Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kerkük, Irak'taki Kerkük ilinin başkenti olan şehirdir. Irak merkezi yönetimine bağlıdır. Irak'ın başkenti Bağdat'ın 236 km kuzeyinde, Erbil'in 83 km güneyinde, Musul'un 149 km güneydoğusunda, Süleymaniye'nin 97 km batısında, Tikrit'in 116 km kuzeydoğusunda yer almaktadır. Günümüzde şehrin büyük çoğunluğu Türkmenler, Araplar ve Kürtlerden oluşmaktadır.
| Kerkük كركوك | |
|---|---|
 | |
  Kerkük Kerkük'ün Irak'taki konumu | |
| Ülke |  Irak |
| İl | Kerkük ili |
| Rakım | 346 m |
| Nüfus (2018 ve 2009 tahminleri) | |
| • Toplam | 2.018 (972,272), 2.009 (850,787) |
| Zaman dilimi | (DAS) |
| • Yaz (YSU) | (DAS) |
Tarih
Eski Asur başkenti Arrapha bölgesinde yer alan Kerkük, 5000 yıllık harabeleri üzerinde, Khasa nehri yanında yer alır. Arrapha, MÖ 10 ve 11. yüzyıllarda Asurlular döneminde çok büyük bir öneme kavuşmuştur. Stratejik ve coğrafik önemi nedeniyle şehir, üç imparatorluk için adeta bir savaş meydanıydı; Asur imparatorluğu, Babil ve Med imparatorlukları, ki hepsi şehri belirli zamanlarda yönetmişlerdir.
İngiliz istihbaratçı 'ın 1912 yılında kaleme aldığı kitapta anlattığına göre: "Kerkük, Türkmenleri, meyveleri ve ham petrolü ile ünlüdür, bunların hepsi bol miktarda bulunur. En az 15.000 nüfusa sahip olması gereken şehir, Kürdistan sınırlarının üç dilli kasabalarından biridir. Herkes tarafından Türkçe, Arapça ve Kürtçe konuşulmakta, ilk ve sonuncusu çarşılarda fark gözetmeksizin kullanılmaktadır. Kendisi bir Türkmen kasabası olup, güneyinde ve batısında göçebe Araplar, doğusunda ise Hamavand Kürtlerinin ülkesi bulunmaktadır. Burada Türk gücü çok belirgindir."
Kerkük çok geniş bir şekilde yayılmış ve karışmış bir nüfusa sahiptir. Osmanlı döneminde şehir merkezi çoğunluğunu Türkler oluşturuyordu, Kürtler de taşranın çoğunluğunu oluşturuyordu. Şehir özellikle 20. yüzyılda daha dramatik değişimler deneyimlemiştir. Kürtler, Türkmenler ve Araplar bu bölgeye dair sahiplik iddialarında bulunmakta ve iddialarını destekleyecek tarihi bilgi ve verilere sahip olmaktadırlar.
Tarihi olarak, şehir her zaman Kürtler ve Türkmenler tarafından kültürel bir başkent olarak atfedildi. 2010'da tarafından Irak kültürünün başkenti olarak isimlendirildi.
Şehirde günümüzde etnik kökeni Kürt, Türkmen, Arap ve belirli ölçüde Süryani olan insanlar yaşamaktadır.
Kerkük, Kürdistan Bölgesel Yönetimi tarafından Bölgesel Yönetim'in anayasal ve hukuki başkenti olarak tanınmaktadır. Ancak 2005 tarihli Irak Anayasası ile idari statüsü tartışmalı olan bölgelerin statülerini 2007 yılı sonuna kadar yapılacak bir referandumla belirlemelerini öngörmüştü. Kerkük için bu yönde bir referandum yapılmamış olduğundan Kerkük yasal olarak Irak merkezi yönetimine bağlıdır. 12 Haziran 2014'te IŞİD'in Kuzey Irak Taarruzu sonrası Irak ordusunun çekilmesi üzerine Kerkük, Kürdistan Bölgesel Yönetiminin kontrolüne geçmiştir. 16 Ekim 2017'de Irak kontrolü geri kazandı.
Nüfus
Şemseddin Sâmi, 19. yüzyılın sonlarında yazdığı Kâmûsü'l-A'lâm'da Kerkük şehrinden bahsetmiştir. Kerkük, Osmanlı Musul vilayetinin güneydoğusunda, 30.000 nüfuslu yer alıyor' diyor. sonra “Kerkük halkının dörtte üçünü Kürtler, geri kalanı Türkler, Araplar, 760 Yahudi ve 460 Keldani” diyor.
| Kerkük Valiliği için Nüfus Sayımı Sonuçları | |||||||
| Etnik grup | 1957 | Oran | 1977 | Oran | 1997 | Oran | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Araplar | 109,620 | 28.2% | 218,755 | 45% | 544,596 | 72% | |
| Kürtler | 187,593 | 48.2% | 184,875 | 38% | 155,861 | 21% | |
| Türkmenler | 83,371 | 21.4% | 80,347 | 17% | 50,099 | 7% | |
| Asurlular | 1,605 | 0.4% | |||||
| Yahudiler | 123 | 0.03% | |||||
| Diğer | 6,545 | 1.77% | 0 | 0% | 2,189 | 0.3% | |
| Toplam | 388,829 | 100% | 483,977 | 100% | 752,745 | 100% | |
Ana yerler
- Kerkük Kalesi
- Kerkük Kışlası, 1863'te Osmanlı tarafından kurulmuştur. Türkmenler tarafından imar edilip müzeye çevirme çalışmaları devam etmektedir.
- Danyal Peygamber'in Cami ve Türbesi
- Pirehmerd Pazarı
Arkeolojik Jarmo Kalesi ve alanları da modern şehrin dışında bulunmaktadır.
Kerkük'un mimarisi I. Dünya Savaşı'nda ve Irak Savaşı'nda ağır hasarlar görmüştür. 2007 raporlarına göre, 18 adet kutsal sayılan yer harap edilmiştir. Bunların 10'u Kerkük ve güneydedir."
İklim
 Kerkük iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 13,8 | 15,7 | 20,1 | 26,3 | 33,7 | 39,8 | 43,2 | 42,8 | 38,7 | 31,4 | 22,6 | 15,8 | 28,66 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 4,5 | 5,7 | 9,0 | 13,8 | 19,6 | 24,5 | 27,5 | 27,1 | 23,2 | 18,1 | 11,2 | 6,3 | 15,87 |
| Ortalama yağış (mm) | 68,3 | 66,7 | 57,3 | 44,1 | 13,4 | 0,1 | 0,2 | 0 | 0,7 | 12,4 | 39,1 | 59 | 361,3 |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b "City Population" (İngilizce). Citypopulation.de. 22 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2024.
- ^ a b "World Gazetteer". World Gazetteer. 26 Ocak 2009. Erişim tarihi: 26 Ocak 2009.[] (EN)
- ^ . Cities in transition. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2016.
- ^ "Kerkük-Musul Sorunu" (PDF). Kardaşlık Dergisi. Kerkük Vakfı. 18 Ekim 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 15 Mayıs 2020.
- ^ (İngilizce). Cosimo, Inc. (1 Aralık 2007 tarihinde yayınlandı). 1912. s. 120. 24 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2024.
- ^ Bruinessen, Martin van, and Walter Posch. 2005. Looking into Iraq 17 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "UNPO: Kurdistan: Constitution of the Iraqi Kurdistan Region". www.unpo.org. 26 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2022.
- ^ "Irak Kürdistan Bölgesi Anayasası". 23 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2022.
- ^ Zine El-Abdin, Adil Sakran (2021). "Irak Yönetimindeki Siyasal İstikrarsızlığın Anayasal Süreç Bağlamında Değerlendirilmesi". Ortadoğu Etütleri. doi:10.47932/ortetut.691987. 30 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2016.
- ^ . Diken. 16 Ekim 2017. 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021.
- ^ Kâmûs-ül Â'lâm.
- ^ Part I. Kirkuk and its environs. — Chapter 2. Kirkuk in the Twentieth Century, page 43 21 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. // Crisis in Kirkuk: The Ethnopolitics of Conflict and Compromise. Authors: Liam Anderson, Gareth Stansfield. Philadelphia: , 2011, 312 pages.
- ^ Jenkins, Simon (7 Haziran 2007). "In Iraq's four-year looting frenzy, the allies have become the vandals". The Guardian. Londra. 20 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mart 2015.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Kerkük ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Encyclopadia of the Orient Kerkûk 9 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kerkuk Irak taki Kerkuk ilinin baskenti olan sehirdir Irak merkezi yonetimine baglidir Irak in baskenti Bagdat in 236 km kuzeyinde Erbil in 83 km guneyinde Musul un 149 km guneydogusunda Suleymaniye nin 97 km batisinda Tikrit in 116 km kuzeydogusunda yer almaktadir Gunumuzde sehrin buyuk cogunlugu Turkmenler Araplar ve Kurtlerden olusmaktadir Kerkuk كركوكKerkukKerkuk un Irak taki konumuUlkeIrakIlKerkuk iliRakim346 mNufus 2018 ve 2009 tahminleri Toplam2 018 972 272 2 009 850 787 Zaman dilimiUTC 02 00 DAS Yaz YSU UTC 03 00 DAS Baba Gurgur de petrol kuyulariTarih2014 yilinda pesmerge guclerinin bolgenin kontrolunu ele gecirdigi ve kuzeyden yogun Kurt nufus gocunun yasandigi sirada Kerkuk ve cevresinde etnik gruplarin dagilimini gosteren harita Eski Asur baskenti Arrapha bolgesinde yer alan Kerkuk 5000 yillik harabeleri uzerinde Khasa nehri yaninda yer alir Arrapha MO 10 ve 11 yuzyillarda Asurlular doneminde cok buyuk bir oneme kavusmustur Stratejik ve cografik onemi nedeniyle sehir uc imparatorluk icin adeta bir savas meydaniydi Asur imparatorlugu Babil ve Med imparatorluklari ki hepsi sehri belirli zamanlarda yonetmislerdir Ingiliz istihbaratci in 1912 yilinda kaleme aldigi kitapta anlattigina gore Kerkuk Turkmenleri meyveleri ve ham petrolu ile unludur bunlarin hepsi bol miktarda bulunur En az 15 000 nufusa sahip olmasi gereken sehir Kurdistan sinirlarinin uc dilli kasabalarindan biridir Herkes tarafindan Turkce Arapca ve Kurtce konusulmakta ilk ve sonuncusu carsilarda fark gozetmeksizin kullanilmaktadir Kendisi bir Turkmen kasabasi olup guneyinde ve batisinda gocebe Araplar dogusunda ise Hamavand Kurtlerinin ulkesi bulunmaktadir Burada Turk gucu cok belirgindir Kerkuk cok genis bir sekilde yayilmis ve karismis bir nufusa sahiptir Osmanli doneminde sehir merkezi cogunlugunu Turkler olusturuyordu Kurtler de tasranin cogunlugunu olusturuyordu Sehir ozellikle 20 yuzyilda daha dramatik degisimler deneyimlemistir Kurtler Turkmenler ve Araplar bu bolgeye dair sahiplik iddialarinda bulunmakta ve iddialarini destekleyecek tarihi bilgi ve verilere sahip olmaktadirlar Tarihi olarak sehir her zaman Kurtler ve Turkmenler tarafindan kulturel bir baskent olarak atfedildi 2010 da tarafindan Irak kulturunun baskenti olarak isimlendirildi Sehirde gunumuzde etnik kokeni Kurt Turkmen Arap ve belirli olcude Suryani olan insanlar yasamaktadir Kerkuk Kurdistan Bolgesel Yonetimi tarafindan Bolgesel Yonetim in anayasal ve hukuki baskenti olarak taninmaktadir Ancak 2005 tarihli Irak Anayasasi ile idari statusu tartismali olan bolgelerin statulerini 2007 yili sonuna kadar yapilacak bir referandumla belirlemelerini ongormustu Kerkuk icin bu yonde bir referandum yapilmamis oldugundan Kerkuk yasal olarak Irak merkezi yonetimine baglidir 12 Haziran 2014 te ISID in Kuzey Irak Taarruzu sonrasi Irak ordusunun cekilmesi uzerine Kerkuk Kurdistan Bolgesel Yonetiminin kontrolune gecmistir 16 Ekim 2017 de Irak kontrolu geri kazandi NufusKamusu l A lam da Kerkuk Semseddin Sami 19 yuzyilin sonlarinda yazdigi Kamusu l A lam da Kerkuk sehrinden bahsetmistir Kerkuk Osmanli Musul vilayetinin guneydogusunda 30 000 nufuslu yer aliyor diyor sonra Kerkuk halkinin dortte ucunu Kurtler geri kalani Turkler Araplar 760 Yahudi ve 460 Keldani diyor Kerkuk Valiligi icin Nufus Sayimi SonuclariEtnik grup 1957 Oran 1977 Oran 1997 OranAraplar 109 620 28 2 218 755 45 544 596 72 Kurtler 187 593 48 2 184 875 38 155 861 21 Turkmenler 83 371 21 4 80 347 17 50 099 7 Asurlular 1 605 0 4 Yahudiler 123 0 03 Diger 6 545 1 77 0 0 2 189 0 3 Toplam 388 829 100 483 977 100 752 745 100 Ana yerlerKerkuk Kalesi Kerkuk Kislasi 1863 te Osmanli tarafindan kurulmustur Turkmenler tarafindan imar edilip muzeye cevirme calismalari devam etmektedir Danyal Peygamber in Cami ve Turbesi Pirehmerd Pazari Arkeolojik Jarmo Kalesi ve alanlari da modern sehrin disinda bulunmaktadir Kerkuk un mimarisi I Dunya Savasi nda ve Irak Savasi nda agir hasarlar gormustur 2007 raporlarina gore 18 adet kutsal sayilan yer harap edilmistir Bunlarin 10 u Kerkuk ve guneydedir Iklim Kerkuk iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara YilOrtalama en yuksek sicaklik C 13 8 15 7 20 1 26 3 33 7 39 8 43 2 42 8 38 7 31 4 22 6 15 8 28 66Ortalama sicaklik C 4 5 5 7 9 0 13 8 19 6 24 5 27 5 27 1 23 2 18 1 11 2 6 3 15 87Ortalama yagis mm 68 3 66 7 57 3 44 1 13 4 0 1 0 2 0 0 7 12 4 39 1 59 361 3Ayrica bakinizMusul sorunu Kerkuk Yumurtalik Petrol Boru Hatti Kerkuk Baniyas Petrol Boru HattiKaynakca a b City Population Ingilizce Citypopulation de 22 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ocak 2024 a b World Gazetteer World Gazetteer 26 Ocak 2009 Erisim tarihi 26 Ocak 2009 olu kirik baglanti EN Cities in transition 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mart 2016 Kerkuk Musul Sorunu PDF Kardaslik Dergisi Kerkuk Vakfi 18 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 15 Mayis 2020 Ingilizce Cosimo Inc 1 Aralik 2007 tarihinde yayinlandi 1912 s 120 24 Haziran 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Haziran 2024 Bruinessen Martin van and Walter Posch 2005 Looking into Iraq 17 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde UNPO Kurdistan Constitution of the Iraqi Kurdistan Region www unpo org 26 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2022 Irak Kurdistan Bolgesi Anayasasi 23 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2022 Zine El Abdin Adil Sakran 2021 Irak Yonetimindeki Siyasal Istikrarsizligin Anayasal Surec Baglaminda Degerlendirilmesi Ortadogu Etutleri doi 10 47932 ortetut 691987 30 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2024 Arsivlenmis kopya 13 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2016 Arsivlenmis kopya 13 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2016 Diken 16 Ekim 2017 19 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2021 Kamus ul A lam Part I Kirkuk and its environs Chapter 2 Kirkuk in the Twentieth Century page 43 21 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Crisis in Kirkuk The Ethnopolitics of Conflict and Compromise Authors Liam Anderson Gareth Stansfield Philadelphia 2011 312 pages ISBN 9780812206043 Jenkins Simon 7 Haziran 2007 In Iraq s four year looting frenzy the allies have become the vandals The Guardian Londra 20 Agustos 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mart 2015 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Kerkuk ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Encyclopadia of the Orient Kerkuk 9 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde