Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kül konisi volkanik klinker, volkanik kül ya da volkanik bir yanardağ ağzının etrafında toplanmış, koni şeklinde dik piroklastik parçacıklardan oluşan bir tepedir. Piroklastik parçacıklar ya patlamalı püskürmeleri ya da genel olarak tek yanardağ ağızlı lav çeşmeleri tarafından oluştururlar. Gaz yüklü lav, şiddetli bir şekilde havaya püskürtüldüğünde, kül, klinker ya da skorya şeklinde katılaşıp ve yere düşüp, 30-40 derece açısı olan eğimleri, dairesel bir zemin planı olan ve çoğu zaman simetrik olan bir koni oluşturmaya çalışır. Çoğu kül konisinin tepe noktasında kase şeklinde bir krateri vardır.
Kül konisi, sadece tüf, kül gibi malzemeler çıkartan volkanlarda oluşan ve volkanizma sırasında çıkan küllerin oluşturduğu küçük tepeler. Volkanlardan çıkan küllerin ve diğer kırıntılı maddelerin birikmesi ile oluşan konilere denir.
Örneğin, Türkiye'de İzmir, Kula ve Karapınar çevresindeki koniler ve kül konileridir.
Patlama mekaniği
Kayaç parçaları, çoğunlukla köz ya da skorya diye adlandırılan, camsı ve sayısız dondurulmuş gaz balonlarından oluşur, magma patlamasında havada yer alırlar ve hızlıca soğurlar. Kül konileri on metreden yüz metre uzunluğuna kadar boyut değiştirirler. Kül konileri oluşurlar. Çoğu kül konisinin zirvesinde çanak biçimli bir krater bulunur. Kül koni patlamasının azalan evresi boyunca, magma gaz içeriğinin çoğunu kaybeder. Gazı tükenmiş olan magma akmaz ama sızıntı lav olarak kratere yavaşça sızar. Lav, gevşeklik yüzünden nadiren tepeden yayılır (çeşme olarak değil); çimentosuz küller, erimiş kaya tarafından baskı uygulandığından destek için çok zayıf kalır ve merkezi havalandırma yoluyla yüzeye doğru yükselir.
Erimiş lav, çok az gaz baloncuğundan oluştuğundan, zengin kül balonlarından daha yoğundur. Bu nedenle, kül konisinin alt kısmı boyunca oyuktan dışarı çıkar, daha az köz kaldırır ve su üzerindeki mantar gibi dışa doğru ilerler, koninin tabanı etrafında bir lav akışı oluşturur. Patlama bittiğinde kül konisinin simetriği, lav pedinin çevresinin merkezinde bulunur. Eğer krater tamamen bozulursa, kalan duvarlar bir amfitiyatro ya da delik etrafında şekillenen at nalı şeklini alır.
Oluşum
Kül konileri yaygın olarak, tabakalı yanardağ ve kalderaların yanında bulunur. Örneğin, jeologlar tarafından Mauna Kea yamaçlarında yaklaşık 100 kül konisi, 'nda ise kalkan yanardağı belirlendi. Bu koniler ayrıca ‘kül konileri’ ve ‘kül ve kirletme kozalakları’ olarak adlandırıldı.
En ünlü kül konisi; Paricutin’dir. 1943'te Meksika'daki bir mısır tarlasında yeni bir oluştu. Patlamalar 9 yıl boyunca devam etti, 424 metre yüksekliğe kadar koni inşa edildi ve 25 km²'lik kapalı lav akıntıları üretti.
Dünya’nın en eski aktif kül konisi , Nikaragua’da bulunur ve 4 genç kül konilerinin parçasıdır. 1850’deki ilk patlamadan itibaren, yirmiden fazla patlama yaşandı, son zamanlarda patlama 1995-1999 yılları arasında olmuştur.
Uydu görüntülerine dayanarak, kül konilerinin de Güneş sistemindeki diğer karasal organları üzerinde oluşabildiği düşünülür. ’te, ’un yanında, bölgesinde ya da yanardağ bölgesinde olduğu bildirilmiştir. Ayrıca önerilen 'nin kubbeleri kül konisi yapılarını temsil edebilir.
Çevre koşullarının etkisi
Yer çekimi ve/veya atmosferik basınç, atılmış skorya parçacıklarının dağılımını etkileyebileceğinden kül konilerinin boyutu ve şekli çevresel etmenlere dayalıdır. Mesela Mars'taki kül konileri daha düşük atmosferik basınç ve yer çekiminin sayesinde daha geniş bir alana daha fazla fırlatılmış parçacığın yayılmasını sağlamasından dolayı dünyasal benzerlerinden iki kat daha daha geniş gözükür. Bu nedenle, Mars'taki patlamış materyalin miktarı yan eğimlerin yığılma açısına ulaşabileceği kadar birikmediği gözükmektedir ve Mars'taki kül konilerinin, dünyadaki gibi yanların üzerine materyal yeniden dağıtımdan değil de balistik dağılım tarafından etkilendiği gözükmektedir.
Monogenetik koniler
Bazı kül konileri bir daha tekrarlanmayacak tek seferlik patlamalar sonucuyla monogenetiktir. Meksika'daki Paricutin, Diamond Head, Koko Head, Punchbowl Krateri ve Mauna Kea üzerindeki bazı kül konileri monogenetik kül konileridir.
Monogenetik patlamalar 10 yıldan fazla sürebilirler. Örneğin; Paricutin 1943'ten 1952'ye kadar patlamasını sürdürmüştür.
Kaynakça
- ^ a b Poldervaart, A (1971). "Volcanicity and forms of extrusive bodies". In Green, J; Short, NM (eds.). Volcanic Landforms and Surface Features: A Photographic Atlas and Glossary. New York: Springer-Verlag. pp. 1–18 [1]
- ^ This article incorporates public domain material 16 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . from the United States Geological Survey document:
- ^ Clarke, Hilary; Troll, Valentin R.; Carracedo, Juan Carlos (2009-03-10). "Phreatomagmatic to Strombolian eruptive activity of basaltic cinder cones: Montaña Los Erales, Tenerife, Canary Islands" Journal of Volcanology and Geothermal Research. Models and products of mafic explosive activity. 180 (2): 225–245. doi:10.1016/j.jvolgeores.2008.11.014. ISSN 0377-0273.
- ^ a b c d e f g h i j k This article incorporates public domain material from the United States Geological Survey document: "Photo glossary of volcano terms: Cinder cone"
- ^ "İç Kuvvetler ( Volkanizma - Depremler )". sevindirikler.blogcu.com. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2013.[]
- ^ "Tuf konisi". coğrafya.gen.tr. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2013.[]
- ^ a b c d This article incorporates public domain material from the United States Geological Survey document: Susan S. Priest, Wendell A. Duffield, Nancy R. Riggs, Brian Poturalski, and Karen Malis-Clark (2002). "Red Mountain Volcano—A Spectacular and Unusual Cinder Cone in Northern Arizona"
- ^ Bleacher, J.E., R. Greeley, D.A. Williams, S.R. Cave, and G. Neukum (2007), Trends in effusive style at the Tharsis Montes, Mars, and implications for the development of the Tharsis province, J. Geophys. Res.
- ^ Keszthelyi, L., W. Jaeger, A. McEwen, L. Tornabene, R. A. Beyer, C. Dundas and M. Milazzo (2008), High Resolution Imaging Science Experiment (HiRISE) images of volcanic terrains from the first 6 months of the Mars Reconnaissance Orbiter primary science phase, J. Geophys. Res.
- ^ MERESSE, S.; COSTARD, F.; MANGOLD, N.. Formation and evolution of the chaotic terrains by subsidence and magmatism: Hydraotes Chaos, Mars [online]. Icarus 194, 2008.
- ^ a b Brož, P., and E. Hauber (2012), An unique volcanic field in Tharsis, Mars: Pyroclastic cones as evidence for explosive eruptions, Icarus, 218, Issue 1, 88–99
- ^ Lawrence, S. J., et al. (2013), LRO observations of morphology and surface roughness of volcanic cones and lobate lava flows in the Marius Hills, J. Geophys. Res. Planets, 118, 615–634
- ^ a b Wood, C.A. (1979). "Cinder cones on Earth, Moon and Mars". Lunar Planet. Sci. X. pp. 1370–72.
- ^ Brož, Petr; Čadek, Ondřej; Hauber, Ernst; Rossi, Angelo Pio (2014). "Shape of scoria cones on Mars: Insights from numerical modeling of ballistic pathways'' 9 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Earth and Planetary Science Letters. 406: 14–23. Bibcode:2014E&PSL.406...14B 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . doi:10.1016/j.epsl.2014.09.002
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kul konisi volkanik klinker volkanik kul ya da volkanik bir yanardag agzinin etrafinda toplanmis koni seklinde dik piroklastik parcaciklardan olusan bir tepedir Piroklastik parcaciklar ya patlamali puskurmeleri ya da genel olarak tek yanardag agizli lav cesmeleri tarafindan olustururlar Gaz yuklu lav siddetli bir sekilde havaya puskurtuldugunde kul klinker ya da skorya seklinde katilasip ve yere dusup 30 40 derece acisi olan egimleri dairesel bir zemin plani olan ve cogu zaman simetrik olan bir koni olusturmaya calisir Cogu kul konisinin tepe noktasinda kase seklinde bir krateri vardir Tipik bir kul konisinin icsel bunyesinin olusmasini gosterir sematik resimABD de guneydogu Arizona eyaletinde San Bernadino Vadisinde Buzul Cagi veya Pleistosen donemi kul konilerini olusturan tufa ve kul ParcalariABD de Utah eyaletinde Veyo mevki yakinlarinda Holosen caginda olusan kul konisi 1943 yilinda patlayan Paricutin volkaniABD de New Mexico eyaletinde Capulin Yanardagi nin kul konisi Kul konisi sadece tuf kul gibi malzemeler cikartan volkanlarda olusan ve volkanizma sirasinda cikan kullerin olusturdugu kucuk tepeler Volkanlardan cikan kullerin ve diger kirintili maddelerin birikmesi ile olusan konilere denir Ornegin Turkiye de Izmir Kula ve Karapinar cevresindeki koniler ve kul konileridir Patlama mekanigiKayac parcalari cogunlukla koz ya da skorya diye adlandirilan camsi ve sayisiz dondurulmus gaz balonlarindan olusur magma patlamasinda havada yer alirlar ve hizlica sogurlar Kul konileri on metreden yuz metre uzunluguna kadar boyut degistirirler Kul konileri olusurlar Cogu kul konisinin zirvesinde canak bicimli bir krater bulunur Kul koni patlamasinin azalan evresi boyunca magma gaz iceriginin cogunu kaybeder Gazi tukenmis olan magma akmaz ama sizinti lav olarak kratere yavasca sizar Lav gevseklik yuzunden nadiren tepeden yayilir cesme olarak degil cimentosuz kuller erimis kaya tarafindan baski uygulandigindan destek icin cok zayif kalir ve merkezi havalandirma yoluyla yuzeye dogru yukselir Erimis lav cok az gaz baloncugundan olustugundan zengin kul balonlarindan daha yogundur Bu nedenle kul konisinin alt kismi boyunca oyuktan disari cikar daha az koz kaldirir ve su uzerindeki mantar gibi disa dogru ilerler koninin tabani etrafinda bir lav akisi olusturur Patlama bittiginde kul konisinin simetrigi lav pedinin cevresinin merkezinde bulunur Eger krater tamamen bozulursa kalan duvarlar bir amfitiyatro ya da delik etrafinda sekillenen at nali seklini alir OlusumKul konileri yaygin olarak tabakali yanardag ve kalderalarin yaninda bulunur Ornegin jeologlar tarafindan Mauna Kea yamaclarinda yaklasik 100 kul konisi nda ise kalkan yanardagi belirlendi Bu koniler ayrica kul konileri ve kul ve kirletme kozalaklari olarak adlandirildi En unlu kul konisi Paricutin dir 1943 te Meksika daki bir misir tarlasinda yeni bir olustu Patlamalar 9 yil boyunca devam etti 424 metre yukseklige kadar koni insa edildi ve 25 km lik kapali lav akintilari uretti Dunya nin en eski aktif kul konisi Nikaragua da bulunur ve 4 genc kul konilerinin parcasidir 1850 deki ilk patlamadan itibaren yirmiden fazla patlama yasandi son zamanlarda patlama 1995 1999 yillari arasinda olmustur Uydu goruntulerine dayanarak kul konilerinin de Gunes sistemindeki diger karasal organlari uzerinde olusabildigi dusunulur te un yaninda bolgesinde ya da yanardag bolgesinde oldugu bildirilmistir Ayrica onerilen nin kubbeleri kul konisi yapilarini temsil edebilir Cevre kosullarinin etkisiYer cekimi ve veya atmosferik basinc atilmis skorya parcaciklarinin dagilimini etkileyebileceginden kul konilerinin boyutu ve sekli cevresel etmenlere dayalidir Mesela Mars taki kul konileri daha dusuk atmosferik basinc ve yer cekiminin sayesinde daha genis bir alana daha fazla firlatilmis parcacigin yayilmasini saglamasindan dolayi dunyasal benzerlerinden iki kat daha daha genis gozukur Bu nedenle Mars taki patlamis materyalin miktari yan egimlerin yigilma acisina ulasabilecegi kadar birikmedigi gozukmektedir ve Mars taki kul konilerinin dunyadaki gibi yanlarin uzerine materyal yeniden dagitimdan degil de balistik dagilim tarafindan etkilendigi gozukmektedir Monogenetik konilerBazi kul konileri bir daha tekrarlanmayacak tek seferlik patlamalar sonucuyla monogenetiktir Meksika daki Paricutin Diamond Head Koko Head Punchbowl Krateri ve Mauna Kea uzerindeki bazi kul konileri monogenetik kul konileridir Monogenetik patlamalar 10 yildan fazla surebilirler Ornegin Paricutin 1943 ten 1952 ye kadar patlamasini surdurmustur Kaynakca a b Poldervaart A 1971 Volcanicity and forms of extrusive bodies In Green J Short NM eds Volcanic Landforms and Surface Features A Photographic Atlas and Glossary New York Springer Verlag pp 1 18 1 This article incorporates public domain material 16 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde from the United States Geological Survey document Clarke Hilary Troll Valentin R Carracedo Juan Carlos 2009 03 10 Phreatomagmatic to Strombolian eruptive activity of basaltic cinder cones Montana Los Erales Tenerife Canary Islands Journal of Volcanology and Geothermal Research Models and products of mafic explosive activity 180 2 225 245 doi 10 1016 j jvolgeores 2008 11 014 ISSN 0377 0273 a b c d e f g h i j k This article incorporates public domain material from the United States Geological Survey document Photo glossary of volcano terms Cinder cone Ic Kuvvetler Volkanizma Depremler sevindirikler blogcu com Erisim tarihi 28 Agustos 2013 olu kirik baglanti Tuf konisi cografya gen tr Erisim tarihi 28 Agustos 2013 olu kirik baglanti a b c d This article incorporates public domain material from the United States Geological Survey document Susan S Priest Wendell A Duffield Nancy R Riggs Brian Poturalski and Karen Malis Clark 2002 Red Mountain Volcano A Spectacular and Unusual Cinder Cone in Northern Arizona Bleacher J E R Greeley D A Williams S R Cave and G Neukum 2007 Trends in effusive style at the Tharsis Montes Mars and implications for the development of the Tharsis province J Geophys Res Keszthelyi L W Jaeger A McEwen L Tornabene R A Beyer C Dundas and M Milazzo 2008 High Resolution Imaging Science Experiment HiRISE images of volcanic terrains from the first 6 months of the Mars Reconnaissance Orbiter primary science phase J Geophys Res MERESSE S COSTARD F MANGOLD N Formation and evolution of the chaotic terrains by subsidence and magmatism Hydraotes Chaos Mars online Icarus 194 2008 a b Broz P and E Hauber 2012 An unique volcanic field in Tharsis Mars Pyroclastic cones as evidence for explosive eruptions Icarus 218 Issue 1 88 99 Lawrence S J et al 2013 LRO observations of morphology and surface roughness of volcanic cones and lobate lava flows in the Marius Hills J Geophys Res Planets 118 615 634 a b Wood C A 1979 Cinder cones on Earth Moon and Mars Lunar Planet Sci X pp 1370 72 Broz Petr Cadek Ondrej Hauber Ernst Rossi Angelo Pio 2014 Shape of scoria cones on Mars Insights from numerical modeling of ballistic pathways 9 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Earth and Planetary Science Letters 406 14 23 Bibcode 2014E amp PSL 406 14B 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde doi 10 1016 j epsl 2014 09 002