Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karpoş İsyanı veya Karpoş'un İsyanı (Makedonca: Карпошово востание romanize:Karpošovo vostanie; Bulgarca: Карпошово въстание romanize:Karposhovo vastanie), Ekim 1689'da Orta Balkanlar'da gerçekleşen Osmanlı kuvvetlerine karşı başlatılan Hristiyan ayaklanmadır. İsyan lideri Karpoş, Osmanlı Vardar Makedonya'sında, muhtemelen bugünkü köyünde, Peter adıyla doğdu. Çok genç yaşta bir madenci olarak çalıştığı Eflak'a kaçtı, ancak daha sonra Rodop Dağları'na taşındı ve burada Osmanlı Bulgaristan'ın Dospat kasabasına yerleşti. Kötü şöhretli bir eşkıya oldu. Kutsal Roma İmparatorluğu'nun ordusu Osmanlı Balkanlarının içine kadar geldi sonra Karposh alanına taşındı. bugünün Bulgar-Sırp sınırındaki ve burada Osmanlı karşıtı direnç müfrezeleri örgütlemeye başladı.
Arka plan
1683'te Osmanlı İmparatorluğu'na karşı oluşturulan, Avusturya, Polonya ve Venedik'ten oluşan Kutsal İttifak, Viyana Savaşı'nda Osmanlı kuvvetlerini yenilgiye uğrattı. Bu yenilginin ardından Osmanlı Devleti, Orta Avrupa'dan hızla geri çekilmek zorunda kaldı. Geri çekilmenin ardından Üsküp ve Niş bölgelerinde kargaşalar ortaya çıktı. Geri çekilişi takip eden General Piccolomini liderliğindeki Avusturya ordusu, 25 Ekim 1689'da, Üsküp Ovası'na vardı. Bölgede yaşayan köylüler, gelen orduyu sevinçle karşıladı. Aynı gün, General Piccolomini liderliğindeki Avusturya ordusu bölgeden geri çekilmeye başladı. 26 Ekim'de ordu, geri çekilirken şehri ateşe verdi. Üsküp, iki gün boyunca yandı ve bu yangında Üsküp'ün büyük bir kısmı yok oldu. Piccolomini'nin bu yangını çıkartmasının nedeni olarak güçlerinin karargahından şu ana kadar uzaktaki bir şehri işgal edip yönetememesi nedeniyle Üsküp'de yangın çıkarttığı iddia edilirken bazı kişiler tarafından ise bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önlemek için çıkarttığı da iddia edilmektedir.
Ayaklanma
Ekim 1689'da Köstendil, Şehirköy ve Üsküp arasındaki bölgede Karpoş liderdiğinde ayaklanma çıktı. Türk tarihçi 'ya göre, isyan lideri Karpoş, başlangıçta bugünkü Bulgaristan'ın Dospat civarındaki bir voyvoda ya da hayduttu. İsyanın başlamasıyla Osmanlı kuvvetleri, Eğri Palanka'daki kaleye çekildi. Ancak direnişçiler, Osmanlı kuvvetlerini takip etti. Kaleye kadar gelen direnişçiler, kaleyi kuşatıp, kaleyi ele geçirdi. Eğri Palanka'yı ele geçiren isyancılar Kumanova'da yeni bir kaleyi inşa ederek bölgeyi güvence altına aldı. İmparator I. Leopold Karpış'u Komanova Kralı olarak tanımıştır.
Ayaklanmanın bastırılması
14 Kasım 1689'da Osmanlılar, Sofya'da topladıkları savaş konseyinde, Köstendil üzerinden direnişçilere saldırma kararı aldı. Fakat bunu yapmadan önce Eğri Palanka bölgesini güvence altına almak zorunda olan Osmanlılar, Eğri Palanka'ya saldırdı. Direnişçiler saldırıya uğradığını fark edince Eğri Palanka'dan, Kumanova'da yapılan yeni kaleye çekilmişlerdi. Direnişçiler; sayıca üstün olan Osmanlı ve Tatar kuvvetleri karşısında bozuldu. Başta direnişin lideri Karpoş olmak üzere çok sayıda direnişçi yakalandı. Bu savaş İkinci Kumanova Savaşı olarak kayıtlara geçmiştir.
Yakalanan isyancılar Osmanlı kuvvetleri tarafından infaz edildi. Yakalanamayanlar Sava ve Tuna Nehirleri aşarak kuzeye doğru kaçtı. Karpoş'un Üsküp'teki Taş Köprü'de öldürüldüğü sanılmaktadır.
Mirası
Kuzey Makedonya'nın başkenti Üsküp şehrini oluşturan 10 belediyeden biri olan Karpoš Belediyesi, adını Karpoş'tan almıştır.
II. Dünya Savaşı sırasında Yugoslav Komünisti ve Makedon Partizanı olan , takma adını Karpoş'tan aldı.
Üsküp'teki Taş Köprü'nün karşısındaki Karpoş Meydanı, ismini isyancı lider Karpoş'un bu meydanda idam edilmesinden almaktadır. İnfazı anmak için meydanın yakınındaki bir noktaya bir anıt plaketi yapılmıştır.
Güney Shetland Adaları'ndaki Kar Adası'ndaki , Antarktika adını Karposh'tan almıştır.
Kaynakça
- ^ "Карпошовото въстание (1689 г.) проф. д-р Петър Петров (Македонски Научен Институт - София, 1994) Македонска Библиотека No 25". 12 Haziran 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2021.
- ^ Historical Dictionary of the Republic of Macedonia, Dimitar Bechev, Scarecrow Press, 2009, , p. 114.
- ^ A History of the Macedonian People. Skopje: Macedonian Review. 1979. s. 96.
- ^ "Mihailo Apostolski, Istorija na makedonskiot narod, Institut za nacionalna istorija, Skopje, Macedonia, 1969 p. 279". 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2021.
- ^ . www.novamakedonija.com.mk. 19 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2015.
- ^ War and Society in East Central Europe: East Central European Society and War in the Pre-Revolutionary Eighteenth Century, , , Brooklyn College Press, 1982, pp. 319-320.
- ^ "Habsburgs and Ottomans between Vienna and Belgrade (1683-1739) Ivan Părvev p. 92". 27 Haziran 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2021.
- ^ Rozita Dimova, Ethno-Baroque: Materiality, Aesthetics and Conflict in Modern-Day Macedonia, Berghahn Books, 2013, , p. 97.
- ^ Α. Ε. Vacalopoulos, History of Macedonia 1354-1833; Translated by Peter Megann, (Institute for Balkan studies, Θεσσαλονικη, 1973) pp. 216-226.
- ^ Karposh Point. 6 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Karpos Isyani veya Karpos un Isyani Makedonca Karposhovo vostanie romanize Karposovo vostanie Bulgarca Karposhovo vstanie romanize Karposhovo vastanie Ekim 1689 da Orta Balkanlar da gerceklesen Osmanli kuvvetlerine karsi baslatilan Hristiyan ayaklanmadir Isyan lideri Karpos Osmanli Vardar Makedonya sinda muhtemelen bugunku koyunde Peter adiyla dogdu Cok genc yasta bir madenci olarak calistigi Eflak a kacti ancak daha sonra Rodop Daglari na tasindi ve burada Osmanli Bulgaristan in Dospat kasabasina yerlesti Kotu sohretli bir eskiya oldu Kutsal Roma Imparatorlugu nun ordusu Osmanli Balkanlarinin icine kadar geldi sonra Karposh alanina tasindi bugunun Bulgar Sirp sinirindaki ve burada Osmanli karsiti direnc mufrezeleri orgutlemeye basladi Arka plan1683 te Osmanli Imparatorlugu na karsi olusturulan Avusturya Polonya ve Venedik ten olusan Kutsal Ittifak Viyana Savasi nda Osmanli kuvvetlerini yenilgiye ugratti Bu yenilginin ardindan Osmanli Devleti Orta Avrupa dan hizla geri cekilmek zorunda kaldi Geri cekilmenin ardindan Uskup ve Nis bolgelerinde kargasalar ortaya cikti Geri cekilisi takip eden General Piccolomini liderligindeki Avusturya ordusu 25 Ekim 1689 da Uskup Ovasi na vardi Bolgede yasayan koyluler gelen orduyu sevincle karsiladi Ayni gun General Piccolomini liderligindeki Avusturya ordusu bolgeden geri cekilmeye basladi 26 Ekim de ordu geri cekilirken sehri atese verdi Uskup iki gun boyunca yandi ve bu yanginda Uskup un buyuk bir kismi yok oldu Piccolomini nin bu yangini cikartmasinin nedeni olarak guclerinin karargahindan su ana kadar uzaktaki bir sehri isgal edip yonetememesi nedeniyle Uskup de yangin cikarttigi iddia edilirken bazi kisiler tarafindan ise bulasici hastaliklarin yayilmasini onlemek icin cikarttigi da iddia edilmektedir AyaklanmaEkim 1689 da Kostendil Sehirkoy ve Uskup arasindaki bolgede Karpos liderdiginde ayaklanma cikti Turk tarihci ya gore isyan lideri Karpos baslangicta bugunku Bulgaristan in Dospat civarindaki bir voyvoda ya da hayduttu Isyanin baslamasiyla Osmanli kuvvetleri Egri Palanka daki kaleye cekildi Ancak direnisciler Osmanli kuvvetlerini takip etti Kaleye kadar gelen direnisciler kaleyi kusatip kaleyi ele gecirdi Egri Palanka yi ele geciren isyancilar Kumanova da yeni bir kaleyi insa ederek bolgeyi guvence altina aldi Imparator I Leopold Karpis u Komanova Krali olarak tanimistir Ayaklanmanin bastirilmasiKarpos u oldurme emri 14 Kasim 1689 da Osmanlilar Sofya da topladiklari savas konseyinde Kostendil uzerinden direniscilere saldirma karari aldi Fakat bunu yapmadan once Egri Palanka bolgesini guvence altina almak zorunda olan Osmanlilar Egri Palanka ya saldirdi Direnisciler saldiriya ugradigini fark edince Egri Palanka dan Kumanova da yapilan yeni kaleye cekilmislerdi Direnisciler sayica ustun olan Osmanli ve Tatar kuvvetleri karsisinda bozuldu Basta direnisin lideri Karpos olmak uzere cok sayida direnisci yakalandi Bu savas Ikinci Kumanova Savasi olarak kayitlara gecmistir Yakalanan isyancilar Osmanli kuvvetleri tarafindan infaz edildi Yakalanamayanlar Sava ve Tuna Nehirleri asarak kuzeye dogru kacti Karpos un Uskup teki Tas Kopru de olduruldugu sanilmaktadir MirasiKarpos un idam edildigi yerdeki Anit Plaketi Karpos Aniti Kuzey Makedonya nin baskenti Uskup sehrini olusturan 10 belediyeden biri olan Karpos Belediyesi adini Karpos tan almistir II Dunya Savasi sirasinda Yugoslav Komunisti ve Makedon Partizani olan takma adini Karpos tan aldi Uskup teki Tas Kopru nun karsisindaki Karpos Meydani ismini isyanci lider Karpos un bu meydanda idam edilmesinden almaktadir Infazi anmak icin meydanin yakinindaki bir noktaya bir anit plaketi yapilmistir Guney Shetland Adalari ndaki Kar Adasi ndaki Antarktika adini Karposh tan almistir Kaynakca Karposhovoto vstanie 1689 g prof d r Petr Petrov Makedonski Nauchen Institut Sofiya 1994 Makedonska Biblioteka No 25 12 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2021 Historical Dictionary of the Republic of Macedonia Dimitar Bechev Scarecrow Press 2009 0810862956 p 114 A History of the Macedonian People Skopje Macedonian Review 1979 s 96 Mihailo Apostolski Istorija na makedonskiot narod Institut za nacionalna istorija Skopje Macedonia 1969 p 279 26 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2021 www novamakedonija com mk 19 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Aralik 2015 War and Society in East Central Europe East Central European Society and War in the Pre Revolutionary Eighteenth Century Brooklyn College Press 1982 pp 319 320 Habsburgs and Ottomans between Vienna and Belgrade 1683 1739 Ivan Părvev p 92 27 Haziran 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2021 Rozita Dimova Ethno Baroque Materiality Aesthetics and Conflict in Modern Day Macedonia Berghahn Books 2013 1782380418 p 97 A E Vacalopoulos History of Macedonia 1354 1833 Translated by Peter Megann Institute for Balkan studies 8essalonikh 1973 pp 216 226 Karposh Point 6 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde