Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kıbrıs Türk edebiyatı, Türkiye'ye paralel bir gelişim göstermiştir. Ancak, 1923-1955 arasında bir suskunluk dönemi yaşanmıştır.
Tarihî gelişim
Kıbrıs'ta edebiyat geç kurumsallaşmıştır. Ancak, yılları arasında Tanzimat edebiyatının Kıbrıs'ta da takip edilmesi, buradaki edebiyat hayatının önemli bir mesafe kat etmesini sağlamıştır.
Kıbrıs şiirinin, hececi-romantik dönem, yenileşme şiiri, soyut şiir gibi devreler geçirmesi ve 1950’lerden sonra serbest şiirle tanışmıştır.
1923-1955 arasında İngiliz baskısı yüzünden ciddi bir suskunluk devresi yaşanmıştır. Ama yine de, 1943'ten itibaren, edebî dergilerin yoğunlaşması (ki 1955'e kadar 14 ayrı dergi yayımlanmıştır), Kıbrıs Türk edebiyatı geleneğinin yerleşmesini sağlamıştır. Bu dönemde, Nazif Süleyman Ebeoğlu, Urkiye Mine Balman, Pembe Marmara, Osman Türkay gibi önemli isimler yetişmiştir. Genellikle, hece ölçüsüyle şiirlerin yazıldığı ve millî konuların işlendiği bu devreyi, , Ahmet C. Gazioğlu, Salahi R. Sonyel isimleri izlemiştir.
Şiir dışında, makale, roman, hikâye, tiyatro türlerinde eserlerin verildiği 1955 sonrasında, Kıbrıs Türk edebiyatına katılan isimler arasında, Fadıl N. Korkut, Hikmet Afif Mopolar, Nazım Ali İleri isimleri öne çıkmıştır. Bu dönemde, özellikle tiyatro alanında, Kutlu Adalı, Üner Ulutuğ, Bekir Kara, Ahmet Tulgar isimleri görürüz. Eşref Çetinel, İsmet Kotak ve Numan Ali Levent ise hikâyeleriyle tanınırlar.
1974 Sonrası
1974 Kıbrıs Harekâtı'ndan sonra yeni isimlerin Kıbrıs Türk edebiyatına yön verdiğini görürüz. Şiirde, Fikret Demirağ, Neşe Yaşın, Filiz Naldöven, gibi isimler bu dönemde yetişir. Nesir alanında ise, Özden Selenge, Sabahattin İsmail, Timur Öztürk ve Ali Nesim isimleri öne çıkar.
Roman
Erken dönemde Kıbrıs Türk edebiyatı diğer alanlarda olduğu gibi roman alanında da Türkiye edebiyatının yoğun etkisi altında gelişti. Kıbrıs Türk romanının kitap olarak yayımlanan ilk eseri, Kaytazzade Mehmet Nazım'ın 1894 yılında yayımlanan Yâdigâr-ı Muhabbet eseridir. Bu romanın Latin harflerine transkripsiyonunu gerçekleştiren araştırmacı 'ye göre Osmanlı topraklarında hissedilen Abdülhamid baskısı romana yansımış, Servet-i Fünûn edebiyatının diğer örneklerinde olduğu gibi romanda da "kentsoylu aydınların yaşamları, kişisel dramları" konu edilmiştir. Kaytazzade bu romanı ilk olarak Kıbrıs gazetesinde tefrika etmiştir. Kıbrıs'ta yayımlanan gazetelerde tefrika edilen ilk Türkçe roman 1892 yılında Zaman gazetesinde yayımlanan Muzafereddin Galib'e ait Bir Bakış eseri olsa da, Galib Kıbrıslı bir yazar değildir ve eser konusu da Kıbrıs'ta geçmemektedir.
Yadigâr-ı Muhabbet'ten sonra yayımlanan bir sonraki roman, Hikmet Afif Mapolar'ın 1936 yılındaki Kahraman Kaplan eseridir. "Çığ hareketi"nin parçası olan Mapolar'ın çalışmaları, 1930'lardan itibaren romancılık alanında öne çıkmış ve Mihrican Aylanç'a göre Kıbrıs Türk romanının özgün bir karakter kazanmasında önemli rol oynamıştır. 2017 yılına dek Kıbrıs Türk romanında yayımlanmış olan 130 eserden 20'si Mapolar'a aittir.
Notlar
- Kıbrıs Türk edebiyatında Türkçenin yanı sıra İngilizce yazan isimler de vardır. Bunların başında, uzun yıllar Londra'da yaşayıp, şu anda Fransa'da yaşamakta olan Taner Baybars gelmektedir. Taner Baybars dışında, uzun yıllar İngiltere'de yaşamış olup, iki kez Nobel Edebiyat Ödülü'ne aday adayı olan Osman Türkay da, yapıtlarını İngilizce dilinde vermiş olan, bir diğer önemli şairdir.
- Başta olmak üzere, Nevzat Yalçın ve isimleri Türk edebiyatı içinde de anılmaktadır.
- Siyasetçi ve fotoğrafçı olan Rauf Denktaş'ın anı türünde verdiği eserlerle Kıbrıs Türk edebiyatına katkıda bulunduğunu söyleyebiliriz.
Kaynakça
- Edebiyat, Necat Birinci vd., İstanbul 1993, s. 182.
- [1][]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kibris Turk edebiyati Turkiye ye paralel bir gelisim gostermistir Ancak 1923 1955 arasinda bir suskunluk donemi yasanmistir Tarihi gelisimKibris ta edebiyat gec kurumsallasmistir Ancak yillari arasinda Tanzimat edebiyatinin Kibris ta da takip edilmesi buradaki edebiyat hayatinin onemli bir mesafe kat etmesini saglamistir Kibris siirinin hececi romantik donem yenilesme siiri soyut siir gibi devreler gecirmesi ve 1950 lerden sonra serbest siirle tanismistir 1923 1955 arasinda Ingiliz baskisi yuzunden ciddi bir suskunluk devresi yasanmistir Ama yine de 1943 ten itibaren edebi dergilerin yogunlasmasi ki 1955 e kadar 14 ayri dergi yayimlanmistir Kibris Turk edebiyati geleneginin yerlesmesini saglamistir Bu donemde Nazif Suleyman Ebeoglu Urkiye Mine Balman Pembe Marmara Osman Turkay gibi onemli isimler yetismistir Genellikle hece olcusuyle siirlerin yazildigi ve milli konularin islendigi bu devreyi Ahmet C Gazioglu Salahi R Sonyel isimleri izlemistir Siir disinda makale roman hikaye tiyatro turlerinde eserlerin verildigi 1955 sonrasinda Kibris Turk edebiyatina katilan isimler arasinda Fadil N Korkut Hikmet Afif Mopolar Nazim Ali Ileri isimleri one cikmistir Bu donemde ozellikle tiyatro alaninda Kutlu Adali Uner Ulutug Bekir Kara Ahmet Tulgar isimleri goruruz Esref Cetinel Ismet Kotak ve Numan Ali Levent ise hikayeleriyle taninirlar 1974 Sonrasi1974 Kibris Harekati ndan sonra yeni isimlerin Kibris Turk edebiyatina yon verdigini goruruz Siirde Fikret Demirag Nese Yasin Filiz Naldoven gibi isimler bu donemde yetisir Nesir alaninda ise Ozden Selenge Sabahattin Ismail Timur Ozturk ve Ali Nesim isimleri one cikar RomanErken donemde Kibris Turk edebiyati diger alanlarda oldugu gibi roman alaninda da Turkiye edebiyatinin yogun etkisi altinda gelisti Kibris Turk romaninin kitap olarak yayimlanan ilk eseri Kaytazzade Mehmet Nazim in 1894 yilinda yayimlanan Yadigar i Muhabbet eseridir Bu romanin Latin harflerine transkripsiyonunu gerceklestiren arastirmaci ye gore Osmanli topraklarinda hissedilen Abdulhamid baskisi romana yansimis Servet i Funun edebiyatinin diger orneklerinde oldugu gibi romanda da kentsoylu aydinlarin yasamlari kisisel dramlari konu edilmistir Kaytazzade bu romani ilk olarak Kibris gazetesinde tefrika etmistir Kibris ta yayimlanan gazetelerde tefrika edilen ilk Turkce roman 1892 yilinda Zaman gazetesinde yayimlanan Muzafereddin Galib e ait Bir Bakis eseri olsa da Galib Kibrisli bir yazar degildir ve eser konusu da Kibris ta gecmemektedir Yadigar i Muhabbet ten sonra yayimlanan bir sonraki roman Hikmet Afif Mapolar in 1936 yilindaki Kahraman Kaplan eseridir Cig hareketi nin parcasi olan Mapolar in calismalari 1930 lardan itibaren romancilik alaninda one cikmis ve Mihrican Aylanc a gore Kibris Turk romaninin ozgun bir karakter kazanmasinda onemli rol oynamistir 2017 yilina dek Kibris Turk romaninda yayimlanmis olan 130 eserden 20 si Mapolar a aittir NotlarKibris Turk edebiyatinda Turkcenin yani sira Ingilizce yazan isimler de vardir Bunlarin basinda uzun yillar Londra da yasayip su anda Fransa da yasamakta olan Taner Baybars gelmektedir Taner Baybars disinda uzun yillar Ingiltere de yasamis olup iki kez Nobel Edebiyat Odulu ne aday adayi olan Osman Turkay da yapitlarini Ingilizce dilinde vermis olan bir diger onemli sairdir Basta olmak uzere Nevzat Yalcin ve isimleri Turk edebiyati icinde de anilmaktadir Siyasetci ve fotografci olan Rauf Denktas in ani turunde verdigi eserlerle Kibris Turk edebiyatina katkida bulundugunu soyleyebiliriz Kaynakca Aylanc Mihrican 2017 Kibris Turk Romani Eserler Sozlugu Lefkosa Uluslararasi Kibris Universitesi Yayinlari ss 17 18 Aylanc s 19 Aylanc s 22 Edebiyat Necat Birinci vd Istanbul 1993 s 182 1 olu kirik baglanti