Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Abaza Siyavuş Paşa, II. Süleyman saltanatında, 23 Eylül 1687 - 2 Şubat 1688 tarihleri arasında beş ay dokuz gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. Köprülü ailesi damadıdır.
| Köprülü Damadı Abaza Siyavuş Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 23 Eylül 1687 - 2 Şubat 1688 | |
| Hükümdar | II. Süleyman |
| Yerine geldiği | Sarı Süleyman Paşa |
| Yerine gelen | Nişancı İsmail Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | 1688 İstanbul |
Hayatı
Abaza asıllıdır. Sivayuş Paşa Köprülü Mehmet Paşa'nın kölesi idi. Köprülü Fazıl Ahmet Paşa'nın sadrazamlığı sırasında kapıcılar kethüdası oldu. Köprülü Mehmet Paşa'nın bütün seferlerinde Köprülü Fazıl Ahmed Paşa ve Merzifonlu Kara Mustafa Paşa ile birlikte bulundu. Köprülü Mehmed Paşa'nın kızı ile evlenip onun damadı oldu. 1681'de kapıkulu sipahi ocağından Silahdar Bölüğü'ne ağa olarak atandı ve Viyana Kuşatması esnasında da cebecibaşı oldu. Viyana Kuşatması bozgunundan sonra 1684'te kapıkulu sipahi ağası olarak tayin edildi.
Bu görevde sadece iki ay kalan yine 1684'te Abaza Sivayuş Paşa vezirlik rütbesi ile Diyarbakır valisi olarak görevlendirildi. Fakat Sivayuş Paşa Diyarbakır'a gitmeyip bu eyalet tımarlı sipahi askerleri ile Macaristan'da kaldı. Bu sırada düşman tarafından kuşatmaya alınmış olan Budin kalesine asker sokmakla görevlendirildi ve askeri yetenekleri dolayısıyla bu görevi başardı.
1687'de Halep Valisi olarak görev verildi ama yine o eyaletin timarlı sipahi askeri ile Macaristan'da kaldı.
5 Eylül 1687'de Avusturya cephesinde bulunan ordu İkinci Mohaç Muharebesi'ni kaybeden Sadrazam ve serdar-ı ekrem Sarı Süleyman Paşa'ya karşı ayaklandı. Sarı Süleyman Paşa askerler tarafından öldürüleceğinden korkarak, cepheden gizlice kaçıp, önce Belgrad'a ve sonra da İstanbul'a geldi. Bu askeri ayaklanmada elebaşılık yapanlar arasında Halep Valisi rütbeli Abaza Sivayuş Paşa'da bulunmaktaydı. Sarı Süleyman Paşa'nın kaçtığı anlaşılınca ayaklanmayı idare eden askerler toplandılar. Bu toplantıda kendilerinden olduğunu bildikleri Halep Valisi Abaza Sivayuş Paşa'yı serdar ve "Sadrazam" olarak seçtiler. Fakat orduda disiplin kalmamıştı. Ayaklanmacıların kendilerine serdar ve "Sadrazam" seçtikleri Abaza Sivayuş Paşa orduyu disiplin almaya yetenekli değildi. Ordu bir keşmekeş içinde cepheden ayrılıp İstanbul'a dönmeye başladı. Asilerin elebaşıları olan sipahilerden Küçük Mehmed, Mülazımbaşı Ahmed, Kethuda-yeri Çolak Hüseyin, Ebu Yusufoğlu Hamza, Baltacı Kürt Hüseyin ve levent bölükbaşıları, güya komutan olacak, Abaza Sivayuş Paşa'yı istedikleri gibi idare etmekteydiler.
İsyancı ordu Balkanlardan Edirne'ye geri dönmeye koyuldu. İstanbul'da padişah IV. Mehmet asi ordunun kendini tahtan indirebileceği endişeleri içine girdi. İstanbul'a kaçıp saklanmış Sarı Süleyman Paşa bulununca idam edilip kesilen kafası Balkanlarda yolda bulunan orduya gönderildi. Padişah isyancı ordunun emrivakisini de kabul edip isyancıların "Sadrazam" seçtikleri Abaza Sivayuş Paşa'ya mühr-ü humayun göndererek onun sadrazam olduğunu resmen kabul etti. Yoldaki orduya gönderilen mühr-i hümayun Abaza Sivayuş Paşa eline isyancı ordu Niş'e geldiği zaman erişti.
Ordu Edirne'ye vardığı zaman padişah İstanbul'un idaresini İstanbul Sedaret Kaymakamı olarak tayin etmiş olduğu Boğaz Muhafızı görevini yapan ve Abaza Sivayuş Paşa'nın kayınbiraderi olan Köprülü Fazıl Mustafa Paşa'ya verdi. İsyancı ordu içinde padişah IV. Mehmed aleyhinde büyük çoğunluk bulunmaktaydı ve bunlar IV. Mehmed'in tahttan indirilmesini istemekteydiler. Bunun haberini alan IV. Mehmed isyancı orduya bir hatt-ı hümayun göndererek eğer kendisi hal'edilirse oğlu olan Şehzade Mustafa'nın yerine geçirilmesini istediğini belirtti.
Ordu Edirne'den ayrılıp Silivri'ye eriştiğinde, Abaza Sivayuş Paşa İstanbul Kaymakamı olan kayınbiraderi Fazıl Mustafa Paşa'ya askerlerin IV. Mehmed'in halledilmesini ve yerine Şehzade Süleyman'ın çıkartılmasını istediklerini bildirdi. İsyancı ocak ağalarının imzalarını taşıyan bu konuyu içeren bir mazharı ona gönderdi. Ordu daha İstanbul'a girmeden 8 Kasım 1687'de İstanbul Kaymakamı Fazıl Mustafa Paşa tertibat alıp IV. Mehmed'i hal ederek yerine II. Süleyman'ı tahta geçirdi.
Ordu İstanbul'a geldiğinde şehrin dışında Davutpaşa sahrasına yerleşti. Bu Balkanlardan gelen ocaklar halkı ve diğer askerlere şehirden çıkan ve Çırpıcı Çayırı'na yerleşen levent taifesi ve kapıkulu sipahileri de katıldılar. Yeniçeriler ve sipahiler kendilerine verilen ulufeleri az bularak Davutpaşa'da bulunan Sadrazam'ın çadırına saldırdılar. Abaza Sivayuş Paşa bu hücumdan hayatını çok zor olarak kurtarabildi.
Sonra Abaza Sivayuş Paşa güya zafer kazanmış bir komutanmış gibi büyük bir alayla İstanbul girdi; yeni padişahın huzuruna çıkıp onun ayağını öptükten sonra Sancak-ı Şerif'i ona geri teslim etti.
Bunu izleyen günlerde Fetvacı Hüseyin Çavuş tarafından yönlendirilen yeniçeriler Etmeydanında ve Küçük Mehmet tarafından yönlendirilen sipahiler de Atmeydanında ayrı ayrı toplantılar yaptılar. Sipahiler kendi elebaşları olan Küçük Mehmed'in tutumunu beğenmedikleri için onu öldürüp parça parça ettiler. Sonunda her iki meydanda bulunan askerlerde de koordineli bir yönelim buldular. Bayrak açıp kente yayıldılar ve zengin ve servetli buldukları kişileri tespit edip onların konak ve büyük evlerine girip evi yağmalama işlemine koyuldular. İstanbul'da yaşayan servetliler ve konak ve büyük ev sahipleri çare olarak kendilerine destek sağlayacak bir asker zorbası ve onun emri altında kapıkulu askeri grubu bulmakta ve bunlara verdikleri epeyce yüksek paralar ile kendi ikametlerini korumakta buldular. Şehirde bu terör 15 Kasım'a kadar devam etti.
15 Kasım'da II. Süleyman'ın tahta çıkması şerefine kapıkulu askerine çulus bahşişi verme töreni için askerler Atmeydanı'nda toplandılar. Yaklaşık 38.130 yeniçeri ve sınır kalelerinde bulunan 32.263 kapıkulu askerine cülus bahşişi olarak hazineden 3.905 kese altın çıkarıldı. Cebeci, topçu, top arabacıları ve silahtar ocakları mensuplarına da aynı miktarda bahşiş verildi. Toplam olarak 4.557 kesenin 1.256 kesesi Endurun hazinesinden ve kalanı Mısır gelirinden verildi. Bu kadar gümüş kuruş bulabilmek için Saraydaki değerli gümüş kapkacak ve süs eşyası; İç Hazinede bulunan murahassa kılıç ve silahlar ve hatta Has Ahır'da bulunan değerli tahtlar elden çıkartılıp gümüş para darpedilmesi için Darphane'ye gönderildi. Fakat bunlarda yetişmedi. İstanbul'un servetlilerinden "imdadiye" adlı özel ek bir vergi alınmasına karar verildi. Fakat bunun tahsil görevi ayaklanan askerin içinde bulunan zorba-başlarına verildi. Bir kısım İstanbul zengini hayatlarından korkarak İstanbul'u terk etmeye başladılar.
Sadrazam iş yaptığını göstermek için ayaklanmacı kapıkulu askerlerinin elebaşılarından Fetvacı Hüseyin'i, yeniçeri ağası Harputlu Ali Ağa vasıtası ile katlettirdi. Ama bu isyancı askerleri daha da körükledi. İsyancılar 28 Şubatta, önce kola çıkmış olan Harputlu Ali Ağa'yı kılıçla öldürdüler. Ertesi 1 Mart günü de Defterdar Hüseyin Paşa'nın konağını ele geçirip yağmaladılar. Sonra Abaza Sivayuş Paşa'nın konağını kuşattılar. Konakta şeyhülislam ve kazaskerlerin de katıldığı bir toplantı yapılmaktaydı. Abaza Sivayuş Paşa'dan zorla mühr-üi hümayunu aldılar. Bu konak isyancılar tarafından 1 gün 1 gece kuşatmada kaldı. Çevresinde olan Atmeydanı ve Paşa Sarayı cehenneme döndü. İsyancılar ertesi sabaha doğru konağa girdiler ve karanlıkta ellerine geçirebildikleri her şeyi talan ettiler. Abaza Sivayuş Paşa önce dışarı çıkmayı denediyse de isyancıların hareme girdiklerini görüp geri döndü ve içoğlanları ile haremini korumaya koyuldu. Bu sırada vurularak öldürüldü.
Mezarı Üsküdar'dadır.
Değerlendirme
Uzunçarşılı'ya göre
Siyavuş Paşa fevkalade cesur, silahşör ve vakar sahibi bir vezir idiyse de saf-dil olup hükûmet reisliğine liyakatı yoktu.
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.426-427.
- Danişmend, İsmail Hâmi (1971),Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul: Türkiye Yayınevi.
- Kültür Bakanlığı web sitesi, Osmanlı İmparatorluğu Kronolojisi, Erişim tarihi:12.12.2011[]
- Islam Encylopedia, C.IX, say. 756
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Sarı Süleyman Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 23 Eylül 1687 - 2 Şubat 1688 | Sonra gelen: Nişancı İsmail Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Abaza Siyavus Pasa II Suleyman saltanatinda 23 Eylul 1687 2 Subat 1688 tarihleri arasinda bes ay dokuz gun sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adamidir Koprulu ailesi damadidir Koprulu Damadi Abaza Siyavus PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 23 Eylul 1687 2 Subat 1688Hukumdar II SuleymanYerine geldigi Sari Suleyman PasaYerine gelen Nisanci Ismail PasaKisisel bilgilerOlum 1688 IstanbulHayatiAbaza asillidir Sivayus Pasa Koprulu Mehmet Pasa nin kolesi idi Koprulu Fazil Ahmet Pasa nin sadrazamligi sirasinda kapicilar kethudasi oldu Koprulu Mehmet Pasa nin butun seferlerinde Koprulu Fazil Ahmed Pasa ve Merzifonlu Kara Mustafa Pasa ile birlikte bulundu Koprulu Mehmed Pasa nin kizi ile evlenip onun damadi oldu 1681 de kapikulu sipahi ocagindan Silahdar Bolugu ne aga olarak atandi ve Viyana Kusatmasi esnasinda da cebecibasi oldu Viyana Kusatmasi bozgunundan sonra 1684 te kapikulu sipahi agasi olarak tayin edildi Bu gorevde sadece iki ay kalan yine 1684 te Abaza Sivayus Pasa vezirlik rutbesi ile Diyarbakir valisi olarak gorevlendirildi Fakat Sivayus Pasa Diyarbakir a gitmeyip bu eyalet timarli sipahi askerleri ile Macaristan da kaldi Bu sirada dusman tarafindan kusatmaya alinmis olan Budin kalesine asker sokmakla gorevlendirildi ve askeri yetenekleri dolayisiyla bu gorevi basardi 1687 de Halep Valisi olarak gorev verildi ama yine o eyaletin timarli sipahi askeri ile Macaristan da kaldi 5 Eylul 1687 de Avusturya cephesinde bulunan ordu Ikinci Mohac Muharebesi ni kaybeden Sadrazam ve serdar i ekrem Sari Suleyman Pasa ya karsi ayaklandi Sari Suleyman Pasa askerler tarafindan olduruleceginden korkarak cepheden gizlice kacip once Belgrad a ve sonra da Istanbul a geldi Bu askeri ayaklanmada elebasilik yapanlar arasinda Halep Valisi rutbeli Abaza Sivayus Pasa da bulunmaktaydi Sari Suleyman Pasa nin kactigi anlasilinca ayaklanmayi idare eden askerler toplandilar Bu toplantida kendilerinden oldugunu bildikleri Halep Valisi Abaza Sivayus Pasa yi serdar ve Sadrazam olarak sectiler Fakat orduda disiplin kalmamisti Ayaklanmacilarin kendilerine serdar ve Sadrazam sectikleri Abaza Sivayus Pasa orduyu disiplin almaya yetenekli degildi Ordu bir kesmekes icinde cepheden ayrilip Istanbul a donmeye basladi Asilerin elebasilari olan sipahilerden Kucuk Mehmed Mulazimbasi Ahmed Kethuda yeri Colak Huseyin Ebu Yusufoglu Hamza Baltaci Kurt Huseyin ve levent bolukbasilari guya komutan olacak Abaza Sivayus Pasa yi istedikleri gibi idare etmekteydiler Isyanci ordu Balkanlardan Edirne ye geri donmeye koyuldu Istanbul da padisah IV Mehmet asi ordunun kendini tahtan indirebilecegi endiseleri icine girdi Istanbul a kacip saklanmis Sari Suleyman Pasa bulununca idam edilip kesilen kafasi Balkanlarda yolda bulunan orduya gonderildi Padisah isyanci ordunun emrivakisini de kabul edip isyancilarin Sadrazam sectikleri Abaza Sivayus Pasa ya muhr u humayun gondererek onun sadrazam oldugunu resmen kabul etti Yoldaki orduya gonderilen muhr i humayun Abaza Sivayus Pasa eline isyanci ordu Nis e geldigi zaman eristi Ordu Edirne ye vardigi zaman padisah Istanbul un idaresini Istanbul Sedaret Kaymakami olarak tayin etmis oldugu Bogaz Muhafizi gorevini yapan ve Abaza Sivayus Pasa nin kayinbiraderi olan Koprulu Fazil Mustafa Pasa ya verdi Isyanci ordu icinde padisah IV Mehmed aleyhinde buyuk cogunluk bulunmaktaydi ve bunlar IV Mehmed in tahttan indirilmesini istemekteydiler Bunun haberini alan IV Mehmed isyanci orduya bir hatt i humayun gondererek eger kendisi hal edilirse oglu olan Sehzade Mustafa nin yerine gecirilmesini istedigini belirtti Ordu Edirne den ayrilip Silivri ye eristiginde Abaza Sivayus Pasa Istanbul Kaymakami olan kayinbiraderi Fazil Mustafa Pasa ya askerlerin IV Mehmed in halledilmesini ve yerine Sehzade Suleyman in cikartilmasini istediklerini bildirdi Isyanci ocak agalarinin imzalarini tasiyan bu konuyu iceren bir mazhari ona gonderdi Ordu daha Istanbul a girmeden 8 Kasim 1687 de Istanbul Kaymakami Fazil Mustafa Pasa tertibat alip IV Mehmed i hal ederek yerine II Suleyman i tahta gecirdi Ordu Istanbul a geldiginde sehrin disinda Davutpasa sahrasina yerlesti Bu Balkanlardan gelen ocaklar halki ve diger askerlere sehirden cikan ve Cirpici Cayiri na yerlesen levent taifesi ve kapikulu sipahileri de katildilar Yeniceriler ve sipahiler kendilerine verilen ulufeleri az bularak Davutpasa da bulunan Sadrazam in cadirina saldirdilar Abaza Sivayus Pasa bu hucumdan hayatini cok zor olarak kurtarabildi Sonra Abaza Sivayus Pasa guya zafer kazanmis bir komutanmis gibi buyuk bir alayla Istanbul girdi yeni padisahin huzuruna cikip onun ayagini optukten sonra Sancak i Serif i ona geri teslim etti Bunu izleyen gunlerde Fetvaci Huseyin Cavus tarafindan yonlendirilen yeniceriler Etmeydaninda ve Kucuk Mehmet tarafindan yonlendirilen sipahiler de Atmeydaninda ayri ayri toplantilar yaptilar Sipahiler kendi elebaslari olan Kucuk Mehmed in tutumunu begenmedikleri icin onu oldurup parca parca ettiler Sonunda her iki meydanda bulunan askerlerde de koordineli bir yonelim buldular Bayrak acip kente yayildilar ve zengin ve servetli bulduklari kisileri tespit edip onlarin konak ve buyuk evlerine girip evi yagmalama islemine koyuldular Istanbul da yasayan servetliler ve konak ve buyuk ev sahipleri care olarak kendilerine destek saglayacak bir asker zorbasi ve onun emri altinda kapikulu askeri grubu bulmakta ve bunlara verdikleri epeyce yuksek paralar ile kendi ikametlerini korumakta buldular Sehirde bu teror 15 Kasim a kadar devam etti 15 Kasim da II Suleyman in tahta cikmasi serefine kapikulu askerine culus bahsisi verme toreni icin askerler Atmeydani nda toplandilar Yaklasik 38 130 yeniceri ve sinir kalelerinde bulunan 32 263 kapikulu askerine culus bahsisi olarak hazineden 3 905 kese altin cikarildi Cebeci topcu top arabacilari ve silahtar ocaklari mensuplarina da ayni miktarda bahsis verildi Toplam olarak 4 557 kesenin 1 256 kesesi Endurun hazinesinden ve kalani Misir gelirinden verildi Bu kadar gumus kurus bulabilmek icin Saraydaki degerli gumus kapkacak ve sus esyasi Ic Hazinede bulunan murahassa kilic ve silahlar ve hatta Has Ahir da bulunan degerli tahtlar elden cikartilip gumus para darpedilmesi icin Darphane ye gonderildi Fakat bunlarda yetismedi Istanbul un servetlilerinden imdadiye adli ozel ek bir vergi alinmasina karar verildi Fakat bunun tahsil gorevi ayaklanan askerin icinde bulunan zorba baslarina verildi Bir kisim Istanbul zengini hayatlarindan korkarak Istanbul u terk etmeye basladilar Sadrazam is yaptigini gostermek icin ayaklanmaci kapikulu askerlerinin elebasilarindan Fetvaci Huseyin i yeniceri agasi Harputlu Ali Aga vasitasi ile katlettirdi Ama bu isyanci askerleri daha da korukledi Isyancilar 28 Subatta once kola cikmis olan Harputlu Ali Aga yi kilicla oldurduler Ertesi 1 Mart gunu de Defterdar Huseyin Pasa nin konagini ele gecirip yagmaladilar Sonra Abaza Sivayus Pasa nin konagini kusattilar Konakta seyhulislam ve kazaskerlerin de katildigi bir toplanti yapilmaktaydi Abaza Sivayus Pasa dan zorla muhr ui humayunu aldilar Bu konak isyancilar tarafindan 1 gun 1 gece kusatmada kaldi Cevresinde olan Atmeydani ve Pasa Sarayi cehenneme dondu Isyancilar ertesi sabaha dogru konaga girdiler ve karanlikta ellerine gecirebildikleri her seyi talan ettiler Abaza Sivayus Pasa once disari cikmayi denediyse de isyancilarin hareme girdiklerini gorup geri dondu ve icoglanlari ile haremini korumaya koyuldu Bu sirada vurularak olduruldu Mezari Uskudar dadir DegerlendirmeUzuncarsili ya gore Siyavus Pasa fevkalade cesur silahsor ve vakar sahibi bir vezir idiyse de saf dil olup hukumet reisligine liyakati yoktu Kaynakca Uzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 431 434 a b c d e f g Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak say 286Dis baglantilarUzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 426 427 Danismend Ismail Hami 1971 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Kultur Bakanligi web sitesi Osmanli Imparatorlugu Kronolojisi Erisim tarihi 12 12 2011 olu kirik baglanti Islam Encylopedia C IX say 756Siyasi goreviOnce gelen Sari Suleyman Pasa Osmanli Sadrazami 23 Eylul 1687 2 Subat 1688 Sonra gelen Nisanci Ismail Pasa