Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kumandılar (kendilerince: Къуманды Kumandı, Къубанды Kubandı, Къуўанды Kuwandı, Къувандыг Kuvandıg; Rusça Кумандинцы Kumandintsı), Rusya'nın orta güney bölgesindeki Altay Krayı, Altay Cumhuriyeti ile Kemerovo Oblastında yaşayan Türk halklarından Altayların 3000 kişilik kabilesi. UNESCO'ya göre dilleri ve kültürleri yok olma tehlikesindedir.
 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 Rusya (Altay Krayı) | 1.401 (2010); 1663 (2002) |
| Rusya (Altay Cumhuriyeti) | 1.062 (2010); 931 (2002) |
| Rusya (Kemerovo Oblastı) | 225 (2010); 294 (2002) |
| Diller | |
Kumandıca (Altaycanın lehçesi) | |
| Din | |
Coğrafya
Rusya'nın daha çok Altay Krayında civarındaki Biyskiy, Krasnogorskiy ve Soltonskiy rayonlarında (2002 rakamlarına göre 1663 kişi), biraz da Altay Cumhuriyetinin Turaçak rayonunda (931 kişi), çok az olarak da Kemerovo Oblastında (226 kişi) yaşarlar.
Boyları
Eskiden sayıları 39 olan söök sayısının Ruslarla birlikte yaşamaya başladıktan sonra zamanla unutularak bugün 10 civarında olduğu ifade ediliyor: Şabat, Çedirbek, Kızılkös, Apaşkös, Toñ~Ton, Toñıl~Tunal, Sakpıjık~Sakpıjok, Toguz, Komnoş~Komdoş, Küzen.
Wilhelm Radloff'a göre Kumandılar iki [jайсан] (Aşağı Kumandılar, Yukarı Kumandılar) ve altı söök [сӧӧк] (Sô, Kubandı, Tastar, Yutı, Çabraş ve Tôn-Kubandı) olarak yapılanmışlardır:
- Aşağı Kumandılar (kendilerince: Örö Kumandı/Kuvandı/Kıvandı)
- Sô
- Kubandı
- Yukarı Kumandılar (kendilerince: Altına Kumandı/Kuvandı/Kıvandı)
- Tastar
- Yutı
- Çabraş
- Tôn-Kubandı
L. P. Potapov tarafından yapılan düzenleme ise şöyledir:
| No | Söök | Annalistic Name | Ethnic and linguistic affiliation | Period | Note |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | So | So/Se/Sek/Saka | Parental tribe of the Ancient Türks | prior to 4th c. CE | |
| 2 | Kubandı | Kuman/Cuman/Kuban/Kun (Hung.) | Appear after disintegration of the state | 7th c. CE | |
| 3 | Tastar | Kuman/Cuman/Kuban/Kun (Hung.); Ases | Appear after disintegration of Kangar state | 7th c. CE | |
| 4 | Diutı (Chooty) | Tele/Teleütler | Tele/Teleütler were members of the Göktürkler | 6th-8th c. CE | |
| 5 | Chabash (Chabat) | bilinmiyor | bilinmiyor | bilinmiyor | |
| 6 | Ton (Ton-Kubandy) | Nenets kabilesi | Altai-kiji söögü , Tuva grubu of unknown extraction | 12th c. CE in "Moğolların Gizli Tarihi" | |
Barınakları
Wilhelm Radloff'a göre Kumandıların barınakları genellikle ağaç kütüklerinden yapılmış kaba baraka, toprak kulübe ve kayın ağacının kabuğundan yapılmış çadırlardan ibarettir.
Dil
Kumandıların dilleri Kumandıca (MultiTree 1p0), Altaycanın Kuzey Altaycası denen lehçe grubuna girer ve bu gruptaki Tuba ve Çalkanduların lehçelerine benzer.
2010 sayımına göre kendini Kumandı olarak niteleyen 3114 kişiden ancak 738 ya da 1044 kadarı Kumandıcayı konuşabildiği kaydedilmiştir.
Kaynakça
- ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;пер.2010isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;perepisisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ a b c "Endangered Languages of Indigenous Peoples of Siberia: The Kumandin Language". 20 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2012.
- ^ Figen Güner Dilek (2008), Altay Türklerinde akrabalık 21 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Ahmet B. Ercilasun Armağanı, Akçağ Basım Yayım Pazarlama A.Ş., Ankara
- ^ a b W. Radloff, Sibirya’dan 1.Cilt, S.200
- ^ , "Ethnic composition and origin of Altaians. Historical ethnographical essay", p. 21
- ^ , Ibid, p. 58
- ^ , Ibid, p. 54
- ^ a b , Ibid, p. 60
- ^ , Ibid, p. 14, 59
- ^ , Ibid, p. 62
- ^ . 21 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2012.
- ^ "Всероссийская перепись населения 2002 года. Том 13. «Коренные малочисленные народы Российской Федерации»". 20 Şubat 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kumandilar kendilerince Kumandy Kumandi Kubandy Kubandi Kuyandy Kuwandi Kuvandyg Kuvandig Rusca Kumandincy Kumandintsi Rusya nin orta guney bolgesindeki Altay Krayi Altay Cumhuriyeti ile Kemerovo Oblastinda yasayan Turk halklarindan Altaylarin 3000 kisilik kabilesi UNESCO ya gore dilleri ve kulturleri yok olma tehlikesindedir Kumandilar Kumandy Kubandy Kuyandy Kuvandyg Biy NehriOnemli nufusa sahip bolgelerRusya Altay Krayi 1 401 2010 1663 2002 Rusya Altay Cumhuriyeti 1 062 2010 931 2002 Rusya Kemerovo Oblasti 225 2010 294 2002 DillerKumandica Altaycanin lehcesi DinTengricilik Burhancilik OrtodokslukCografyaRusya nin daha cok Altay Krayinda civarindaki Biyskiy Krasnogorskiy ve Soltonskiy rayonlarinda 2002 rakamlarina gore 1663 kisi biraz da Altay Cumhuriyetinin Turacak rayonunda 931 kisi cok az olarak da Kemerovo Oblastinda 226 kisi yasarlar BoylariEskiden sayilari 39 olan sook sayisinin Ruslarla birlikte yasamaya basladiktan sonra zamanla unutularak bugun 10 civarinda oldugu ifade ediliyor Sabat Cedirbek Kizilkos Apaskos Ton Ton Tonil Tunal Sakpijik Sakpijok Toguz Komnos Komdos Kuzen Wilhelm Radloff a gore Kumandilar iki jajsan Asagi Kumandilar Yukari Kumandilar ve alti sook sӧӧk So Kubandi Tastar Yuti Cabras ve Ton Kubandi olarak yapilanmislardir Asagi Kumandilar kendilerince Oro Kumandi Kuvandi Kivandi So Kubandi Yukari Kumandilar kendilerince Altina Kumandi Kuvandi Kivandi Tastar Yuti Cabras Ton Kubandi L P Potapov tarafindan yapilan duzenleme ise soyledir No Sook Annalistic Name Ethnic and linguistic affiliation Period Note1 So So Se Sek Saka Parental tribe of the Ancient Turks prior to 4th c CE2 Kubandi Kuman Cuman Kuban Kun Hung Appear after disintegration of the state 7th c CE3 Tastar Kuman Cuman Kuban Kun Hung Ases Appear after disintegration of Kangar state 7th c CE4 Diuti Chooty Tele Teleutler Tele Teleutler were members of the Gokturkler 6th 8th c CE5 Chabash Chabat bilinmiyor bilinmiyor bilinmiyor6 Ton Ton Kubandy Nenets kabilesi Altai kiji soogu Tuva grubu of unknown extraction 12th c CE in Mogollarin Gizli Tarihi BarinaklariWilhelm Radloff a gore Kumandilarin barinaklari genellikle agac kutuklerinden yapilmis kaba baraka toprak kulube ve kayin agacinin kabugundan yapilmis cadirlardan ibarettir DilAltay Cumhuriyeti Altay krayi ve Kemerovo Oblasi Kumandilarin cografyasidir Kumandilarin dilleri Kumandica MultiTree 1p0 Altaycanin Kuzey Altaycasi denen lehce grubuna girer ve bu gruptaki Tuba ve Calkandularin lehcelerine benzer 2010 sayimina gore kendini Kumandi olarak niteleyen 3114 kisiden ancak 738 ya da 1044 kadari Kumandicayi konusabildigi kaydedilmistir Kaynakca a b c Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi per 2010 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme a b c Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi perepis isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme a b c Endangered Languages of Indigenous Peoples of Siberia The Kumandin Language 20 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2012 Figen Guner Dilek 2008 Altay Turklerinde akrabalik 21 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ahmet B Ercilasun Armagani Akcag Basim Yayim Pazarlama A S Ankara a b W Radloff Sibirya dan 1 Cilt S 200 Ethnic composition and origin of Altaians Historical ethnographical essay p 21 Ibid p 58 Ibid p 54 a b Ibid p 60 Ibid p 14 59 Ibid p 62 21 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ekim 2012 Vserossijskaya perepis naseleniya 2002 goda Tom 13 Korennye malochislennye narody Rossijskoj Federacii 20 Subat 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2012