Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Nisan 2023) () |
Kırgızistan kültürü, çoğunluk grubu Kırgızlar olmak üzere geniş bir etnik grup ve kültür karışımına sahiptir. Genel olarak bayrağın ortasındaki 40 ışınlı sarı güneşle sembolize edilen 40 Kırgız boyu olduğu kabul edilir. Güneşin içindeki kırmızı çizgiler, bir zamanlar Orta Asya bölgesinin ana nüfusu olan göçebe çiftçilerin geleneksel konutu olan bir yurdun tacını görselleştirir.Kırgızistan'ın baskın dini Sünni İslam'dır (%91).
Diller
Kırgızistan, iki resmi dille sahip (Rusça ve Kırgızca) tek eski Sovyet Orta Asya cumhuriyetidir. Sovyet sonrası Kırgızca 1997 yılına kadar tüm ticari ve hükûmet kullanımlarında resmi ulusal dil haline getirilmiştir.
Kırgızistan yüksek bir okuryazarlık oranına (%99) ve tüm vatandaşlarını eğitme konusunda güçlü bir geleneğe sahiptir. Bununla birlikte, Sovyet eğitim sistemini yeniden yapılandırmaya yönelik iddialı programı, yetersiz kaynaklar nedeniyle engellenmektedir. Dokuzuncu sınıfa kadar okula devam zorunludur. Kırgızca eğitim için giderek daha fazla kullanılmaktadır; Rusçadan Kırgızcaya geçiş ders kitabı eksikliği nedeniyle engellenmiştir. Rusça'nın tercih edilen ikinci dil olarak devam edip etmeyeceği ya da İngilizce'nin bir ortak dil olarak onun yerini alıp almayacağı henüz belli değildir.
Demografi
1992 yılında Kırgızistan nüfusunun %53'ünün Kırgız, %22'sinin Rus, %14,5'inin Özbek, %1,9'unun Tatar, %0,5'inin Ukraynalı, %1'inin Dungan olarak bilinen Çinli Müslümanlardan ve küçük bir Alman topluluğundan oluştuğu tahmin edilmektedir. Uygurlar siyasi öneme sahiptir. Bu grup Kırgızistan'da sadece 36.000 civarındayken, komşu Kazakistan'da yaklaşık 185.000 kişidir. Uygurlar aynı zamanda Kırgızistan'ın kuzeydoğusunda yer alan ve nüfusu yaklaşık 24 milyon olan Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde de nüfusu oluşturmaktadır.
Edebi çalışmalar
Manas, manasçılar tarafından sözlü olarak aktarılan epik bir şiirdir ve destana adını veren kahramanın adıdır. Yarım milyona yakın dizesiyle Homeros'un Odysseia'sından yirmi kat daha uzun olan şiir, dünyanın en uzun destanlarından biridir. Geleneğe göre 9. yüzyılda Kırgızların bağımsızlığını korumak için Çinlilere ve Kalmuklara karşı savaşan Manas'ın ve onun soyundan gelenlerin ve takipçilerinin kahramanlıklarını anlatan vatansever bir eserdir.
Cengiz Aytmatov sıklıkla Kırgızistan'ın ulusal yazarı olarak anılmaktadır. Kenesh Jusupov ve Kasymaly Jantöshev de önde gelen Kırgız yazarlardır. Jantöshev'in Kanybek adlı romanı Kırgızistan'ın en popüler romanlarından biri olarak kabul edilmektedir.
Tekstil
Geleneksel olarak üretilen keçe halılar, Kırgız halkının en önde gelen sanatlarından biri ve kültürel miraslarının ayrılmaz bir parçasıdır. Aslen göçebe çiftçi kabileler tarafından, taşınabilir konutları olan yurtlar için yapı malzemesi ve dekorasyon olarak kullanılmak üzere yapılan Kırgız kadınları, çoğunlukla yerel koyunların yünlerinden olmak üzere halen çok çeşitli tekstil ürünleri üretmektedir. Eski desenler günümüzde turist ve ihracat pazarına uyarlanmıştır, ancak çoğu evde el yapımı halılar veya keçe kilimler bulunduğu için hala yaşayan bir gelenektir, en yaygın olarak bilinenleri şırdak ve ala kiyiz üretim tarzıdır ve halılara da adını verir. Keçe şırdak minderler genellikle gölge çiftler halinde yapılır, bunlar her sandalyede görülür ve koltuğu doldurur. Günümüzde keçe halılar Kırgızistan'ın iki ilinde elle yapılmaktadır: Narın ve Issık Göl.
, Kırgızistan ve Kazakistan'da geleneksel olarak yaşlı kadınlar tarafından bir oğul veya kızın evliliğini anmak için yapılan büyük, özenle işlenmiş duvar asmalarıdır.
Kalpaklar Kırgızların ulusal şapkasıdır ve neredeyse her zaman keçeden yapılır.
Renkler ve tasarımlar Kırgız geleneklerini ve kırsal yaşamı sembolize edecek şekilde seçilmiştir. Çiçekler, bitkiler, hayvanlar, stilize boynuzlar, ulusal tasarımlar ve Kırgız yaşamının amblemleri genellikle bu süslü ve renkli nakışlarda bulunur. Tasarımlar bazen bitirilmesi yıllar alabilen eserin tamamlanmasının ardından sanatçı tarafından tarihlendirilir ve imzalanır. Tuş kiyiz, yurtta çiftin evlilik yatağının üzerine asılır ve Kırgız geleneklerinden duydukları gururu sembolize eder.
Yerel mutfak
Kırgızistan mutfağı birçok açıdan komşularının mutfağına benzemektedir. Geleneksel Kırgız yemekleri koyun ve at etinin yanı sıra çeşitli süt ürünleri etrafında döner. Pişirme teknikleri ve ana malzemeler, ülkenin göçebe yaşam tarzından güçlü bir şekilde etkilenmiştir. Bu nedenle, çoğu pişirme tekniği gıdanın uzun süreli korunmasına elverişlidir. Koyun eti (kuzu) en sevilen ettir, ancak birçok Kırgız düzenli olarak alamamaktadır.
Kırgızistan birçok farklı millete ve onların çeşitli mutfaklarına ev sahipliği yapmaktadır. Bişkek, Oş, Celal-Abad ve Karakol gibi büyük şehirlerde çeşitli ulusal ve uluslararası mutfaklar bulunabilir. Yollarda ve köylerde, mutfak, yerel halk tarafından hem lezzetli hem de sağlıklı olarak kabul edilen, yağ veya koyun yağı ile bolca tatlandırılmış standart Kırgız yemekleri olma eğilimindedir.
Pilav (paloo) Kırgızistan'ın ulusal yemeğidir. Yeşil çay ulusal içecek olarak kabul edilir.
Gelenekler
Yasadışı olmasına rağmen halen uygulanan gelin kaçırma geleneği mevcuttur.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Handrahan, Lori. 2004. "Kadın Avı: Kırgızistan'da Gelin Kaçırma." International Feminist Journal of Politics, 6:2 (Haziran), 207-233.
- Kleinbach, Russell. "Kırgız Cumhuriyeti'nde rıza dışı gelin kaçırma sıklığı." Uluslararası Orta Asya Araştırmaları Dergisi. Cilt 8, Sayı 1, 2003, sayfa 108-128.
- ——, Mehrigiul Ablezova ve Medina Aitieva. "Bir Kırgız köyünde evlilik (ala kachuu) için adam kaçırma." Orta Asya Anketi. (Haziran 2005) 24(2), 191-202.
- ^ Nomads and Soviet Rule: Central Asia under Lenin and Stalin. Paperback. Bloomsbury Academic. 2019. ISBN .
- ^ Tribal Nation. Princeton, NJ: Princeton University Press. 2004. s. 296. ISBN . 16 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Nisan 2023.
- ^ . en.unesco.org. 10 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2022.
- ^ . garlandmag.com (İngilizce). 14 Eylül 2019. 11 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2022.
Dış bağlantılar
- [1] 13 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Bu makale, http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/kgtoc.html 13 Aralık 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi adresindeki kamu malı Kongre Kütüphanesi Kırgızistan Ülke Çalışması'ndan uyarlanmış bazı metinler içermektedir.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Kirgizistan kulturu haber gazete kitap akademik JSTOR Nisan 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Kirgizistan kulturu cogunluk grubu Kirgizlar olmak uzere genis bir etnik grup ve kultur karisimina sahiptir Genel olarak bayragin ortasindaki 40 isinli sari gunesle sembolize edilen 40 Kirgiz boyu oldugu kabul edilir Gunesin icindeki kirmizi cizgiler bir zamanlar Orta Asya bolgesinin ana nufusu olan gocebe ciftcilerin geleneksel konutu olan bir yurdun tacini gorsellestirir Kirgizistan in baskin dini Sunni Islam dir 91 Kirgizistan da at surusu 2019DillerKirgizistan iki resmi dille sahip Rusca ve Kirgizca tek eski Sovyet Orta Asya cumhuriyetidir Sovyet sonrasi Kirgizca 1997 yilina kadar tum ticari ve hukumet kullanimlarinda resmi ulusal dil haline getirilmistir Kirgizistan yuksek bir okuryazarlik oranina 99 ve tum vatandaslarini egitme konusunda guclu bir gelenege sahiptir Bununla birlikte Sovyet egitim sistemini yeniden yapilandirmaya yonelik iddiali programi yetersiz kaynaklar nedeniyle engellenmektedir Dokuzuncu sinifa kadar okula devam zorunludur Kirgizca egitim icin giderek daha fazla kullanilmaktadir Ruscadan Kirgizcaya gecis ders kitabi eksikligi nedeniyle engellenmistir Rusca nin tercih edilen ikinci dil olarak devam edip etmeyecegi ya da Ingilizce nin bir ortak dil olarak onun yerini alip almayacagi henuz belli degildir Demografi1992 yilinda Kirgizistan nufusunun 53 unun Kirgiz 22 sinin Rus 14 5 inin Ozbek 1 9 unun Tatar 0 5 inin Ukraynali 1 inin Dungan olarak bilinen Cinli Muslumanlardan ve kucuk bir Alman toplulugundan olustugu tahmin edilmektedir Uygurlar siyasi oneme sahiptir Bu grup Kirgizistan da sadece 36 000 civarindayken komsu Kazakistan da yaklasik 185 000 kisidir Uygurlar ayni zamanda Kirgizistan in kuzeydogusunda yer alan ve nufusu yaklasik 24 milyon olan Sincan Uygur Ozerk Bolgesi nde de nufusu olusturmaktadir Edebi calismalarTaninmis bir Kirgiz yazar olan Kenes Jusupov memleketi Naryn ilcesi Echki Bashy koyunde 2012 Manas manascilar tarafindan sozlu olarak aktarilan epik bir siirdir ve destana adini veren kahramanin adidir Yarim milyona yakin dizesiyle Homeros un Odysseia sindan yirmi kat daha uzun olan siir dunyanin en uzun destanlarindan biridir Gelenege gore 9 yuzyilda Kirgizlarin bagimsizligini korumak icin Cinlilere ve Kalmuklara karsi savasan Manas in ve onun soyundan gelenlerin ve takipcilerinin kahramanliklarini anlatan vatansever bir eserdir Cengiz Aytmatov siklikla Kirgizistan in ulusal yazari olarak anilmaktadir Kenesh Jusupov ve Kasymaly Jantoshev de onde gelen Kirgiz yazarlardir Jantoshev in Kanybek adli romani Kirgizistan in en populer romanlarindan biri olarak kabul edilmektedir TekstilKirgiz shyrdak kece kilimleri Geleneksel olarak uretilen kece halilar Kirgiz halkinin en onde gelen sanatlarindan biri ve kulturel miraslarinin ayrilmaz bir parcasidir Aslen gocebe ciftci kabileler tarafindan tasinabilir konutlari olan yurtlar icin yapi malzemesi ve dekorasyon olarak kullanilmak uzere yapilan Kirgiz kadinlari cogunlukla yerel koyunlarin yunlerinden olmak uzere halen cok cesitli tekstil urunleri uretmektedir Eski desenler gunumuzde turist ve ihracat pazarina uyarlanmistir ancak cogu evde el yapimi halilar veya kece kilimler bulundugu icin hala yasayan bir gelenektir en yaygin olarak bilinenleri sirdak ve ala kiyiz uretim tarzidir ve halilara da adini verir Kece sirdak minderler genellikle golge ciftler halinde yapilir bunlar her sandalyede gorulur ve koltugu doldurur Gunumuzde kece halilar Kirgizistan in iki ilinde elle yapilmaktadir Narin ve Issik Gol Kirgizistan ve Kazakistan da geleneksel olarak yasli kadinlar tarafindan bir ogul veya kizin evliligini anmak icin yapilan buyuk ozenle islenmis duvar asmalaridir Kalpaklar Kirgizlarin ulusal sapkasidir ve neredeyse her zaman keceden yapilir Renkler ve tasarimlar Kirgiz geleneklerini ve kirsal yasami sembolize edecek sekilde secilmistir Cicekler bitkiler hayvanlar stilize boynuzlar ulusal tasarimlar ve Kirgiz yasaminin amblemleri genellikle bu suslu ve renkli nakislarda bulunur Tasarimlar bazen bitirilmesi yillar alabilen eserin tamamlanmasinin ardindan sanatci tarafindan tarihlendirilir ve imzalanir Tus kiyiz yurtta ciftin evlilik yataginin uzerine asilir ve Kirgiz geleneklerinden duyduklari gururu sembolize eder Yerel mutfakKirgizistan mutfagi bircok acidan komsularinin mutfagina benzemektedir Geleneksel Kirgiz yemekleri koyun ve at etinin yani sira cesitli sut urunleri etrafinda doner Pisirme teknikleri ve ana malzemeler ulkenin gocebe yasam tarzindan guclu bir sekilde etkilenmistir Bu nedenle cogu pisirme teknigi gidanin uzun sureli korunmasina elverislidir Koyun eti kuzu en sevilen ettir ancak bircok Kirgiz duzenli olarak alamamaktadir Kirgizistan bircok farkli millete ve onlarin cesitli mutfaklarina ev sahipligi yapmaktadir Biskek Os Celal Abad ve Karakol gibi buyuk sehirlerde cesitli ulusal ve uluslararasi mutfaklar bulunabilir Yollarda ve koylerde mutfak yerel halk tarafindan hem lezzetli hem de saglikli olarak kabul edilen yag veya koyun yagi ile bolca tatlandirilmis standart Kirgiz yemekleri olma egilimindedir Pilav paloo Kirgizistan in ulusal yemegidir Yesil cay ulusal icecek olarak kabul edilir GeleneklerYasadisi olmasina ragmen halen uygulanan gelin kacirma gelenegi mevcuttur Ayrica bakinizKirgizistan Medyasi Kirgizistan da TurizmKaynakcaHandrahan Lori 2004 Kadin Avi Kirgizistan da Gelin Kacirma International Feminist Journal of Politics 6 2 Haziran 207 233 Kleinbach Russell Kirgiz Cumhuriyeti nde riza disi gelin kacirma sikligi Uluslararasi Orta Asya Arastirmalari Dergisi Cilt 8 Sayi 1 2003 sayfa 108 128 Mehrigiul Ablezova ve Medina Aitieva Bir Kirgiz koyunde evlilik ala kachuu icin adam kacirma Orta Asya Anketi Haziran 2005 24 2 191 202 Nomads and Soviet Rule Central Asia under Lenin and Stalin Paperback Bloomsbury Academic 2019 ISBN 1350143685 Tribal Nation Princeton NJ Princeton University Press 2004 s 296 ISBN 978 0 691 11775 1 16 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Nisan 2023 en unesco org 10 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Aralik 2022 garlandmag com Ingilizce 14 Eylul 2019 11 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Aralik 2022 Dis baglantilar 1 13 Eylul 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bu makale http lcweb2 loc gov frd cs kgtoc html 13 Aralik 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi adresindeki kamu mali Kongre Kutuphanesi Kirgizistan Ulke Calismasi ndan uyarlanmis bazi metinler icermektedir