Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Keban Barajı, Elazığ ilinin Keban ilçesinde, Fırat üzerinde, 1965-1975 yılları arasında inşa edilmiş olan elektrik enerjisi üretimi amaçlı barajdır. Beton ağırlık ve kaya dolgu tipi olan barajın gövde hacmi 16.679.000 m³, akarsu yatağından yüksekliği 210,00 m, normal su kotunda göl hacmi 31.000,00 hm³ normal su kotunda göl alanı 675,00 km²'dir. Barajın tamamlanmasıyla Türkiye'nin en büyük dördüncü gölü olan Keban Baraj Gölü oluşmuştur.
| Keban Barajı | |
|---|---|
 | |
 | |
| Havza | |
| Konum | Keban, Elazığ, Türkiye |
| Koordinatlar | 38°48′25″K 38°45′25″D / 38.80694°K 38.75694°D |
| Genel bilgiler | |
| Amaç | Enerji |
| Durum | Kullanımda |
| Yapım süresi | 1965-1974 |
| Açılış | 1974) |
| İşletme | Devlet Su İşleri |
| (Tür) | Ağırlık barajı |
| Gövde dolgu tipi | Beton Ağırlık + Kaya |
| Uzunluk | 1.097 m (3.599 ft) |
| Yükseklik | 210 m (690 ft) |
| Oluşturduğu Göl | Keban Baraj Gölü |
| Akarsu (gelen) | Fırat nehri, Kozluk Çayı, Munzur Çayı, Peri Çayı, Tağar Çayı |
| Akarsu (giden) | Fırat nehri |
| Su hacmi | 31 km3 (7,4 cu mi) |
| Göl alanı | 675 km2 (261 sq mi) |
| Etki alanı | ± 64.100 km2 (24.700 sq mi) |
| Kurulu güç | ± 1.330 MW (1,33 GW) |
| Yıllık enerji üretimi | ± 6.000 GWh (22.000 TJ) |
| Türbin | 4x157,5 MW 4x1758 MW Francis türbini |
| Wikimedia Commons | |
Enerji açısından Türkiye'nin ilk büyük yatırımlarındandır. 1965 yılında yapımına başlanılmıştır. 1974 yılında ilk 4 büyük türbini, 1981 yılında da diğer 4 türbini devreye girdi. Barajın toplam kurulu gücü 1330 Megawatt olup yıllık enerji üretimi 6 Milyar kWh dir. Kurulduğunda Türkiye’de üretilen elektriğin %20 sini tek başına karşılayan santral 2020 yılı itibarıyla tüketilen toplam elektriğin % 1,8’ini karşılamaktadır. Keban Barajı böylece 1950'lerde Hirfanlı Barajı ve Sarıyar Barajı'nda büyük baraj inşaatı tecrübesini kazanmış Türk mühendisliğinin ortaya koyduğu ilk dev baraj olup, gururu ve alnının akıdır.
Baraj mevkii Elazığ'ın 45 km kuzeybatısında, Malatya'nın 65 km kuzeydoğusunda olup, Karasu ve Murat nehrinin birleştiği yerden 10 km daha aşağıda nehrin aktığı en dar boğazlarından birindedir. Karasu ile Murat nehirlerinin birleşmeleri ile meydana gelen Fırat nehrinin bu birleşme noktasından itibaren ilk uygun baraj yeridir.
Fırat nehri yılın muhtelif zamanlarında çok farklı bir akım düzenine sahiptir. Ortalama geçen su miktarı 635 m³/sn.'dir. Kış aylarında ortalama debi 200 ile 300 m³/sn. arasında değişir. Nehrin bir yıl içinde geçirdiği suyun % 70'i kar erime mevsiminde yani Mart ile Haziran ayları arasında geçer.
Proje geçmişi
Keban Barajı'nın inşaatı ilk olarak 1936 yılında yeni kurulan Elektrik İşleri Etüt İdaresi tarafından önerilmiş, ancak 1966'dan önce başlatılmamıştır. İnşaat, Fransız-İtalyan konsorsiyumu SCI-Impreglio tarafından yürütüldü ve 1974'te tamamlandı. Toplam inşaat maliyeti tahminleri 85 milyon ABD$ ile 300 milyon ABD$ arasında değişmektedir. O zamanlar, sular altında kalacak önemli alanlarda arkeolojik kurtarma görevleri de yürütülmüştü. 1974'te rezervuar taşmaya başladı ve bu olay 25,000 kişinin yerinden olmasına neden oldu. Keban Rezervuarının taşması sırasında, Türkiye, akıntı yönündeki Suriye ve Irak ile mutabık kalındığı üzere, Fırat'ın deşarjını saniyede 450 metreküp (16.000 cu ft) debisinde sürdürdü. Ancak Suriye'nin o sırada yeni inşa ettiği Tabka Barajı barajını da doldurması sonucunda, 1975'te Irak'a akan suyun miktarı konusunda Suriye ile Irak arasında bir anlaşmazlık çıktı. Mevcut su miktarını daha da azaltan kuraklık nedeniyle şiddetlenen bu anlaşmazlık, Suudi Arabistan'ın arabuluculuğuyla çözüldü. Gölün ilk doldurulmasından sonra, barajın yapıldığı anakayadaki jeolojik zayıflıklar, kapsamlı güçlendirme çalışmaları yapmak için göl seviyesinin geçici olarak düşürülmesini gerektirmiştir. Bildirildiğine göre, Keban Barajı tamamlandığında dünyanın en yüksek on sekizinci barajıydı ve Atatürk Barajı'nın rezervuarı dolana kadar Türkiye'nin en büyük insan yapımı rezervuarını ve üçüncü en büyük gölünü oluşturdu.
Barajın inşası ve müteakip rezervuar, yaklaşık 25,000 kişinin gönülsüz yeniden yerleşimiyle sonuçlandı.
50 Yılda 50 Eser
İnşaat Mühendisleri Odası, odanın kuruluşundan itibaren 50 yıl içerisinde ülkede gerçekleştirilmiş 50 büyük inşaat projesini bir juri tarafından saptayarak bu projeleri 50 Yılda 50 Eser adı altında ilan etmiştir. Liste bölgesel kalkınma, binalar, ulaşım, hidroloji ve endüstri alt başlıklarını taşımaktadır. Bu proje de o liste içerisinde yer almaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Kolars 1994, s. 59
- ^ Kolars & Mitchell 1991, s. 27
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;gapisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Kolars 1986, s. 64
- ^ Inan 2000, s. 6
- ^ Wolf 1994, s. 29
- ^ Kolars 1994, s. 49
- ^ Ertunç 1999, s. 173
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;answersisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Bogumil Terminski, Development-Induced Displacement and Resettlement: Theoretical Frameworks and Current Challenges, Geneva, 2013; Bogumil Terminski, Development-Induced Displacement and Resettlement: Causes, Consequences and Socio-Legal Context, Ibidem Press, Stuttgart, 2015.
- Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü: Keban Barajı ve Hidroelektrik Santrali
- Keban HES Elektrik Üretim Bilgileri26 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Keban Kaymakamlığı 5 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Keban Belediyesi 3 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Keban Baraji Elazig ilinin Keban ilcesinde Firat uzerinde 1965 1975 yillari arasinda insa edilmis olan elektrik enerjisi uretimi amacli barajdir Beton agirlik ve kaya dolgu tipi olan barajin govde hacmi 16 679 000 m akarsu yatagindan yuksekligi 210 00 m normal su kotunda gol hacmi 31 000 00 hm normal su kotunda gol alani 675 00 km dir Barajin tamamlanmasiyla Turkiye nin en buyuk dorduncu golu olan Keban Baraj Golu olusmustur Keban BarajiHavzaKonumKeban Elazig TurkiyeKoordinatlar38 48 25 K 38 45 25 D 38 80694 K 38 75694 D 38 80694 38 75694Genel bilgilerAmacEnerjiDurumKullanimdaYapim suresi1965 1974Acilis1974 50 yil once 1974 IsletmeDevlet Su IsleriTurAgirlik barajiGovde dolgu tipiBeton Agirlik KayaUzunluk1 097 m 3 599 ft Yukseklik210 m 690 ft Olusturdugu GolKeban Baraj GoluAkarsu gelen Firat nehri Kozluk Cayi Munzur Cayi Peri Cayi Tagar CayiAkarsu giden Firat nehriSu hacmi31 km3 7 4 cu mi Gol alani675 km2 261 sq mi Etki alani 64 100 km2 24 700 sq mi Kurulu guc 1 330 MW 1 33 GW Yillik enerji uretimi 6 000 GWh 22 000 TJ Turbin4x157 5 MW 4x1758 MW Francis turbiniWikimedia Commons Enerji acisindan Turkiye nin ilk buyuk yatirimlarindandir 1965 yilinda yapimina baslanilmistir 1974 yilinda ilk 4 buyuk turbini 1981 yilinda da diger 4 turbini devreye girdi Barajin toplam kurulu gucu 1330 Megawatt olup yillik enerji uretimi 6 Milyar kWh dir Kuruldugunda Turkiye de uretilen elektrigin 20 sini tek basina karsilayan santral 2020 yili itibariyla tuketilen toplam elektrigin 1 8 ini karsilamaktadir Keban Baraji boylece 1950 lerde Hirfanli Baraji ve Sariyar Baraji nda buyuk baraj insaati tecrubesini kazanmis Turk muhendisliginin ortaya koydugu ilk dev baraj olup gururu ve alninin akidir Baraj mevkii Elazig in 45 km kuzeybatisinda Malatya nin 65 km kuzeydogusunda olup Karasu ve Murat nehrinin birlestigi yerden 10 km daha asagida nehrin aktigi en dar bogazlarindan birindedir Karasu ile Murat nehirlerinin birlesmeleri ile meydana gelen Firat nehrinin bu birlesme noktasindan itibaren ilk uygun baraj yeridir Firat nehri yilin muhtelif zamanlarinda cok farkli bir akim duzenine sahiptir Ortalama gecen su miktari 635 m sn dir Kis aylarinda ortalama debi 200 ile 300 m sn arasinda degisir Nehrin bir yil icinde gecirdigi suyun 70 i kar erime mevsiminde yani Mart ile Haziran aylari arasinda gecer Proje gecmisiKeban Baraji nin insaati ilk olarak 1936 yilinda yeni kurulan Elektrik Isleri Etut Idaresi tarafindan onerilmis ancak 1966 dan once baslatilmamistir Insaat Fransiz Italyan konsorsiyumu SCI Impreglio tarafindan yurutuldu ve 1974 te tamamlandi Toplam insaat maliyeti tahminleri 85 milyon ABD ile 300 milyon ABD arasinda degismektedir O zamanlar sular altinda kalacak onemli alanlarda arkeolojik kurtarma gorevleri de yurutulmustu 1974 te rezervuar tasmaya basladi ve bu olay 25 000 kisinin yerinden olmasina neden oldu Keban Rezervuarinin tasmasi sirasinda Turkiye akinti yonundeki Suriye ve Irak ile mutabik kalindigi uzere Firat in desarjini saniyede 450 metrekup 16 000 cu ft debisinde surdurdu Ancak Suriye nin o sirada yeni insa ettigi Tabka Baraji barajini da doldurmasi sonucunda 1975 te Irak a akan suyun miktari konusunda Suriye ile Irak arasinda bir anlasmazlik cikti Mevcut su miktarini daha da azaltan kuraklik nedeniyle siddetlenen bu anlasmazlik Suudi Arabistan in arabuluculuguyla cozuldu Golun ilk doldurulmasindan sonra barajin yapildigi anakayadaki jeolojik zayifliklar kapsamli guclendirme calismalari yapmak icin gol seviyesinin gecici olarak dusurulmesini gerektirmistir Bildirildigine gore Keban Baraji tamamlandiginda dunyanin en yuksek on sekizinci barajiydi ve Ataturk Baraji nin rezervuari dolana kadar Turkiye nin en buyuk insan yapimi rezervuarini ve ucuncu en buyuk golunu olusturdu Barajin insasi ve muteakip rezervuar yaklasik 25 000 kisinin gonulsuz yeniden yerlesimiyle sonuclandi 50 Yilda 50 EserInsaat Muhendisleri Odasi odanin kurulusundan itibaren 50 yil icerisinde ulkede gerceklestirilmis 50 buyuk insaat projesini bir juri tarafindan saptayarak bu projeleri 50 Yilda 50 Eser adi altinda ilan etmistir Liste bolgesel kalkinma binalar ulasim hidroloji ve endustri alt basliklarini tasimaktadir Bu proje de o liste icerisinde yer almaktadir Ayrica bakinizTurkiye deki barajlar listesiKaynakca Kolars 1994 s 59 Kolars amp Mitchell 1991 s 27 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi gap isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Kolars 1986 s 64 Inan 2000 s 6 Wolf 1994 s 29 Kolars 1994 s 49 Ertunc 1999 s 173 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi answers isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Bogumil Terminski Development Induced Displacement and Resettlement Theoretical Frameworks and Current Challenges Geneva 2013 Bogumil Terminski Development Induced Displacement and Resettlement Causes Consequences and Socio Legal Context Ibidem Press Stuttgart 2015 Devlet Su Isleri Genel Mudurlugu Keban Baraji ve Hidroelektrik Santrali Keban HES Elektrik Uretim Bilgileri26 Subat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Keban Kaymakamligi 5 Aralik 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Keban Belediyesi 3 Aralik 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde