Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hoca İbrahim Paşa (o. 1713, Edirne) III. Ahmed saltanatında, 6 Nisan 1713 - 27 Nisan 1713 tarihleri arasında yirmi bir gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.
| Hoca İbrahim Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 6 Nisan 1713 - 27 Nisan 1713 | |
| Hükümdar | III. Ahmed |
| Yerine geldiği | Silahdar Süleyman Paşa |
| Yerine gelen | Silahdar Damat Ali Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | 27 Nisan 1713 Edirne |
Hayatı
Aslen Serezlidir. Önce bostancı ocağına girdi. Fakat orada karıştığı fesat yüzünden Cezayir tarafına kaçmak zorunda kaldı. Orada gemilerde çalıştı. Sonra da İstanbul'a geri geldi. Balıkçılık ve kayıkçılık ile geçinmeye başladı. III. Ahmet tebdil giyinip İstanbul'u gezmekte iken onun kayığına binmeyi ve onunla konuşmayı itiyat edinmişti.
Son bir defa onun kayığına binişinde III. Ahmet onu gizlice Girit'e gidip orada vali bulunan Kalaylıkoz Hacı Ahmed Paşa'yı sadarete davet etmesi görevi verdi. Bunun üzerine İbrahim Ağa bir tüccar kılığına girip İstanbul'da bir gemiye kereste yükleyerek Girit'e gitti. Orada üzerinde sakladığı padişahın sadaret teklifini içeren hatt-ı hümayununu vali Kalaylıkoz Ahmet Paşa'ya iletmeyi başardı. Kalaylıkoz Ahmet Paşa da yerine kethüdasını kaymakam bırakıp İbrahim Ağa'nın gemisi ile Küçük Çekmece'ye kadar birlikte geldi; buradan III. Ahmet'e vararak sadrazamlık görevine başladı.
İbrahim Ağa, padişaha bu hizmeti üzerine tersane hizmetine, yani Osmanlı Donanması'na alındı ve kalyon kaptanlığı görevi verildi. Bu donanma hocalığı da içerdiği için "Kel Hoca" olarak anılmıştır. Kel Hoca İbrahim Ağa bu işinde başarılı olup padişahın teveccühü ile birlikte riyale ve patrona rütbelerini de aldı. Bu görevinde Akdeniz'de türeyen korsanları tenkile memur oldu. Bu görevde iken 15 kadar korsan kalyonu ele geçirdi ve bin kadar korsanı esir aldı. Bu arada yaptığı faaliyetler inanılmaz kadar beklenmedik olduğu için "Deli" lakabı da alarak "Deli Kel Hoca İbrahim" olarak anılmaya başlandı. Nusretnâme'de "Kel Deli İbrahim Hoca" olarak ismi geçmektedir.
Kel Hoca İbrahim'in aleyhinde olanlar epey dedikodu yapmışlardı; ama buna rağmen 7 Ocak 1713'te vezirlikle birlikte kaptan-ı deryalığa getirildi. Bu sıralarda Prut Antlaşması'nın Ruslar tarafından uygulanmaması ve Osmanlılara sığınmış olan İsveç Kralı XII. Karl (veya Demirbaş Şarl)'in Bender'den ayrılmaması Osmanlı Devleti için büyük dışişleri sorunları olmuştu. Sadrazam Silahdar Süleyman Paşa aldığı kararla XII. Karl ve askerleri Bender'de 1 Şubat 1713'te direnişle karşılaşan bir baskın sonucu ele geçirildiler. Kral Karl Edirne'ye getirildi ve Meriç Köprüsü çıkışında I. Ahmet döneminden beri devlet konukevi olan "Demirtaş Kasrı"'nda zorunlu ikamete tabi tutuldu. Onun İsveç'e iadesi devlet için gerekliydi. Kaptan-ı derya olan Kel Hoca İbrahim Paşa 20.000 kalyoncu ile İsveç kralını ülkesine götürme projesini ciddi olarak padişaha sundu. Eğer bu denizden gitmeyi önermekteyse o zamana kadar Cebelitarık'tan çıkmayan Osmanlı donanması için bu Atlantik Okyanusu ve Baltık Denizi seferlerini de içeren bu proje gerçekten çok cesurane proje idi. Karadan gitmeyi önermekteyse, işi başardıktan sonra 20.000 kalyoncunun akıbetinin ne olacağı düşünülmemişti. Paşanın aleyhindekiler tarafından bu teklif yeni bir "delilik" örneği olarak kullanılmaya başlandı. Sonunda Ağustos 1714'te İsveç Kralı XII. Karl kara üzerinden Erdel, Macaristan, Budin, Viyana, Bavyera ve Hesse üzerinden giderek Ekim 1714'te İsveç'e varmayı başardı.
Devlet misafiri olan İsveç Kralı'na karşı gösterilen bu hiç misafirsever olmayan muamele büyük bir skandal yarattti ve sadrazam aleyhinde dedikodular ve tenkitler ayyuka çıktı. III. Ahmed skandalın halkın devlete karşı gösterdiği itimadı sarstığını anlamıştı. Bu nedenle 6 Nisan 1713'te buna karar veren ve uygulayan sadrazam Silahdar Süleyman Paşa; ona bir olumlu fetva veren şeyhülislam ve bunu uygulamaya destek sağlayan Kırım Hanı'nı azletti. III. Ahmed yakın danışmanı Silahdar Damat Ali Paşa'nın tavsiyesini alıp Deli Hoca İbrahim Paşa'yı sadrazam görevine getirdi.
Bu atama büyük yankılar yarattı. Bir kısım devlet ricali ve katipler arasında Deli Hoca İbrahim Paşa aleyhinde acayip dedikodular yayılmaya başladı:
Kokuşmuş gemici fesine sarılı burma sarığı çıkartılıp başına vezir kavuğu konulduğunda odaya yayılan pis koku, amber tütsüsüyle bastırılmıştı.... Sokak ortasında kadınlara laf atan (bir) garip adam(dı).
Diğer taraftan Deli Hoca İbrahim Paşa da durumdan hoşnut değildi. Sadrazamlığa getirilmesi Silahdar Damat Ali Paşa tavsiyesi ile olmuştu; devlet idaresinde her iş padişaha yakın danışmanlığı dolayısıyla ancak onun tavsiyelerine göre yapılmaktaydı. Sadrazam Deli Hoca İbrahim Paşa'nın idarede ve hükümleri üzerinde bağımsızlığı bulunmamaktaydı. Sadrazam tüm devlet işlerini eline almayı istemekteydi. Kendi bağımsızlığına set çekenleri bertaraf etmeyi planlamaktaydı.
Bunların başında Silahdar Damat Ali Paşa'yı ortadan kaldırmak istemekteydi. İlk olarak kayıkçılarından birisini Silahdar Damat Ali Paşa'yı suikast yapmaya memur etti. Bunu sağlamak için Sadrazam konağında yeni Kırım Hanı Kaplan Giray, reis'ülkuttab Abdülkerim Bey ile Silahdar Damat Ali Paşa'nın davetli olduğu bir ziyafet tertip etti. Fakat hazırlanan komployu kethüdasından haber alan Silahdar Damat Ali Paşa daha ihtiyatlı olmaya başlamıştı ve rahatsızlığını söyleyerek hastaymış gibi özür diledi. Fakat durumu çok yakın danışmanı olduğu Sultan III. Ahmet'e gönderdiği şöyle bir arıza ile bildirdi:
Şu herifi geturup devleti kayırır deyu vezir-i âzam eyledin; devlet nabzından bihaber. On beş yirmi odalık peyda edip çiçekçi olmuş; bana da sana da kasdi mukarrer ve yarın bütün âyân-i devleti ve İsveç kralını ve balyozları ziyafet ve meşveret bahanesiyle Demirtaş'a (Edirne'ye) davet, beni ve İsveç kralını öldürecektir; beni sen öldür gitmem.
Sadrazam İsveç kralının sorunlarını kral ile Demirtaş devlet misafir konağında görüşmek isteyince de kral Demirbaş Şarl da bir suikast korkusundan kendini hasta gibi gösterdi.
Silahdar Damat Ali Paşa'nın gönderdiği arızayı alan ve İsveç kralının da sadrazamla mülakata gelmediğini öğrenen III. Ahmet sadrazamı saraya davet ederek ona önce "düşman ahvalinin ne olduğu" hakkında bir soru sordu ve sadrazamdan
Yeniçeri ocağını kendime uydurdum. Yeniçeri ağasıyla yekdil ve yekcihet oldum.
cevabını aldı. Sadrazamın "yeniçeriyi elde ettim" cümlesinde III. Ahmed kendine bir suikast olabileceğinden vehme ve kuşkuya kapıldı ve konuşmadan hemen sonra 27 Nisan 1713'te sadrazamın idam edilmesine karar verdi.
O gün sadrazamdan mühr-ü humayun geri alındıktan sonra cellat haseki Kara Mustafa tarafından boğularak idam edildi. Cesedi Tunca kenarına gömüldü ama gömülme yerinin belirsiz olması sağlandı. Kel Hoca İbrahim Paşa idam edildiği sırada yaklaşık 60 yaşlarında idi. İdamını takiben tüm malları ve eşyası devlet tarafından müsadere edildi.
Deli Hoca İbrahim Paşa'in idamından sonra Silahdar Damat Ali Paşa sadrazam görevine getirildi.
Değerlendirme
Yetenekli ve zeki bir kişi olan Kel Hoca İbrahim Paşa kendisini yetiştirmiş ve yüksek mevkilere erişmiştir. Denizcilikte çok başarılı olmuştur. Fakat, devlet idaresine gelince birbiri ardından sadrazamları azl ve idam ettiren Silahdar Damat Ali Paşa'dan kurtulmayı ve işinde serbest kalmayı planlamış ise de başarılı olamamıştır.
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Danışmend, İsmail Hami, (1971) Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul: Türkiye Yayınevi,
- Buz, Ayhan (2009) " Osmanlı Sadrazamları", İstanbul: Neden Kitap,
- "Osmanliyiz" websitesinde "Hoca Ibrahim Pasa" maddesi4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Silahdar Süleyman Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 6 Nisan 1713 - 27 Nisan 1713 | Sonra gelen: Silahdar Damat Ali Paşa |
| Askerî görevi | ||
| Önce gelen: Kirli Ahmed Paşa | Kaptan-ı Derya 1711 – 1712 | Sonra gelen: Kirli Ahmed Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hoca Ibrahim Pasa o 1713 Edirne III Ahmed saltanatinda 6 Nisan 1713 27 Nisan 1713 tarihleri arasinda yirmi bir gun sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adami Hoca Ibrahim PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 6 Nisan 1713 27 Nisan 1713Hukumdar III AhmedYerine geldigi Silahdar Suleyman PasaYerine gelen Silahdar Damat Ali PasaKisisel bilgilerOlum 27 Nisan 1713 EdirneHayatiAslen Serezlidir Once bostanci ocagina girdi Fakat orada karistigi fesat yuzunden Cezayir tarafina kacmak zorunda kaldi Orada gemilerde calisti Sonra da Istanbul a geri geldi Balikcilik ve kayikcilik ile gecinmeye basladi III Ahmet tebdil giyinip Istanbul u gezmekte iken onun kayigina binmeyi ve onunla konusmayi itiyat edinmisti Son bir defa onun kayigina binisinde III Ahmet onu gizlice Girit e gidip orada vali bulunan Kalaylikoz Haci Ahmed Pasa yi sadarete davet etmesi gorevi verdi Bunun uzerine Ibrahim Aga bir tuccar kiligina girip Istanbul da bir gemiye kereste yukleyerek Girit e gitti Orada uzerinde sakladigi padisahin sadaret teklifini iceren hatt i humayununu vali Kalaylikoz Ahmet Pasa ya iletmeyi basardi Kalaylikoz Ahmet Pasa da yerine kethudasini kaymakam birakip Ibrahim Aga nin gemisi ile Kucuk Cekmece ye kadar birlikte geldi buradan III Ahmet e vararak sadrazamlik gorevine basladi Ibrahim Aga padisaha bu hizmeti uzerine tersane hizmetine yani Osmanli Donanmasi na alindi ve kalyon kaptanligi gorevi verildi Bu donanma hocaligi da icerdigi icin Kel Hoca olarak anilmistir Kel Hoca Ibrahim Aga bu isinde basarili olup padisahin teveccuhu ile birlikte riyale ve patrona rutbelerini de aldi Bu gorevinde Akdeniz de tureyen korsanlari tenkile memur oldu Bu gorevde iken 15 kadar korsan kalyonu ele gecirdi ve bin kadar korsani esir aldi Bu arada yaptigi faaliyetler inanilmaz kadar beklenmedik oldugu icin Deli lakabi da alarak Deli Kel Hoca Ibrahim olarak anilmaya baslandi Nusretname de Kel Deli Ibrahim Hoca olarak ismi gecmektedir Kel Hoca Ibrahim in aleyhinde olanlar epey dedikodu yapmislardi ama buna ragmen 7 Ocak 1713 te vezirlikle birlikte kaptan i deryaliga getirildi Bu siralarda Prut Antlasmasi nin Ruslar tarafindan uygulanmamasi ve Osmanlilara siginmis olan Isvec Krali XII Karl veya Demirbas Sarl in Bender den ayrilmamasi Osmanli Devleti icin buyuk disisleri sorunlari olmustu Sadrazam Silahdar Suleyman Pasa aldigi kararla XII Karl ve askerleri Bender de 1 Subat 1713 te direnisle karsilasan bir baskin sonucu ele gecirildiler Kral Karl Edirne ye getirildi ve Meric Koprusu cikisinda I Ahmet doneminden beri devlet konukevi olan Demirtas Kasri nda zorunlu ikamete tabi tutuldu Onun Isvec e iadesi devlet icin gerekliydi Kaptan i derya olan Kel Hoca Ibrahim Pasa 20 000 kalyoncu ile Isvec kralini ulkesine goturme projesini ciddi olarak padisaha sundu Eger bu denizden gitmeyi onermekteyse o zamana kadar Cebelitarik tan cikmayan Osmanli donanmasi icin bu Atlantik Okyanusu ve Baltik Denizi seferlerini de iceren bu proje gercekten cok cesurane proje idi Karadan gitmeyi onermekteyse isi basardiktan sonra 20 000 kalyoncunun akibetinin ne olacagi dusunulmemisti Pasanin aleyhindekiler tarafindan bu teklif yeni bir delilik ornegi olarak kullanilmaya baslandi Sonunda Agustos 1714 te Isvec Krali XII Karl kara uzerinden Erdel Macaristan Budin Viyana Bavyera ve Hesse uzerinden giderek Ekim 1714 te Isvec e varmayi basardi Devlet misafiri olan Isvec Krali na karsi gosterilen bu hic misafirsever olmayan muamele buyuk bir skandal yarattti ve sadrazam aleyhinde dedikodular ve tenkitler ayyuka cikti III Ahmed skandalin halkin devlete karsi gosterdigi itimadi sarstigini anlamisti Bu nedenle 6 Nisan 1713 te buna karar veren ve uygulayan sadrazam Silahdar Suleyman Pasa ona bir olumlu fetva veren seyhulislam ve bunu uygulamaya destek saglayan Kirim Hani ni azletti III Ahmed yakin danismani Silahdar Damat Ali Pasa nin tavsiyesini alip Deli Hoca Ibrahim Pasa yi sadrazam gorevine getirdi Bu atama buyuk yankilar yaratti Bir kisim devlet ricali ve katipler arasinda Deli Hoca Ibrahim Pasa aleyhinde acayip dedikodular yayilmaya basladi Kokusmus gemici fesine sarili burma sarigi cikartilip basina vezir kavugu konuldugunda odaya yayilan pis koku amber tutsusuyle bastirilmisti Sokak ortasinda kadinlara laf atan bir garip adam di Diger taraftan Deli Hoca Ibrahim Pasa da durumdan hosnut degildi Sadrazamliga getirilmesi Silahdar Damat Ali Pasa tavsiyesi ile olmustu devlet idaresinde her is padisaha yakin danismanligi dolayisiyla ancak onun tavsiyelerine gore yapilmaktaydi Sadrazam Deli Hoca Ibrahim Pasa nin idarede ve hukumleri uzerinde bagimsizligi bulunmamaktaydi Sadrazam tum devlet islerini eline almayi istemekteydi Kendi bagimsizligina set cekenleri bertaraf etmeyi planlamaktaydi Bunlarin basinda Silahdar Damat Ali Pasa yi ortadan kaldirmak istemekteydi Ilk olarak kayikcilarindan birisini Silahdar Damat Ali Pasa yi suikast yapmaya memur etti Bunu saglamak icin Sadrazam konaginda yeni Kirim Hani Kaplan Giray reis ulkuttab Abdulkerim Bey ile Silahdar Damat Ali Pasa nin davetli oldugu bir ziyafet tertip etti Fakat hazirlanan komployu kethudasindan haber alan Silahdar Damat Ali Pasa daha ihtiyatli olmaya baslamisti ve rahatsizligini soyleyerek hastaymis gibi ozur diledi Fakat durumu cok yakin danismani oldugu Sultan III Ahmet e gonderdigi soyle bir ariza ile bildirdi Su herifi geturup devleti kayirir deyu vezir i azam eyledin devlet nabzindan bihaber On bes yirmi odalik peyda edip cicekci olmus bana da sana da kasdi mukarrer ve yarin butun ayan i devleti ve Isvec kralini ve balyozlari ziyafet ve mesveret bahanesiyle Demirtas a Edirne ye davet beni ve Isvec kralini oldurecektir beni sen oldur gitmem Sadrazam Isvec kralinin sorunlarini kral ile Demirtas devlet misafir konaginda gorusmek isteyince de kral Demirbas Sarl da bir suikast korkusundan kendini hasta gibi gosterdi Silahdar Damat Ali Pasa nin gonderdigi arizayi alan ve Isvec kralinin da sadrazamla mulakata gelmedigini ogrenen III Ahmet sadrazami saraya davet ederek ona once dusman ahvalinin ne oldugu hakkinda bir soru sordu ve sadrazamdan Yeniceri ocagini kendime uydurdum Yeniceri agasiyla yekdil ve yekcihet oldum cevabini aldi Sadrazamin yeniceriyi elde ettim cumlesinde III Ahmed kendine bir suikast olabileceginden vehme ve kuskuya kapildi ve konusmadan hemen sonra 27 Nisan 1713 te sadrazamin idam edilmesine karar verdi O gun sadrazamdan muhr u humayun geri alindiktan sonra cellat haseki Kara Mustafa tarafindan bogularak idam edildi Cesedi Tunca kenarina gomuldu ama gomulme yerinin belirsiz olmasi saglandi Kel Hoca Ibrahim Pasa idam edildigi sirada yaklasik 60 yaslarinda idi Idamini takiben tum mallari ve esyasi devlet tarafindan musadere edildi Deli Hoca Ibrahim Pasa in idamindan sonra Silahdar Damat Ali Pasa sadrazam gorevine getirildi DegerlendirmeYetenekli ve zeki bir kisi olan Kel Hoca Ibrahim Pasa kendisini yetistirmis ve yuksek mevkilere erismistir Denizcilikte cok basarili olmustur Fakat devlet idaresine gelince birbiri ardindan sadrazamlari azl ve idam ettiren Silahdar Damat Ali Pasa dan kurtulmayi ve isinde serbest kalmayi planlamis ise de basarili olamamistir Kaynakca Saka Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak Yayinlari ISBN 975 329 2996 s 319 a b 29 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mayis 2022 Dis baglantilarDanismend Ismail Hami 1971 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN 978 975 254 278 5 Osmanliyiz websitesinde Hoca Ibrahim Pasa maddesi4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Silahdar Suleyman Pasa Osmanli Sadrazami 6 Nisan 1713 27 Nisan 1713 Sonra gelen Silahdar Damat Ali PasaAskeri goreviOnce gelen Kirli Ahmed Pasa Kaptan i Derya 1711 1712 Sonra gelen Kirli Ahmed Pasa