Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Jugurthine Savaşı (Latince: Bellum Iugurthinum; MÖ 112–106), Roma Cumhuriyeti ile Kuzey Afrika kıyısında bulunan, yaklaşık olarak günümüzdeki Cezayir'e denk gelen Numidya Krallığı'nın kralı arasında gerçekleşen silahlı bir çatışmaydı. Jugurtha, Numidya kralı Micipsa'nın yeğeni ve evlatlık oğluydu. Micipsa'nın tahtına geçmek için rakiplerini suikast, savaş ve rüşvet yoluyla alt ederek iktidara geldi.
| Jugurthine Savaşı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Sulla'nın Jugurtha'yı kuşatmasını gösteren bir sikke | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
| Roma Cumhuriyeti Mauretanya | Numidya | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Gaius Marius Sulla Felix | | ||||||||
Jugurtha'nın Numidya tahtını ele geçirmesinin ardından,Pön Savaşları'ndan bu yana Numidya'nın sadık bir müttefiki olan Roma, bu duruma müdahale etme gereği hissetti. Savaş, Roma'nın Kuzey Afrika'yı boyunduruk altına alma sürecinde önemli bir aşamayı temsil ediyordu ve imparatorluğun yükselişine katkı sağladı. Ancak Numidya, bu yıldan MÖ 46 yılına kadar bir Roma eyaleti olmadı.
Jugurtha ve Numidya
Numidya, Kuzey Afrika'da (yaklaşık olarak Cezayir'in kuzeyi) bulunan bir krallıktı ve Roma'nın baş düşmanı Kartaca'nın yanındaydı. Numidya Kralı , Üçüncü Pön Savaşı'nda Roma'nın sadık bir müttefiki haline gelmiş ve MÖ 149'da ölmüştü. Daha sonra yerine, MÖ 149–118 yılları arasında hüküm sürmüş oğlu geçti. Ölümü sırasında Micipsa'nın potansiyel üç varisi bulunuyordu: iki oğlu ve ve evlilik dışı bir yeğeni olan Jugurtha. Jugurtha, 'nda (MÖ 134 – 133) Scipio Aemilianus'un emri altında savaşmış ve Roma aristokratlarıyla arkadaşlık kurarak Roma'nın adetlerini ve askeri stratejilerini öğrenmişti. Micipsa, Jugurtha'nın kendi ölümünden sonra krallığı ondan daha yeteneksiz oğullarından gasp edeceğinden endişe ederek onu evlat edindi ve krallığı iki oğlu ve Jugurtha'ya ortaklaşa miras bıraktı; böylece krallık üçe bölünecekti. Kral Micipsa'nın ölümünden sonra üç kral anlaşmazlığa düştü ve nihayetinde topraklarını üç ayrı krallık olarak bölmeye karar verdiler; ancak toprak üzerinde anlaşamadılar ve Jugurtha, diğer iki krala karşı açık bir savaş ilan etti. Kardeşlerin daha cesur olan , Jugurtha'nın adamları tarafından suikastle öldürüldü ve Adherbal, kendini savunamayarak Roma'ya kaçmak zorunda kaldı. Burada, Roma Senatosu'na arabuluculuk için başvurdu.
Micipsa'nın vasiyetine göre arabuluculuk yapma yetkisine sahip olan Senato, Jugurtha'nın suçlarını görmezden gelmek için rüşvet almıştı. Senato, eski konsül önderliğinde, Numidya'yı Jugurtha ve Adherbal arasında adil bir şekilde bölmek üzere bir komisyon düzenledi ve MÖ 116'da işe başladı. Ancak Jugurtha, komisyondaki Romalı yetkililere rüşvet sağlayarak kendisine Numidya'nın daha verimli ve kalabalık olan batı kısmını tahsis etmelerini sağladı, Adherbal ise doğu bölgesini aldı. Roma'nın rüşvete karşı zayıflığı ve yozlaşmışlığı karşısında çaresiz kalan Adherbal bu durumu kabul etti ve böylece barış sağlandı. Ancak çok geçmeden, MÖ 113'te Jugurtha yeniden kuzenine savaş ilan etti ve onu yenilgiye uğratarak başkent 'ya çekilmeye zorladı. Jugurtha'nın başlıca amacı Numidya'yı fethederek kendi yönetimi altında birleştirmekti.
Roma, Jugurtha'nın eylemlerini bölgedeki istikrara karşı bir tehdit olarak görerek Adherbal'ın yanında yer aldı. Roma'nın yardımıyla, ticari amaçlarla Afrika'ya yerleşmiş büyük bir Romalı equites grubu tarafından desteklenen Adherbal, birkaç ay boyunca direnmeyi başardı. Adherbal, kuşatma hattının içinden yeniden Roma'ya başvurdu ve Senato, yardım talebini kabul etti. Roma Senatosu, Jugurtha'ya savaşı derhal bitirmesini ve Adherbal'ın krallık üzerindeki hakkını tanımasını emretti, ancak Jugurtha bu talebi görmezden geldi. Bunun ardından Senato, aristokrasinin saygın bir üyesi olan konsül 'un başkanlık ettiği ikinci bir heyeti Jugurtha'yı teslim olmaya zorlamak üzere gönderdi. Kral Jugurtha, müzakerelere açık görünerek, Scaurus ve Adherbal ile olan müzakereleri, Cirta'nın erzak ve kurtuluş umudunun tükenmesi için uzun bir süre boyunca uzattı. Scaurus, Jugurtha'yı bir taahhüde zorlamadan ayrıldı ve Adherbal mecburen teslim oldu. Ardından Jugurtha, düşmanı Adherbal ile birlikte, onunla aynı kentte olma talihsizliği gösteren çok sayıda Romalı ve İtalyan tüccarı ve Cirta savunmasına katılanları derhal idam ettirdi. Genelde buradakilerin tamamen masum kurbanlar oldukları varsayılsa da antik tarihçi Sallust daha çok silahlı milisler gibi hareket etmiş olabileceklerini ima etmektedir. Roma vatandaşlarının ölümü, ülkedeki halk arasında büyük bir öfke patlamasına yol açtı ve Senato, (tribunus plebis) Gaius Memmius'un tehditleri sayesinde, MÖ 111'de Jugurtha'ya savaş ilan etti ve isteksiz de olsa Adherbal'ın tarafında savaşa katıldı.
Kaynakça
- ^ Sallust, The Jugurthine War, XII
- ^ Matyszak, The Enemies of Rome, p. 64
- ^ Christopher Muscato. "The Jugurthine Wars: Facts & Causes". study.com. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2024.
- ^ , Caesar- A Sketch, ( Company, New York, 1903), ch. IV, pp. 33, 34
- ^ , The History of Rome, (The Colonial Press, Massachusetts, 1958), ch. III, p. 94
- ^ Mommsen, p. 95
- ^ a b Mommsen, p. 96
- ^ Mommsen, p. 97
- ^ Beard, Mary (2018). Spqr Antik Roma Tarihi. Pegasus Yayıncılık. s. 265. ISBN . 7 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2024.
- ^ Mommsen, p. 98
- ^ The Encyclopedia of World History, (Houghton Mifflin Company, Boston, 1952), ch. II, p. 92
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Jugurthine Savasi Latince Bellum Iugurthinum MO 112 106 Roma Cumhuriyeti ile Kuzey Afrika kiyisinda bulunan yaklasik olarak gunumuzdeki Cezayir e denk gelen Numidya Kralligi nin krali arasinda gerceklesen silahli bir catismaydi Jugurtha Numidya krali Micipsa nin yegeni ve evlatlik ogluydu Micipsa nin tahtina gecmek icin rakiplerini suikast savas ve rusvet yoluyla alt ederek iktidara geldi Jugurthine SavasiSulla nin Jugurtha yi kusatmasini gosteren bir sikkeTarihMO 112 106BolgeNumidyaSebepNumidya taht kavgasinin Roma yi etkilemesiDurumMauretanya ya bir miktar Numidya topragi verildiTaraflarRoma Cumhuriyeti MauretanyaNumidyaKomutanlar ve liderlerGaius Marius Sulla Felix Jugurtha nin Numidya tahtini ele gecirmesinin ardindan Pon Savaslari ndan bu yana Numidya nin sadik bir muttefiki olan Roma bu duruma mudahale etme geregi hissetti Savas Roma nin Kuzey Afrika yi boyunduruk altina alma surecinde onemli bir asamayi temsil ediyordu ve imparatorlugun yukselisine katki sagladi Ancak Numidya bu yildan MO 46 yilina kadar bir Roma eyaleti olmadi Jugurtha ve NumidyaNumidya Kuzey Afrika da yaklasik olarak Cezayir in kuzeyi bulunan bir krallikti ve Roma nin bas dusmani Kartaca nin yanindaydi Numidya Krali Ucuncu Pon Savasi nda Roma nin sadik bir muttefiki haline gelmis ve MO 149 da olmustu Daha sonra yerine MO 149 118 yillari arasinda hukum surmus oglu gecti Olumu sirasinda Micipsa nin potansiyel uc varisi bulunuyordu iki oglu ve ve evlilik disi bir yegeni olan Jugurtha Jugurtha nda MO 134 133 Scipio Aemilianus un emri altinda savasmis ve Roma aristokratlariyla arkadaslik kurarak Roma nin adetlerini ve askeri stratejilerini ogrenmisti Micipsa Jugurtha nin kendi olumunden sonra kralligi ondan daha yeteneksiz ogullarindan gasp edeceginden endise ederek onu evlat edindi ve kralligi iki oglu ve Jugurtha ya ortaklasa miras birakti boylece krallik uce bolunecekti Kral Micipsa nin olumunden sonra uc kral anlasmazliga dustu ve nihayetinde topraklarini uc ayri krallik olarak bolmeye karar verdiler ancak toprak uzerinde anlasamadilar ve Jugurtha diger iki krala karsi acik bir savas ilan etti Kardeslerin daha cesur olan Jugurtha nin adamlari tarafindan suikastle olduruldu ve Adherbal kendini savunamayarak Roma ya kacmak zorunda kaldi Burada Roma Senatosu na arabuluculuk icin basvurdu Micipsa nin vasiyetine gore arabuluculuk yapma yetkisine sahip olan Senato Jugurtha nin suclarini gormezden gelmek icin rusvet almisti Senato eski konsul onderliginde Numidya yi Jugurtha ve Adherbal arasinda adil bir sekilde bolmek uzere bir komisyon duzenledi ve MO 116 da ise basladi Ancak Jugurtha komisyondaki Romali yetkililere rusvet saglayarak kendisine Numidya nin daha verimli ve kalabalik olan bati kismini tahsis etmelerini sagladi Adherbal ise dogu bolgesini aldi Roma nin rusvete karsi zayifligi ve yozlasmisligi karsisinda caresiz kalan Adherbal bu durumu kabul etti ve boylece baris saglandi Ancak cok gecmeden MO 113 te Jugurtha yeniden kuzenine savas ilan etti ve onu yenilgiye ugratarak baskent ya cekilmeye zorladi Jugurtha nin baslica amaci Numidya yi fethederek kendi yonetimi altinda birlestirmekti Roma Jugurtha nin eylemlerini bolgedeki istikrara karsi bir tehdit olarak gorerek Adherbal in yaninda yer aldi Roma nin yardimiyla ticari amaclarla Afrika ya yerlesmis buyuk bir Romali equites grubu tarafindan desteklenen Adherbal birkac ay boyunca direnmeyi basardi Adherbal kusatma hattinin icinden yeniden Roma ya basvurdu ve Senato yardim talebini kabul etti Roma Senatosu Jugurtha ya savasi derhal bitirmesini ve Adherbal in krallik uzerindeki hakkini tanimasini emretti ancak Jugurtha bu talebi gormezden geldi Bunun ardindan Senato aristokrasinin saygin bir uyesi olan konsul un baskanlik ettigi ikinci bir heyeti Jugurtha yi teslim olmaya zorlamak uzere gonderdi Kral Jugurtha muzakerelere acik gorunerek Scaurus ve Adherbal ile olan muzakereleri Cirta nin erzak ve kurtulus umudunun tukenmesi icin uzun bir sure boyunca uzatti Scaurus Jugurtha yi bir taahhude zorlamadan ayrildi ve Adherbal mecburen teslim oldu Ardindan Jugurtha dusmani Adherbal ile birlikte onunla ayni kentte olma talihsizligi gosteren cok sayida Romali ve Italyan tuccari ve Cirta savunmasina katilanlari derhal idam ettirdi Genelde buradakilerin tamamen masum kurbanlar olduklari varsayilsa da antik tarihci Sallust daha cok silahli milisler gibi hareket etmis olabileceklerini ima etmektedir Roma vatandaslarinin olumu ulkedeki halk arasinda buyuk bir ofke patlamasina yol acti ve Senato tribunus plebis Gaius Memmius un tehditleri sayesinde MO 111 de Jugurtha ya savas ilan etti ve isteksiz de olsa Adherbal in tarafinda savasa katildi Kaynakca Sallust The Jugurthine War XII Matyszak The Enemies of Rome p 64 Christopher Muscato The Jugurthine Wars Facts amp Causes study com 22 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Aralik 2024 Caesar A Sketch Company New York 1903 ch IV pp 33 34 The History of Rome The Colonial Press Massachusetts 1958 ch III p 94 Mommsen p 95 a b Mommsen p 96 Mommsen p 97 Beard Mary 2018 Spqr Antik Roma Tarihi Pegasus Yayincilik s 265 ISBN 978 605 299 389 7 7 Eylul 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Eylul 2024 Mommsen p 98 The Encyclopedia of World History Houghton Mifflin Company Boston 1952 ch II p 92