Issık (Kazakça: Есік, romanize: Esik) Kazakistan'da Almatı Eyaleti’nde Issık Gölü ve Issık şehrinden geçen bir nehirdir (Kırgızistan'daki daha büyük Issık Gölü ile karıştırılmamalıdır). İli nehri’nin bir koludur.
Issık Nehri Есік | |
---|---|
Issık Nehri Issık Gölüne akarken | |
Konum | |
Ülke(ler) | Kazakistan |
Şehir(ler) | Issık |
Genel bilgiler | |
Aktığı yer | Kapçagay Göleti → İli → Balkaş Gölü |
Kaynak | Trans-İli Ala Dağları 43°07′44″N 77°30′36″E / 43.129000°K 77.510000°D |
Kaynak rakımı | 3.950 km (2.450 mi) |
Ağız | Kapçagay Göleti 43°46′05″N 77°22′14″E / 43.768100°K 77.370500°D |
Ağız rakımı | 475 m (1.558 ft) |
Yükseklik farkı | 3.425 m (11.237 ft) |
Uzunluk | 96 km (60 mi) |
Havza alanı | 210 km2 (81 sq mi) |
Debi | 0,06-3 metreküp/saniye (2,1-105,9 cu ft/s) |
Nehir yolu
Trans-İli Ala Dağları'nın kuzey yamacındaki en büyük nehirlerden biri olan Issık nehrinin kaynak suları, 43 kilometrekare (17 sq mi)'lik bir alanı kaplayan 32 aktif buzuldan gelmektedir. En büyük buzullar; Zharsai, Grigoriev ve Pal'gov'dur. Zharsai 38 kilometre (24 mi) uzunluğunda ve 637 kilometrekare (246 sq mi) yüzölçümüne sahiptir.
Yukarı kısımlarda nehir dik bir yamaçtan (10-15°) aşağıya, moren birikintileri üzerinden akar ve derin (70 m kadar) bir kanyon oluşturur. 96 km uzunluğundaki nehrin 22 kilometre (14 mi)’lik kısmı dağların içinden akar ve kilometre başına 102 metre (335 ft) eğime (%10) sahiptir. Kaynaktan itibaren kuzey yönünde ilerler ve önce Issık Gölü’nden sonra Issık şehrinden geçer. Şehirden sonra kuzeybatıya ve sonra kuzey yönünde akmaya devam eder ve Kapçagay Göleti’nin güney tarafından göle dökülür.
Hidroloji
Issık, 96 km (60 mi) uzunluğunda ve 210 km2 (81 sq mi)’lik havza alanına sahiptir. Debi 0,06-3 metreküp/saniye (2,1-105,9 cu ft/s) arasında değişmektedir.
Nehir üzerinde 4 adet Hidroelektrik santrali bulunmaktadır.
Sel felaketi
7 Temmuz 1963'te, Issık Gölü'nün taşması büyük bir sel ve çamur felaketine neden olmuştur.
Yaklaşık bin kişinin ölümüne ve Issık şehrinin dörtte birinin yok olmasına neden oldu. Yaşanan trajedinin ardından Issık şehrinin 14 kilometre yukarısında 2 adet taşkın koruma yapısı inşa edildi. Bunlardan ilki hemen Gölün altında 12,5 milyon metreküp, diğeri gölün üzerinde 11,5 milyon metreküp akışı karşılayacak şekilde inşa edildi.
Tarih
Bir Saka savaşçısı olan Altın elbiseli adam, Issık'in kuzeyinde ve Issık Nehri'nin sol yakasında, 1969-1970 yıllarında arkeolog Kemel Akishev tarafından Esik kurganı’nda keşfedilmiştir.
Kaynakça
- ^ Иссык (город в Казах. ССР) 12 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Büyük Sovyet Ansiklopedisi
- ^ Талгар - Topographic Chart (narod.ru) 29 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 1:500000 (Rusça)
- ^ Тургенское форелевое хозяйство - Topographic Chart (narod.ru) 29 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 1:500000 (Rusça)
- ^ 43°5′16″K 77°27′46″D / 43.08778°K 77.46278°D Grigoriev Buzulu
- ^ . 30 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2023.
- ^ "ИССЫКСКИЕ ГЭС-1 и ГЭС-2". Energomost (Rusça). 2 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . (Rusça)
- ^ "Сель на реке Иссык". Экспресс К (Rusça). 23 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Nisan 2022. (Rusça)
- ^ Reuel R. Hanks, Central Asia: a global studies handbook, p. 168, ABC-CLIO, 2005, , p. 168.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Issik Kazakca Esik romanize Esik Kazakistan da Almati Eyaleti nde Issik Golu ve Issik sehrinden gecen bir nehirdir Kirgizistan daki daha buyuk Issik Golu ile karistirilmamalidir Ili nehri nin bir koludur Issik Nehri EsikIssik Nehri Issik Golune akarken Kaynak Agiz KazakistanKonumUlke ler KazakistanSehir ler IssikGenel bilgilerAktigi yer Kapcagay Goleti Ili Balkas GoluKaynak Trans Ili Ala Daglari 43 07 44 N 77 30 36 E 43 129000 K 77 510000 D 43 129000 77 510000Kaynak rakimi 3 950 km 2 450 mi Agiz Kapcagay Goleti 43 46 05 N 77 22 14 E 43 768100 K 77 370500 D 43 768100 77 370500Agiz rakimi 475 m 1 558 ft Yukseklik farki 3 425 m 11 237 ft Uzunluk 96 km 60 mi Havza alani 210 km2 81 sq mi Debi 0 06 3 metrekup saniye 2 1 105 9 cu ft s Nehir yoluTrans Ili Ala Daglari nin kuzey yamacindaki en buyuk nehirlerden biri olan Issik nehrinin kaynak sulari 43 kilometrekare 17 sq mi lik bir alani kaplayan 32 aktif buzuldan gelmektedir En buyuk buzullar Zharsai Grigoriev ve Pal gov dur Zharsai 38 kilometre 24 mi uzunlugunda ve 637 kilometrekare 246 sq mi yuzolcumune sahiptir Yukari kisimlarda nehir dik bir yamactan 10 15 asagiya moren birikintileri uzerinden akar ve derin 70 m kadar bir kanyon olusturur 96 km uzunlugundaki nehrin 22 kilometre 14 mi lik kismi daglarin icinden akar ve kilometre basina 102 metre 335 ft egime 10 sahiptir Kaynaktan itibaren kuzey yonunde ilerler ve once Issik Golu nden sonra Issik sehrinden gecer Sehirden sonra kuzeybatiya ve sonra kuzey yonunde akmaya devam eder ve Kapcagay Goleti nin guney tarafindan gole dokulur Kaynak Agiz AlmatiHidrolojiIssik 96 km 60 mi uzunlugunda ve 210 km2 81 sq mi lik havza alanina sahiptir Debi 0 06 3 metrekup saniye 2 1 105 9 cu ft s arasinda degismektedir Nehir uzerinde 4 adet Hidroelektrik santrali bulunmaktadir Sel felaketi7 Temmuz 1963 te Issik Golu nun tasmasi buyuk bir sel ve camur felaketine neden olmustur Yaklasik bin kisinin olumune ve Issik sehrinin dortte birinin yok olmasina neden oldu Yasanan trajedinin ardindan Issik sehrinin 14 kilometre yukarisinda 2 adet taskin koruma yapisi insa edildi Bunlardan ilki hemen Golun altinda 12 5 milyon metrekup digeri golun uzerinde 11 5 milyon metrekup akisi karsilayacak sekilde insa edildi TarihBir Saka savascisi olan Altin elbiseli adam Issik in kuzeyinde ve Issik Nehri nin sol yakasinda 1969 1970 yillarinda arkeolog Kemel Akishev tarafindan Esik kurgani nda kesfedilmistir Esik kurganinda bulunan Altindan islenmis zirhKaynakca Issyk gorod v Kazah SSR 12 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Buyuk Sovyet Ansiklopedisi Talgar Topographic Chart narod ru 29 Agustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1 500000 Rusca Turgenskoe forelevoe hozyajstvo Topographic Chart narod ru 29 Agustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1 500000 Rusca 43 5 16 K 77 27 46 D 43 08778 K 77 46278 D 43 08778 77 46278 Grigoriev Buzulu 30 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2023 ISSYKSKIE GES 1 i GES 2 Energomost Rusca 2 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Rusca Sel na reke Issyk Ekspress K Rusca 23 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Nisan 2022 Rusca Reuel R Hanks Central Asia a global studies handbook p 168 ABC CLIO 2005 ISBN 978 1 85109 656 5 p 168