birlikte 90 000 95 000 ve ya 150 000Kayiplar5 000 olu 1 000 esir30 000Harekatin sebepleriMohac Muharebesi sirasinda Anadolu nun orta ve dogu kisimlarinda cikan isyanlar sonrasinda Anadolu nun guvenligi acisindan Iran a sefer acmayi gerekli hale getirdi Isyanlarin bastirilmasindan sonra Osmanli Safevi siniri boyunca karsilikli ihlallerin olmasiyla da seferin kararlastirilmasi sureci hizlandi HarekatSultan Suleyman Osmanli Devleti nin genislemesi zamaninda Ozbek bolgelerini dahil etmeden Ozbeklerden Safevi Devleti ne saldirmasini teklif eder Abdullah Han da butun istegiyle teklifi kabul ettikten sonra 1533 yilinda Dogu tarafindan Ozbekler Bati tarafindan ise Osmanlilar Safevi sinirlarina taarruz etmislerdir 1533 te Habsburglarla yapilan barisla Avrupa daki sinirlari belirli sure guvence altina alan I Suleyman bunun hemen ardindan Iran seferi icin hazirliklari baslatti ve kendisine genis yetkiler verdigi Vezir i azam Pargali Ibrahim Pasa yi Ekim ayi sonlarinda onden sefere gonderdi 1533 yili Aralik ayinda Halep e varan ve kisi burada geciren Ibrahim Pasa Mayis 1534 te Diyarbakir a gelerek Tebriz e yonelerek 6 Agustos 1534 yilinda buyuk oranda bosaltilmis olan sehri kolayca ele gecirdi 14 Haziran da Uskudar dan hareket eden I Suleyman 20 Temmuz da Konya ya vardi Konya da Mevlana Celaleddin Rumi nin turbesini ziyaret etti Kayseri Sivas Erzincan yolunu izleyerek 28 Eylul de Tebriz e girdi I Selim e karsi 1514 Caldiran maglubiyetinin etkisinde olan Safeviler ustun atesli silah gucune sahip Osmanlilar la meydan savasina girmeyip Osmanli ordusunun gececegi yerleri tahrip etmek ve ani baskinlar yapmak seklinde direnis gosterdi Osmanli ordusu guc sartlar altinda Sultaniye ye ulassa da Sah I Tahmasb in izine rastlayamadi Osmanli ordusu buradan hareketle zorlu arazi ve iklim sartlariyla mucadele ederek Bagdat uzerine yoneldi Bagdat i savunan Tekelu Mehmed Han komutasindaki Safevi kuvvetlerinin sehri terkederek kacmasi uzerine Bagdat 28 Kasim 1534 te Osmanli kuvvetlerince kolayca ele gecirildi Takip ve donus1534 1535 kisini Bagdat ta geciren Kanuni burada Osmanli devlet orgutunu kurdu Bagdat in dini onem edinen yerlerini gordu Safevi tehlikesini kesin olarak kaldirmak isteyen I Suleyman Sah in Tebriz i geri aldigini ve Van i kusattigi haberi uzerine harekete gecti 3 Temmuz 1535 te Tebriz e gelen Osmanli Sultani devamli kacan Sah Tahmasb kuvvetlerini takip icin Iran icerisinde Dergez e kadar ilerledi Ancak Tahmasb in izine rastlanilmamasi uzerine Tebriz e donuldu 20 Agustos Kanuni komutasindaki Osmanli ordusu Tebriz i bosaltarak 23 Eylul 1535 te Ahlat a geldi ve bir sure burada kaldi Osmanli ordusunun Tebriz i bosaltmasi uzerine Tahmasb suratle hareket ederek sehre girdi ve ardindan Van i da ele gecirdi Bu surecte Ercis i kusatan Safevi ordusu sehri ele geciremedigi gibi Osmanli kuvvetleri de Van i geri alamadi Kanuni kis mevsiminin iyice ilerlemesi ve Sah Tahmasb in Van a asker birakip buradan ayrildigini haber almasi uzerine ileri harekata gecmeyerek sinir bolgesinin guvenligini saglamlastirdiktan sonra Ahlat tan Bitlis e oradan Diyarbakir a gelip Halep Antakya Gulek Bogazi Konya yoluyla 8 Ocak 1536 da Istanbul a ulastiSeferin sonuclariOsmanli tarihinin doguya yonelik en uzun ve buyuk askeri harekati sonucunda Bagdat Basra ve civarinda Osmanli hakimiyeti baslamistir Kaynakca Sertac Saricicek Safeviler donemi Iran da ordu ve savas Ankara 2022 s 164 a b Tofiq Necefli Sefevi Osmanli munasibetleri s 191 Awesta Fuad Hassan Harky Fars Kaynaklarina Gore Sah Tahmasb Doneminde Safevi Ulkesinde Yasanan Ic Sorunlarin Osmanli Safevi Iliskilerine Etkileri s 63 a b Islam Ansiklopedisi Feridun Emecen 30 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2015 Konuyla ilgili yayinlarBuyuk Osmanli Tarihi Enver Ziya Karal I Hakki Uzuncarsili 2001 Sabah Yayinlari Cilt 3