Karl Bernhardoviç Radek (Rusça: Карл Бернга́рдович Ра́дек) (d. 31 Ekim 1885 – ö. 19 Mayıs 1939), Sovyet siyaset adamı ve gazetecidir. I. Dünya Savaşı öncesinde Polonya ve Almanya'daki sosyal demokratik eylemlerde ön plana çıkmış, 1917 Rus Devrimi sonrası ise önemli bir sosyalist liderdir.
Yaşamı
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun Lemberg kentinde Avusturya asıllı bir Yahudi ailenin çocuğu olarak, Karol Sobelsohn ismi ile, doğdu. Radek ismini Stefan Żeromski'in eseri Syzyfowe prace'deki favori karakteri, Andrej Radek'den aldı.
1904 yılında "Polonya-Litvanya Sosyal Demokrat Partisi"'ne (SDKPiL) katıldı. Varşova'da 1905 Rus Devrimi’ne devrimine katıldıktan sonra 1906’ya dek tutuklu kaldı.
1907’de Almanya’nın Leipzig kentine giderek Almanya Sosyal Demokrat Partisi’ne (SDP) girdi. Partinin sol kanadının yayın organları olan gazetelerde çalıştı. 1917 Şubat Devrimi’nden sonra Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi’nin (RSDİPB) yurt dışı bürosunda yer aldı. 1917 Ekim Devrimi’nden Rusya’ya döndü. Mart 1918 tarihli Brest-Litovsk Barış Antlaşması’nı imzalayan Sovyet delagasyonundaki görevi sırasında Alman askerleri arasında etkili bir anti-militarist ve sosyalist propaganda yürüttü.
Aynı yıl Almanya’daki devrimci ayaklanmaya katılmak için Berlin’e gitti. Alman Komünist Parisi’nin kuruluş kongresine katıldı ve merkez komitesi üyeliğine seçildi. Talat Paşa gibi İttihat ve Terakki önderleriyle Sovyetler adına görüşmelerde bulundu.
Rusya’ya döndükten sonra Sovyetler Birliği Komünist Partisi (RKP-B) Merkez Komitesi üyeliğine seçildi. Mayıs 1924’e dek süren bu görevi sırasında III. Enternasyonal yürütme kurulu üyeliği yaptı. 1927’de Troçkist muhalefet içinde yer aldığı için partiden çıkarıldı ve Tobolsk’a sürgüne gönderildi. 1930’da özeleştiri yaparak partiye yeniden üye oldu ve İzvestia’nın yazı grubunda yer aldı; 1935'te yeni 1936 Sovyet Anayasası’nı hazırlayan komisyonda üyelik yaptı. 1936’da tutuklandı. Troçkist gizli etkinlikleri katıldığını kabul etmesi üzerine 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Bu dönemde sırasında hapis arkadaşı tarafından öldürüldüğü rapor edildi. Ancak, tarihe dönemi olarak geçen 1950'ler ortaları ile 1960'ların başlarında olan zamanda yapılan araştırmaya göre, Lavrenti Beriya'nın emirleri doğrultusunda NKVD tarafından öldürüldüğü ortaya çıktı.
