Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kuyu ve Sarkaç (İngilizce: The Pit and the Pendulum), Edgar Allan Poe tarafından 1842'de yazılan ve aynı yıl The Gift: A Christmas and New Year's Present for 1843'de yayımlanan kısa öykü. Öykü, bir tutukluya İspanyol Engizisyonu tarafından yapılan işkenceleri anlatır ancak yazar öyküde tarihsel gerçeklere bağlı kalmamıştır. Öykünün anlatıcısı, maruz kaldığı işkenceleri birinci tekil şahıs olarak anlatır. Öyküde hislere, örneğin sese verilen ağırlık sebebiyle okuyucuda korku hissi etkili biçimde uyandırılır. Bu durum, Poe'nun genelde doğaüstü unsurlar kullandığı diğer öykülerinden farklıdır. Zamanın korku edebiyatında kullanılan diğer unsurlara da öyküde yer verilmiştir. Öykü defalarca filme uyarlanmıştır.
| "Kuyu ve Sarkaç" | |
|---|---|
 Öykü için tarafından çizilmiş bir illüstrasyon, 1919 | |
| Yazar | Edgar Allan Poe |
| Özgün adı | "The Pit and the Pendulum" |
| Ülke | ABD |
| Dil | İngilizce |
| Yayımlanma | The Gift: A Christmas and New Year's Present for 1843 |
Özet
Öykü İspanyol Engizisyonu sırasında geçer. Öykünün başında ismi belirsiz bir anlatıcı kötü niyetli yargıçların olduğu bir mahkemede yargılanır. Yazar anlatıcının neden tutuklandığına ya da yargılandığına dair bilgi vermez. Anlatıcının önündeki masada yedi uzun mum yanmaktadır ve mumlar eridikçe adamın kurtulma umutları da azalır. Anlatıcı ölüm cezasına çarptırılır ve kendisini kapkaranlık bir yerde bulur. Önce bir mezara hapsedildiğini düşünür ancak daha sonra bir hücrede olduğunu keşfeder. Odanın büyüklüğü anlamak için duvarlar boyunca yürümeye karar verir. Başladığı noktayı anlayabilmek amacıyla, cüppesinin eteğinden kopardığı bir parçayı duvarın dibine serer. Ancak oda içindeki turunu tamamlayamadan bayılır.
Uyandığında yanı başında duran yemek ve suyu fark eder. Tekrar ayağa kalkar ve odanın boyutunu ölçmeyi tekrar dener. Duvarların uzunluğunun yüz adım olduğunu görür. Odada yürürken yere serdiği kumaş parçasına basıp kayar. Ayağı kaymasaydı, hücrenin ortasında bulunan ve içi su dolu olan bir kuyuya düşeceğini anlar.
Tekrar bilincini kaybeden anlatıcı kendine geldiğinde bir tahta üzerine iplerle bağlanmış olduğunu ve hücrenin biraz aydınlandığını fark eder. Tavanda zamanın kişiselleştirilmiş bir tasviri bulunmaktadır. Bu resimden aşağıya doğru sallanan tırpan biçiminde bir sarkaç yavaş yavaş ileri geri hareket etmektedir. Bu sarkaç durdurulamaz biçimde aşağıya doğru inmektedir ve sonunda anlatıcıyı öldürecektir. Ancak hükümlü, kendisi için bırakılmış bir parça eti kullanarak etraftaki fareleri bağlı olduğu ipe çeker ve fareler ipleri kemirmeye başlar. Sarkaç adamın elbiselerini kesip kalbini kesmeden hemen önce, ipler fareler tarafından koparılır ve adam sarkacın altından kaçar.
Bunun ardından hücrenin duvarları ısıyla kıpkırmızı olur ve içeriye doğru hareket etmeye başlar. Adam hücrenin ortasındaki kuyuya doğru gitmek zorunda kalır. Kuyuya baktığında, başına gelecek hiçbir şeyin o kuyuya düşmek kadar kötü olmayacağını düşünür. Metinde anlatıcının kuyunun dibinde gördüğü şeyden ya da kuyunun derinliğinden korktuğu ima edilir ama korkusunun tam sebebi açıklanmaz. Duvarlar sonunda anlatıcıya duracak alan bırakmaz. Adam kuyunun içine düşecekken insan sesleri duymaya başlar. Duvarlar geri çekilir ve birisi adamı yakalar. Fransız ordusu Toledo'yu ele geçirmiş ve engizisyon sona erdirilmiştir.
Tarihsellik
Poe öyküde tarihi gerçeklerle serbestçe oynar. Öykünün sonundaki kurtarıcılar Napolyon'un generali olan tarafından yönetilmektedir. Ancak Lasalle Toledo'nun işgali sırasında değil, İspanyol Engizisyonu'nun en güçlü döneminden yüzyıllar sonra gerçekleşen Yarımada Savaşı'nda görev almıştır. Öyküdeki işkence biçimleri, engizisyonun herhangi bir döneminde uygulanan yöntemlerle paralellik göstermez. Lasalle yönetimindeki Fransız İşgali ise 1808-1813 yılları arasında gerçekleşmiştir.
Poe öykünün başına, "Paris'teki Jakoben Derneği Binası'nın yerine kurulacak pazarın kapısına asılmak üzere yazılmış dörtlük" açıklamasıyla birlikte Latince bir epigraf eklemiştir. Bu dörtlük Poe tarafından yazılmamıştır. Böyle bir yazıtın söz konusu yapıda kullanılmak üzere hazırlandığı 1803'ten önce bildirilmiş ve dörtlük, yazarı belirsiz olarak 1836 yılında Poe'nun da çalışmakta olduğu Southern Literary Messenger'da yer almıştır. Ancak söz konusu pazar yeri muhtemelen hiç inşa edilmemiştir. Poe'nun eserlerini Fransızcaya çeviren ünlü yazar Charles Baudelaire, eski Jakoben Derneği'nin yerindeki yapıda bu tür bir kapı ve kitabe bulunmadığını söylemiştir.
Analiz
Kuyu ve Sarkaç öyküsü, korkunun anlatıcı üzerindeki etkisini ele alır. Daha ilk cümlede "Fenalaşmıştım - o korkunç acıyla ölecek gibi fenalaşmıştım" sözleriyle anlatıcının zaten ölüm korkusu duymakta olduğu anlatılır ve hemen ardından idam cezasını duyan anlatıcı bayılır. Böyle bir tedirginlik okuyucu için ironiktir, çünkü anlatıcının yargıçların dudakları hakkında "üstüne yazdığım bu kâğıttan daha beyazdılar" sözleri sayesinde adamın hayatta kaldığı zaten anlaşılmaktadır.
Poe'nun çoğu eserinden farklı olarak, öyküyü özellikle korkutucu yapan şey, doğaüstü unsurların var olmamasıdır; öyküde olayların geçtiği yer hayal ürünü değil gerçektir. Poe'nun öyküde duyulara odaklanması gerçeklik hissini artırır: Zindan havasız ve ışıksızdır, anlatıcı açlık ve susuzluk çeker, etrafı fareler tarafından sarılmıştır, içe doğru kapanan duvarlar ısıdan kızarmış metaldendir ve jilet keskinliğindeki sarkaç anlatıcıyı yaralamak üzeredir. Anlatıcı sarkacın keskin ucunun "tıslama" şeklinde çıkardığı sesten bahseder. Özgün metinde (tıslama anlamındaki) "hissed" sözcüğüyle verilen bu sesin yarattığı his, aynı bölümde kullanılan "surcingle", "cessation", "crescent" ve "scimitar" gibi sözlüklerle yapılan aliterasyon yoluyla kuvvetlendirilir.
Kuyu ve Sarkaç, Poe'nun 1838 tarihli hiciv öyküsü 'nın ciddi bir tekrarı sayılabilir. O öyküde de, benzer bir "tırpan" anlatıcının başını yavaş ve komik biçimde koparır. Öyküdeki bu olay, Kuyu ve Sarkaç'ta anlatıcının göğsünü yarmak üzere olan bir sarkaç ile yeniden tasarlanmıştır.
Yazılışı ve ilham
Öykü, yazarın "ruh halinin kendisini her türlü zihinsel uğraşıyı bırakmaya" zorladığı bir dönemde yazıldı. 1842'de Poe, Graham's Magazine'den istifa etmişti. Ayrıca eşi Virginia Eliza Clemm Poe ve kendisi hastalıklarla boğuşuyordu. Sağlıksızlık ve yoksulluk, kendi deyimiyle yazarı "neredeyse deliliğe sürüklüyordu".
Poe öyküde, o dönemde Blackwood's Magazine'de yayımlanan korku öykülerinde sıklıkla kullanılan ve kendisinin de Kötü Bir Durum: Zamanın Tırpanı isimli öyküsünde alay ettiği bir korku öyküsü modelini kullanır. Ancak bu öykülerde korku unsurunun kaynağı genelde şans ya da kişisel intikamdır. Poe, kişiye bağlı olmayan kasıtlı işkence kavramının ilhamını kısmen 'nin ilk defa 1817'de yayımlanan History of the Spanish Inquisition isimli eserinden almış olabilir.
Öyküdeki kuyunun ise, 'in yaptığı bir Kur'an çevirisinden esinlenildiği ileri sürülmüştür. Poe ve isimli şiirlerinde de Kuran'dan esinlenmişti. Poe Sale'i tanıyordu, hatta Şehrazat'ın 1002. Masalı isimli öyküsündeki notlardan birinde ondan bahsetmişti. Sale çevirisinde notlar ve yorumlar da bulunmaktaydı ve bunlardan birinde işkence ve idam yolu olarak "insanların alevlerle dolu bir kuyuya atılması" yer alıyordu. Kuran'ın 85. suresi olan Büruc Suresi'nde müminlere eziyet edenlerin bu sırada "ateş hendeğinin çevresinde oturdukları" söylenir.
Poe'nun ayrıca 'ın, mekanik bir düzenek sayesinde daralarak içindeki kurbanı ezen bir işkence odası hakkındaki başlıklı öyküsünden esinlendiği düşünülür. Poe daralan oda fikrini açık biçimde, 1830'da Blackwood's Magazine'de yayımlanan bu öyküden almıştır.
Yayımlanma ve tepkiler
Kuyu ve Sarkaç, Carey & Hart tarafından yayımlanan The Gift: A Christmas and New Year's Present for 1843 içinde yer aldı. Daha sonra, Broadway Journal'ın 17 Mayıs 1845 tarihli sayısında ufak değişikliklerle yeniden yayımlandı.
William Butler Yeats, Poe'yu çoğunlukla eleştiriyordu ve yazarı "avam" buluyordu. Kuyu ve Sarkaç için ise şöyle demişti:
| “ | ...bana göre [öykünün] herhangi bir edebi değeri yok... Kuyu ve Sarkaç'ı incelerseniz bayağı fiziksel korku unsurları yoluyla sinirlere saldırı dışında bir şey bulamazsınız. | „ |
Uyarlamalar
- Öykünün birçok film uyarlaması yapıldı. Bunlardan biri de 'in 1909 tarihli Fransızca filmi 'dür. İlk İngilizce uyarlamayı ise 1913'te Alice Guy-Blaché yönetti.
- 1961 yapımı 'u Roger Corman yönetti. Vincent Price ve 'in başrollerinde yer aldığı bu filmde, Corman/Price ortaklığında çekilen diğer Poe serisi filmlerinde olduğu gibi, özgün öyküye fazla bağlı kalınmadı. Örneğin öyküdeki işkence düzenekleri filmin sadece son 10 dakikasında yer alıyordu. Richard Matheson'ın yazdığı bu senaryo daha sonra Lee Sheridan tarafından romanlaştırıldı ve yayımlandı.
- 1983'te sürrealist Çek yönetmen Jan Švankmajer, isimli 15 dakikalık bir kısa film yönetti. Film Kuyu ve Sarkaç'ın yanı sıra 'ın A Torture by Hope isimli öyküsünden uyarlandı. Senaryoda her iki öyküye nispeten sadık kalındı.
- 1991'de öykünün 'ın yönettiği ve Lance Henriksen'ın oynadığı çekildi. Filmde hikâye, 1492 İspanya'sında geçen bir aşk öyküsüne dönüştürüldü.
- 2006'da ödül kazanan bir stop-motion animasyon uyarlaması yapıldı.
- 2009'da 'nun yönettiği öyküyle çok az benzerlik taşıyordu ama 1961 uyarlamasında olduğu gibi sallanan sarkaç sahnesine yer verilmişti. Filmde, kırmak üzerine deneyler yapan kötü niyetli bir hipnoterapistin hastanesini ziyaret eden bir grup gencin hikâyesi anlatılıyordu.
Kaynakça
- ^ a b c Öykünün Türkçe isminin ve alıntıların alındığı çeviri: Poe, Edgar Allan. Bütün Hikâyeleri, çeviren: Dost Körpe, İthaki Yayınları, 2002. s. 445 - 457
- ^ Google Books
- ^ "Google Books". 1 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Haziran 2011.
- ^ Sova, Dawn B. Edgar Allan Poe: A to Z. New York: Checkmark Books, 2001. sayfa: 188-9
- ^ Quinn, Arthur Hobson. Edgar Allan Poe: A Critical Biography. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1998. sayfa 359.
- ^ Kennedy, J. Gerald. Poe, Death, and the Life of Writing. Yale University Press, 1987. sayfa 53.
- ^ Kennedy, J. Gerald. Poe, Death, and the Life of Writing. Yale University Press, 1987. sayfa 32.
- ^ Fisher, Benjamin F. "Poe and the Gothic Tradition"; The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe içinde, editör: Kevin J. Hayes. Cambridge, UK: Oxford University Press, 2002. sayfa 84
- ^ Silverman, Kenneth. Edgar A. Poe: Mournful and Never-ending Remembrance. New York: Harper Perennial, 1991. sayfa 204.
- ^ Silverman, Kenneth. Edgar A. Poe: Mournful and Never-ending Remembrance. New York: Harper Perennial, 1991. sayfa 206.
- ^ Goddu, Teresa A. "Poe, sensationalism, and slavery"; The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe içinde, editör: Kevin J. Hayes. Cambridge, UK: Oxford University Press, 2002. sayfa 104.
- ^ Ackroyd, Peter (2011). "Yüzü Gülmeyen Adam". Poe: Kısacık Bir Hayat. Yapı Kredi Yayınları. ss. 70 - 71. .
- ^ Alterton, Margaret. "An Additional Source for Poe's 'The Pit and the Pendulum'"; Modern Language Notes içinde, cilt 48, sayı 6 (Haziran 1933), sayfa 349
- ^ Murtuza, Athar. "An Arabian Source for Poe's "The Pit and the Pendulum" 12 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Poe Studies içinde, cilt V, no. 2, Aralık 1972, sayfa 52
- ^ Project Gutenberg'de The Iron Shroud 23 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., (İngilizce)
- ^ Online Biography of William Mudford from the Dictionary of Literary Biography hosted by BookRags 13 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . sayfa 2
- ^ Oxford Journals 13 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Critique of William Mudford Notes and Queries, 31 Temmuz 1943, sayfa 83
- ^ Title The Narrative of Arthur Gordon Pym of Nantucket, and Related Tales 3 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . The world's classics Oxford World's Classics Author Edgar Allan Poe; Editör: J. Gerald Kennedy, Publisher Oxford University Press, 1998 ,
- ^ Sova, Dawn B. Edgar Allan Poe: A to Z. New York: Checkmark Books, 2001. sayfa 188
- ^ Meyers, Jeffrey. Edgar Allan Poe: His Life and Legacy. New York: Cooper Square Press, 1992. sayfa 274
- ^ Sova, Dawn B. Edgar Allan Poe: A to Z. New York: Checkmark Books, 2001. sayfa: 189
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Kuyu ve Sarkaç ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Edgar Allan Poe Society6 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .'de öykünün yayımlanma geçmişi 14 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Pit and the Pendulum 19 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Öykünün arama yapılabilir tam özgün metni (İngilizce)
- Apocalyptic Imagery and the Fragmentation of the Psyche: "The Pit and the Pendulum" (İngilizce)
- The Sources of Poe's the Pit and the Pendulum (İngilizce)
- An Additional Source for Poe's the Pit and the Pendulum (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kuyu ve Sarkac Ingilizce The Pit and the Pendulum Edgar Allan Poe tarafindan 1842 de yazilan ve ayni yil The Gift A Christmas and New Year s Present for 1843 de yayimlanan kisa oyku Oyku bir tutukluya Ispanyol Engizisyonu tarafindan yapilan iskenceleri anlatir ancak yazar oykude tarihsel gerceklere bagli kalmamistir Oykunun anlaticisi maruz kaldigi iskenceleri birinci tekil sahis olarak anlatir Oykude hislere ornegin sese verilen agirlik sebebiyle okuyucuda korku hissi etkili bicimde uyandirilir Bu durum Poe nun genelde dogaustu unsurlar kullandigi diger oykulerinden farklidir Zamanin korku edebiyatinda kullanilan diger unsurlara da oykude yer verilmistir Oyku defalarca filme uyarlanmistir Kuyu ve Sarkac Oyku icin tarafindan cizilmis bir illustrasyon 1919YazarEdgar Allan PoeOzgun adi The Pit and the Pendulum UlkeABDDilIngilizceYayimlanmaThe Gift A Christmas and New Year s Present for 1843Ozet un oyku icin cizdigi illustrasyon 1909 Oyku Ispanyol Engizisyonu sirasinda gecer Oykunun basinda ismi belirsiz bir anlatici kotu niyetli yargiclarin oldugu bir mahkemede yargilanir Yazar anlaticinin neden tutuklandigina ya da yargilandigina dair bilgi vermez Anlaticinin onundeki masada yedi uzun mum yanmaktadir ve mumlar eridikce adamin kurtulma umutlari da azalir Anlatici olum cezasina carptirilir ve kendisini kapkaranlik bir yerde bulur Once bir mezara hapsedildigini dusunur ancak daha sonra bir hucrede oldugunu kesfeder Odanin buyuklugu anlamak icin duvarlar boyunca yurumeye karar verir Basladigi noktayi anlayabilmek amaciyla cuppesinin eteginden kopardigi bir parcayi duvarin dibine serer Ancak oda icindeki turunu tamamlayamadan bayilir Uyandiginda yani basinda duran yemek ve suyu fark eder Tekrar ayaga kalkar ve odanin boyutunu olcmeyi tekrar dener Duvarlarin uzunlugunun yuz adim oldugunu gorur Odada yururken yere serdigi kumas parcasina basip kayar Ayagi kaymasaydi hucrenin ortasinda bulunan ve ici su dolu olan bir kuyuya dusecegini anlar Arthur Rackham in Poe s Tales of Mystery and Imagination icin cizdigi illustrasyon 1935 Tekrar bilincini kaybeden anlatici kendine geldiginde bir tahta uzerine iplerle baglanmis oldugunu ve hucrenin biraz aydinlandigini fark eder Tavanda zamanin kisisellestirilmis bir tasviri bulunmaktadir Bu resimden asagiya dogru sallanan tirpan biciminde bir sarkac yavas yavas ileri geri hareket etmektedir Bu sarkac durdurulamaz bicimde asagiya dogru inmektedir ve sonunda anlaticiyi oldurecektir Ancak hukumlu kendisi icin birakilmis bir parca eti kullanarak etraftaki fareleri bagli oldugu ipe ceker ve fareler ipleri kemirmeye baslar Sarkac adamin elbiselerini kesip kalbini kesmeden hemen once ipler fareler tarafindan koparilir ve adam sarkacin altindan kacar Bunun ardindan hucrenin duvarlari isiyla kipkirmizi olur ve iceriye dogru hareket etmeye baslar Adam hucrenin ortasindaki kuyuya dogru gitmek zorunda kalir Kuyuya baktiginda basina gelecek hicbir seyin o kuyuya dusmek kadar kotu olmayacagini dusunur Metinde anlaticinin kuyunun dibinde gordugu seyden ya da kuyunun derinliginden korktugu ima edilir ama korkusunun tam sebebi aciklanmaz Duvarlar sonunda anlaticiya duracak alan birakmaz Adam kuyunun icine dusecekken insan sesleri duymaya baslar Duvarlar geri cekilir ve birisi adami yakalar Fransiz ordusu Toledo yu ele gecirmis ve engizisyon sona erdirilmistir TarihsellikPoe oykude tarihi gerceklerle serbestce oynar Oykunun sonundaki kurtaricilar Napolyon un generali olan tarafindan yonetilmektedir Ancak Lasalle Toledo nun isgali sirasinda degil Ispanyol Engizisyonu nun en guclu doneminden yuzyillar sonra gerceklesen Yarimada Savasi nda gorev almistir Oykudeki iskence bicimleri engizisyonun herhangi bir doneminde uygulanan yontemlerle paralellik gostermez Lasalle yonetimindeki Fransiz Isgali ise 1808 1813 yillari arasinda gerceklesmistir Poe oykunun basina Paris teki Jakoben Dernegi Binasi nin yerine kurulacak pazarin kapisina asilmak uzere yazilmis dortluk aciklamasiyla birlikte Latince bir epigraf eklemistir Bu dortluk Poe tarafindan yazilmamistir Boyle bir yazitin soz konusu yapida kullanilmak uzere hazirlandigi 1803 ten once bildirilmis ve dortluk yazari belirsiz olarak 1836 yilinda Poe nun da calismakta oldugu Southern Literary Messenger da yer almistir Ancak soz konusu pazar yeri muhtemelen hic insa edilmemistir Poe nun eserlerini Fransizcaya ceviren unlu yazar Charles Baudelaire eski Jakoben Dernegi nin yerindeki yapida bu tur bir kapi ve kitabe bulunmadigini soylemistir AnalizKuyu ve Sarkac oykusu korkunun anlatici uzerindeki etkisini ele alir Daha ilk cumlede Fenalasmistim o korkunc aciyla olecek gibi fenalasmistim sozleriyle anlaticinin zaten olum korkusu duymakta oldugu anlatilir ve hemen ardindan idam cezasini duyan anlatici bayilir Boyle bir tedirginlik okuyucu icin ironiktir cunku anlaticinin yargiclarin dudaklari hakkinda ustune yazdigim bu kagittan daha beyazdilar sozleri sayesinde adamin hayatta kaldigi zaten anlasilmaktadir Poe nun cogu eserinden farkli olarak oykuyu ozellikle korkutucu yapan sey dogaustu unsurlarin var olmamasidir oykude olaylarin gectigi yer hayal urunu degil gercektir Poe nun oykude duyulara odaklanmasi gerceklik hissini artirir Zindan havasiz ve isiksizdir anlatici aclik ve susuzluk ceker etrafi fareler tarafindan sarilmistir ice dogru kapanan duvarlar isidan kizarmis metaldendir ve jilet keskinligindeki sarkac anlaticiyi yaralamak uzeredir Anlatici sarkacin keskin ucunun tislama seklinde cikardigi sesten bahseder Ozgun metinde tislama anlamindaki hissed sozcuguyle verilen bu sesin yarattigi his ayni bolumde kullanilan surcingle cessation crescent ve scimitar gibi sozluklerle yapilan aliterasyon yoluyla kuvvetlendirilir Kuyu ve Sarkac Poe nun 1838 tarihli hiciv oykusu nin ciddi bir tekrari sayilabilir O oykude de benzer bir tirpan anlaticinin basini yavas ve komik bicimde koparir Oykudeki bu olay Kuyu ve Sarkac ta anlaticinin gogsunu yarmak uzere olan bir sarkac ile yeniden tasarlanmistir Yazilisi ve ilhamOyku yazarin ruh halinin kendisini her turlu zihinsel ugrasiyi birakmaya zorladigi bir donemde yazildi 1842 de Poe Graham s Magazine den istifa etmisti Ayrica esi Virginia Eliza Clemm Poe ve kendisi hastaliklarla bogusuyordu Sagliksizlik ve yoksulluk kendi deyimiyle yazari neredeyse delilige surukluyordu Poe oykude o donemde Blackwood s Magazine de yayimlanan korku oykulerinde siklikla kullanilan ve kendisinin de Kotu Bir Durum Zamanin Tirpani isimli oykusunde alay ettigi bir korku oykusu modelini kullanir Ancak bu oykulerde korku unsurunun kaynagi genelde sans ya da kisisel intikamdir Poe kisiye bagli olmayan kasitli iskence kavraminin ilhamini kismen nin ilk defa 1817 de yayimlanan History of the Spanish Inquisition isimli eserinden almis olabilir Oykudeki kuyunun ise in yaptigi bir Kur an cevirisinden esinlenildigi ileri surulmustur Poe ve isimli siirlerinde de Kuran dan esinlenmisti Poe Sale i taniyordu hatta Sehrazat in 1002 Masali isimli oykusundeki notlardan birinde ondan bahsetmisti Sale cevirisinde notlar ve yorumlar da bulunmaktaydi ve bunlardan birinde iskence ve idam yolu olarak insanlarin alevlerle dolu bir kuyuya atilmasi yer aliyordu Kuran in 85 suresi olan Buruc Suresi nde muminlere eziyet edenlerin bu sirada ates hendeginin cevresinde oturduklari soylenir Poe nun ayrica in mekanik bir duzenek sayesinde daralarak icindeki kurbani ezen bir iskence odasi hakkindaki baslikli oykusunden esinlendigi dusunulur Poe daralan oda fikrini acik bicimde 1830 da Blackwood s Magazine de yayimlanan bu oykuden almistir Yayimlanma ve tepkilerKuyu ve Sarkac Carey amp Hart tarafindan yayimlanan The Gift A Christmas and New Year s Present for 1843 icinde yer aldi Daha sonra Broadway Journal in 17 Mayis 1845 tarihli sayisinda ufak degisikliklerle yeniden yayimlandi William Butler Yeats Poe yu cogunlukla elestiriyordu ve yazari avam buluyordu Kuyu ve Sarkac icin ise soyle demisti bana gore oykunun herhangi bir edebi degeri yok Kuyu ve Sarkac i incelerseniz bayagi fiziksel korku unsurlari yoluyla sinirlere saldiri disinda bir sey bulamazsiniz UyarlamalarOykunun bircok film uyarlamasi yapildi Bunlardan biri de in 1909 tarihli Fransizca filmi dur Ilk Ingilizce uyarlamayi ise 1913 te Alice Guy Blache yonetti 1961 yapimi u Roger Corman yonetti Vincent Price ve in basrollerinde yer aldigi bu filmde Corman Price ortakliginda cekilen diger Poe serisi filmlerinde oldugu gibi ozgun oykuye fazla bagli kalinmadi Ornegin oykudeki iskence duzenekleri filmin sadece son 10 dakikasinda yer aliyordu Richard Matheson in yazdigi bu senaryo daha sonra Lee Sheridan tarafindan romanlastirildi ve yayimlandi 1983 te surrealist Cek yonetmen Jan Svankmajer isimli 15 dakikalik bir kisa film yonetti Film Kuyu ve Sarkac in yani sira in A Torture by Hope isimli oykusunden uyarlandi Senaryoda her iki oykuye nispeten sadik kalindi 1991 de oykunun in yonettigi ve Lance Henriksen in oynadigi cekildi Filmde hikaye 1492 Ispanya sinda gecen bir ask oykusune donusturuldu 2006 da odul kazanan bir stop motion animasyon uyarlamasi yapildi 2009 da nun yonettigi oykuyle cok az benzerlik tasiyordu ama 1961 uyarlamasinda oldugu gibi sallanan sarkac sahnesine yer verilmisti Filmde kirmak uzerine deneyler yapan kotu niyetli bir hipnoterapistin hastanesini ziyaret eden bir grup gencin hikayesi anlatiliyordu Kaynakca a b c Oykunun Turkce isminin ve alintilarin alindigi ceviri Poe Edgar Allan Butun Hikayeleri ceviren Dost Korpe Ithaki Yayinlari 2002 s 445 457 Google Books Google Books 1 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Haziran 2011 Sova Dawn B Edgar Allan Poe A to Z New York Checkmark Books 2001 ISBN 081604161X sayfa 188 9 Quinn Arthur Hobson Edgar Allan Poe A Critical Biography Baltimore The Johns Hopkins University Press 1998 sayfa 359 ISBN 0801857309 Kennedy J Gerald Poe Death and the Life of Writing Yale University Press 1987 sayfa 53 ISBN 0300037732 Kennedy J Gerald Poe Death and the Life of Writing Yale University Press 1987 sayfa 32 ISBN 0300037732 Fisher Benjamin F Poe and the Gothic Tradition The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe icinde editor Kevin J Hayes Cambridge UK Oxford University Press 2002 sayfa 84 ISBN 0521797276 Silverman Kenneth Edgar A Poe Mournful and Never ending Remembrance New York Harper Perennial 1991 sayfa 204 ISBN 0060923318 Silverman Kenneth Edgar A Poe Mournful and Never ending Remembrance New York Harper Perennial 1991 sayfa 206 ISBN 0060923318 Goddu Teresa A Poe sensationalism and slavery The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe icinde editor Kevin J Hayes Cambridge UK Oxford University Press 2002 sayfa 104 ISBN 0521797276 Ackroyd Peter 2011 Yuzu Gulmeyen Adam Poe Kisacik Bir Hayat Yapi Kredi Yayinlari ss 70 71 ISBN 9789750820229 Alterton Margaret An Additional Source for Poe s The Pit and the Pendulum Modern Language Notes icinde cilt 48 sayi 6 Haziran 1933 sayfa 349 Murtuza Athar An Arabian Source for Poe s The Pit and the Pendulum 12 Aralik 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Poe Studies icinde cilt V no 2 Aralik 1972 sayfa 52 Project Gutenberg de The Iron Shroud 23 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Online Biography of William Mudford from the Dictionary of Literary Biography hosted by BookRags 13 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde sayfa 2 Oxford Journals 13 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Critique of William Mudford Notes and Queries 31 Temmuz 1943 sayfa 83 Title The Narrative of Arthur Gordon Pym of Nantucket and Related Tales 3 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde The world s classics Oxford World s Classics Author Edgar Allan Poe Editor J Gerald Kennedy Publisher Oxford University Press 1998 ISBN 0192837710 ISBN 9780192837714 Sova Dawn B Edgar Allan Poe A to Z New York Checkmark Books 2001 ISBN 081604161X sayfa 188 Meyers Jeffrey Edgar Allan Poe His Life and Legacy New York Cooper Square Press 1992 ISBN 0815410387 sayfa 274 Sova Dawn B Edgar Allan Poe A to Z New York Checkmark Books 2001 ISBN 081604161X sayfa 189Dis baglantilarWikimedia Commons ta Kuyu ve Sarkac ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Edgar Allan Poe Society6 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde de oykunun yayimlanma gecmisi 14 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Pit and the Pendulum 19 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Oykunun arama yapilabilir tam ozgun metni Ingilizce Apocalyptic Imagery and the Fragmentation of the Psyche The Pit and the Pendulum Ingilizce The Sources of Poe s the Pit and the Pendulum Ingilizce An Additional Source for Poe s the Pit and the Pendulum Ingilizce