Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karboğazı Baskını (Karboğazı Savaşı, Gülek Boğazı Savaşı), 27-28 Mayıs 1920 tarihlerinde, Türk Kurtuluş Savaşı esnasında Kuvâ-yi Milliye ile Fransızlar arasında Toros Dağları'nın eteğinde çıkan çatışma.
| Karboğazı Baskını | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Türk Kurtuluş Savaşı Güney Cephesi | |||||||||
 Karboğazı Baskını | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Fransa | |||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
 Kemal Bey Hasan Bey | Binbaşı Mesnil (esir) Georges Journois | ||||||||
| Çatışan birlikler | |||||||||
| 43 Kuvâ-yi Milliye gönüllüsü | 700-1000 Fransız askeri | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Yok | 150 ölü 500 esir 1000 farklı silah 2 top 8 makineli tüfek 90 katır | ||||||||
| Bu muharebe sonucu Çukurova Bölgesi Batı Kesimi Komutanı Yüzbaşı Sinan Tekelioğlu, TBMM'ye sunduğu raporda 1000 kadar Fransız askerinin muharebeye katıldığını ve 650 er, 23 subayın esir alındığını; iki top, 8 makineli tüfek, bin kadar silah, 13 kadana, 90 katır ele geçirdiğini belirtmiştir. | |||||||||
Çukurova’da Fransızların askeri direncinin kırılmasında ve Fransa'nın Türkiye Büyük Millet Meclisi ile anlaşma koşulları arayışına girmesinde etkenlerden biri olmuştur.
Arka plan
Osmanlı İmparatorluğu, I. Dünya Savaşı'nı kaybetmiş, ordusu Mondros Ateşkes Antlaşması'yla silahsız bırakılmıştı. Osmanlı askerleri terhis edildi fakat Anadolu'da işgale karşı direnmek için Kuvâ-yi Milliye birlikleri oluştu. Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan 47 gün sonra Fransızlar antlaşmayı ihlal ederek 17 Aralık 1918 tarihinde Mersin'i işgal etti. Güneybatı tarafını ise İtalyanlar işgal etti. Osmanlı İmparatorluğu'nun Akdeniz ile bağlantıları kesildi.
Dağ kontrolü için Fransız planları
Fransız kuvvetleri işgali hızlandırmak ve Kuvâ-yi Milliye kuvvetlerinin denizden gelecek yardım yollarını kesmek amacı ile Çukurova gibi alüvyal ovaları ve Akdeniz kıyılarını kontrol etmeyi istedi fakat Toros Dağları'nın dik yamaçları ve geçiş yollarının çoğuna Kuvâ-yi Milliye kuvvetlerinin hakim olması nedeniyle bölgeye hakimiyet kurması zorlaştı. Fransızlar bunun üzerine Türk kuvvetlerinin yardım yolu olan Gülek Boğazı'nı ilhak etmeye başladı. Gülek Boğazı'nın kontrol edilmeye çalışıldığını gören Kuvâ-yi Milliye kuvvetleri ve Fransızlar arasında çatışma başladı.
Pozantı kuşatması
Fransızlar Toros dağlarından geçen demiryolunu denetlemek için Pozantı'da bir birlik konuşlandırmışlardı. Pozantı'da konuşlanana 412 no'lu taburun komutanı Binbaşı Mesnil, yardımcısı Georges Journois'di (Journois daha sonra generalliğe kadar yükselmiş ve II. Dünya Savaşı'nda çarpışmıştır.) Komutan Mesnil'in eşi ise Pozantı güneyindeki Belemedik köyünde kurulmuş olan küçük hastaneyi yönetiyordu. Millî Kuvvetler 10 Nisan 1920'de Belemedik'i ele geçirdi.
Binbaşı Mesnil’e, 10 Nisan 1920'de teslim olmasını bildiren bir mektup gönderildi. Teklif reddedilince Pozantı, komutanlığında kuşatıldı, Safvet Bey ağır yaralandı. 14 Nisan'da Tekelioğlu Sinan Bey, Fransız kuvvetlerine teslim olmaları teklifini yineledi; red cevabı üzerine 18 Nisan 1920 günü Tekelioğlu Sinan Bey komutasında Pozantı’ya keşif amacıyla bir saldırı yapıı ve batısındaki Fransız siperleri ele geçirildi. Birkaç teslim uyarısından sonra 27 Nisan'da Pozantı’daki Fransız kuvvetlerine hücum edilip bir miktar silah ele geçirildi. Nihayet 5 Mayıs günü 11. Tümen Komutanı Yarbay Arif'in 400 kişilik piyade birliği ile gelmesi üzerine 6 Mayıs 1920 sabahı bütün cephede taarruz başladı.
Kuşatılan Fransız taburuna yardım için gelen Fransız birlikleri 17 Mayıs 1920'de Tarsus-Pozantı yolunda saldırıya geçti, başarıya ulaşamayarak 22 Mayıs'ta Adana'ya döndüler. Binbaşı Mesnil'e Pozantı’dan bir huruç (yarma) hareketi yaparak dağ yollarından Mersin’e çekilmesini bildiren bir emir ve kroki gönderdiler.
Kuşatmadan kaçış ve çarpışma
Binbaşı Mesnil, kaçış için 25 Mayıs 1920'yi 26 Mayıs 1920'ye bağlayan geceyi seçti. Güneyde Çuğbeli bölgesinden geçerek çemberden çıkmayı başardı; yanına yolları bilen kılavuzlar alarak ilerledi. Karboğazı’nda dere içinden çok sarp patikayı takip ederek ileriledi.
Gülek illçesinin Panzınçukur (Yaylaçukuru) köyünden Hatice Hatun ile Kumcu Veli, Fransız birliğine kılavuzluk ederek Pozantı- Gülek yolunu izleyerek Tekir Yaylası'ndaki Tekir mevkiine geldiklerinde onları Türklerin ateş hattına soktu ve birliğin bölgeye yaklaştığını Yaylaçukuru köylülerine bildirdi. Köy meydanında Hamit Hoca, Gülekli Piyade Ali, Tırlık Molla Mehmet, Hacı Hüseyin Ağa, Dubaracı Mehmet, Ahmet Çavuş dahil, 23 kişi toplanıp Fransızların peşine düştü.
Kuvâ-yi Milliye komutanı Kemal Bey (Ekin) de haberdar edildi. Tekir'e gelen Yaylaçukuru köylülerine, Kemal Bey ile Aydınlı aşiretinden 12 kişinin de katılması ile Elmalı Boğazı'ndaki kuvvetlerin sayısı 44 kişi oldu.
Fransızların dağ yollarında ilerlediklerini Kumcu Veli'den ve Çamalan'da yakalanan bir Fransız askerinden öğrenen Çamalan Jandarma Komutanı Hafız Mehmet Tevfik, Fransızların rastladıkları kimseleri de yanlarına alıp Gözne bucağı üzerine gitmekte olduklarını; çevre köylerdeki halkın korkarak bucak merkezine gelmek için yola koyulduklarını Karaisalı Jandarma Karakol Komutanı Üsteğmen Hasan Bey'e (Akıncı) aktardı.
Cephe komutanı Sinan Bey, bu haberi kendisine ulaştıran Hasan Bey'e Fransız taburunu durdurma emrini verdi. Hasan Bey "Kara Bomba" adlı müfrezesinin harekât hazırlıklarını yaptı. Fransız taburunun 26 Mayıs gecesini geceyi Karboğazı’nda geçirmeye mecbur edildiği öğrenildi.
Fransız taburunun öncü birlikleri, 27 Mayıs sabahı erken saatlerinde yürüyüşe geçtiklerinde Yılan Ovası olarak adlandırılan bölgede yoğun ateş altında kalıp ağır kayıplar verdi. Daha fazla kayıp vermemek için 28 Mayıs 1920'de teslim bayrağı açan Binbaşı Mesnil ile Fransızca bilen Teğmen Besim Bey (Albayoğlu) görüştü 29 Mayıs 1920'de Fransızların teslim protokolü imzalandı.
Köylülerin Gerlez'de pilav ve ayranla ikram ettiği esirler, Ulukışla Kuvayı Milliye Müfreze Komutanı Şevki Bey'e (Alpagut) teslim edildi, trenlere bindirilerek Kayseri’deki cezaevine gönderildi.
Önemi ve sonuçları
Karboğazı Baskını, Çukurova’nın kurtuluşunda bir dönüm noktasıdır. Ankara Anlaşması'nın temelini oluşturması yönüyle çok önemlidir. Kesin Türk zaferiyle sonuçlanan çatışmada, 100 yaralı olmak üzere 650 er ve 1 binbaşı 23 subay esir alınmıştır. Bu önemli başarılarının ardından olayın kahramanları, Mustafa Kemal Atatürk tarafından gönderilen bir telgrafla şu sözlerle tebrik edilmiştir:
| “ | Devamlı başarılarınızı tebrik eder, size ve kahraman Kuvâ-yi Milliyemize selam ve teşekkür ederim. | ” |
Bölge halkı Karboğazı'nda olan çatışmaları ve olayları nesilden nesle aktarmış; olayın anısına bir anıt dikilmiştir.
Olayın temsilî bir resmi Anıtkabir Kuvayı Millîye Müzesi'nde sergilenmektedir.
412. Tabur’u esir alan 44 Kuvayı Milliyecinin öyküsü, 2019 yılında Uğur Becerikli'nin yazdığı "Karboğazı Zaferi – 44 Kahraman" adlı romanla kitaplaşmıştır.
Kaynakça
- ^ Türk-Fransız mücadelesi: Orta Toros geçitleri, 1915-1921 17 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Süleyman Hatipoğlu, s. 83
- ^ . 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2013.
- ^ a b "Turgut Özakman, Çılgın Türk, 673 Fransız'ı esir etti". 25 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Aralık 2015.
- ^ a b c Bozkurt, Birgül (15 Şubat 2021). "Karboğazı Baskını". Atatürk Ansiklopedisi. 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Kasım 2023.
- ^ Çelmeoğlu, Nurettin (24 Mayıs 2023). "Pozantı'nın Kurtuluşu". 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Kasım 2023.
- ^ Şavkili, Cengiz (27 Mart 2022). "Adana'nın Düşman İşgalinden Kurtuluşu ve Kurtuluş Bayramı Kutlamalarının Basına Yansımaları (1922-1938)". Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 24 (1): 350-364. doi:10.32709/akusosbil.915725. ISSN 1302-1265. 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Kasım 2023.
- ^ a b Emen, Seyhan Çağlar (25 Nisan 2022). "Karboğazı Savaşı ve Zaferi". Manisadagundem.com/. 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Kasım 2023.
- ^ a b Şavkili, Cengiz; Köseler, Oğuz (30 Nisan 2023). "Millî Mücadele'nin Çukurova Havalisinde Kadın ve Çocuklar". Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 20 (1): 258-276. doi:10.33437/ksusbd.1221086. ISSN 1304-8120. 21 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Kasım 2023.
- ^ Din Ahlak Portalı Karboğazı Baskını Tanımı 26 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .,
- ^ Gülek Belediyesi Karboğazı Savaşı Tanımı 14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .,
- ^ "Mersin Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Karboğazı Kuvâ-yi Milliye Anıtı". 25 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Aralık 2015.
- ^ . DadaKitap. 27 Aralık 2019. 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Karbogazi Baskini Karbogazi Savasi Gulek Bogazi Savasi 27 28 Mayis 1920 tarihlerinde Turk Kurtulus Savasi esnasinda Kuva yi Milliye ile Fransizlar arasinda Toros Daglari nin eteginde cikan catisma Karbogazi BaskiniTurk Kurtulus Savasi Guney CephesiKarbogazi BaskiniTarih27 28 Mayis 1920BolgeKarbogazi TarsusSebepFransizlarin Cukurova ve civarini kontrolune almak istemesiSonucKesin Turk zaferiTaraflarAnkara Hukumeti Kuva yi MilliyeFransaKomutanlar ve liderlerKemal Bey Hasan BeyBinbasi Mesnil esir Georges JournoisCatisan birlikler43 Kuva yi Milliye gonullusu700 1000 Fransiz askeriKayiplarYok150 olu 500 esir 1000 farkli silah 2 top 8 makineli tufek 90 katirBu muharebe sonucu Cukurova Bolgesi Bati Kesimi Komutani Yuzbasi Sinan Tekelioglu TBMM ye sundugu raporda 1000 kadar Fransiz askerinin muharebeye katildigini ve 650 er 23 subayin esir alindigini iki top 8 makineli tufek bin kadar silah 13 kadana 90 katir ele gecirdigini belirtmistir Cukurova da Fransizlarin askeri direncinin kirilmasinda ve Fransa nin Turkiye Buyuk Millet Meclisi ile anlasma kosullari arayisina girmesinde etkenlerden biri olmustur Arka planOsmanli Imparatorlugu I Dunya Savasi ni kaybetmis ordusu Mondros Ateskes Antlasmasi yla silahsiz birakilmisti Osmanli askerleri terhis edildi fakat Anadolu da isgale karsi direnmek icin Kuva yi Milliye birlikleri olustu Mondros Ateskes Antlasmasi ndan 47 gun sonra Fransizlar antlasmayi ihlal ederek 17 Aralik 1918 tarihinde Mersin i isgal etti Guneybati tarafini ise Italyanlar isgal etti Osmanli Imparatorlugu nun Akdeniz ile baglantilari kesildi Dag kontrolu icin Fransiz planlariFransiz kuvvetleri isgali hizlandirmak ve Kuva yi Milliye kuvvetlerinin denizden gelecek yardim yollarini kesmek amaci ile Cukurova gibi aluvyal ovalari ve Akdeniz kiyilarini kontrol etmeyi istedi fakat Toros Daglari nin dik yamaclari ve gecis yollarinin coguna Kuva yi Milliye kuvvetlerinin hakim olmasi nedeniyle bolgeye hakimiyet kurmasi zorlasti Fransizlar bunun uzerine Turk kuvvetlerinin yardim yolu olan Gulek Bogazi ni ilhak etmeye basladi Gulek Bogazi nin kontrol edilmeye calisildigini goren Kuva yi Milliye kuvvetleri ve Fransizlar arasinda catisma basladi Pozanti kusatmasiFransizlar Toros daglarindan gecen demiryolunu denetlemek icin Pozanti da bir birlik konuslandirmislardi Pozanti da konuslanana 412 no lu taburun komutani Binbasi Mesnil yardimcisi Georges Journois di Journois daha sonra generallige kadar yukselmis ve II Dunya Savasi nda carpismistir Komutan Mesnil in esi ise Pozanti guneyindeki Belemedik koyunde kurulmus olan kucuk hastaneyi yonetiyordu Milli Kuvvetler 10 Nisan 1920 de Belemedik i ele gecirdi Binbasi Mesnil e 10 Nisan 1920 de teslim olmasini bildiren bir mektup gonderildi Teklif reddedilince Pozanti komutanliginda kusatildi Safvet Bey agir yaralandi 14 Nisan da Tekelioglu Sinan Bey Fransiz kuvvetlerine teslim olmalari teklifini yineledi red cevabi uzerine 18 Nisan 1920 gunu Tekelioglu Sinan Bey komutasinda Pozanti ya kesif amaciyla bir saldiri yapii ve batisindaki Fransiz siperleri ele gecirildi Birkac teslim uyarisindan sonra 27 Nisan da Pozanti daki Fransiz kuvvetlerine hucum edilip bir miktar silah ele gecirildi Nihayet 5 Mayis gunu 11 Tumen Komutani Yarbay Arif in 400 kisilik piyade birligi ile gelmesi uzerine 6 Mayis 1920 sabahi butun cephede taarruz basladi Kusatilan Fransiz taburuna yardim icin gelen Fransiz birlikleri 17 Mayis 1920 de Tarsus Pozanti yolunda saldiriya gecti basariya ulasamayarak 22 Mayis ta Adana ya donduler Binbasi Mesnil e Pozanti dan bir huruc yarma hareketi yaparak dag yollarindan Mersin e cekilmesini bildiren bir emir ve kroki gonderdiler Kusatmadan kacis ve carpismaBinbasi Mesnil kacis icin 25 Mayis 1920 yi 26 Mayis 1920 ye baglayan geceyi secti Guneyde Cugbeli bolgesinden gecerek cemberden cikmayi basardi yanina yollari bilen kilavuzlar alarak ilerledi Karbogazi nda dere icinden cok sarp patikayi takip ederek ileriledi Gulek illcesinin Panzincukur Yaylacukuru koyunden Hatice Hatun ile Kumcu Veli Fransiz birligine kilavuzluk ederek Pozanti Gulek yolunu izleyerek Tekir Yaylasi ndaki Tekir mevkiine geldiklerinde onlari Turklerin ates hattina soktu ve birligin bolgeye yaklastigini Yaylacukuru koylulerine bildirdi Koy meydaninda Hamit Hoca Gulekli Piyade Ali Tirlik Molla Mehmet Haci Huseyin Aga Dubaraci Mehmet Ahmet Cavus dahil 23 kisi toplanip Fransizlarin pesine dustu Kuva yi Milliye komutani Kemal Bey Ekin de haberdar edildi Tekir e gelen Yaylacukuru koylulerine Kemal Bey ile Aydinli asiretinden 12 kisinin de katilmasi ile Elmali Bogazi ndaki kuvvetlerin sayisi 44 kisi oldu Fransizlarin dag yollarinda ilerlediklerini Kumcu Veli den ve Camalan da yakalanan bir Fransiz askerinden ogrenen Camalan Jandarma Komutani Hafiz Mehmet Tevfik Fransizlarin rastladiklari kimseleri de yanlarina alip Gozne bucagi uzerine gitmekte olduklarini cevre koylerdeki halkin korkarak bucak merkezine gelmek icin yola koyulduklarini Karaisali Jandarma Karakol Komutani Ustegmen Hasan Bey e Akinci aktardi Cephe komutani Sinan Bey bu haberi kendisine ulastiran Hasan Bey e Fransiz taburunu durdurma emrini verdi Hasan Bey Kara Bomba adli mufrezesinin harekat hazirliklarini yapti Fransiz taburunun 26 Mayis gecesini geceyi Karbogazi nda gecirmeye mecbur edildigi ogrenildi Fransiz taburunun oncu birlikleri 27 Mayis sabahi erken saatlerinde yuruyuse gectiklerinde Yilan Ovasi olarak adlandirilan bolgede yogun ates altinda kalip agir kayiplar verdi Daha fazla kayip vermemek icin 28 Mayis 1920 de teslim bayragi acan Binbasi Mesnil ile Fransizca bilen Tegmen Besim Bey Albayoglu gorustu 29 Mayis 1920 de Fransizlarin teslim protokolu imzalandi Koylulerin Gerlez de pilav ve ayranla ikram ettigi esirler Ulukisla Kuvayi Milliye Mufreze Komutani Sevki Bey e Alpagut teslim edildi trenlere bindirilerek Kayseri deki cezaevine gonderildi Pozanti da Fransiz siperi 1920 Karbogazi Baskini nda Esir Alinan Fransiz TaburuOnemi ve sonuclariKarbogazi Baskini Cukurova nin kurtulusunda bir donum noktasidir Ankara Anlasmasi nin temelini olusturmasi yonuyle cok onemlidir Kesin Turk zaferiyle sonuclanan catismada 100 yarali olmak uzere 650 er ve 1 binbasi 23 subay esir alinmistir Bu onemli basarilarinin ardindan olayin kahramanlari Mustafa Kemal Ataturk tarafindan gonderilen bir telgrafla su sozlerle tebrik edilmistir Devamli basarilarinizi tebrik eder size ve kahraman Kuva yi Milliyemize selam ve tesekkur ederim Bolge halki Karbogazi nda olan catismalari ve olaylari nesilden nesle aktarmis olayin anisina bir anit dikilmistir Olayin temsili bir resmi Anitkabir Kuvayi Milliye Muzesi nde sergilenmektedir 412 Tabur u esir alan 44 Kuvayi Milliyecinin oykusu 2019 yilinda Ugur Becerikli nin yazdigi Karbogazi Zaferi 44 Kahraman adli romanla kitaplasmistir Kaynakca Turk Fransiz mucadelesi Orta Toros gecitleri 1915 1921 17 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Suleyman Hatipoglu s 83 17 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Agustos 2013 a b Turgut Ozakman Cilgin Turk 673 Fransiz i esir etti 25 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Aralik 2015 a b c Bozkurt Birgul 15 Subat 2021 Karbogazi Baskini Ataturk Ansiklopedisi 18 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Kasim 2023 Celmeoglu Nurettin 24 Mayis 2023 Pozanti nin Kurtulusu 18 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Kasim 2023 Savkili Cengiz 27 Mart 2022 Adana nin Dusman Isgalinden Kurtulusu ve Kurtulus Bayrami Kutlamalarinin Basina Yansimalari 1922 1938 Afyon Kocatepe Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi 24 1 350 364 doi 10 32709 akusosbil 915725 ISSN 1302 1265 18 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Kasim 2023 a b Emen Seyhan Caglar 25 Nisan 2022 Karbogazi Savasi ve Zaferi Manisadagundem com 18 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Kasim 2023 a b Savkili Cengiz Koseler Oguz 30 Nisan 2023 Milli Mucadele nin Cukurova Havalisinde Kadin ve Cocuklar Kahramanmaras Sutcu Imam Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi 20 1 258 276 doi 10 33437 ksusbd 1221086 ISSN 1304 8120 21 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Kasim 2023 Din Ahlak Portali Karbogazi Baskini Tanimi 26 Aralik 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gulek Belediyesi Karbogazi Savasi Tanimi 14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mersin Kultur ve Turizm Mudurlugu Karbogazi Kuva yi Milliye Aniti 25 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Aralik 2015 DadaKitap 27 Aralik 2019 18 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Kasim 2023