Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rize (Antik Yunanca: Ριζαίον, "Rizeon"; Romeika: Ριζούντα, "Rizunda"; Lazca: რიზინი, "Rizini"), Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz bölümünde yer alan Rize ilinin merkezidir. Tarihi Pontus bölgesinin doğusunda kalan Rize, Osmanlı döneminde Lazistan Sancağı'nda yer almıştır. Günümüzde Türkiye'ye bağlıdır.
| Rize | |
|---|---|
Şehir | |
 Rize'nin Türkiye'deki konumu | |
  Rize  Rize Rize (Avrupa)  Rize Rize (Asya)  Rize Rize (Dünya) | |
| Ülke | Türkiye |
| Bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İl | Rize |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Rahmi Metin (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 3920 km² |
| Rakım | 6 m |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| Posta kodu | 53100 |
| Alan kodu | 0464 |
| Plaka kodu | 53 |
Resmî site Rize Belediyesi | |
Doğuda Çayeli ve Güneysu ile, güneyde İkizdere, batıda Derepazarı ve Kalkandere, kuzeyde Karadeniz ile çevrilidir. Şehrin nüfusu 2009 yılına göre 96.503'tir. 1927'de 14.000 olan nüfusu 1990'da 52.743'e, 2000'de 78.144'e, 2007'de 94.800'e çıkmıştır.
Etimoloji
Antik Çağ yazılı kaynaklarında Rhizus (Ριζοῦς) olarak anılan Rize adının Yunanca "ριζα" (riza) isminden geldiği sanılmakta olup anlamı "Dağ Eteği"dir. Bazı yazarlar kent adını yine Yunanca "pirinç" anlamına gelen rizi (ρύζι) ile "kök, temel, esas" anlamına gelen Riza (ῥίζα) kelimesiyle ilişkilendirmiş, hatta Lazca İrizeni "Düzlükler" kelimesi de önerilmiştir. Şehrin Gürcüce adı: "რიზე", Lazca adı ise "Rizini"dir.
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927 | 99.028 | 13.881 | 85.147 |
| 1935 | 111.084 | 14.717 | 96.367 |
| 1940 | 120.411 | 15.036 | 105.375 |
| 1945 | 68.125 | 14.186 | 53.939 |
| 1950 | 71.830 | 15.067 | 56.763 |
| 1955 | 92.207 | 17.871 | 74.336 |
| 1960 | 96.762 | 22.181 | 74.581 |
| 1965 | 113.576 | 26.989 | 86.587 |
| 1970 | 129.087 | 30.532 | 98.555 |
| 1975 | 140.300 | 36.044 | 104.256 |
| 1980 | 154.459 | 43.407 | 111.052 |
| 1985 | 163.102 | 50.221 | 112.881 |
| 1990 | 109.569 | 52.031 | 57.538 |
| 2000 | 127.320 | 78.144 | 49.176 |
| 2007 | 133.258 | 94.800 | 38.458 |
| 2008 | 132.123 | 91.904 | 40.219 |
| 2009 | 135.148 | 96.503 | 38.645 |
| 2010 | 137.143 | 99.380 | 37.763 |
| 2011 | 139.416 | 102.145 | 37.271 |
| 2012 | 141.524 | 104.508 | 37.016 |
| 2013 | 139.150 | 104.991 | 34.159 |
| 2014 | 141.250 | 107.405 | 33.845 |
| 2015 | 143.461 | 111.212 | 32.249 |
| 2016 | 145.739 | 114.838 | 30.901 |
| 2017 | 147.317 | 117.664 | 29.653 |
| 2018 | 141.143 | 103.145 | 37.998 |
| 2019 | 147.411 | 114.576 | 32.835 |
| 2020 | 148.735 | 117.321 | 31.414 |
Tarih
Eski dönemlerde burada Kolhisliler yaşamaktaydı.
Rize, 1204'te Trabzon İmparatorluğu'na bağlanmıştır. 1470'te Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilmiştir.
Spesifik olarak Rize'den bahseden kaynaklara 19. yüzyılda rastlanmaktadır. 18 ve daha sonraki yüzyıllarda yazılmış kaynaklarda Rize'de derebeylik yapmış Tuzcuoğulları ailesinden bahsetmektedir. II. Mahmud'a birkaç kez isyan eden bu aile, 1832'de Tuzcuoğlu İsyanı'nı başlatmıştır. Tuzcuoğulları'na vergi veremeyen köylüler, topraklarını Tuzcuoğulları'na devretmek ve onlar için çalışmak zorundaydı. Rize'deki bir saray bu aileye aftedilmektedir. Tuzcuoğulları ile rekabet halinde olan Trabzonlu Memişoğulları, Memişoğlu ayaklanmasını başlatmıştır. İki aile arasındaki kan davasında birçok üye öldükten sonra Tuzcuoğulları'nın başlıca aile üyeleri teslim olmuş ve Rusçuk-Varna gibi şehirlere sürülmüştür.
Gezgin P. Minas Bijişkyan, bölgede portakal ve limon yetiştirildiğini yazmıştır.
Rize 19. yüzyılın ikinci yarısında Batum'un Ruslara bırakılmasının ardından, Trabzon Vilayetine bağlı Lazistan Sancağının merkezi olmuş, Cumhuriyet döneminde il merkezi olmuştur. I. Dünya Savaşı'nda yaklaşık iki yıl süren Rus işgalinin ardından özellikle çay ekiminin yaygınlaşması ile önemli bir gelişme göstermiştir.
Belediye başkanları
| № | Belediye Başkanı | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi | Parti | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 1923 | 1934 | Cumhuriyet Halk Partisi | ||
| 2 | 1934 | 1938 | |||
| 3 | 1938 | 1939 | |||
| 4 | 1939 | 1950 | |||
| (2) | 1950 | 1952 | Demokrat Parti | ||
| 5 | 1952 | 1953 | |||
| 6 | 1953 | 1953 | |||
| 7 | Ethem Şevki Kepenek | 1953 | 1954 | ||
| 8 | 1954 | 1955 | |||
| 9 | 1955 | 1956 | |||
| 10 | Ali Karagöz | 1956 | 1957 | ||
| 11 | 1957 | 1959 | |||
| 12 | Ertuğrul Ünlüer | 1959 | 1960 | ||
| 13 | Adil Aktan | 1960 | 1963 | Askerî | |
| 14 | Ekrem Orhon | 1963 | 1968 | Cumhuriyet Halk Partisi | |
| 1968 | 1972 | Adalet Partisi | |||
| 15 | 1972 | 1973 | |||
| 16 | 1973 | 1977 | Cumhuriyet Halk Partisi | ||
| 17 | 1977 | 1980 | |||
| (14) | Ekrem Orhon | 1980 | 1983 | Askerî | |
| 18 | 1983 | 1984 | |||
| 19 | 1984 | 1989 | Anavatan Partisi | ||
| 20 | 1989 | 1994 | Doğru Yol Partisi | ||
| 21 | Şevki Yılmaz | 1994 | 1995 | Refah Partisi | |
| 22 | 1995 | 1996 | |||
| 23 | 1996 | 2004 | Anavatan Partisi | ||
| 24 | 28 Mart 2004 | 1 Nisan 2014 | Adalet ve Kalkınma Partisi | ||
| 15 | Prof. Dr. | 1 Nisan 2014 | 3 Nisan 2019 | ||
| 26 | Rahmi Metin | 3 Nisan 2019 | Görevde | ||
Kaynak:
Rize ilinin merkezine bağlı belde ve belediyeler
Kendirli Beldesi
Karadeniz'in doğusunda Rize ilinin merkezine 27 km uzaklığında ve sahilden Trabzon-Rize il sınırlarında bulunan İyidere Deresi'nin denize döküldüğü yerden 9 km içeride yer alan Kendirli Beldesi, 1967 yılına kadar Kalkandere ilçesine bağlı idi ve 1967 yılında Refah Partisinden Ali Serdar belediye başkanlığıyla belde olmuş Rize Merkez ile bağlı kalmıştır. Ali Serdar 1967-1977 yılları arasında başkanlık yaptı.
Ardından başkanlığı yine Refah Partisi'nden Mehmet Fazlıoğlu 1977-1984 yılları arasında devam ettirdi. Belde, ilk olarak adını 1982 Anayasasına toplu şekilde “ret” oyu vermesiyle duyurmuştur. Daha sonrasında ise Refah, Fazilet ve Saadet Partisine verdiği destekle gündeme gelen Kendirli, 2009 yılında ilk kez bir başbakan tarafından ziyaret edildi.
halkının geçimi tamamen çaya bağlıdır. Belde insanı çay keserek ve sezon olarak çay fabrikalarına çalışarak geçimlerini sağlamaktadırlar.
Kendirli Beldesi'nin tarihi
Kendirli Beldesi'nin fazla tarihi kaynağı bulunmamaktadır. Osmanlı Türkçesi eserlerin kaybolması, Rusların işgali, tekke ve zaviyelerin kapatılmasından sonra zamanla Kendirli Beldesi tarihini de kaybetmiştir. Buna öncülük yapan insanlarında beldedeki en yaşlılarından öğrenebildikleri en fazla üç kuşak öteye kadar olmuştur. Buna istinaden beldenin eski tarihinde medreseler beldesi olarak bilindiği rivayetler arasında. Beldedeki en eski tarihî eser Kendirli Merkez Camii minaresidir.
Rize ilinin Gözde beldesi Kendirli, cumhuriyetin ilanından önce Rumca adını taşıyan beldenin ismi civardaki dağlık ve engebeli arazi yapısına göre bulunduğu alanın düz bir yapıya sahip olması sebebiyle "Ğoloz" adını almıştır. Rumca düzlük anlamına gelmekte ve hâlen halk arasında ğoloz olarak da telaffuz edilmektedir. Cumhuriyetin ilanından sonra resmî olarak Ğoloz isminin değiştirilerek Kendirli isminin verilmesiyle o dönemlerde belde ve civarında kendir yetişimi yoğun olduğu sanılıyor. Kendirli ismini de yetiştiriciliği olan kendir den almış olabilirliği rivayetler arasındadır.
Kendirli Beldesi'nin coğrafi yapısı
Karadeniz'in doğusunda Rize ilinin merkezine 27 km uzaklığında ve sahilden Trabzon-Rize il sınırlarında bulunan İyidere Deresi'nin denize döküldüğü yerden 9 km içeride yer alan Kendirli Beldesi çok şirin bir yerleşim yeridir, Beldenin çevresindeki köylerde sırayla doğusunda Beştepe Köyü, kuzey de Esentepe Köyü, Kuzey batısında Maltepe Köyü, Batıda Kalecik Köyü, Güneyinde Dilsiz Dağı, Güney Batısında ise Geçitli Köyü bulunuyor. Bu köylere olan ulaşım çok kolaylıkla yapılmaktadır.
Toprağında fosfor, granit ile ve antrasit kayaların karışımıyla meydana gelmiştir. Beldenin bölgesinde tüm mevsimlerde yağış görülmektedir, iklimi (subtropikal) yağışlı iklimdir. Yazın en sıcaklığında bile kuraklık yaşanmamaktadır ve kışında don yaşanmamaktadır. yıllık ortalama ısı derecesi +15 °C aralarındadır.
Kendirli Beldesi'nin etrafı dağlarla çevrili ortada düz bir alandadır ve her yönünden dağlardan gelen dere ve çaylar geçmektedir. Batısından Elma Deresi, doğusundaki dağlar arasından ise Çiyalar Deresi akmaktadır. Dağlarla çevrili bir alana sahip olduğundan diğer bölgelere göre mevsimleri ılıman geçmektedir.
Beldenin yerleşiminde dağınıklık yok toplu bir yerleşime sahiptir. Ağaç türleri ise Kızılağaç, orman gülü, kayın, yabani karayemiş, ceviz, meşe ve ladin. Beldenin genel olarak çay bahçelerine sahiptir. Beldenin ulaşım problemi yoktur. Elektrik Tellerinin bile 1980'li yıllarında toprak altından verilip çevre görüntü kirliliğine çözüm olmuştur.
Beldenin girişinden uzanan İspandam asmalık mahallesi ve halaslar mahallesi arasında köyün içindeki en yüksek yerdir ve buradan beldenin her yeri kuş bakışı görünmekte ve manzarası eşsiz bir güzelliktedir.
Muradiye Beldesi
Çaykent Beldesi
Coğrafya
Bitki örtüsü
Ormanlar alçak kesimlerde kızılağaç, gürgen, kestane, ıhlamur, kayın, meşe gibi yayvan yapraklı ağaçlar ve yerli halkın komar adını verdiği oluşmaktadır. Daha yüksek kesimler ise, ladin ve köknar gibi iğne yapraklı ağaçlarla kaplıdır.
İklim
Kıyı kesiminde ılık ve çok yağışlı bir iklim hüküm sürmektedir. Rize ili, Türkiye'nin en çok yağış alan bölgesidir. Bu durum Rize'de sel baskını ve heyelanların görülme sıklığını da arttırmaktadır. Kış aylarında iç kesimlerde karasal iklim hüküm sürer.
Ekonomi
Rize ekonomisi çay sektörüne dayalıdır. 48 yaş çay işleme ve çay paketleme fabrikası ve 17.000 çalışanı ile sektöre yön veren kuruluş geçmişte olduğu gibi günümüzde de Çaykur'dur. Paketlenmiş çayda Çaykur'un pazar payı %65 özel sektörün payı %35'tir. Rize'de kivi üretimine de son yıllarda önem verilmeye başlanmıştır. Balıkçılığın payı ise günden güne azalmaktadır.
Folklor
Rize folkloru, yörede atma veya kesme türkü olarak adlandırılan maniler, atasözleri, deyimler ve bilmeceler bakımından çok zengindir. açısından horon ve karşılama yöre olan Rize'de sahil kesiminde kemençe iç kesimlerde ise tulum oyunlara eşlik çalgısı olarak kullanılmaktadır. Güneysu yöresinde ve bazı Laz ve Hemşinli köylerinde seyrek de olsa aynı amaçla kullanılmaktadır.
Giyim/Kuşam
Kadın
Sahil
Hemşinliler ve Lazlar tarafından "" olarak adlandırılan sahil halkının diğer kültürel özellikleri Trabzon ile küçük ayrıntılar dışında ortaktır. Belde peştamal (çoğunlukla kavuniçi,- siyah çizgili), üstte adı verilen yelek, kamis adı verilen keten içlik giyilip başta çeşan örtülmektedir.
Hemşin
Peştamal özellikle yaşlı kadınlar tarafından tercih edilmektedir. adı verilen önlük ve başa bağlanan şar- puşi ikilisi Hemşinli kadının sembolüdür.
Yöre kadınları içte "foga" denen elbise veya etek-bluz giyer. Altta uzun çorap ve lastik ayakkabı, üstte ise, bele peştamal dolanır, başa "çeşan" örtülür.
Erkek
Ceket veya zıpka denilen üstü bol, dizden aşağı dar pantolon giyilir. Gömlek üzerine yelek de giyilebilir. Ayağa ise "çapula" giyilir. "Kukula" denilen başlıkları vardır. Kemerde süslü fişeklik, barut kabı, tütün ve para kesesi ile silahlığında karakulak bıçağı (yatağan) bulunur.
Spor
Türkiye Liglerindeki Kulüpleri:
Merkez ilçe takımlarından en önemli başarıyı, hentbol erkekler 2. ligini üçüncülükle tamamlayan Rize Gençlik Spor Kulübü elde etmiştir.
| RİZE Merkez ilçenin liglerindeki (Takım Sporları) Kulüpleri (2018-2019) | ||||
| İlçe | Kulübün Adı | Branş | Ligi | Sezon Sonu |
| Merkez | Çaykur Rizespor A.Ş. | Futbol | Süper Lig | Lig ../18- Kupa 5.tur |
| Pazar | Pazarspor | Futbol | TFF 2.LİG | |
| Merkez | Rize Yeşilçay Spor | Futbol | Kadınlar 3. Lig | Grup 5/5 |
| Merkez | Çaykur Rizespor | Voleybol | Kadınlar 2. Lig | Grup 7/9 |
| Merkez | Voleybol Severler | Voleybol | Erkekler Bölgesel Lig | Eleme Grubu 2/4 |
| Merkez | Rize Gençlik Spor K. | Hentbol | Erkekler 2. Lig | Lig 3/22 |
| Merkez | Çaykur Rizespor | Hentbol | Erkekler Bölgesel Lig | Grup 3/5 |
Rize'de yerel medya
Yerel TV kanalları
- Gelişim TV (Sadece yayın yapmaktadır.)
- Çay TV
Yerel radyo kanalları
Yayın olmayan kanalları
Yerel Gazeteler
Yerel Haber Siteleri
- http://www.guncel53.com
- www.2mart.com.tr
- www.53habergazetesi.com
- www.analiz53.com
- www.cayhaber.net
- www.olay53.com
- www.rizedeyiz.com
- www.rizetakip.com
Kardeş şehirler
Notlar
Kaynakça
- ^ Özhan Öztürk, Pontus: Antiçağ’dan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi 3 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Genesis Yayınları. Ankara, 2005. s. 739-740
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Merkez Nüfusu - Rize". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Rize Merkez Nüfusu". nufusune.com.
- ^ Bosworth, Van Donzel, Heinrichs, Lecomt, C.E., E., W.P., G. (1995). The Encyclopaedia Of Islam. Leiden: EJ. BRİLL. Erişim tarihi: 3 Eylül 2020.
- ^ "Eski Başkanlar". 17 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2024.
- ^ "milliyet.com.tr - Rize'den Sel ve Heyelan Görüntüleri". 2 Haziran 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Temmuz 2012.
- ^ TFF, TBF, TVF, THF
- ^ "Radyo ve Televizyon Üst Kurulu - Karasal Yayın Frekans / Kanal Sorgulama". www.turkiye.gov.tr. 3 Mart 2024. 2 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mart 2024.
- ^ a b "Güncel53 / Rize Haberleri / Rize Haber / Rizespor Haberleri / Rize'den Son Dakika Haberler". Güncel53 / Rize Haberleri / Rize Haber / Rizespor Haberleri / Rize’den Son Dakika Haberler. 19 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Kasım 2023.
- ^ "Rize'ye Japonya'dan kardeş şehir". Milliyet. 22 Mayıs 2015. 1 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2023.
- ^ "İki Cumhurbaşkanının Memleketi Kardeş Şehir Oldu". . 20 Haziran 2023. 1 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Haziran 2023.
| Wikimedia Commons'ta Rize ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Rize Antik Yunanca Rizaion Rizeon Romeika Rizoynta Rizunda Lazca რიზინი Rizini Karadeniz Bolgesi nin Dogu Karadeniz bolumunde yer alan Rize ilinin merkezidir Tarihi Pontus bolgesinin dogusunda kalan Rize Osmanli doneminde Lazistan Sancagi nda yer almistir Gunumuzde Turkiye ye baglidir RizeSehirRize manzarasiFirtina DeresiSeyh CamiiCat CamlihemsinRize nin Turkiye deki konumuRizeTurkiye haritasinda gosterRizeRize Avrupa Avrupa haritasinda gosterRizeRize Asya Asya haritasinda gosterRizeRize Dunya Dunya haritasinda gosterUlkeTurkiyeBolgeKaradeniz BolgesiIlRizeIdare Belediye baskaniRahmi Metin AK Parti Yuzolcumu Toplam3920 km Rakim6 mZaman dilimiUTC 03 00 TSI Posta kodu53100Alan kodu0464Plaka kodu53Resmi site Rize Belediyesi Doguda Cayeli ve Guneysu ile guneyde Ikizdere batida Derepazari ve Kalkandere kuzeyde Karadeniz ile cevrilidir Sehrin nufusu 2009 yilina gore 96 503 tir 1927 de 14 000 olan nufusu 1990 da 52 743 e 2000 de 78 144 e 2007 de 94 800 e cikmistir 1900 lu yillarda Rize Osman Nuri Eyuboglu nun hazirladigi kartpostalEtimolojiAntik Cag yazili kaynaklarinda Rhizus Rizoῦs olarak anilan Rize adinin Yunanca riza riza isminden geldigi sanilmakta olup anlami Dag Etegi dir Bazi yazarlar kent adini yine Yunanca pirinc anlamina gelen rizi ryzi ile kok temel esas anlamina gelen Riza ῥiza kelimesiyle iliskilendirmis hatta Lazca Irizeni Duzlukler kelimesi de onerilmistir Sehrin Gurcuce adi რიზე Lazca adi ise Rizini dir NufusYil Toplam Sehir Kir1927 99 028 13 881 85 1471935 111 084 14 717 96 3671940 120 411 15 036 105 3751945 68 125 14 186 53 9391950 71 830 15 067 56 7631955 92 207 17 871 74 3361960 96 762 22 181 74 5811965 113 576 26 989 86 5871970 129 087 30 532 98 5551975 140 300 36 044 104 2561980 154 459 43 407 111 0521985 163 102 50 221 112 8811990 109 569 52 031 57 5382000 127 320 78 144 49 1762007 133 258 94 800 38 4582008 132 123 91 904 40 2192009 135 148 96 503 38 6452010 137 143 99 380 37 7632011 139 416 102 145 37 2712012 141 524 104 508 37 0162013 139 150 104 991 34 1592014 141 250 107 405 33 8452015 143 461 111 212 32 2492016 145 739 114 838 30 9012017 147 317 117 664 29 6532018 141 143 103 145 37 9982019 147 411 114 576 32 8352020 148 735 117 321 31 414Tarih1930 larda Rize de din adamlarinin katilimiyla gerceklesmis bir etkinlik Memleketin efendisi koyluler sloganini tasiyan bir pankart goruluyor Eski donemlerde burada Kolhisliler yasamaktaydi Rize 1204 te Trabzon Imparatorlugu na baglanmistir 1470 te Fatih Sultan Mehmet tarafindan fethedilmistir Spesifik olarak Rize den bahseden kaynaklara 19 yuzyilda rastlanmaktadir 18 ve daha sonraki yuzyillarda yazilmis kaynaklarda Rize de derebeylik yapmis Tuzcuogullari ailesinden bahsetmektedir II Mahmud a birkac kez isyan eden bu aile 1832 de Tuzcuoglu Isyani ni baslatmistir Tuzcuogullari na vergi veremeyen koyluler topraklarini Tuzcuogullari na devretmek ve onlar icin calismak zorundaydi Rize deki bir saray bu aileye aftedilmektedir Tuzcuogullari ile rekabet halinde olan Trabzonlu Memisogullari Memisoglu ayaklanmasini baslatmistir Iki aile arasindaki kan davasinda bircok uye oldukten sonra Tuzcuogullari nin baslica aile uyeleri teslim olmus ve Ruscuk Varna gibi sehirlere surulmustur Gezgin P Minas Bijiskyan bolgede portakal ve limon yetistirildigini yazmistir Rize 19 yuzyilin ikinci yarisinda Batum un Ruslara birakilmasinin ardindan Trabzon Vilayetine bagli Lazistan Sancaginin merkezi olmus Cumhuriyet doneminde il merkezi olmustur I Dunya Savasi nda yaklasik iki yil suren Rus isgalinin ardindan ozellikle cay ekiminin yayginlasmasi ile onemli bir gelisme gostermistir Belediye baskanlari Belediye Baskani Gorev Baslangici Gorev Bitisi Parti1 1923 1934 Cumhuriyet Halk Partisi2 1934 19383 1938 19394 1939 1950 2 1950 1952 Demokrat Parti5 1952 19536 1953 19537 Ethem Sevki Kepenek 1953 19548 1954 19559 1955 195610 Ali Karagoz 1956 195711 1957 195912 Ertugrul Unluer 1959 196013 Adil Aktan 1960 1963 Askeri14 Ekrem Orhon 1963 1968 Cumhuriyet Halk Partisi1968 1972 Adalet Partisi15 1972 197316 1973 1977 Cumhuriyet Halk Partisi17 1977 1980 14 Ekrem Orhon 1980 1983 Askeri18 1983 198419 1984 1989 Anavatan Partisi20 1989 1994 Dogru Yol Partisi21 Sevki Yilmaz 1994 1995 Refah Partisi22 1995 199623 1996 2004 Anavatan Partisi24 28 Mart 2004 1 Nisan 2014 Adalet ve Kalkinma Partisi15 Prof Dr 1 Nisan 2014 3 Nisan 201926 Rahmi Metin 3 Nisan 2019 Gorevde Kaynak Rize ilinin merkezine bagli belde ve belediyelerKendirli Beldesi Rize Kendirli Beldesi Panoramik Goruntusu Karadeniz in dogusunda Rize ilinin merkezine 27 km uzakliginda ve sahilden Trabzon Rize il sinirlarinda bulunan Iyidere Deresi nin denize dokuldugu yerden 9 km iceride yer alan Kendirli Beldesi 1967 yilina kadar Kalkandere ilcesine bagli idi ve 1967 yilinda Refah Partisinden Ali Serdar belediye baskanligiyla belde olmus Rize Merkez ile bagli kalmistir Ali Serdar 1967 1977 yillari arasinda baskanlik yapti Ardindan baskanligi yine Refah Partisi nden Mehmet Fazlioglu 1977 1984 yillari arasinda devam ettirdi Belde ilk olarak adini 1982 Anayasasina toplu sekilde ret oyu vermesiyle duyurmustur Daha sonrasinda ise Refah Fazilet ve Saadet Partisine verdigi destekle gundeme gelen Kendirli 2009 yilinda ilk kez bir basbakan tarafindan ziyaret edildi halkinin gecimi tamamen caya baglidir Belde insani cay keserek ve sezon olarak cay fabrikalarina calisarak gecimlerini saglamaktadirlar Kendirli Beldesi nin tarihi Kendirli Merkez Camii ve Rumlardan kalma Tarihi 98 Yillik minaresi Kendirli Beldesi nin fazla tarihi kaynagi bulunmamaktadir Osmanli Turkcesi eserlerin kaybolmasi Ruslarin isgali tekke ve zaviyelerin kapatilmasindan sonra zamanla Kendirli Beldesi tarihini de kaybetmistir Buna onculuk yapan insanlarinda beldedeki en yaslilarindan ogrenebildikleri en fazla uc kusak oteye kadar olmustur Buna istinaden beldenin eski tarihinde medreseler beldesi olarak bilindigi rivayetler arasinda Beldedeki en eski tarihi eser Kendirli Merkez Camii minaresidir Rize ilinin Gozde beldesi Kendirli cumhuriyetin ilanindan once Rumca adini tasiyan beldenin ismi civardaki daglik ve engebeli arazi yapisina gore bulundugu alanin duz bir yapiya sahip olmasi sebebiyle Goloz adini almistir Rumca duzluk anlamina gelmekte ve halen halk arasinda goloz olarak da telaffuz edilmektedir Cumhuriyetin ilanindan sonra resmi olarak Goloz isminin degistirilerek Kendirli isminin verilmesiyle o donemlerde belde ve civarinda kendir yetisimi yogun oldugu saniliyor Kendirli ismini de yetistiriciligi olan kendir den almis olabilirligi rivayetler arasindadir Kendirli Beldesi nin cografi yapisi Karadeniz in dogusunda Rize ilinin merkezine 27 km uzakliginda ve sahilden Trabzon Rize il sinirlarinda bulunan Iyidere Deresi nin denize dokuldugu yerden 9 km iceride yer alan Kendirli Beldesi cok sirin bir yerlesim yeridir Beldenin cevresindeki koylerde sirayla dogusunda Bestepe Koyu kuzey de Esentepe Koyu Kuzey batisinda Maltepe Koyu Batida Kalecik Koyu Guneyinde Dilsiz Dagi Guney Batisinda ise Gecitli Koyu bulunuyor Bu koylere olan ulasim cok kolaylikla yapilmaktadir Topraginda fosfor granit ile ve antrasit kayalarin karisimiyla meydana gelmistir Beldenin bolgesinde tum mevsimlerde yagis gorulmektedir iklimi subtropikal yagisli iklimdir Yazin en sicakliginda bile kuraklik yasanmamaktadir ve kisinda don yasanmamaktadir yillik ortalama isi derecesi 15 C aralarindadir Kendirli Beldesi nin etrafi daglarla cevrili ortada duz bir alandadir ve her yonunden daglardan gelen dere ve caylar gecmektedir Batisindan Elma Deresi dogusundaki daglar arasindan ise Ciyalar Deresi akmaktadir Daglarla cevrili bir alana sahip oldugundan diger bolgelere gore mevsimleri iliman gecmektedir Beldenin yerlesiminde daginiklik yok toplu bir yerlesime sahiptir Agac turleri ise Kizilagac orman gulu kayin yabani karayemis ceviz mese ve ladin Beldenin genel olarak cay bahcelerine sahiptir Beldenin ulasim problemi yoktur Elektrik Tellerinin bile 1980 li yillarinda toprak altindan verilip cevre goruntu kirliligine cozum olmustur Kendirli ye Ispandam dan kus bakisi Beldenin girisinden uzanan Ispandam asmalik mahallesi ve halaslar mahallesi arasinda koyun icindeki en yuksek yerdir ve buradan beldenin her yeri kus bakisi gorunmekte ve manzarasi essiz bir guzelliktedir Muradiye Beldesi Caykent BeldesiCografyaBitki ortusu Ormanlar alcak kesimlerde kizilagac gurgen kestane ihlamur kayin mese gibi yayvan yaprakli agaclar ve yerli halkin komar adini verdigi olusmaktadir Daha yuksek kesimler ise ladin ve koknar gibi igne yaprakli agaclarla kaplidir IklimKiyi kesiminde ilik ve cok yagisli bir iklim hukum surmektedir Rize ili Turkiye nin en cok yagis alan bolgesidir Bu durum Rize de sel baskini ve heyelanlarin gorulme sikligini da arttirmaktadir Kis aylarinda ic kesimlerde karasal iklim hukum surer EkonomiRize ekonomisi cay sektorune dayalidir 48 yas cay isleme ve cay paketleme fabrikasi ve 17 000 calisani ile sektore yon veren kurulus gecmiste oldugu gibi gunumuzde de Caykur dur Paketlenmis cayda Caykur un pazar payi 65 ozel sektorun payi 35 tir Rize de kivi uretimine de son yillarda onem verilmeye baslanmistir Balikciligin payi ise gunden gune azalmaktadir Folklor Rize folkloru yorede atma veya kesme turku olarak adlandirilan maniler atasozleri deyimler ve bilmeceler bakimindan cok zengindir acisindan horon ve karsilama yore olan Rize de sahil kesiminde kemence ic kesimlerde ise tulum oyunlara eslik calgisi olarak kullanilmaktadir Guneysu yoresinde ve bazi Laz ve Hemsinli koylerinde seyrek de olsa ayni amacla kullanilmaktadir Giyim Kusam Kadin Sahil Hemsinliler ve Lazlar tarafindan olarak adlandirilan sahil halkinin diger kulturel ozellikleri Trabzon ile kucuk ayrintilar disinda ortaktir Belde pestamal cogunlukla kavunici siyah cizgili ustte adi verilen yelek kamis adi verilen keten iclik giyilip basta cesan ortulmektedir Hemsin Pestamal ozellikle yasli kadinlar tarafindan tercih edilmektedir adi verilen onluk ve basa baglanan sar pusi ikilisi Hemsinli kadinin semboludur Yore kadinlari icte foga denen elbise veya etek bluz giyer Altta uzun corap ve lastik ayakkabi ustte ise bele pestamal dolanir basa cesan ortulur Erkek Ceket veya zipka denilen ustu bol dizden asagi dar pantolon giyilir Gomlek uzerine yelek de giyilebilir Ayaga ise capula giyilir Kukula denilen basliklari vardir Kemerde suslu fiseklik barut kabi tutun ve para kesesi ile silahliginda karakulak bicagi yatagan bulunur SporTurkiye Liglerindeki Kulupleri Merkez ilce takimlarindan en onemli basariyi hentbol erkekler 2 ligini ucunculukle tamamlayan Rize Genclik Spor Kulubu elde etmistir RIZE Merkez ilcenin liglerindeki Takim Sporlari Kulupleri 2018 2019 Ilce Kulubun Adi Brans Ligi Sezon SonuMerkez Caykur Rizespor A S Futbol Super Lig Lig 18 Kupa 5 turPazar Pazarspor Futbol TFF 2 LIGMerkez Rize Yesilcay Spor Futbol Kadinlar 3 Lig Grup 5 5Merkez Caykur Rizespor Voleybol Kadinlar 2 Lig Grup 7 9Merkez Voleybol Severler Voleybol Erkekler Bolgesel Lig Eleme Grubu 2 4Merkez Rize Genclik Spor K Hentbol Erkekler 2 Lig Lig 3 22Merkez Caykur Rizespor Hentbol Erkekler Bolgesel Lig Grup 3 5Rize de yerel medyaYerel TV kanallari Gelisim TV Sadece yayin yapmaktadir Cay TVYerel radyo kanallari Yayin olmayan kanallari Yerel Gazeteler Yerel Haber Siteleri http www guncel53 com www 2mart com tr www 53habergazetesi com www analiz53 com www cayhaber net www olay53 com www rizedeyiz com www rizetakip comKardes sehirlerKakegawa Japonya Tup KirgizistanNotlar Cayeli ve Ikizdere ilcelerinin kurulmasi ile nufus azalmistir Derepazari Guneysu ve Iyidere ilcelerinin kurulmasi ile nufus azalmistir Kaynakca Ozhan Ozturk Pontus Anticag dan Gunumuze Karadeniz in Etnik ve Siyasi Tarihi 3 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Genesis Yayinlari Ankara 2005 s 739 740 Fasikul I Mufassal Neticeler Icmal Tablolari PDF 28 Tesrinevvel 1927 Umumi Nufus Tahriri DIE Erisim tarihi 28 Mayis 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link PDF 20 Ilktesrin 1935 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 20 Ilktesrin 1940 Genel Nufus Sayimi DIE 20 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ekim 2016 PDF 21 Ekim 1945 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 22 Ekim 1950 Umumi Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1955 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1960 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2021 1965 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1970 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1975 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1980 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1985 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1990 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2000 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2007 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2008 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2009 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2010 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2011 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2012 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 20 Subat 2013 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2013 2013 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 15 Subat 2014 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2014 2014 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 10 Subat 2015 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2015 a b c d e f Merkezi Dagitim Sistemi html Dogrudan bir kaynak olmayip ilgili veriye ulasmak icin sorgulama yapilmalidir Turkiye Istatistik Kurumu Erisim tarihi 13 Nisan 2016 Merkez Nufusu Rize nufusu com Erisim tarihi 5 Subat 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Rize Merkez Nufusu nufusune com Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Bosworth Van Donzel Heinrichs Lecomt C E E W P G 1995 The Encyclopaedia Of Islam Leiden EJ BRILL Erisim tarihi 3 Eylul 2020 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Eski Baskanlar 17 Nisan 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2024 milliyet com tr Rize den Sel ve Heyelan Goruntuleri 2 Haziran 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Temmuz 2012 TFF TBF TVF THF Radyo ve Televizyon Ust Kurulu Karasal Yayin Frekans Kanal Sorgulama www turkiye gov tr 3 Mart 2024 2 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mart 2024 a b Guncel53 Rize Haberleri Rize Haber Rizespor Haberleri Rize den Son Dakika Haberler Guncel53 Rize Haberleri Rize Haber Rizespor Haberleri Rize den Son Dakika Haberler 19 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Kasim 2023 Rize ye Japonya dan kardes sehir Milliyet 22 Mayis 2015 1 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2023 Iki Cumhurbaskaninin Memleketi Kardes Sehir Oldu 20 Haziran 2023 1 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Haziran 2023 Wikimedia Commons ta Rize ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir