Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sarı Süleyman Paşa (d. ?; Prepolye, Bosna Hersek - ö. 14 Ekim 1687, İstanbul); IV. Mehmed'in saltanatında, 18 Aralık 1685-23 Eylül 1687 tarihleri arasında bir yıl dokuz ay altı gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
| Sarı Süleyman Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 18 Aralık 1685 - 23 Eylül 1687 | |
| Hükümdar | IV. Mehmed |
| Yerine geldiği | Bayburtlu Kara İbrahim Paşa |
| Yerine gelen | Köprülü Damadı Abaza Siyavuş Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | ? Prepolye, Bosna-Hersek |
| Ölüm | 14 Ekim 1687 İstanbul |
Hayatı
Boşnak asıllıdır. Doğum yeri Hersek sancağında Prepölye kasabasıdır. Boşnak Süleyman Paşa olarak da bilinir. Vakfiyede babasının adı Mürüvvet'tir. Saraya alınıp Helvacılar Ocağında yetiştirildi. Sonra padişah müsahibi Dilsiz Tavşan Ağa'nın hizmetinde bulunup kethudası oldu. Takiben kapıcıbaşı' Eylül 1669'da çavuşbaşı, 1672'de sedaret kethudaşı, 1676'da büyük imrahor oldu. Bu görevde iken Mekke'ye Kabe'yi tamirle görevle gönderildi.
Daha sonra sadrazam Fazıl Ahmed Paşa'nın kethudalığına getirildi. Yine büyük imrahor görevi almıştı. Viyana Kuşatması ve bozgunundan sonra kızlar ağası "Yusuf Ağa" ve sadaret kaymakamı Kara İbrahim Paşa ile birlikte olup Sultan IV. Mehmed'den sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın azledilmesi ve katledilmesi için bir hatt-ı humayun alıp Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın 25 Aralık 1683'te Belgrad'da azil edilip idam edilmesine neden oldular. Yeni sadrazam Bayburtlu Kara İbrahim Paşa oldu. Sari Süleyman Pasa ise 1684'te ikinci vezir rütbesi verilip Lehistan cephesinde ordu seraskeri oldu. Bu cephede III. Jan Sobieski'nin komutasındaki Lehistan orduları ile yapılan çarpışmaları kazandı. Başarılı askeri komutan olarak isim yaptı. Sadrazam Bayburtlu Kara İbrahim Paşa ise cepheye gitmeden İstanbul'daki rakiplerini ortadan kaldırtarak (örneğin Melek İbrahim Paşa) sedaretini sürmekte ise de kudretli askeri komutan ünü olan "Sarı Süleyman Paşa"'yı elimine etmeyi başaramadı. Sonunda Bayburtlu Kara İbrahim Paşa padişahın gayet kâti emrine uymayarak hastalık bahanesi ile cepheye gitmekten kaçınınca 18 Aralık 1685'te sadrazamlıktan azledildi ve Sarı Süleyman Paşa'ya sadrazam ve serdar-ı ekrem görevleri verildi.
Sarı Süleyman Paşa 1686'da yazında Avusturya üzerine sefere çıktı. Fakat bu sefer gayet başarısız oldu. Lorrain Dükü V. Karl komutasındaki Kutsal ittifak kuvvetlerinin Osmanlı hakimiyetindeki Budin Kuşatması'nı kaldırmak için yaptığı birkaç askeri taarruz sonuç vermedi ve Avusturyalıların üç buçuk aylık kuşatmasında 18 taarruzu püskürtülmekle beraber sonunda 2 Eylül 1686'da Budin düştü. Avusturya orduları o yıl , Peçuy, Kaposvár, Siklos kalelerini de ellerine geçirdiler. 1686-87 kişini Sarı Süleyman Paşa ordu ile Belgrad kışlağında geçirdi. Ertesi yıl Avusturyalıların Osijek üzerine yaptıkları saldırısını önledi. Fakat Avusturya ordusu sonunda bir köprübaşı kurarak Drava Nehrini geçmeyi başardı ve Mohaç yerleşkesinin 24 km güneybatısında Siklós kalesi önünde 5 Eylül 1687'de yapılan İkinci Mohaç Muharebesi adı verilen muharebede komutası altındaki Osmanlı ordusu büyük bir hezimete uğradı. Osmanlı ordusu bu muharebede 10.500 kadar zayiat verdi. Sarı Süleyman Paşa morali bozulan orduyu Eğri kalesine destek vermek için harekete geçme emri vermesi ordunun askerlerini gayet rahatsız etti.
Ordu Varadin ordugahında Sadrazam ve serdar-ı ekrem Sarı Süleyman Paşa'ya karşı ayaklandı. Sarı Süleyman Paşa askerler tarafından öldürüleceğinden korkarak, sancağı-i şerifi alıp cepheden gizlice kaçtı. Yanında Yeniçeri Ağası Bekri Mustafa Paşa ile defterdar Seyyid Mustafa Paşa ile birlikte Belgrad'a geldi. Sonra Rusçuk üzerinden 18 Eylül 1687'de İstanbul'a geldi. Bu asker ayaklanmasına elebaşılık yapanlar arasında Yeğen Osman Paşa ve Halep Valisi olan Abaza Siyavuş Paşa'da bulunmaktaydı. Sarı Süleyman Paşa'nın kaçtığı anlaşılınca ayaklanmayı idare eden askerler toplanıp kendilerinden olduğunu bildikleri Abaza Siyavuş Paşa'yı serdar ve "Sadrazam" olarak seçtiler. Orduda disiplin kalmamıştı ve ordunun serdar ve Sadrazam seçtiği Abaza Siyavuş Paşa orduyu disiplin altına alamadı ve ordu bir keşmekeş içinde cepheden ayrılıp İstanbul'a dönmeye başladı. Asilerin elebaşıları olan sipahilerden Küçük Mehmed, Mülazımbaşı Ahmed, Kethuda-yeri Çolak Hüseyin, Ebu Yusufoğlu Hamza, Baltacı Kürt Hüseyin ve levent bölükbaşıları, güya komutan olacak, Abaza Siyavuş Paşa'yı istedikleri gibi idare etmekteydiler. İsyancı ordu bir keşmekeş halinde Balkanlardan Edirne'ye geri dönmeye koyuldu. İstanbul'da padişah IV. Mehmed asi ordunun kendini tahttan indirebileceği endişeleri içine girdi.
İstanbul'a Ekim 1687'de varan Sarı Süleyman Paşa sancak-ı şerif ve mührü hümayunu sadaret kaymakamı Recep Paşa'ya teslim etmişti. Konağı yakınında yakın komşusu ve eski dostlarından olan "Salomon" adlı bir Yahudi'nin evine saklanmıştı. İstanbul'daki otoriteler onu aramaya başladılar ve çok geçmeden yakalandı. Kapılar arasına bir müddet tutuklandıktan sonra 14 Ekim'de idam edildi. Katlinde 60 yaşlarında bulunmaktaydı. Kesilen kafası Balkanlarda yolda bulunan orduya gönderildi. Padişah isyancı ordunun emrivakisini de kabul edip isyancıların "Sadrazam" seçtikleri Abaza Siyavuş Paşa'ya mühr-ü humayun göndererek onun sadrazam olduğunu resmen kabul etti.
Gövdesi Üsküdar'da Doğancılar yakınında yaptırdığı cami yanına defnedildi.
Değerlendirme
Üsküdar'da Doğancılar yakınında yaptırdığı kendi camiinin duvarındaki kitabede
musfik, halim ve insafli
olduğu zikredilmektedir. Ama Silahdar tarihi ve "Hadikatü'l-vüzera"'ya göre
hilekar, sinsi ve tamahkar
idi.
Eserleri
Kuruçeşme 'de bir yalısı vardı. Üsküdar Doğancılar yakınında cami, mekteb ve çeşmesi bulunur.
Kaynakça
- ^ a b c Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.425-426
- ^ a b c d * Aslan, Adnan "Süleyman Paşa (Sarı)", (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.568
- ^ a b c Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.III s.69 [1]
- ^ a b Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak say. 286
- ^ Silahdar Tarihi: c.2 say.295
Dış kaynaklar
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.425-426
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5, .
- Danişmend, İsmail Hami, (2011), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi 6 Cilt, İstanbul:Doğu Kütüphanesi,
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.III s.69 [2]
- Aslan, Adnan "Süleyman Paşa (Sarı)", (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.568
- Sakaoğlu, Necdet (1999 15.bas.:2007), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak Yayıncılık
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Bayburtlu Kara İbrahim Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 18 Aralık 1685 - 23 Eylül 1687 | Sonra gelen: Köprülü Damadı Abaza Siyavuş Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sari Suleyman Pasa d Prepolye Bosna Hersek o 14 Ekim 1687 Istanbul IV Mehmed in saltanatinda 18 Aralik 1685 23 Eylul 1687 tarihleri arasinda bir yil dokuz ay alti gun sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adamidir Sari Suleyman PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 18 Aralik 1685 23 Eylul 1687Hukumdar IV MehmedYerine geldigi Bayburtlu Kara Ibrahim PasaYerine gelen Koprulu Damadi Abaza Siyavus PasaKisisel bilgilerDogum Prepolye Bosna HersekOlum 14 Ekim 1687 IstanbulHayatiBosnak asillidir Dogum yeri Hersek sancaginda Prepolye kasabasidir Bosnak Suleyman Pasa olarak da bilinir Vakfiyede babasinin adi Muruvvet tir Saraya alinip Helvacilar Ocaginda yetistirildi Sonra padisah musahibi Dilsiz Tavsan Aga nin hizmetinde bulunup kethudasi oldu Takiben kapicibasi Eylul 1669 da cavusbasi 1672 de sedaret kethudasi 1676 da buyuk imrahor oldu Bu gorevde iken Mekke ye Kabe yi tamirle gorevle gonderildi Mohac Muharebesi ni tasvir eden bir tablo Daha sonra sadrazam Fazil Ahmed Pasa nin kethudaligina getirildi Yine buyuk imrahor gorevi almisti Viyana Kusatmasi ve bozgunundan sonra kizlar agasi Yusuf Aga ve sadaret kaymakami Kara Ibrahim Pasa ile birlikte olup Sultan IV Mehmed den sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Pasa nin azledilmesi ve katledilmesi icin bir hatt i humayun alip Merzifonlu Kara Mustafa Pasa nin 25 Aralik 1683 te Belgrad da azil edilip idam edilmesine neden oldular Yeni sadrazam Bayburtlu Kara Ibrahim Pasa oldu Sari Suleyman Pasa ise 1684 te ikinci vezir rutbesi verilip Lehistan cephesinde ordu seraskeri oldu Bu cephede III Jan Sobieski nin komutasindaki Lehistan ordulari ile yapilan carpismalari kazandi Basarili askeri komutan olarak isim yapti Sadrazam Bayburtlu Kara Ibrahim Pasa ise cepheye gitmeden Istanbul daki rakiplerini ortadan kaldirtarak ornegin Melek Ibrahim Pasa sedaretini surmekte ise de kudretli askeri komutan unu olan Sari Suleyman Pasa yi elimine etmeyi basaramadi Sonunda Bayburtlu Kara Ibrahim Pasa padisahin gayet kati emrine uymayarak hastalik bahanesi ile cepheye gitmekten kacininca 18 Aralik 1685 te sadrazamliktan azledildi ve Sari Suleyman Pasa ya sadrazam ve serdar i ekrem gorevleri verildi Sari Suleyman Pasa 1686 da yazinda Avusturya uzerine sefere cikti Fakat bu sefer gayet basarisiz oldu Lorrain Duku V Karl komutasindaki Kutsal ittifak kuvvetlerinin Osmanli hakimiyetindeki Budin Kusatmasi ni kaldirmak icin yaptigi birkac askeri taarruz sonuc vermedi ve Avusturyalilarin uc bucuk aylik kusatmasinda 18 taarruzu puskurtulmekle beraber sonunda 2 Eylul 1686 da Budin dustu Avusturya ordulari o yil Pecuy Kaposvar Siklos kalelerini de ellerine gecirdiler 1686 87 kisini Sari Suleyman Pasa ordu ile Belgrad kislaginda gecirdi Ertesi yil Avusturyalilarin Osijek uzerine yaptiklari saldirisini onledi Fakat Avusturya ordusu sonunda bir koprubasi kurarak Drava Nehrini gecmeyi basardi ve Mohac yerleskesinin 24 km guneybatisinda Siklos kalesi onunde 5 Eylul 1687 de yapilan Ikinci Mohac Muharebesi adi verilen muharebede komutasi altindaki Osmanli ordusu buyuk bir hezimete ugradi Osmanli ordusu bu muharebede 10 500 kadar zayiat verdi Sari Suleyman Pasa morali bozulan orduyu Egri kalesine destek vermek icin harekete gecme emri vermesi ordunun askerlerini gayet rahatsiz etti Ordu Varadin ordugahinda Sadrazam ve serdar i ekrem Sari Suleyman Pasa ya karsi ayaklandi Sari Suleyman Pasa askerler tarafindan olduruleceginden korkarak sancagi i serifi alip cepheden gizlice kacti Yaninda Yeniceri Agasi Bekri Mustafa Pasa ile defterdar Seyyid Mustafa Pasa ile birlikte Belgrad a geldi Sonra Ruscuk uzerinden 18 Eylul 1687 de Istanbul a geldi Bu asker ayaklanmasina elebasilik yapanlar arasinda Yegen Osman Pasa ve Halep Valisi olan Abaza Siyavus Pasa da bulunmaktaydi Sari Suleyman Pasa nin kactigi anlasilinca ayaklanmayi idare eden askerler toplanip kendilerinden oldugunu bildikleri Abaza Siyavus Pasa yi serdar ve Sadrazam olarak sectiler Orduda disiplin kalmamisti ve ordunun serdar ve Sadrazam sectigi Abaza Siyavus Pasa orduyu disiplin altina alamadi ve ordu bir kesmekes icinde cepheden ayrilip Istanbul a donmeye basladi Asilerin elebasilari olan sipahilerden Kucuk Mehmed Mulazimbasi Ahmed Kethuda yeri Colak Huseyin Ebu Yusufoglu Hamza Baltaci Kurt Huseyin ve levent bolukbasilari guya komutan olacak Abaza Siyavus Pasa yi istedikleri gibi idare etmekteydiler Isyanci ordu bir kesmekes halinde Balkanlardan Edirne ye geri donmeye koyuldu Istanbul da padisah IV Mehmed asi ordunun kendini tahttan indirebilecegi endiseleri icine girdi Istanbul a Ekim 1687 de varan Sari Suleyman Pasa sancak i serif ve muhru humayunu sadaret kaymakami Recep Pasa ya teslim etmisti Konagi yakininda yakin komsusu ve eski dostlarindan olan Salomon adli bir Yahudi nin evine saklanmisti Istanbul daki otoriteler onu aramaya basladilar ve cok gecmeden yakalandi Kapilar arasina bir muddet tutuklandiktan sonra 14 Ekim de idam edildi Katlinde 60 yaslarinda bulunmaktaydi Kesilen kafasi Balkanlarda yolda bulunan orduya gonderildi Padisah isyanci ordunun emrivakisini de kabul edip isyancilarin Sadrazam sectikleri Abaza Siyavus Pasa ya muhr u humayun gondererek onun sadrazam oldugunu resmen kabul etti Govdesi Uskudar da Dogancilar yakininda yaptirdigi cami yanina defnedildi DegerlendirmeUskudar da Dogancilar yakininda yaptirdigi kendi camiinin duvarindaki kitabede musfik halim ve insafli oldugu zikredilmektedir Ama Silahdar tarihi ve Hadikatu l vuzera ya gore hilekar sinsi ve tamahkar idi EserleriKurucesme de bir yalisi vardi Uskudar Dogancilar yakininda cami mekteb ve cesmesi bulunur Kaynakca a b c Uzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 425 426 a b c d Aslan Adnan Suleyman Pasa Sari 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 2 s 568 ISBN 975 08 0072 9 a b c Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C III s 69 1 a b Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak say 286 Silahdar Tarihi c 2 say 295Dis kaynaklarUzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 425 426 Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN978 975 254 278 5 Danismend Ismail Hami 2011 Izahli Osmanli Tarihi Kronolojisi 6 Cilt Istanbul Dogu Kutuphanesi ISBN 9789944397681 Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C III s 69 2 Aslan Adnan Suleyman Pasa Sari 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 2 s 568 ISBN 975 08 0072 9 Sakaoglu Necdet 1999 15 bas 2007 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak Yayincilik ISBN 975 329 2996Siyasi goreviOnce gelen Bayburtlu Kara Ibrahim Pasa Osmanli Sadrazami 18 Aralik 1685 23 Eylul 1687 Sonra gelen Koprulu Damadi Abaza Siyavus Pasa