Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Jaroslav Hašek (Çekçe telaffuz: ; 30 Nisan 1883 - 3 Ocak 1923), Çek mizah ve taşlama yazarı. I. Dünya Savaşı'nda bir askerin başından geçen olaylar dizisinden meydana gelen, altmış dile çevrilmiş, dünyaca ünlü romanı Aslan Asker Şvayk ile tanınır. 1500'e yakın kısa öykü de yazmış olan Hašek, gazeteci ve Bohemyalı kimliğiyle olduğu kadar şakacı kişiliğiyle de tanınırdı. Kısa yaşamı aynı yıllarda yaşamış olan bir başka Prag'lı yazar Franz Kafka (1883–1924) ile ilginç benzerlikler taşır.
| Jaroslav Hašek | |
|---|---|
 Jaroslav Hašek | |
| Doğum | 30 Nisan 1883 Prag, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu |
| Ölüm | 3 Ocak 1923 (39 yaşında) , Çekoslovakya |
| Meslek | Roman yazarı |
| Tür | Taşlama |
Etkiledikleri | |
| İmza |  |
Yaşamı ve işleri
O zamanlarda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'na ait, şimdi Çekya'nın başkenti olan Prag (Bohemya)'da doğan Hašek, matematik öğretmeni Josef Hašek ve karısı Kateřina'nın ortanca oğluydu. Yoksulluk nedeniyle aile, diğer oğulları Bohuslav ve yetim kuzen Maria'yla birlikte sık sık taşınmak zorunda kalmıştı. Evim diyebileceği bir yer olmaması ve bir yere bağlanmaması gezgin hayatını belirgin etkenleriydi. On üç yaşındayken Hašek'in babası aşırı alkolden ölür ve annesi aileye bakamaz hale gelir. 15 yaşında liseyi bırakarak eczacıda çalışmaya başlar, buna rağmen iş idaresi okulundan mezun olmayı başarır. Kısa bir süre banka memuru olarak çalışır, aynı zamanda köpek satıcılığı yapar. Daha sonra yazacağı romanın karakteri "Şvayk" da, anlattığı birçok imkânsız anektodlardan da anlaşılacağı gibi, bir köpek satıcısıdır. Yazarlık mesleğini seçerek kendini özgür kılıp çingeneler ve yersiz-yurtsuzlarla birlikte dolaşmaya başlar, birçok kötü alışkanlık edinip, izini sürmeyi zorlaştıran bir yaşantıyı seçer.
Prag'da öğrenciyken, 1897'de Alman karşıtı ayaklanmalarda yer alır, 1906'da anarşist harekete katılır. Proleter işçilere düzenli olarak dersler verir, 1907'de adlı anarşist gazetede olarak çalışır. Önde gelen bir anarşist olduğu için hareketleri polis tarafından yakından izlenir, düzenli olarak tutuklanır ve hapse atılır. Suçlarının arasında, birçok kez vandalizm ve bir ay hapis yatmasına neden olan, en az bir kez polis memuruna saldırı da yer alır.
Hašek, 1907'de Jarmila Mayerová'yla tanışır ve aşık olur. Ne var ki, yaşantısından dolayı, Mayerová'nın ana-babası onu kızlarına uygun bulmaz. Bu nedenle Hašek, anarşizmi bırakarak yazar olarak düzenli bir meslek edinmeye çalışır. Prag'da bayrağa hakaret suçundan tutuklanınca, bu ilişkiye son verebilmek için Mayerová'yı ailesi şehir dışına götürür. Bu da ilişkilerini bitirmez, ama Hašek'i anarşizmden tamamen uzaklaştırır ve yazarlığa odaklanmasını sağlar. 1909'da gelindiğinde bir önceki yıldan iki kat fazla yazarak altmışdört kısa öyküsü yayınlar. "The Animal World" (Hayvanlar Dünyası) isimli derginin editörü olmuştur. Bu iş de fazla sürmez, çünkü kendi hayal gücünden ürettiği hayvanlar hakkında makaleler yazdığı için işinden çıkarılır.
1910'da Jarmila Mayerová'yla evlenir. Ama, mutsuz bir evlilik olur ve üç yıldan sonra biter. (Tarihçi Jindřich Chalupecký, Hašek'in homoseksüel[] olduğunu ve aşırı melankolik bir yapısı olduğunu iddia eder.) 1913'te Hašek'in kendi sahte ölümünü hazırladığını gören Mayerová, ailesinin yanına döner. I. Dünya Savaşı başlamak üzereyken, Hašek, daha sonraları Şvayk'taki karakterleri resimleyecek olan karikatürist Josef Lada ile birlikte yaşamaktaydı. Sonunda o da zorla orduya alınır. Şvayk'taki birçok karakter savaş zamanı tanıştığı insanlardan esinlenmedir. Uzun süreler cephede savaşmaz, 1915'te Ruslar tarafından esir alınır. Rus toplama kamplarında göreceli olarak daha rahat bir yaşantıya kavuşur, kamp kumandanının sekreteri olur. 1916'da, yeni kurulan Çekoslovak Lejyonu'nda propaganda yazarı olarak çalışması için kamptan ayrılmasına izin verilir.
1917'deki Ekim Devrimi'nden sonra Bolşevik Parti'nin üyesi olarak Rusya'da kalır. Bu dönemde, Jarmilla ile evli olmasına rağmen, yeniden evlenir. Sonunda 1920'de, "Aslan Asker Şvayk"ı bitirebilme umuduyla Prag'a geri döner. Ne var ki, dönüşünde hiç eskisi gibi sevilen birisi değildir, hain olarak yaftalanır ve yasak evlilik yaptığı için yerilir. Yazılarını yayınlayabilmek için çok uğraşır.
Savaştan önce 1912'de, "Şvayk" isimli karakterin ilk kez yer aldığı Dobrý voják Švejk a jiné podivné historky (İyi Asker Şvayk ve Diğer Garip Öyküler) isimli kitabı yayınlanır. Savaştan sonra yayınlanan ünlü romanındaki Şvayk sancta simplicitas (neşeli deli karakter) olarak, meyhanelerde savaş hakkında şakalar yapan karakter olarak belirir. Bu dönemde Hašek, aşırı kilo alır ve ağır hastalanır. Yazmayı sürdüremez ama Şvayk'ın bölümlerini köyündeki yatak odasında dikte eder. 3 Ocak 1923'te 39 yaşında savaş zamanı kaptığı tüberküloza yenik düşerek ölür.
Mirası
- Ölümünden sonra, Hašek'in tüm kısa öyküleri derlenip Çek dilinde yayınlanır.
- 2000 yılına kadar, Lipnice'de "Haškova Lipnice" Mizah ve Taşlama Festivali yapıldı.
Diğer bilgiler
- Asteroid (gök taşı) , Jaroslav Hašek'ın adına ithaf edilmiştir.
- Asteroid , en ünlü romanındaki karakterin adına ithaf edilmiştir.
- České dráhy şirketinin işlettiği sınıfı bir trenin adı "Jaroslav Hašek"tir.
Bibliografisi
- and His Fortunes in the World War, çeviri: Cecil Parrott, orijinal illüstrasyonlar: Josef Lada
- The Fateful Adventures of the Good Soldier Svejk During the World War, Book One, çeviri: Zenny K. Sadlon
- The Red Commissar: Including further adventures of the good soldier Svejk and other stories
- Bachura Scandal and Other Stories and Sketches, çeviri: Alan Menhenett
- Cecil Parrott'ın yazdığı biyografisi, The Bad Bohemian ().
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Jaroslav Hašek ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Ayrıntılı bilgi içeren bir site. Çoğunlukla Çekçe, bir kısmı İngilizce. 29 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Jaroslav Hasek Cekce telaffuz ˈjaroslaf ˈɦaʃɛk 30 Nisan 1883 3 Ocak 1923 Cek mizah ve taslama yazari I Dunya Savasi nda bir askerin basindan gecen olaylar dizisinden meydana gelen altmis dile cevrilmis dunyaca unlu romani Aslan Asker Svayk ile taninir 1500 e yakin kisa oyku de yazmis olan Hasek gazeteci ve Bohemyali kimligiyle oldugu kadar sakaci kisiligiyle de taninirdi Kisa yasami ayni yillarda yasamis olan bir baska Prag li yazar Franz Kafka 1883 1924 ile ilginc benzerlikler tasir Jaroslav HasekJaroslav HasekDogum30 Nisan 1883 1883 04 30 Prag Avusturya Macaristan ImparatorluguOlum3 Ocak 1923 39 yasinda CekoslovakyaMeslekRoman yazariTurTaslamaEtkiledikleri Joseph HellerImzaYasami ve isleriO zamanlarda Avusturya Macaristan Imparatorlugu na ait simdi Cekya nin baskenti olan Prag Bohemya da dogan Hasek matematik ogretmeni Josef Hasek ve karisi Katerina nin ortanca ogluydu Yoksulluk nedeniyle aile diger ogullari Bohuslav ve yetim kuzen Maria yla birlikte sik sik tasinmak zorunda kalmisti Evim diyebilecegi bir yer olmamasi ve bir yere baglanmamasi gezgin hayatini belirgin etkenleriydi On uc yasindayken Hasek in babasi asiri alkolden olur ve annesi aileye bakamaz hale gelir 15 yasinda liseyi birakarak eczacida calismaya baslar buna ragmen is idaresi okulundan mezun olmayi basarir Kisa bir sure banka memuru olarak calisir ayni zamanda kopek saticiligi yapar Daha sonra yazacagi romanin karakteri Svayk da anlattigi bircok imkansiz anektodlardan da anlasilacagi gibi bir kopek saticisidir Yazarlik meslegini secerek kendini ozgur kilip cingeneler ve yersiz yurtsuzlarla birlikte dolasmaya baslar bircok kotu aliskanlik edinip izini surmeyi zorlastiran bir yasantiyi secer Prag da ogrenciyken 1897 de Alman karsiti ayaklanmalarda yer alir 1906 da anarsist harekete katilir Proleter iscilere duzenli olarak dersler verir 1907 de adli anarsist gazetede olarak calisir Onde gelen bir anarsist oldugu icin hareketleri polis tarafindan yakindan izlenir duzenli olarak tutuklanir ve hapse atilir Suclarinin arasinda bircok kez vandalizm ve bir ay hapis yatmasina neden olan en az bir kez polis memuruna saldiri da yer alir Hasek 1907 de Jarmila Mayerova yla tanisir ve asik olur Ne var ki yasantisindan dolayi Mayerova nin ana babasi onu kizlarina uygun bulmaz Bu nedenle Hasek anarsizmi birakarak yazar olarak duzenli bir meslek edinmeye calisir Prag da bayraga hakaret sucundan tutuklaninca bu iliskiye son verebilmek icin Mayerova yi ailesi sehir disina goturur Bu da iliskilerini bitirmez ama Hasek i anarsizmden tamamen uzaklastirir ve yazarliga odaklanmasini saglar 1909 da gelindiginde bir onceki yildan iki kat fazla yazarak altmisdort kisa oykusu yayinlar The Animal World Hayvanlar Dunyasi isimli derginin editoru olmustur Bu is de fazla surmez cunku kendi hayal gucunden urettigi hayvanlar hakkinda makaleler yazdigi icin isinden cikarilir 1910 da Jarmila Mayerova yla evlenir Ama mutsuz bir evlilik olur ve uc yildan sonra biter Tarihci Jindrich Chalupecky Hasek in homoseksuel kaynak belirtilmeli oldugunu ve asiri melankolik bir yapisi oldugunu iddia eder 1913 te Hasek in kendi sahte olumunu hazirladigini goren Mayerova ailesinin yanina doner I Dunya Savasi baslamak uzereyken Hasek daha sonralari Svayk taki karakterleri resimleyecek olan karikaturist Josef Lada ile birlikte yasamaktaydi Sonunda o da zorla orduya alinir Svayk taki bircok karakter savas zamani tanistigi insanlardan esinlenmedir Uzun sureler cephede savasmaz 1915 te Ruslar tarafindan esir alinir Rus toplama kamplarinda goreceli olarak daha rahat bir yasantiya kavusur kamp kumandaninin sekreteri olur 1916 da yeni kurulan Cekoslovak Lejyonu nda propaganda yazari olarak calismasi icin kamptan ayrilmasina izin verilir 1917 deki Ekim Devrimi nden sonra Bolsevik Parti nin uyesi olarak Rusya da kalir Bu donemde Jarmilla ile evli olmasina ragmen yeniden evlenir Sonunda 1920 de Aslan Asker Svayk i bitirebilme umuduyla Prag a geri doner Ne var ki donusunde hic eskisi gibi sevilen birisi degildir hain olarak yaftalanir ve yasak evlilik yaptigi icin yerilir Yazilarini yayinlayabilmek icin cok ugrasir Jaroslav Hasek in yazilarini yazdigi pub lara yakin bir yerdeki heykeli Prag Savastan once 1912 de Svayk isimli karakterin ilk kez yer aldigi Dobry vojak Svejk a jine podivne historky Iyi Asker Svayk ve Diger Garip Oykuler isimli kitabi yayinlanir Savastan sonra yayinlanan unlu romanindaki Svayk sancta simplicitas neseli deli karakter olarak meyhanelerde savas hakkinda sakalar yapan karakter olarak belirir Bu donemde Hasek asiri kilo alir ve agir hastalanir Yazmayi surduremez ama Svayk in bolumlerini koyundeki yatak odasinda dikte eder 3 Ocak 1923 te 39 yasinda savas zamani kaptigi tuberkuloza yenik duserek olur MirasiOlumunden sonra Hasek in tum kisa oykuleri derlenip Cek dilinde yayinlanir 2000 yilina kadar Lipnice de Haskova Lipnice Mizah ve Taslama Festivali yapildi Diger bilgilerAsteroid gok tasi Jaroslav Hasek in adina ithaf edilmistir Asteroid en unlu romanindaki karakterin adina ithaf edilmistir Ceske drahy sirketinin islettigi sinifi bir trenin adi Jaroslav Hasek tir Bibliografisiand His Fortunes in the World War ceviri Cecil Parrott orijinal illustrasyonlar Josef Lada The Fateful Adventures of the Good Soldier Svejk During the World War Book One ceviri Zenny K Sadlon The Red Commissar Including further adventures of the good soldier Svejk and other stories Bachura Scandal and Other Stories and Sketches ceviri Alan Menhenett Cecil Parrott in yazdigi biyografisi The Bad Bohemian ISBN 0 349 12698 4 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Jaroslav Hasek ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Ayrintili bilgi iceren bir site Cogunlukla Cekce bir kismi Ingilizce 29 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde