Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Resmi olarak küçük gezegen adlandırması, bir küçük gezegene (asteroit, centaur, Neptün ötesi cisim ve cüce gezegen) nihai biçiminde verilen bir sayı-isim kombinasyonudur. Bu tür bir adlandırma, her zaman yeterince güvenilir bir yörünge belirlendikten sonra (buna "numaralandırma" denir) bir cisme atanan öncü numarayı (katalog veya IAU numarası) içerir. Resmi adlandırma, ilk gözlemlendiğinde otomatik olarak atanan geçici adlandırmaya dayanır. Daha sonra, resmi adlandırmanın geçici kısmı bir isim ile ("adlandırma" olarak bilinir) değiştirilebilir. Hem resmi hem de geçici adlandırmalar, Uluslararası Astronomi Birliği'nin (IAU) bir şubesi olan Küçük Gezegen Merkezi (MPC) tarafından denetlenmektedir.
Günümüzde, bir cisim ancak yörüngesi dört iyi gözlemlenmiş karşı konumla güvence altına alındıktan sonra numaralandırılır.Dünya'ya yakın asteroitler gibi olağandışı cisimler için numaralandırma üç, belki de sadece iki karşı konumdan sonra bile gerçekleşebilir. Numaralandırılmış yarım milyondan fazla küçük gezegenden yalnızca yaklaşık 20 binine (%4) bir isim atanmıştır. Ayrıca, Kasım 2023 itibarıyla yaklaşık 700.000 küçük gezegen numaralandırılmamış durumdadır.
Küçük gezegenlerin uyduları için kullanılan resmi adlandırma, örneğin 87 Sylvia'nın uydusu Romulus için kullanılan (87) Sylvia I Romulus, Galileo'dan beri gezegenlerin uyduları için zaman zaman kullanılan Roma rakamı kuralının bir uzantısıdır. Kuyruklu yıldızların adlandırılması da Küçük Gezegen Merkezinin gözetimindedir, fakat farklı bir kataloglama sistemi kullanılır.
Adlandırma dizilimi
Resmi adlandırmanın iki kısmı bulunmaktadır. Bunlardan ilki olan katalog numarası tarihsel olarak keşif sırasına göre atanmaktadır. Bir diğeri olan isim kısmında ise tipik olarak küçük gezegenin geçici adlandırması veya kaşifin adı yer alır. Kesin dizilim:
- adlandırılmamış küçük gezegenler için:
(numara) geçici adlandırma - adlandırılmış küçük gezegenler için:
(numara) İsim; parantez içinde veya dışında
Örnek olarak, adlandırılmamış bir küçük gezegen olan 'i betimlemek için her durumda numarası parantez içinde yazılırken, adlandırılmış bir küçük gezegen olan (274301) Wikipedia'yı betimlemek için ise parantez imleri kaldırılarak 274301 Wikipedia biçiminde bir ifade kullanılır. Günümüzde bu parantez işaretleri çoğu zaman önde gelen veri tabanlarında kullanılmamaktadır.
Küçük gezegen tanımlamalarının zaman içinde değişmesi nedeniyle, astronomi dergilerinde farklı tanımlama versiyonlarına yer verilebilmektedir. Ağustos 2008'de bir ana kuşak asteroidi olan 274301 Wikipedia keşfedildiğinde, şeklinde yazılmasından ve bir numara atanmasından önce geçici olarak şeklinde tanımlanmaktaydı. 27 Ocak 2013'te Küçük Gezegen Merkezi'nin bir yayını olan (sirkülerde) yayımlanmasıyla "Wikipedia" olarak isimlendirildi.
Astronomun tercihine ve derginin yayım tarihine göre, 274301 Wikipedia adlı cisime yapılacak atıflar basitçe (274301) veya 2008 QH24 biçiminde yapılabilmektedir. Uygulamada oldukça iyi bilinen herhangi bir nesne için cismin numarası çoğunlukla bir katalog girişini ifade etmektedir ve resmi uzun tanımlaması yerine genellikle cismin adlandırıldıysa ismi veya geçici ismi kullanılır. Örneğin bir küçük gezegen olan Plüton çok nadiren 134340 Plüton şeklinde zikredilir. Daha az bilinenlerden de adlı cisim için genellikle uzun versiyonu şeklindeki resmi tanımlaması tercih edilmez.
Tarihi
1851 yılına kadar yalnızca 15 adet asteroit olduğu bilinmekteydi ve biri hariç tümünün kendi bulunmaydı. Nesnelerin sayısı arttıkça semboller giderek daha karmaşık hale geldi ve elle çizilmeleri gerektiğinden astronomlar bu sembollerden bazılarını zor buldular. Bu zorluk 1851 yılında tarafından ele alınmış ve asteroidlerin keşif sırasına göre numaralandırılması ve bu numaranın asteroidin sembolü olarak bir daire içine yerleştirilmesi önerilmiştir, örneğin dördüncü asteroid Vesta için ④ gibi. Bu uygulama, küçük gezegenlerin sayısı arttıkça, kısa bir süre sonra ismin kendisiyle birleşerek "④ Vesta" şeklinde resmi bir sayı-isim tanımlamasına dönüştü. 1850'lerin sonlarına doğru daire, dizgisi daha kolay olan "(4)" ve "(4) Vesta" parantezlerine basitleştirildi. "4) Vesta" ve "4, Vesta" gibi diğer noktalama işaretleri de kullanılmış, ancak bu işaretler 1949 yılına kadar neredeyse tamamen ortadan kalkmıştır.
Numaranın keşif ya da yörüngenin belirlenme sırasını takip etmesi kuralının en büyük istisnası Plüton'un durumudur. Plüton başlangıçta bir gezegen olarak sınıflandırıldığından, 2006 yılında "gezegen" tanımı yeniden düzenlenene kadar kendisine bir numara verilmemiştir. Bu noktada Plüton'a resmi olarak (134340) Plüton adı verilmiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b . IAU – International Astronomical Union. 2005. 16 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2017.
- ^ a b "How Are Minor Planets Named?". Minor Planet Center. 14 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2014.
- ^ a b "How Many Solar System Bodies". Jet Propulsion Laboratory. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Kasım 2019.
- ^ "274301 Wikipedia (2008 QH24)". Minor Planet Center. 21 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2017.
- ^ "MPC/MPO/MPS Archive". Minor Planet Center. 7 Ekim 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2017.
- ^ From When Did the Asteroids Become Minor Planets? 25 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., particularly the discussion of 1852, On the Symbolic Notation of the Asteroids, Astronomical Journal, Vol. 2, and immediately subsequent history. The discussion of C. J. Cunningham (1988), also from there, explains the parenthetical part.
Dış bağlantılar
- Minor Planet Names: Alphabetical List 12 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ,
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Resmi olarak kucuk gezegen adlandirmasi bir kucuk gezegene asteroit centaur Neptun otesi cisim ve cuce gezegen nihai biciminde verilen bir sayi isim kombinasyonudur Bu tur bir adlandirma her zaman yeterince guvenilir bir yorunge belirlendikten sonra buna numaralandirma denir bir cisme atanan oncu numarayi katalog veya IAU numarasi icerir Resmi adlandirma ilk gozlemlendiginde otomatik olarak atanan gecici adlandirmaya dayanir Daha sonra resmi adlandirmanin gecici kismi bir isim ile adlandirma olarak bilinir degistirilebilir Hem resmi hem de gecici adlandirmalar Uluslararasi Astronomi Birligi nin IAU bir subesi olan Kucuk Gezegen Merkezi MPC tarafindan denetlenmektedir Gunumuzde bir cisim ancak yorungesi dort iyi gozlemlenmis karsi konumla guvence altina alindiktan sonra numaralandirilir Dunya ya yakin asteroitler gibi olagandisi cisimler icin numaralandirma uc belki de sadece iki karsi konumdan sonra bile gerceklesebilir Numaralandirilmis yarim milyondan fazla kucuk gezegenden yalnizca yaklasik 20 binine 4 bir isim atanmistir Ayrica Kasim 2023 itibariyla yaklasik 700 000 kucuk gezegen numaralandirilmamis durumdadir Kucuk gezegenlerin uydulari icin kullanilan resmi adlandirma ornegin 87 Sylvia nin uydusu Romulus icin kullanilan 87 Sylvia I Romulus Galileo dan beri gezegenlerin uydulari icin zaman zaman kullanilan Roma rakami kuralinin bir uzantisidir Kuyruklu yildizlarin adlandirilmasi da Kucuk Gezegen Merkezinin gozetimindedir fakat farkli bir kataloglama sistemi kullanilir Adlandirma dizilimiResmi adlandirmanin iki kismi bulunmaktadir Bunlardan ilki olan katalog numarasi tarihsel olarak kesif sirasina gore atanmaktadir Bir digeri olan isim kisminda ise tipik olarak kucuk gezegenin gecici adlandirmasi veya kasifin adi yer alir Kesin dizilim adlandirilmamis kucuk gezegenler icin numara a href wiki Ge C3 A7ici adland C4 B1rma astronomi title Gecici adlandirma astronomi gecici adlandirma a adlandirilmis kucuk gezegenler icin numara Isim parantez icinde veya disinda Ornek olarak adlandirilmamis bir kucuk gezegen olan i betimlemek icin her durumda numarasi parantez icinde yazilirken adlandirilmis bir kucuk gezegen olan 274301 Wikipedia yi betimlemek icin ise parantez imleri kaldirilarak 274301 Wikipedia biciminde bir ifade kullanilir Gunumuzde bu parantez isaretleri cogu zaman onde gelen veri tabanlarinda kullanilmamaktadir Kucuk gezegen tanimlamalarinin zaman icinde degismesi nedeniyle astronomi dergilerinde farkli tanimlama versiyonlarina yer verilebilmektedir Agustos 2008 de bir ana kusak asteroidi olan 274301 Wikipedia kesfedildiginde seklinde yazilmasindan ve bir numara atanmasindan once gecici olarak seklinde tanimlanmaktaydi 27 Ocak 2013 te Kucuk Gezegen Merkezi nin bir yayini olan sirkulerde yayimlanmasiyla Wikipedia olarak isimlendirildi Astronomun tercihine ve derginin yayim tarihine gore 274301 Wikipedia adli cisime yapilacak atiflar basitce 274301 veya 2008 QH24 biciminde yapilabilmektedir Uygulamada oldukca iyi bilinen herhangi bir nesne icin cismin numarasi cogunlukla bir katalog girisini ifade etmektedir ve resmi uzun tanimlamasi yerine genellikle cismin adlandirildiysa ismi veya gecici ismi kullanilir Ornegin bir kucuk gezegen olan Pluton cok nadiren 134340 Pluton seklinde zikredilir Daha az bilinenlerden de adli cisim icin genellikle uzun versiyonu seklindeki resmi tanimlamasi tercih edilmez Bazi astronomik cisimlerin sembolleriTarihi1851 yilina kadar yalnizca 15 adet asteroit oldugu bilinmekteydi ve biri haric tumunun kendi bulunmaydi Nesnelerin sayisi arttikca semboller giderek daha karmasik hale geldi ve elle cizilmeleri gerektiginden astronomlar bu sembollerden bazilarini zor buldular Bu zorluk 1851 yilinda tarafindan ele alinmis ve asteroidlerin kesif sirasina gore numaralandirilmasi ve bu numaranin asteroidin sembolu olarak bir daire icine yerlestirilmesi onerilmistir ornegin dorduncu asteroid Vesta icin gibi Bu uygulama kucuk gezegenlerin sayisi arttikca kisa bir sure sonra ismin kendisiyle birleserek Vesta seklinde resmi bir sayi isim tanimlamasina donustu 1850 lerin sonlarina dogru daire dizgisi daha kolay olan 4 ve 4 Vesta parantezlerine basitlestirildi 4 Vesta ve 4 Vesta gibi diger noktalama isaretleri de kullanilmis ancak bu isaretler 1949 yilina kadar neredeyse tamamen ortadan kalkmistir Numaranin kesif ya da yorungenin belirlenme sirasini takip etmesi kuralinin en buyuk istisnasi Pluton un durumudur Pluton baslangicta bir gezegen olarak siniflandirildigindan 2006 yilinda gezegen tanimi yeniden duzenlenene kadar kendisine bir numara verilmemistir Bu noktada Pluton a resmi olarak 134340 Pluton adi verilmistir Ayrica bakinizKucuk gezegenler listesi Astronomik adlandirma kurallariKaynakca a b IAU International Astronomical Union 2005 16 Subat 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2017 a b How Are Minor Planets Named Minor Planet Center 14 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Subat 2014 a b How Many Solar System Bodies Jet Propulsion Laboratory 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Kasim 2019 274301 Wikipedia 2008 QH24 Minor Planet Center 21 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2017 MPC MPO MPS Archive Minor Planet Center 7 Ekim 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2017 From When Did the Asteroids Become Minor Planets 25 Agustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde particularly the discussion of 1852 On the Symbolic Notation of the Asteroids Astronomical Journal Vol 2 and immediately subsequent history The discussion of C J Cunningham 1988 also from there explains the parenthetical part Dis baglantilarMinor Planet Names Alphabetical List 12 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde