Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kabakçı Mustafa, (d. 1770 - ö. 14 Temmuz 1808), III. Selim'i tahttan indiren isyancıların elebaşısı. Osmanlı tarihinde 25 Mayıs 1807 günü kendi adıyla anılan ve kendisinin başlatıp başarıya ulaştırdığı Kabakçı Mustafa İsyanı'yla meşhur olmuştur.
Hayatı
Kabakçı Mustafa bazı kaynaklara göre Kastamonu'lu; diğer kaynaklara göre (Of'lu Mustafa ve Pazar'lı Mustafa adlı iki yakın genç akrabası bulunduğu bilindiği için) Rize'li idi. 1807'de yaşının takriben 35 olduğu tahmin edilmiştir. Bundan başka çıkardığı isyandan önceki hayatı hakkında hemen hemen hiçbir belge veya bilgi bulunmamaktadır.
1807'de iken Boğazdaki Avrupa tarafında Rumeli feneri'ndeki Boğaz Kalesi muhafızı idi. Emrindeki askerlere "yamak" adı verilmekte idi. Yamaklar Türk asıllı ailelerden oluşup bir çeşit yeniçeri statüsünde oldukları kabul edilmekte idi. Ama sadece denizden Ukrayna'dan şayakları ile güneye Anadolu'nun Karadeniz kıyılarına akın yapan Kazaklara karşı Boğaz'ı ve İstanbul'u savunmak için İstanbul Boğazı'nın Karadeniz ağzında kurulmuş olan kalelerde üslenen askerî birliklerdi.
1807'de Rumeli kavağı muhafazı iken Nizam-ı Cedid askeri olması emir geldi. Kabakçı Mustafa bu emri kabul etmeyerek 25 Mayıs'ta Boğaz kalesi yamaklarını Büyükdere çayırında bir toplantıya çağırttı. Nizam-ı Cedid askeri olmamak için isyan ettiğini açıkladı. Burada yamaklar tarafından Kabakçı Mustafa isyanın önderi seçildi. İstanbul'un her yanına haberciler göndertti. Bunları Boğaz kalesine davet etti. Bu toplantıda da kendisinin ve yamakların niyetlerinin Nizam-ı Cedid askerinin ilga edilmesi olduğunu bildirdi ve Müslüman olanları ve kendilerini ocaklı bilen kişileri kendi isyanına katılmaya davet etti. 27 Mayıs'ta başlarında Kabakçı Mustafa olarak genellikle Boğaz kalesi yamaklarından oluşan 500 kadar asi isyancı İstanbul'a yürüyüşe başladı ve yol boyunca asilere katılmaları oldu. İsyancılar büyük bir disiplin içinde Nizam-ı Cedid kışlası bulunan Levend Çiftliği önüne geldiklerine bir tabur nizami asker onları durdurmaya yeterli iken sedaret kaymakamı olan Köse Musa Paşa, Nizâm-i Cedîd askerinin harekâtını durdurdu. Başında Kabakçı Mustafa isyancılar iyi bir disiplin uygulayarak 28 Mayıs'ta 'na indiler. Buraya Yeniçeri ihtiyarlarını ve başta Şeyhülislam Şerifzade Ataullah Mehmed Efendi olmak üzere ilerigelen ulemayı buraya davet ederek onların ayaklanmayı onaylamalarını sağladı. Asilerin eline geçen Nizam-ı Cedid taraftarı en yüksek devlet ricali ve Nizam-ı Cedid ordusu subaylarından 11 tanesini kurmuş olduğu bir acayip mahkemede güya yargıladı ve suçlu buldu. Birkaç gün sonra bunlar işkenceler yapılarak idam edildiler. Sultan III. Selim kan dökülmesini istemediği için asilerin her isteğini yerine getirdi. Köse Musa Paşa'nın, âsileri teskin etmesi için Nizâm-i Cedîd askerlerinin kaldırılması gerektiği tavsiyesine uyarak Nizam-ı Cedid'in kaldırılması hakkında fermanı çıkarttı
Bu fetvayı alan sadrazam kaymakamı Köşe Musa Paşa, yanında devlet ricali ile, Çardak ve Un kapanı iskelesinde toplanan isyancılar ve onlara katılan yeniçerilerin toplantısına katıldı. Bu büyük asi grubu Nizâm-ı Çedîd taraftarı devlet adamlarını katlettiler. Daha sonra "Pâdişâhı da istemiyoruz "diye bağıran âsiler, 29 Mayıs 1807’de, Sultan III. Selim'i tahttan indirip, yerine IV. Mustafa'yı tahta geçirdiler.
IV. Mustafa tahta geçince sadaret kaymakamı Köse Musa Paşa, Şeyhülislam Şerifzade Ataullah Mehmed Efendi ve Kabakçı Mustafa yeni padişah IV. Mustafa'nın en yakın adamlarından oldular. IV. Mustafa Kabakçı Mustafa'yı turnacıbaşı rütbesiyle Boğaz muhâfızlığı görevini verdi.
İstanbul'da kötü hava şartları, kıtlık ve çeşitli karışıklar yaşanmakta ve yeni padişah IV. Mustafa ve birbirlerine rakip olan devlet erkanı şehirde sulh ve sükuneti sağlayamamakta idiler. Yeniçeriler ve Boğaz yamakaları şehri talan etmeye baslamışlardı. Bu arada Kabakçı Mustafa'nın tutarsız tutumu ile kendine nefret sağlamakta idi. Örneğin Boğaz kalelerinden biri olan Macar kalesinin dayısı olan Kerim Çavuş Karaköy'de yaptırdığı kahvehanenin açılışına izin vermeyen İstanbul'un güvenliğinden sorumlu Sekbanbaşı'na kızıp önce Galata'yı bastı ve sonra Ağa kapısı'nı basıp sekbanbaşını gece kıyafeti ile yakalayıp hapsettirdi. Sultan IV. Mustafa da Kerim Ağa isteklerinin doğrusuna yeni bir sekbanbaşı atadı. Boğaz muhafızı olan Kabakçı Mustafa'ya bu olayın haberi verilince Kerim Çavuş'un bu hareketini kendine bir hakaret olarak yaptığına karar verip 17 Mayıs'ta yamakları ile Macar Kalesini kuşatmaya koyuldu. Kaledekiler Yuşa Tepesine kaleden toplar çıkarıp ve tepenin etrafında mevziler kazarak kuşatmaya karşı askeri direnişe geçtiler. Sonunda Kabakçı Mustafa kaleyi teslim aldı ve Kerim Çavuş öldürüldü.
Temmuz 1808'de IV. Mustafa'nın yerine tekrar III. Selim'i tahta çıkarmak için ordusuyla Rusçuk'tan İstanbul üzerine yürüyen Alemdar Mustafa Paşa hiç velvele çıkartılmadan seğmenler ve Kırcalı ordusunun Edirne'ye gelmesini sağlanmıştı. Bu ordu mensupları Trakya'da yollar ve konaklara dağılarak İstanbul Trakya seyahatlerini önlemişlerdi. Kabakçı Mustafa'nın, III. Selim'in tahttan indirilmesindeki rolü ve ondan sonraki tutarsız hareketleri yüzünden elemine edilmesine karar verilmişti. Alemdar Mustafa Paşa'nın şahsi emri ile 300 kişilik bir süvari baskın birliği oluşturuldu ve bu birlik Pınarhisar Ayanı Uzun Ali Ağa emrinde 14 Temmuz'da Boğaz Avrupa yakasında Rumeli feneri Kalesi'ne bir sürpriz baskın yaptı. Kabakçı Mustafa yeni bir evlilik yapmış ve kalede bulunan evinde bu baskından hiç habersizdi. Kabakçı Mustafa gayet kolayca başlayan bu baskın başında hemen vurularak öldürüldü.
Ayrıca bakınız
Dış kaynaklar
- Yayın Kurulu (1999) "Mustafa (Kabakçı)", Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi C.1 s.281-282, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş.
- Koçu, Reşat Ekrem (1996) Kabakçi Mustafa, İstanbul:Koçu Yayınları.
- İnal, Halil İbrahim (2008) Osmanlı Tarihi, İstanbul: Nokta Kitap, say. 378-381
- Yücel, Yaşar ve Sevim, Ali (1990 1.bas.) Türkiye Tarihi Cilt:IV, sayfa: 165-166, Türk Tarih Kurumu Yayınları,
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kabakci Mustafa d 1770 o 14 Temmuz 1808 III Selim i tahttan indiren isyancilarin elebasisi Osmanli tarihinde 25 Mayis 1807 gunu kendi adiyla anilan ve kendisinin baslatip basariya ulastirdigi Kabakci Mustafa Isyani yla meshur olmustur HayatiKabakci Mustafa bazi kaynaklara gore Kastamonu lu diger kaynaklara gore Of lu Mustafa ve Pazar li Mustafa adli iki yakin genc akrabasi bulundugu bilindigi icin Rize li idi 1807 de yasinin takriben 35 oldugu tahmin edilmistir Bundan baska cikardigi isyandan onceki hayati hakkinda hemen hemen hicbir belge veya bilgi bulunmamaktadir 1807 de iken Bogazdaki Avrupa tarafinda Rumeli feneri ndeki Bogaz Kalesi muhafizi idi Emrindeki askerlere yamak adi verilmekte idi Yamaklar Turk asilli ailelerden olusup bir cesit yeniceri statusunde olduklari kabul edilmekte idi Ama sadece denizden Ukrayna dan sayaklari ile guneye Anadolu nun Karadeniz kiyilarina akin yapan Kazaklara karsi Bogaz i ve Istanbul u savunmak icin Istanbul Bogazi nin Karadeniz agzinda kurulmus olan kalelerde uslenen askeri birliklerdi 1807 de Rumeli kavagi muhafazi iken Nizam i Cedid askeri olmasi emir geldi Kabakci Mustafa bu emri kabul etmeyerek 25 Mayis ta Bogaz kalesi yamaklarini Buyukdere cayirinda bir toplantiya cagirtti Nizam i Cedid askeri olmamak icin isyan ettigini acikladi Burada yamaklar tarafindan Kabakci Mustafa isyanin onderi secildi Istanbul un her yanina haberciler gondertti Bunlari Bogaz kalesine davet etti Bu toplantida da kendisinin ve yamaklarin niyetlerinin Nizam i Cedid askerinin ilga edilmesi oldugunu bildirdi ve Musluman olanlari ve kendilerini ocakli bilen kisileri kendi isyanina katilmaya davet etti 27 Mayis ta baslarinda Kabakci Mustafa olarak genellikle Bogaz kalesi yamaklarindan olusan 500 kadar asi isyanci Istanbul a yuruyuse basladi ve yol boyunca asilere katilmalari oldu Isyancilar buyuk bir disiplin icinde Nizam i Cedid kislasi bulunan Levend Ciftligi onune geldiklerine bir tabur nizami asker onlari durdurmaya yeterli iken sedaret kaymakami olan Kose Musa Pasa Nizam i Cedid askerinin harekatini durdurdu Basinda Kabakci Mustafa isyancilar iyi bir disiplin uygulayarak 28 Mayis ta na indiler Buraya Yeniceri ihtiyarlarini ve basta Seyhulislam Serifzade Ataullah Mehmed Efendi olmak uzere ilerigelen ulemayi buraya davet ederek onlarin ayaklanmayi onaylamalarini sagladi Asilerin eline gecen Nizam i Cedid taraftari en yuksek devlet ricali ve Nizam i Cedid ordusu subaylarindan 11 tanesini kurmus oldugu bir acayip mahkemede guya yargiladi ve suclu buldu Birkac gun sonra bunlar iskenceler yapilarak idam edildiler Sultan III Selim kan dokulmesini istemedigi icin asilerin her istegini yerine getirdi Kose Musa Pasa nin asileri teskin etmesi icin Nizam i Cedid askerlerinin kaldirilmasi gerektigi tavsiyesine uyarak Nizam i Cedid in kaldirilmasi hakkinda fermani cikartti Bu fetvayi alan sadrazam kaymakami Kose Musa Pasa yaninda devlet ricali ile Cardak ve Un kapani iskelesinde toplanan isyancilar ve onlara katilan yenicerilerin toplantisina katildi Bu buyuk asi grubu Nizam i Cedid taraftari devlet adamlarini katlettiler Daha sonra Padisahi da istemiyoruz diye bagiran asiler 29 Mayis 1807 de Sultan III Selim i tahttan indirip yerine IV Mustafa yi tahta gecirdiler IV Mustafa tahta gecince sadaret kaymakami Kose Musa Pasa Seyhulislam Serifzade Ataullah Mehmed Efendi ve Kabakci Mustafa yeni padisah IV Mustafa nin en yakin adamlarindan oldular IV Mustafa Kabakci Mustafa yi turnacibasi rutbesiyle Bogaz muhafizligi gorevini verdi Istanbul da kotu hava sartlari kitlik ve cesitli karisiklar yasanmakta ve yeni padisah IV Mustafa ve birbirlerine rakip olan devlet erkani sehirde sulh ve sukuneti saglayamamakta idiler Yeniceriler ve Bogaz yamakalari sehri talan etmeye baslamislardi Bu arada Kabakci Mustafa nin tutarsiz tutumu ile kendine nefret saglamakta idi Ornegin Bogaz kalelerinden biri olan Macar kalesinin dayisi olan Kerim Cavus Karakoy de yaptirdigi kahvehanenin acilisina izin vermeyen Istanbul un guvenliginden sorumlu Sekbanbasi na kizip once Galata yi basti ve sonra Aga kapisi ni basip sekbanbasini gece kiyafeti ile yakalayip hapsettirdi Sultan IV Mustafa da Kerim Aga isteklerinin dogrusuna yeni bir sekbanbasi atadi Bogaz muhafizi olan Kabakci Mustafa ya bu olayin haberi verilince Kerim Cavus un bu hareketini kendine bir hakaret olarak yaptigina karar verip 17 Mayis ta yamaklari ile Macar Kalesini kusatmaya koyuldu Kaledekiler Yusa Tepesine kaleden toplar cikarip ve tepenin etrafinda mevziler kazarak kusatmaya karsi askeri direnise gectiler Sonunda Kabakci Mustafa kaleyi teslim aldi ve Kerim Cavus olduruldu Temmuz 1808 de IV Mustafa nin yerine tekrar III Selim i tahta cikarmak icin ordusuyla Ruscuk tan Istanbul uzerine yuruyen Alemdar Mustafa Pasa hic velvele cikartilmadan segmenler ve Kircali ordusunun Edirne ye gelmesini saglanmisti Bu ordu mensuplari Trakya da yollar ve konaklara dagilarak Istanbul Trakya seyahatlerini onlemislerdi Kabakci Mustafa nin III Selim in tahttan indirilmesindeki rolu ve ondan sonraki tutarsiz hareketleri yuzunden elemine edilmesine karar verilmisti Alemdar Mustafa Pasa nin sahsi emri ile 300 kisilik bir suvari baskin birligi olusturuldu ve bu birlik Pinarhisar Ayani Uzun Ali Aga emrinde 14 Temmuz da Bogaz Avrupa yakasinda Rumeli feneri Kalesi ne bir surpriz baskin yapti Kabakci Mustafa yeni bir evlilik yapmis ve kalede bulunan evinde bu baskindan hic habersizdi Kabakci Mustafa gayet kolayca baslayan bu baskin basinda hemen vurularak olduruldu Ayrica bakinizKabakci Mustafa Isyani Alemdar Mustafa PasaDis kaynaklarYayin Kurulu 1999 Mustafa Kabakci Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi C 1 s 281 282 Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S ISBN 975 08 0073 7 Kocu Resat Ekrem 1996 Kabakci Mustafa Istanbul Kocu Yayinlari Inal Halil Ibrahim 2008 Osmanli Tarihi Istanbul Nokta Kitap ISBN 978 9944 1 7437 4 say 378 381 Yucel Yasar ve Sevim Ali 1990 1 bas Turkiye Tarihi Cilt IV sayfa 165 166 Turk Tarih Kurumu Yayinlari