Kaynakça
- ^ Lerner, W. (1970) Karl Radek: The Last Internationalist Stanford: Stanford University Press, s.2
- ^ Lerner, W. (1970) Karl Radek: The Last Internationalist Stanford: Stanford University Press s.5
- ^ Broue, P. (2006) The German Revolution: 1917-1923, Chicago: Haymarket Books, s.635
- ^ Broue, P. (2006) The German Revolution: 1917-1923, Chicago: Haymarket Books, s.36
- ^ Broue, P. (2006) The German Revolution: 1917-1923, Chicago: Haymarket Books, s.893
- ^ Nettl, J.P. (1969) Rosa Luxemburg: Abridged Edition Oxford: Oxford University Press s.467
- ^ Trotsky, L. (1970) My Life New York, Pathfinder, s.611
- ^ Broue, P. (2007) 'The Bolshevik-Leninist Faction' Revolutionary History Vol.9 No.4 s.140
- ^ (Rusça) Karl Radek's biography article on hronos.ru 29 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ (Rusça) 17 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20120217041125/http://perpetrator2004.narod.ru/documents/Show_Trials/Radek_Sokolnikov_Murder.doc arşivlendi. Document describing the murder of Radek and another political inmate, ]
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Karl Radek ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Works by Karl Radek 12 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Karl Bernhardovic Radek Rusca Karl Bernga rdovich Ra dek d 31 Ekim 1885 o 19 Mayis 1939 Sovyet siyaset adami ve gazetecidir I Dunya Savasi oncesinde Polonya ve Almanya daki sosyal demokratik eylemlerde on plana cikmis 1917 Rus Devrimi sonrasi ise onemli bir sosyalist liderdir Karl RadekYasamiAvusturya Macaristan Imparatorlugu nun Lemberg kentinde Avusturya asilli bir Yahudi ailenin cocugu olarak Karol Sobelsohn ismi ile dogdu Radek ismini Stefan Zeromski in eseri Syzyfowe prace deki favori karakteri Andrej Radek den aldi 1904 yilinda Polonya Litvanya Sosyal Demokrat Partisi ne SDKPiL katildi Varsova da 1905 Rus Devrimi ne devrimine katildiktan sonra 1906 ya dek tutuklu kaldi 1907 de Almanya nin Leipzig kentine giderek Almanya Sosyal Demokrat Partisi ne SDP girdi Partinin sol kanadinin yayin organlari olan gazetelerde calisti 1917 Subat Devrimi nden sonra Rusya Sosyal Demokrat Isci Partisi nin RSDIPB yurt disi burosunda yer aldi 1917 Ekim Devrimi nden Rusya ya dondu Mart 1918 tarihli Brest Litovsk Baris Antlasmasi ni imzalayan Sovyet delagasyonundaki gorevi sirasinda Alman askerleri arasinda etkili bir anti militarist ve sosyalist propaganda yuruttu Karl Radek ortada 1923 Ayni yil Almanya daki devrimci ayaklanmaya katilmak icin Berlin e gitti Alman Komunist Parisi nin kurulus kongresine katildi ve merkez komitesi uyeligine secildi Talat Pasa gibi Ittihat ve Terakki onderleriyle Sovyetler adina gorusmelerde bulundu Rusya ya dondukten sonra Sovyetler Birligi Komunist Partisi RKP B Merkez Komitesi uyeligine secildi Mayis 1924 e dek suren bu gorevi sirasinda III Enternasyonal yurutme kurulu uyeligi yapti 1927 de Trockist muhalefet icinde yer aldigi icin partiden cikarildi ve Tobolsk a surgune gonderildi 1930 da ozelestiri yaparak partiye yeniden uye oldu ve Izvestia nin yazi grubunda yer aldi 1935 te yeni 1936 Sovyet Anayasasi ni hazirlayan komisyonda uyelik yapti 1936 da tutuklandi Trockist gizli etkinlikleri katildigini kabul etmesi uzerine 10 yil hapis cezasina carptirildi Bu donemde sirasinda hapis arkadasi tarafindan olduruldugu rapor edildi Ancak tarihe donemi olarak gecen 1950 ler ortalari ile 1960 larin baslarinda olan zamanda yapilan arastirmaya gore Lavrenti Beriya nin emirleri dogrultusunda NKVD tarafindan olduruldugu ortaya cikti Kaynakca Lerner W 1970 Karl Radek The Last Internationalist Stanford Stanford University Press s 2 Lerner W 1970 Karl Radek The Last Internationalist Stanford Stanford University Press s 5 Broue P 2006 The German Revolution 1917 1923 Chicago Haymarket Books s 635 Broue P 2006 The German Revolution 1917 1923 Chicago Haymarket Books s 36 Broue P 2006 The German Revolution 1917 1923 Chicago Haymarket Books s 893 Nettl J P 1969 Rosa Luxemburg Abridged Edition Oxford Oxford University Press s 467 Trotsky L 1970 My Life New York Pathfinder s 611 Broue P 2007 The Bolshevik Leninist Faction Revolutionary History Vol 9 No 4 s 140 Rusca Karl Radek s biography article on hronos ru 29 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca 17 Subat 2012 tarihindeWayback Machine sitesinde https web archive org web 20120217041125 http perpetrator2004 narod ru documents Show Trials Radek Sokolnikov Murder doc arsivlendi Document describing the murder of Radek and another political inmate Dis baglantilarWikimedia Commons ta Karl Radek ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Works by Karl Radek 12 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Ingilizce