Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| Arap Atı | |
|---|---|
 | |
| Bir yaşında bir arap atı | |
| Temel bilgiler | |
| Memleketi: | Arabistan |
| Yetiştirildiği yerler: | Arap Yarımadası, Birleşik Arap Emirlikleri, Kuzey Afrika, Türkiye, ABD, İngiltere, Macaristan, Polonya, Almanya, Rusya |
| Yaygınlığı: | - dünya çapında |
| Boyu: | - 140–156 cm |
| Donu: | - Kır, Al, Doru, Siyah |
| Kullanıldığı alanlar: | - Yarış, binicilik, dayanıklılık sürme, üreme, show, iz sürme |
| Damgaları | |
Arap atı, zekâsı, sadakati ve dayanıklılığı ile bilinen bir at cinsidir. Kökeni İlk Çağ'a kadar dayanır. Genellikle Türkçede "Küheylan" olarak adlandırılır.
Efsane
Efsaneye göre Arap cinsinin dişisini Muhammed bin Abdullah seçmiştir. Çölde uzun bir seyahatten sonra susayan kervandaki hayvanların sadakatini ve dayanıklılığını ölçmek için bir su kaynağının yakınına kadar sürdüğü hayvanları geri çağırmış, bu çağrıya yalnızca beş tane dişi at karşılık vermiş. Suyu bırakarak sahiplerine geri dönecek kadar sadık olmaları sebebiyle bu beş at, Küheyle, Seklaviye, Übeyye, Hamdaniye, Manekiye el-Hamse, yani beş olarak adlandırılmış. Bu atların, beş Arap atı türünün ataları olduğu söylenir. Bir diğer efsane de Süleyman'a Arap atı Dehman ismi dayanmaktadır.
Diğer cinslere etkisi
Günümüzde hemen hemen bütün yarış atlarında Arap atı kanı bulunur. Arap atı, genetik potansiyeli nedeniyle Endülüs atı, Kırma, American Quarter, Morgan, Amerikan bineği, Appoloosa, Oldenburg ve Trakehner gibi birçok sıcakkanlı at cinsine de genlerini vermiştir. Binek atlar dışında Parcheron ve Midilli'de de Arap atı geni görülür. Biçimli başları ve yüksek kuyrukları sayesinde diğer türlerden kolayca ayırt edilirler.
Günümüzde yetiştiriciler birçok at çeşidi için "Arap kırması" yerine yeni isimler türetmişlerdir. Quarab (Arap-Quarter), Welara (Arap-Welsh Midillisi) veya Morab (Arap-Morgan) bu yeni türlerden bazılarıdır.
Özellikleri
Biçim
Arap atının, profilden bakıldığında WV şeklinde bir kafası, geniş alnı, küçük burnu, geniş burun delikleri vardır. Arap atının gözlerinin arasında bedevilerin jibbah dediği, sıcak havada nefes almayı kolaylaştıran bir çıkıntı vardır. Boynu da oldukça geniştir. Altı yerine beş bel omuru bulunduğu için sırtı diğer cinslere göre daha küçüktür. Buna rağmen ağır binicileri kolaylıkla taşıyabilir. Bir diğer önemli özelliği de doğal olarak kalkık duran kuyruğudur.
Boyut
Arap atları birçok at ırkına kıyasla daha küçüktür, 1,40 ile 1,52 metre arasında bir cidago yüksekliğine sahiptir. İnce ve orta kemikli olanları 360 ile 450 kg ağırlığındadır. Bazı Polonya kökenli Arap atları ise 1,60 metre yüksekliğindedir. Bu atlar farklı fiziksel özelliklere sahip olsalar dahi hepsi çok zariftir.
Karakter
Arap atları yüzyıllardır çöllerde insanlarla yakın ilişki içinde olmuşlardır. Savaşlarda başarılı olan atlar bazen evlerde misafir edilmiştir. Çocuklarla olan iyi ilişkileri nedeniyle 18 yaş altındaki çocukların binmesine izin verilen tek çeşittir.
Arap atlarının çoğu zeki, çevresiyle iyi ilişkili ve hassastır. Kolay öğrenirler, sahiplerinden sevgi gördükleri zaman buna çok iyi karşılık verirler. Bu özellikleri onları hem evcil hem vahşi yapar. Çünkü düzensiz veya gereğinden fazla tekrarlanan eğitim Arap atlarını çok hırçınlaştırabilir.
Arap atı, hızlarıyla bilinen cinslerin bulunduğu sınıfına girer. Eğitiminin zor olduğunu düşünenlerin, bunun kendi davranışlarından kaynaklandığını bilmesi gerekir, çünkü Arap atı, sahibinin davranışına çok hızlı cevap veren hassas bir cinstir. Yanlış yetiştirilen Arap atları kamuoyunda olumsuz bir imaj bırakmıştır.
Renkler
Safkan Arap atları gri, fındık rengi veya kırmızıdır.
Birçok Arap atının beyaz gibi görünmesine rağmen, bu aslında gri tüy renginin doğal bir özelliğidir. Birçok Arap atı doğduğunda fındık rengi veya kırmızıdır. Mevsim, yaş gibi koşullara bağlı olarak tüy renkleri değişse de derileri hep siyahtır. Beyaz Arap atları aslında gridir.
Siyah Arap atı çok nadir bulunur. Bu renk genini taşıyanlar yanlış üretim sonucu sadece bazı kahverengi atlarda siyah beneklere dönüşmüştür. Bazı gelişmiş çiftlikler sipariş üzerine farklı renklerde çiftleştirme veya DNA üzerinde değişiklik yapmaktadır.
Safkan Arap atlarında beyaz veya krem rengi tüye rastlanmaz. Yaşamış hiçbir safkan Arap atında Appaloosa (gövdenin yalnız bir bölgesinde benekler olması, gerisinin düz renk olması) benzeri bir renk görülmemiştir. Bu da DNA üzerinde çalışılarak elde edilebilir.
At sahiplerinin, iyi atın aynı zamanda güzel renkte olmasını da istemeleri, Arap atının renklerine yüklenen anlamların sadece küçük bir parçasını oluşturur. Bedevi kültüründe her rengin, her tonun bir anlamı, sosyal statü üzerine etkisi vardır. Örneğin siyah Arap atları zor bulunduklarından, sahipleri zengin veya şanslı insanlar olarak bilinir. Üzerindeki en küçük bir beyaz benek Arap atının değerini düşürür, safkan olmadığı anlamına gelir.
Gövdesinde fındık renginin farklı tonlarını bulunduran kayıtlı çok az Arap atı vardır ve hâlâ tartışma konusudurlar. Bu atlardan birçoğunun renk değiştirerek aslında gerçek Arap atı renklerinden biri olduğu görülmüştür. Bu durum en çok gri tüy renginde görülür.
Diğer özellikleri
Arap atlarının tüy renkleri değişse de derileri hep siyahtır. Siyah deri güneş ışınlarına karşı koruma sağlar. Göğüs ve ayakları çok kaslıdır.
Çok dayanıklı olan Arap atı, yüksek süzülebilme kabiliyeti ile iyi yol tutuşu sağlar. Dengesi iyidir ve hızlı kalkış yeteneği vardır. Savaş atlarında olması gereken özelliklerin tümüne sahiptir.
Tarihi
Arap atı dünyanın en eski ırkı veya en eski ırklarından biridir. Günümüzdeki oryantal kökenli Arap atları, Arabistan Yarımadası'nda bulunan 'lü yıllardan kalma at figürleriyle aynıdır. Benzer yapıdaki at figürlerine bütün Anadolu, Kafkaslar ve Mezopotamya'daki mağara resimlerinde de rastlanır.
Çöl kökeni
Arap atının atalarının nerede yaşadığı halâ tartışma konusudur. Çoğu uzman Güneybatı Arabistan veya Kuzey Mezopotamya üzerinde yoğunlaşır. Mezopotamya'da görülen at figürlerinin bölge dışında da görülmesi bu at cinsinin Orta Doğu'ya göç etmiş Ön Türkler tarafından getirilen at ırklarından biri olması ihtimalini de gündeme getirmektedir.
Arap atının ilk devenin kullanılmaya başlanmasıyla aynı dönemlere rastlar. Çölde yaşamaya uygun yapıdaki bu atlar kısa sürede çok tutulmuş, sağlıklı kullanılarak geleceğe yatırım yapılmıştır.
Arap atı ırkı geliştikçe Bedeviler atlarının ırk kayıtlarını dilden dile aktararak kaydetmeye başladılar. Her aile ve kabilenin atlarının geçmişi, geldikleri dişi at gibi özellikleri hep kayıt altındaydı.
"Arap atı" isminin geçtiği en eski yazılı kaynak MS 1330 yılına aittir. Irkının en kaliteli atları Asil olarak bilinirdi ve asil olmayan atların asillerle çiftleştirilmesi yasaktı. Bu atların dişileri daha değerliydi.
Bedeviler zamanla farklı özelliklerde alt ırklar ürettiler. İlk yedi çeşit Arap atı Küheylan, Seklavi, Übeyyan, Hamdani, Maneki, Dehman ve Hedban idi.
Eski dünyada Arap atı
Başlarında zırhlarıyla savaşan güçlü Arap atları Eski Mısır, Mezopotamya, Roma İmparatorluğu ve Eski Yunan sanat eserlerinde sıkça görülür. En ünlü Arap atlarından biri Büyük İskender'in Bucephalus isimli atıdır.
İslam dünyasında Arap atları
622 yılındaki Hicretle beraber İslam dünyası Arap atlarıyla tanışmıştır. 630'lu yıllarda Müslüman toplumlar Kuzey Afrika ve Orta Doğu'ya doğru genişleme çabasına girdi. Bu genişleme 711 yılında İspanya'ya kadar vararak 720'de bütün İspanya Yarımadasını kapladı. Arap ve Orta Doğu kökenli akıncıların atları en güçlü Avrupa kökenli atları ezip geçtiler. Endülüs atı bu sırada ortaya çıkmıştır. Amerika`yı keşfedenler de beraberlerinde Osmanlı İmparatorluğu sayesinde tanıştıkları Arap atlarını götürmüşlerdir. Osmanlı İmparatorluğu 1299 yılında yükselerek Orta Doğu'nun çoğunu kontrol altına aldı. Arap atlarını savaştan ticarete birçok alanda kullandılar ve Avrupa'ya da tanıttılar. İstanbul'un ilk Arap atı harası 1864’te Aziziye’de kuruldu.
Avrupa'da Arap atları
Müslümanların yaptığı fetihler ve Osmanlı, Arap atının Avrupa'ya gelişinin tek sebebi değildir. 1095'te başlayan Haçlı Seferleriyle Filistin'i işgal eden Avrupalılar geriye ganimet olarak Arap atlarıyla döndüler.
15. yüzyılın başlarında ateşli silahların keşfiyle şövalyeler ve onları taşıyan zırhlı Arap atları birleşimi ortaya çıktı.
Arap atlarının Avrupa'ya girişinin en kalabalık örneklerinden biri de Osmanlı İmparatorluğunun 1522 yılında Macaristan'a 300.000 atlı asker göndermesidir. 1529'da Viyana'ya ulaşan Türkler Polonyalı ve Macar güçler tarafından önlendiğinde ele geçirilen atlar Avrupa'daki en kaliteli Arap atlarının temelini oluşturmuştur. Daha sonra İngiliz, Rus, Polonya gibi ülkelerin kralları sömürge döneminde çölden Arap atları getirterek özellikle kendi ahırlarına katmışlardır.
Kaynakça
- ^ Arap Atı Özellikleri - En İyi Arap Atları 15 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Arap Atlarının Boyu Bölümü, Binicilik Okulu, 2019. Erişim: 16 Ocak 2020
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Arap AtiBir yasinda bir arap atiTemel bilgilerMemleketi ArabistanYetistirildigi yerler Arap Yarimadasi Birlesik Arap Emirlikleri Kuzey Afrika Turkiye ABD Ingiltere Macaristan Polonya Almanya RusyaYayginligi dunya capindaBoyu 140 156 cmDonu Kir Al Doru SiyahKullanildigi alanlar Yaris binicilik dayaniklilik surme ureme show iz surmeDamgalari Arap ati zekasi sadakati ve dayanikliligi ile bilinen bir at cinsidir Kokeni Ilk Cag a kadar dayanir Genellikle Turkcede Kuheylan olarak adlandirilir EfsaneEfsaneye gore Arap cinsinin disisini Muhammed bin Abdullah secmistir Colde uzun bir seyahatten sonra susayan kervandaki hayvanlarin sadakatini ve dayanikliligini olcmek icin bir su kaynaginin yakinina kadar surdugu hayvanlari geri cagirmis bu cagriya yalnizca bes tane disi at karsilik vermis Suyu birakarak sahiplerine geri donecek kadar sadik olmalari sebebiyle bu bes at Kuheyle Seklaviye Ubeyye Hamdaniye Manekiye el Hamse yani bes olarak adlandirilmis Bu atlarin bes Arap ati turunun atalari oldugu soylenir Bir diger efsane de Suleyman a Arap ati Dehman ismi dayanmaktadir Diger cinslere etkisiGunumuzde hemen hemen butun yaris atlarinda Arap ati kani bulunur Arap ati genetik potansiyeli nedeniyle Endulus ati Kirma American Quarter Morgan Amerikan binegi Appoloosa Oldenburg ve Trakehner gibi bircok sicakkanli at cinsine de genlerini vermistir Binek atlar disinda Parcheron ve Midilli de de Arap ati geni gorulur Bicimli baslari ve yuksek kuyruklari sayesinde diger turlerden kolayca ayirt edilirler Gunumuzde yetistiriciler bircok at cesidi icin Arap kirmasi yerine yeni isimler turetmislerdir Quarab Arap Quarter Welara Arap Welsh Midillisi veya Morab Arap Morgan bu yeni turlerden bazilaridir OzellikleriBicim Arap atinin profilden bakildiginda WV seklinde bir kafasi genis alni kucuk burnu genis burun delikleri vardir Arap atinin gozlerinin arasinda bedevilerin jibbah dedigi sicak havada nefes almayi kolaylastiran bir cikinti vardir Boynu da oldukca genistir Alti yerine bes bel omuru bulundugu icin sirti diger cinslere gore daha kucuktur Buna ragmen agir binicileri kolaylikla tasiyabilir Bir diger onemli ozelligi de dogal olarak kalkik duran kuyrugudur Boyut Arap atlari bircok at irkina kiyasla daha kucuktur 1 40 ile 1 52 metre arasinda bir cidago yuksekligine sahiptir Ince ve orta kemikli olanlari 360 ile 450 kg agirligindadir Bazi Polonya kokenli Arap atlari ise 1 60 metre yuksekligindedir Bu atlar farkli fiziksel ozelliklere sahip olsalar dahi hepsi cok zariftir Karakter Arap atlari yuzyillardir collerde insanlarla yakin iliski icinde olmuslardir Savaslarda basarili olan atlar bazen evlerde misafir edilmistir Cocuklarla olan iyi iliskileri nedeniyle 18 yas altindaki cocuklarin binmesine izin verilen tek cesittir Arap atlarinin cogu zeki cevresiyle iyi iliskili ve hassastir Kolay ogrenirler sahiplerinden sevgi gordukleri zaman buna cok iyi karsilik verirler Bu ozellikleri onlari hem evcil hem vahsi yapar Cunku duzensiz veya gereginden fazla tekrarlanan egitim Arap atlarini cok hircinlastirabilir Arap ati hizlariyla bilinen cinslerin bulundugu sinifina girer Egitiminin zor oldugunu dusunenlerin bunun kendi davranislarindan kaynaklandigini bilmesi gerekir cunku Arap ati sahibinin davranisina cok hizli cevap veren hassas bir cinstir Yanlis yetistirilen Arap atlari kamuoyunda olumsuz bir imaj birakmistir Renkler Safkan Arap atlari gri findik rengi veya kirmizidir Bircok Arap atinin beyaz gibi gorunmesine ragmen bu aslinda gri tuy renginin dogal bir ozelligidir Bircok Arap ati dogdugunda findik rengi veya kirmizidir Mevsim yas gibi kosullara bagli olarak tuy renkleri degisse de derileri hep siyahtir Beyaz Arap atlari aslinda gridir Siyah Arap ati cok nadir bulunur Bu renk genini tasiyanlar yanlis uretim sonucu sadece bazi kahverengi atlarda siyah beneklere donusmustur Bazi gelismis ciftlikler siparis uzerine farkli renklerde ciftlestirme veya DNA uzerinde degisiklik yapmaktadir Safkan Arap atlarinda beyaz veya krem rengi tuye rastlanmaz Yasamis hicbir safkan Arap atinda Appaloosa govdenin yalniz bir bolgesinde benekler olmasi gerisinin duz renk olmasi benzeri bir renk gorulmemistir Bu da DNA uzerinde calisilarak elde edilebilir At sahiplerinin iyi atin ayni zamanda guzel renkte olmasini da istemeleri Arap atinin renklerine yuklenen anlamlarin sadece kucuk bir parcasini olusturur Bedevi kulturunde her rengin her tonun bir anlami sosyal statu uzerine etkisi vardir Ornegin siyah Arap atlari zor bulunduklarindan sahipleri zengin veya sansli insanlar olarak bilinir Uzerindeki en kucuk bir beyaz benek Arap atinin degerini dusurur safkan olmadigi anlamina gelir Govdesinde findik renginin farkli tonlarini bulunduran kayitli cok az Arap ati vardir ve hala tartisma konusudurlar Bu atlardan bircogunun renk degistirerek aslinda gercek Arap ati renklerinden biri oldugu gorulmustur Bu durum en cok gri tuy renginde gorulur Diger ozellikleri Arap atlarinin tuy renkleri degisse de derileri hep siyahtir Siyah deri gunes isinlarina karsi koruma saglar Gogus ve ayaklari cok kaslidir Cok dayanikli olan Arap ati yuksek suzulebilme kabiliyeti ile iyi yol tutusu saglar Dengesi iyidir ve hizli kalkis yetenegi vardir Savas atlarinda olmasi gereken ozelliklerin tumune sahiptir TarihiArap ati dunyanin en eski irki veya en eski irklarindan biridir Gunumuzdeki oryantal kokenli Arap atlari Arabistan Yarimadasi nda bulunan lu yillardan kalma at figurleriyle aynidir Benzer yapidaki at figurlerine butun Anadolu Kafkaslar ve Mezopotamya daki magara resimlerinde de rastlanir Col kokeni Arap atinin atalarinin nerede yasadigi hala tartisma konusudur Cogu uzman Guneybati Arabistan veya Kuzey Mezopotamya uzerinde yogunlasir Mezopotamya da gorulen at figurlerinin bolge disinda da gorulmesi bu at cinsinin Orta Dogu ya goc etmis On Turkler tarafindan getirilen at irklarindan biri olmasi ihtimalini de gundeme getirmektedir Arap atinin ilk devenin kullanilmaya baslanmasiyla ayni donemlere rastlar Colde yasamaya uygun yapidaki bu atlar kisa surede cok tutulmus saglikli kullanilarak gelecege yatirim yapilmistir Arap ati irki gelistikce Bedeviler atlarinin irk kayitlarini dilden dile aktararak kaydetmeye basladilar Her aile ve kabilenin atlarinin gecmisi geldikleri disi at gibi ozellikleri hep kayit altindaydi Arap ati isminin gectigi en eski yazili kaynak MS 1330 yilina aittir Irkinin en kaliteli atlari Asil olarak bilinirdi ve asil olmayan atlarin asillerle ciftlestirilmesi yasakti Bu atlarin disileri daha degerliydi Bedeviler zamanla farkli ozelliklerde alt irklar urettiler Ilk yedi cesit Arap ati Kuheylan Seklavi Ubeyyan Hamdani Maneki Dehman ve Hedban idi Eski dunyada Arap ati Baslarinda zirhlariyla savasan guclu Arap atlari Eski Misir Mezopotamya Roma Imparatorlugu ve Eski Yunan sanat eserlerinde sikca gorulur En unlu Arap atlarindan biri Buyuk Iskender in Bucephalus isimli atidir Islam dunyasinda Arap atlari 622 yilindaki Hicretle beraber Islam dunyasi Arap atlariyla tanismistir 630 lu yillarda Musluman toplumlar Kuzey Afrika ve Orta Dogu ya dogru genisleme cabasina girdi Bu genisleme 711 yilinda Ispanya ya kadar vararak 720 de butun Ispanya Yarimadasini kapladi Arap ve Orta Dogu kokenli akincilarin atlari en guclu Avrupa kokenli atlari ezip gectiler Endulus ati bu sirada ortaya cikmistir Amerika yi kesfedenler de beraberlerinde Osmanli Imparatorlugu sayesinde tanistiklari Arap atlarini goturmuslerdir Osmanli Imparatorlugu 1299 yilinda yukselerek Orta Dogu nun cogunu kontrol altina aldi Arap atlarini savastan ticarete bircok alanda kullandilar ve Avrupa ya da tanittilar Istanbul un ilk Arap ati harasi 1864 te Aziziye de kuruldu Avrupa da Arap atlari Muslumanlarin yaptigi fetihler ve Osmanli Arap atinin Avrupa ya gelisinin tek sebebi degildir 1095 te baslayan Hacli Seferleriyle Filistin i isgal eden Avrupalilar geriye ganimet olarak Arap atlariyla donduler 15 yuzyilin baslarinda atesli silahlarin kesfiyle sovalyeler ve onlari tasiyan zirhli Arap atlari birlesimi ortaya cikti Arap atlarinin Avrupa ya girisinin en kalabalik orneklerinden biri de Osmanli Imparatorlugunun 1522 yilinda Macaristan a 300 000 atli asker gondermesidir 1529 da Viyana ya ulasan Turkler Polonyali ve Macar gucler tarafindan onlendiginde ele gecirilen atlar Avrupa daki en kaliteli Arap atlarinin temelini olusturmustur Daha sonra Ingiliz Rus Polonya gibi ulkelerin krallari somurge doneminde colden Arap atlari getirterek ozellikle kendi ahirlarina katmislardir Kaynakca Arap Ati Ozellikleri En Iyi Arap Atlari 15 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Arap Atlarinin Boyu Bolumu Binicilik Okulu 2019 Erisim 16 Ocak 2020