Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kaynarca, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.
| Kaynarca | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Kaynarca Kaynarca'nın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Borçka |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1027 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 458 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08400 |
Tarihçe
Bugün Kaynarca adını taşıyan köyün bilinen en eski adı Deviskeli’dir. Gürcüce bir yer adı olan Deviskeli (დევისყელი veya დევსქელი), Türkçe kaynaklara Deviskal (دویسقال) ve Deviskel (دهويسكل) biçiminde girmiştir.1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda bölgeyi ele geçiren Ruslar ise köyü, muhtemelen sehven Devekele (Девекеле) adıyla kaydetmiştir. Rus idaresi sırasında bölgeyi gezen Gürcü araştırmacı Zakaria Çiçinadze köyün adını Deveskeli (დევესქელი) olarak yazmıştır. Deviskeli sadece bir köyün değil, aynı zamanda bu köyün de yer aldığı bir vadinin adıdır.
Deviskeli veya Deveskeli adının özgün biçiminin "devis skali" (დევის წყალი: dev deresi) veya "devis keli" (დევის ყელი: dev boğazı) olabilir. Borçka ilçesinde Karşıköy'de Çinkuri (ჭინკური), Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Ahlat köyünde Saçinke (საჭინკე) gibi Gürcü mitolojisine özgü Çinka'dan (ჭინკა) türemiş yer adları, Klarceti bölgesinde Deviskeli'nin Gürcü mitolojisi veya masalı figüründen adını alan tek yer olmadığını göstermektedir.
Deviskeli, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Klarceti, Gürcü Krallığı'nın prensliklerinden biriydi ve bu prensliğin merkezi Artanuci idi. Bu bölgeyi Osmanlılar 16. yüzyılın ilk yarısında Gürcülerden ele geçirdi. Osmanlı hakimiyetinde Çıldır Eyaleti içinde yer alan Deviskeli, Osmanlı idaresinin vergi belirleme ve askere alma amacıyla 1835 yılında gerçekleştirdiği nüfus tespiti sırasında, Berta ve Sinkoti nahiyelerini kapsayan Livane sancağının bir köyüydü. Bu tarihte köyde 60 hanede 201 erkek yaşıyordu. Köyün toplam nüfusunu tespit etmek için erkek sayısı kadar kadın eklemek gerekir. Bunun sonucunda Deviskeli köyünün toplam nüfusunun 402 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Köyün nüfusunun tamamı "Müslim" olarak kaydedilmiştir. Söz konusu "Müslim" nüfusun Müslüman Gürcülerden oluştuğu 1886 tarihli Rus nüfus tespitinden anlaşılmaktadır. Öte yandan köydeki Gağmobani (გაღმობანი), Kvemobani (ქვემობანი), Ukanmere (უკანმერე), Çitauri (ჩიტაური), Ohvati (ოხვათი), Tkemaleti (ტყემალეთი), Kalovani (კალოვანი), Rustavi (რუსთავი), Sapurhulo (საფერხულო), Nabeğlavi (ნაბეღლავი), Beberti (ბებერათი), Virisakvara (ვირისაკვარა), Çirdilati (ჩირდილათი), Sakoriketi (საქორიქეთი), Dedopalaklde (დედოფალაკლდე) gibi yer adları da buranın bir Gürcü yerleşmesi olduğunu göstermektedir.
Deviskeli, uzun süre Osmanlı egemenliği altında kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Ruslar ele geçirdi. 1886 yılındaki nüfus sayımına göre köyde 73 hanede 511 kişi yaşıyordu ve nüfusun tamamı Gürcülerden oluşuyordu. Bu sırada Batum sancağının (okrug) Gonio kazasına (uçastok) bağlı olan Deviskeli, Kvintauri nahiyesinin (сельское общество: kırsal topluluk) üç köyünden biriydi. Nüfus açısından bu nahiyenin en büyük köyüydü. Deviskeli, bu dönemde Gağmoubani, Komoubani, Ukanmere, Habazidze ve Çitauri mahallerinden oluşuyordu.
Deviskeli, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusya'nın bölgeden çekilmesinden bir süre sonra, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin Tiflis hükûmetine verdiği ültimatom üzerine Gürcü idaresinin çekilmesinin ardından köy fiilen Türkiye'ye katıldı. Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin topraklarının işgal edilmesinin ardından Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti'nin 16 Mart 1921'de imzaladığı Moskova Antlaşması'yla Deviskeli köyünü de kapsayan Artvin ile Ardahan bölgeleri Türkiye'ye bırakıldı.
Artvin livasında 1922 yılında yağılan nüfus tespitine göre, Borçka kazası merkez nahiyesine bağlı olan Devskeli köyünde 64 hanede 302 Müslüman Gürcü yaşıyordu. Deviskeli Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Kaynarca olarak değiştirildi. 1926 tarihli nüfus tahririne göre köyün nüfusu 461 kişiden oluşuyordu ve köyde 9’u kadın, 10’u erkek olmak üzere 19 yabancı vardı. Adının değiştirilmesine rağmen Dahiliye Vekaleti’nin 1933’te yayımladığı Köylerimiz adlı kitapta köyün adı Deviskel olarak geçer.
Artvin vilayeti üzerine araştırmasıyla tanınan Muvahhid Zeki'nin 1920'lerde verdiği bilgiye göre, Deviskeli köyünün verimli toprakları vardı ve başlıca tarımsal ürünleri tütün, mısır buğday ve arpa idi. "Hececür" (Gürcüce ხეჭეჭური) cinsi armudu ünlüydü. Evlerin çoğu iki katlıydı; altı katı kâgir, üst katı ahşaptı. Bununla birlikte tek katlı evler de vardı. Köyün sokakları dar ve düzensizdi. Gelavun adını taşıyam mezrada Rus idaresi sırasında bakır ve altın madeni keşfedilmiş, ama işletilmemişti.
Devskeli’de iki kilisenin varlığı bilinmektedir. Bunlardan biri Çitauri mahallesinde bulunuyordu. Diğeri ise, Karşı mahallede yer alıyordu. Her ikisi de köy kilisesi olan bu yapılar tamamen yıkılmıştır.
Coğrafya
Kaynarca köyü, Artvin il merkezine 48 km, Borçka ilçe merkezine 16 km uzaklıktadır. Kaynarca köyü deniz seviyesinden yaklaşık 1.100 metre yükseklikte yer alır. Köyün sarp arazi yüksek dağlar ve derelerle kaplıdır. Köye eski adını veren Deviskel Çayı bu köyden geçer ve Borçka kasabasının güneyinde Çoruh Nehrine karışır.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 458 |
| 2020 | 475 |
| 2019 | 485 |
| 2018 | 449 |
| 2017 | 587 |
| 2016 | 582 |
| 2015 | 605 |
| 2014 | 724 |
| 2013 | 930 |
| 2012 | 492 |
| 2011 | 517 |
| 2010 | 501 |
| 2009 | 522 |
| 2008 | 543 |
| 2007 | 566 |
| 2000 | 875 |
| 1990 | 1.079 |
| 1985 | 1.132 |
Kaynakça
- ^ . Fallingrain.com. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p . 24 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt, VIII. cilt s. 356.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 118". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Kasım 2021.
- ^ a b . 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2020.
- ^ Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), 1913, Tiflis, s. 134.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 181, 193 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Roland Topçişvili, Gürcülerin Etnik Tarihi ve Gürcistan'ın Tarihsel-Etnografik Bölgeleri (Gürcüce), 2002, s. 66-67". 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Kasım 2021.
- ^ "Emrullah Alemdar, 1835 Tarihli Livane (Artvin) Sancağı 2767 Numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirilmesi, Erzurum, 2019, s. 15, 115-121". 30 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Kasım 2021.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 184 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları (Gürcüce-Türkçe-İngilizce), 2019, Tiflis, s. 18, .
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Kasım 2021.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Kasım 2021.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 2010 (Birinci basım 1927), s. 143, 148, .
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) Dahiliye Vekaleti, İstanbul, 1933, s. 212". 1 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Kasım 2021.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010, s. 177, .
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 135, .
- ^ a b c d . YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010, s. 32,
Dış bağlantılar
- Kaynarca, Borçka için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kaynarca Artvin ilinin Borcka ilcesine bagli bir koydur KaynarcaKoyArtvin in Turkiye deki konumuKaynarcaKaynarca nin Artvin deki konumuUlkeTurkiyeIlArtvinIlceBorckaCografi bolgeKaradeniz BolgesiRakim1027 mNufus 2021 Toplam458Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0466Il plaka kodu08Posta kodu08400TarihceBugun Kaynarca adini tasiyan koyun bilinen en eski adi Deviskeli dir Gurcuce bir yer adi olan Deviskeli დევისყელი veya დევსქელი Turkce kaynaklara Deviskal دویسقال ve Deviskel دهويسكل biciminde girmistir 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nda bolgeyi ele geciren Ruslar ise koyu muhtemelen sehven Devekele Devekele adiyla kaydetmistir Rus idaresi sirasinda bolgeyi gezen Gurcu arastirmaci Zakaria Cicinadze koyun adini Deveskeli დევესქელი olarak yazmistir Deviskeli sadece bir koyun degil ayni zamanda bu koyun de yer aldigi bir vadinin adidir Deviskeli veya Deveskeli adinin ozgun biciminin devis skali დევის წყალი dev deresi veya devis keli დევის ყელი dev bogazi olabilir Borcka ilcesinde Karsikoy de Cinkuri ჭინკური Artvin ilinin merkez ilcesine bagli Ahlat koyunde Sacinke საჭინკე gibi Gurcu mitolojisine ozgu Cinka dan ჭინკა turemis yer adlari Klarceti bolgesinde Deviskeli nin Gurcu mitolojisi veya masali figurunden adini alan tek yer olmadigini gostermektedir Deviskeli tarihsel Gurcistan in guneybati kesimini olusturan bolgelerden biri olan Klarceti de yer alir Klarceti Gurcu Kralligi nin prensliklerinden biriydi ve bu prensligin merkezi Artanuci idi Bu bolgeyi Osmanlilar 16 yuzyilin ilk yarisinda Gurculerden ele gecirdi Osmanli hakimiyetinde Cildir Eyaleti icinde yer alan Deviskeli Osmanli idaresinin vergi belirleme ve askere alma amaciyla 1835 yilinda gerceklestirdigi nufus tespiti sirasinda Berta ve Sinkoti nahiyelerini kapsayan Livane sancaginin bir koyuydu Bu tarihte koyde 60 hanede 201 erkek yasiyordu Koyun toplam nufusunu tespit etmek icin erkek sayisi kadar kadin eklemek gerekir Bunun sonucunda Deviskeli koyunun toplam nufusunun 402 kisiden olustugu ortaya cikar Koyun nufusunun tamami Muslim olarak kaydedilmistir Soz konusu Muslim nufusun Musluman Gurculerden olustugu 1886 tarihli Rus nufus tespitinden anlasilmaktadir Ote yandan koydeki Gagmobani გაღმობანი Kvemobani ქვემობანი Ukanmere უკანმერე Citauri ჩიტაური Ohvati ოხვათი Tkemaleti ტყემალეთი Kalovani კალოვანი Rustavi რუსთავი Sapurhulo საფერხულო Nabeglavi ნაბეღლავი Beberti ბებერათი Virisakvara ვირისაკვარა Cirdilati ჩირდილათი Sakoriketi საქორიქეთი Dedopalaklde დედოფალაკლდე gibi yer adlari da buranin bir Gurcu yerlesmesi oldugunu gostermektedir Deviskeli uzun sure Osmanli egemenligi altinda kaldiktan sonra 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nda Ruslar ele gecirdi 1886 yilindaki nufus sayimina gore koyde 73 hanede 511 kisi yasiyordu ve nufusun tamami Gurculerden olusuyordu Bu sirada Batum sancaginin okrug Gonio kazasina ucastok bagli olan Deviskeli Kvintauri nahiyesinin selskoe obshestvo kirsal topluluk uc koyunden biriydi Nufus acisindan bu nahiyenin en buyuk koyuydu Deviskeli bu donemde Gagmoubani Komoubani Ukanmere Habazidze ve Citauri mahallerinden olusuyordu Deviskeli Birinci Dunya Savasi nin sonlarinda Rusya nin bolgeden cekilmesinden bir sure sonra Gurcistan Demokratik Cumhuriyeti nin sinirlari icinde kaldi Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda Ankara Hukumeti nin Tiflis hukumetine verdigi ultimatom uzerine Gurcu idaresinin cekilmesinin ardindan koy fiilen Turkiye ye katildi Gurcistan Demokratik Cumhuriyeti nin topraklarinin isgal edilmesinin ardindan Sovyet Rusya ile Ankara Hukumeti nin 16 Mart 1921 de imzaladigi Moskova Antlasmasi yla Deviskeli koyunu de kapsayan Artvin ile Ardahan bolgeleri Turkiye ye birakildi Artvin livasinda 1922 yilinda yagilan nufus tespitine gore Borcka kazasi merkez nahiyesine bagli olan Devskeli koyunde 64 hanede 302 Musluman Gurcu yasiyordu Deviskeli Turkce olmadigi icin koyun adi 1925 yilinda Kaynarca olarak degistirildi 1926 tarihli nufus tahririne gore koyun nufusu 461 kisiden olusuyordu ve koyde 9 u kadin 10 u erkek olmak uzere 19 yabanci vardi Adinin degistirilmesine ragmen Dahiliye Vekaleti nin 1933 te yayimladigi Koylerimiz adli kitapta koyun adi Deviskel olarak gecer Artvin vilayeti uzerine arastirmasiyla taninan Muvahhid Zeki nin 1920 lerde verdigi bilgiye gore Deviskeli koyunun verimli topraklari vardi ve baslica tarimsal urunleri tutun misir bugday ve arpa idi Hececur Gurcuce ხეჭეჭური cinsi armudu unluydu Evlerin cogu iki katliydi alti kati kagir ust kati ahsapti Bununla birlikte tek katli evler de vardi Koyun sokaklari dar ve duzensizdi Gelavun adini tasiyam mezrada Rus idaresi sirasinda bakir ve altin madeni kesfedilmis ama isletilmemisti Devskeli de iki kilisenin varligi bilinmektedir Bunlardan biri Citauri mahallesinde bulunuyordu Digeri ise Karsi mahallede yer aliyordu Her ikisi de koy kilisesi olan bu yapilar tamamen yikilmistir CografyaKaynarca koyu Artvin il merkezine 48 km Borcka ilce merkezine 16 km uzakliktadir Kaynarca koyu deniz seviyesinden yaklasik 1 100 metre yukseklikte yer alir Koyun sarp arazi yuksek daglar ve derelerle kaplidir Koye eski adini veren Deviskel Cayi bu koyden gecer ve Borcka kasabasinin guneyinde Coruh Nehrine karisir NufusYillara gore koy nufus verileri2021 4582020 4752019 4852018 4492017 5872016 5822015 6052014 7242013 9302012 4922011 5172010 5012009 5222008 5432007 5662000 8751990 1 0791985 1 132Kaynakca Fallingrain com 2 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Subat 2022 a b c d e f g h i j k l m n o p 24 Mart 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Subat 2022 Trabzon Vilayeti Salnamesi 1869 1904 Hazirlayan Kudret Emiroglu Ankara 1993 2009 22 cilt VIII cilt s 356 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumat i Umumiye 1927 s 118 29 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Kasim 2021 a b 24 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Subat 2020 Zakaria Cicinadze Musluman Gurculer ve Gurcistan daki Koyleri Gurcuce 1913 Tiflis s 134 2015 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari Gurcuce Tiflis 2016 s 181 193 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9123 9 9 Roland Topcisvili Gurculerin Etnik Tarihi ve Gurcistan in Tarihsel Etnografik Bolgeleri Gurcuce 2002 s 66 67 16 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Kasim 2021 Emrullah Alemdar 1835 Tarihli Livane Artvin Sancagi 2767 Numarali Nufus Defterinin Degerlendirilmesi Erzurum 2019 s 15 115 121 30 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Kasim 2021 2015 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari Gurcuce Tiflis 2016 s 184 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9123 9 9 Roland Topcisvili Inga Gutidze XIX Yuzyil ve XX Yuzyil Baslarindaki Rus Belgelerinde Savseti ve Klarceti Yer Adlari Gurcuce Turkce Ingilizce 2019 Tiflis s 18 ISBN 9789941485244 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1969 3 Cilt 2 cilt s 489 8 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Kasim 2021 Nursen Gok Artvin Livasi nin Anavatan a Katilisi Sirasindaki Durumuna Iliskin Belgeler Ankara Universitesi Turk Inkilap Tarihi Enstitusu Ataturk Yolu Dergisi Sayi 41 Mayis 2008 s 89 104 PDF 26 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 26 Kasim 2021 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumat i Umumiye 2010 Birinci basim 1927 s 143 148 ISBN 978 9944 197 52 6 Koylerimiz Yayimlayan Dahiliye Vekaleti Istanbul 1933 s 212 1 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Kasim 2021 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumat i Umumiye Istanbul 2010 s 177 ISBN 978 9944 197 52 6 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 135 ISBN 9789941478178 a b c d YerelNet org tr 19 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Haziran 2014 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye 2010 s 32 ISBN 9789944197526Dis baglantilarKaynarca Borcka icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft