Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kırım Tatar Sürgünü (Kırım Tatarcası: Qırımtatar Halqınıñ Sürgünligi veya Sürgünlik) veya Kırım Tatar Soykırımı,Sovyet hükûmeti tarafından yürütülen ve Josef Stalin adına hareket eden NKVD Başkanı Lavrenti Beriya tarafından organize edilen 18-20 Mayıs 1944'te en az 191.044 (diğer kaynaklara göre 423,100) Kırım Tatarının etnik temizliği ve kültürel soykırımıdır. NKVD üç gün içinde çoğunlukla kadınları, çocukları, yaşlıları, hatta komünistleri ve Kızıl Ordu üyelerini, bin kilometre uzaklıktaki Özbek SSC'ye sınır dışı etmek için sığır trenlerini kullandı. Kırım Tatarları, Stalin'in Sovyetler Birliği'ndeki nüfus transferi politikası tarafından kapsanan birkaç etnik gruptan biriydi.
 Soldan sağa, yukarıdan aşağıya: Eupatoria'da sınır dışı edilme anıtı; Kiev'de mum yakma töreni; Taras Şevçenko parkı'nda anma mitingi; sınır dışı edilmede kullanılan türe benzer yük vagonu; 1939 ve 2001 yıllarında Kırım'ın demografik özelliklerini karşılaştıran haritalar. | |
| Bölge | Kırım |
|---|---|
| Tarih | 18–20 Mayıs 1944 |
Saldırı türü | Tehcir, Etnik temizlik, Soykırım |
| Ölü | Çeşitli tahminler: a) 34,000 b) 40,000–44,000 c) 42,000 d) 45,000 e) 109,956 (toplam nüfuslarının yüzde 18 ila 46'sı arasında) |
| Kurbanlar | Kırım Tatarları |
| İşleyenler | NKVD, Sovyet Gizli Polisi |
Tarihçe
1783 yılında Kırım'ın Rus İmparatorluğunca ilhakıyla birçok kez Rus devlet adamları tarafından sürgün kararı konusunda görüşülmüştü. II. Dünya Savaşı'nın 1941 - 1944 yılları arasında Alman işgali altında olan Kırım'da, Kırım Tatarlarının bu zaman içerisinde Almanlar ile "iş birliği" içinde olduğu gerekçe gösterilerek 1944 yılında Sovyet hükûmeti tarafından toplu sürgün kararı çıkarıldı. Nazi Almanyası'nın Sovyetler Birliği'ne karşı yürüttüğü, kısmen başarılı olmuş Barbarossa Harekâtından sonra, Alfred Rosenberg'in yönettiği (Das Reichsministerium für die besetzten Ostgebiete: RMfdbO) aracılığıyla, işgal altındaki Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde Reichskommissariat Ukraine adlı bir yönetim birimi kuruldu. Eylül 1941 ile Mart 1944 arasında süren bu yönetim ile bölgede yaşayan halkların azınlığının iş birliği yapması nedeniyle alınan sürgün kararı, Kırım Tatarlarını toplu cezalandırmaya tabi tuttu. Halbuki Kırım Tatarları arasındaki işbirlikçilerin oranının diğer etnik gruplardan bir farkı yoktu.[]
Sürgün
1941, 1942 ve özellikle 1944 yıllarında SSCB yönetiminin kararıyla "Nazilere yardım etmeleri dolayısıyla" Almanlar, Ermeniler, Bulgarlar, Yunanlar, İtalyanlar, Macarlar ve Rumenler gibi Kırım Tatarları da Kırım’dan sürgün edildiler.
Sürgünün büyük kısmı, 18 Mayıs 1944 tarihinde tüm Kırımlı yerleşim yerlerinde başladı. Eyleme 32.000'den fazla NKVD birliği katıldı. Toplamda 193.865 Kırım Tatarı sürgün edildi. 151.136 kişi Özbekistan SSC'ye, 8.597 Mari ÖSSC'ye, 4.286 Kazakistan SSC'ye, geriye kalan 29,846 kişi ise Rusya SFSC'nin çeşitli oblastlarına sürgün edildi.
Mayıstan 10 Kasım'a kadarki süreç içerisinde Özbekistan'a sürülen Kırım Tatarlarından 10.105 kişi açlıktan ölmüştür. NKVD verilere göre yaklaşık 30.000 (% 20) kişi, bir buçuk yıl içinde sürgünde öldü. Kırım Tatar aktivistlerin verilerine göre ise nüfusun yaklaşık %46'sı bu zaman içerisinde hayatını kaybetti. Sürgün boyunca toplam nüfusun yaklaşık %45'i açlık, susuzluk ve hastalık nedeniyle ölmüştür. Sovyet muhaliflerinin bilgilerine göre, pek çok Kırım Tatarı, Sovyetler Gulag sistemi tarafından yapılan büyük ölçekli projeler için işçi olarak çalıştırılmıştır.
Sonrası
Kırım Tatar aktivistler sürgünün soykırım olarak tanınması için çağrıda bulunmakta olupGlasnost ve Perestroyka politikalarının sonuçlarından biri olarak 15 Kasım 1989’da SSCB Yüksek Sovyeti, Kırım Tatarları ile diğer halkların sürgününü kınadı, "yasa dışı ve cinai" olarak kabul etti. 1990 yılından itibaren Kırım Tatarlarının Kırım Yarımadasına dönüşleri kısmen de olsa başladı.
Soykırım olarak tanıyan ülkeler
| Ülke | Tarih | Kaynak |
|---|---|---|
 Ukrayna | 12 Aralık 2015 | |
 Letonya | 9 Mayıs 2019 | |
 Litvanya | 6 Haziran 2019 | |
 Kanada | 10 Haziran 2019 |
Ukrayna Yüksek Şurası tarafında etnik kırım olarak kabul edilmektedir. 16 Mart 2014’te yapılan ve dünya ülkeleri tarafından tanınmayan referandumun neticesinde gerçekleştirilen Kırım’ın Rusya’ya katılımından sonra sürgün edilen halkların itibarlarını iade etme süreci başladı. 21 Nisan 2014’te Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin, “Ermeni, Bulgar, Yunan, İtalyan, Kırım Tatar ve Alman Halklarının İtibarlarının İadesi Edilmesini ve Bu Süreçte Devlet Desteğinin Gösterilmesini” öngören 268 No’lu kararnameyi imzaladı. 11 Ağustos 2014’te Rusya Federasyonu Hükûmeti’nin kararıyla “Kırım Cumhuriyeti ile Sivastopol Şehrinin Sosyo-Ekonomik Geliştirilmesi” adlı federal program kabul edildi. 2022’ye kadar uygulanması planlanan program, Kırım Tatarlarının ve Kırım’ın sürgün edilen diğer halklarının sosyo-ekonomik, millî-kültürel ve manevî gelişimini, cumhuriyette milliyetler arasında ilişkilerin uyumlu hale getirilmesini öngören bir takım önlemleri içermektedir. 18 Mayıs, Kırım Cumhuriyeti’nde "sürgün kurbanlarını anma" günüdür. Bu tarih, 1993’te Kırım Yüksek Sovyeti’nin kararıyla belirlenmişti. 3 Mart 2015’te ise Kırım Cumhuriyeti kararıyla Kırım’ın çok uluslu halkının kaderinin ayrılmazlığı ve anı günü olarak kabul edildi.
Sanattaki etkisi
Heykel
Kırım'daki sürgün kurbanlarının anısına yapılan en büyük anıt olan “Son Aile” heykel kompozisyonun inşa çalışmaları 2016’da başladı ve 2021'de tamamlanması planlanmaktadır. Bu anıtta bağ çubuğu ile sarılan köy evinin kapısından çıkan ve terk ettikleri eve üzüntüyle bakan insanlar betimlenmiştir. Kompozisyon iki çocuklu anneler, torba taşıyan yaşlı adam, yaşlı insanlarla yürüyen çocuklar dahil, sürgün edilen insanların vagonlar fonunda kabartma usulüyle göstermektedir. Bronz anıt, Rusya Federasyonu Halk Sanatçısı Salavat Şerbakov tarafından gerçekleştirilmekte olup, tamamlandığında yüksekliği 2.5 metre, uzunluğu ise 10 metre olacaktır.
Sinema
Kırım Tatarlarının sürgününü anlatan, yönetmenliğini ve başrol oyunculuğunu 'in üstlendiği ilk film 2013 tarihli Ukrayna yapımı Haytarma filmidir. Filmde Ahmet Han Sultan'ın hayatı ve Kırım Tatar halkının 18 Mayıs 1944'te Stalin tarafından sürgün edilmesi konu alınmaktadır.
Başrollerini Murat Yıldırım'ın ve Selma Ergeç'in üstlendiği Kırımlı filmi 2014 yılında gösterime sunulmuştur. Cengiz Dağcı'nın 1956 tarihli Korkunç Yıllar adlı romanından esinlenerek çekilen yüksek bütçeli film, Türkiye dışında birçok ülkede de ses getirmiştir. Film, Kırımlı insanların zoraki girdikleri savaşta verdikleri zorlu mücadeleyi ve ardından Nazi ordusunda esir olanların acılı zamanları yansıtır.
Müzik
Ukraynalı Kırım Tatarı asıllı şarkıcı Jamala (Susana Camaladinova) tarafından seslendirilen, aynı zamanda 2016 Eurovision Şarkı Yarışması'nda Ukrayna'yı temsil eden ve yarışmayı birinci tamamlayan 1944 adlı şarkının konusu Kırım Tatar sürgünüdür.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Naimark, Norman M. (2010). Stalin's Genocides. Princeton, NJ: Princeton University Press. pp. 2–14, 126, 135.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ https://www.worldcat.org/title/910504522 []
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ Human Rights Watch (1991). "Punished Peoples" of the Soviet Union: The Continuing Legacy of Stalin's Deportations" (PDF). New York City. LCCN 91076226.
- ^ Sinai, Joshua; Williams, Brian Glyn (2016). "Review of The Crimean Tatars: From Soviet Genocide to Putin's Conquest, WilliamsBrian Glyn". Perspectives on Terrorism. 10 (2): 116-116. ISSN 2334-3745. 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mayıs 2022.
- ^ "Crimea's Tatars: A fragile revival". BBC News (İngilizce). 23 Ekim 2012. 7 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021.
- ^ Williams, Brian Glyn (1 Aralık 2015). The Crimean Tatars. Oxford University Press. ISBN .
- ^ Uehling, Greta (30 Mayıs 2015). "Genocide's Aftermath: Neostalinism in Contemporary Crimea". Genocide Studies and Prevention: An International Journal. 9 (1). doi:10.5038/1911-9933.9.1.1273. ISSN 1911-0359. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021.
- ^ Glyn Williams, Brian (1 Temmuz 2002). "The Hidden Ethnic Cleansing of Muslims in the Soviet Union: The Exile and Repatriation of the Crimean Tatars". Journal of Contemporary History (İngilizce). 37 (3): 323-347. doi:10.1177/00220094020370030101. ISSN 0022-0094.
- ^ Legvold, Robert; Applebaum, Anne (2003). "Gulag: A History". Foreign Affairs. 82 (3): 160. doi:10.2307/20033622. ISSN 0015-7120.
- ^ Ukrayna genel nüfus sayımı sonuçları 31 Ekim 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (bakınız: 2001 Bütün Ukrayna nüfus sayımı
- ^ a b c d "Kırım Tatar Sürgün Kurbanlarının Anısına Kırım'da Yapılan Programlar Hakkında" (PDF). Rusya Federasyonu İstanbul Başkonsolosluğu’nun Haber Bülteni. 20 Mayıs 2020. 8 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Temmuz 2020.
- ^ http://www.voanews.com/english/news/a-13-2009-05-18-voa21-68734727.html%7C
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ağustos 2011.
- ^ The Muzhik & the Commissar 4 Aralık 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi, Time Dergisi, 30 Kasım, 1953
- ^ Crimean Tatars Call On Kyiv To Restore Their Rights 16 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Özgür Avrupa Radyosu, 12 Aralık, 2005.
- ^ . RadioFreeEurope/RadioLiberty (İngilizce). 4 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2022.
- ^ "Foreign Affairs Committee adopts a statement on the 75th anniversary of deportation of Crimean Tatars, recognising the event as genocide". saeima.lv (İngilizce). 27 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mart 2022.
- ^ RFE/RL. "Latvian Lawmakers Label 1944 Deportation Of Crimean Tatars An Act Of Genocide". RadioFreeEurope/RadioLiberty (İngilizce). 19 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mart 2022.
- ^ . www.baltictimes.com. 7 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2022.
- ^ "Facebook'a Giriş Yap". Facebook. 10 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mart 2022.
- ^ Wrzesnewskyj, Office of MP Borys. . The Ukrainian Weekly (İngilizce). 21 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2022.
- ^ Berktay, Deniz (13 Kasım 2015). "Ukrayna Parlamentosu soykırımı kabul etti". Kiev: hurriyet.com.tr. 13 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2017.
- ^ . 2 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2016.
- ^ Haytarma 24 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . filminin IMDB sayfası.
- ^ Veselova, Viktoria; Melnykova, Oleksandra (11 Şubat 2016). "Crimean singer in line to represent Ukraine at Eurovision". theguardian.com. The Guardian. 21 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Şubat 2016.
- ^ Escudero, Victor M. (20 Şubat 2016). "Jamala will represent Ukraine in Stockholm!". eurovision.tv. EBU. 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Şubat 2016.
Dış bağlantılar
Vikikaynak'ta 5859 ss sayılı Devlet Savunma Komitesi Kararı ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
- 18 Mayıs 1944 - Kırım Sürgün ve Soykırımı 10 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Türkçe)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kirim Tatar Surgunu Kirim Tatarcasi Qirimtatar Halqinin Surgunligi veya Surgunlik veya Kirim Tatar Soykirimi Sovyet hukumeti tarafindan yurutulen ve Josef Stalin adina hareket eden NKVD Baskani Lavrenti Beriya tarafindan organize edilen 18 20 Mayis 1944 te en az 191 044 diger kaynaklara gore 423 100 Kirim Tatarinin etnik temizligi ve kulturel soykirimidir NKVD uc gun icinde cogunlukla kadinlari cocuklari yaslilari hatta komunistleri ve Kizil Ordu uyelerini bin kilometre uzakliktaki Ozbek SSC ye sinir disi etmek icin sigir trenlerini kullandi Kirim Tatarlari Stalin in Sovyetler Birligi ndeki nufus transferi politikasi tarafindan kapsanan birkac etnik gruptan biriydi Kirim Tatar SurgunuSoldan saga yukaridan asagiya Eupatoria da sinir disi edilme aniti Kiev de mum yakma toreni Taras Sevcenko parki nda anma mitingi sinir disi edilmede kullanilan ture benzer yuk vagonu 1939 ve 2001 yillarinda Kirim in demografik ozelliklerini karsilastiran haritalar BolgeKirimTarih18 20 Mayis 1944Saldiri turuTehcir Etnik temizlik SoykirimOluCesitli tahminler a 34 000 b 40 000 44 000 c 42 000 d 45 000 e 109 956 toplam nufuslarinin yuzde 18 ila 46 si arasinda KurbanlarKirim TatarlariIsleyenlerNKVD Sovyet Gizli PolisiTarihce1783 ten 1989 a kadar Kirim in demografik degisimi 1783 yilinda Kirim in Rus Imparatorlugunca ilhakiyla bircok kez Rus devlet adamlari tarafindan surgun karari konusunda gorusulmustu II Dunya Savasi nin 1941 1944 yillari arasinda Alman isgali altinda olan Kirim da Kirim Tatarlarinin bu zaman icerisinde Almanlar ile is birligi icinde oldugu gerekce gosterilerek 1944 yilinda Sovyet hukumeti tarafindan toplu surgun karari cikarildi Nazi Almanyasi nin Sovyetler Birligi ne karsi yuruttugu kismen basarili olmus Barbarossa Harekatindan sonra Alfred Rosenberg in yonettigi Das Reichsministerium fur die besetzten Ostgebiete RMfdbO araciligiyla isgal altindaki Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti nde Reichskommissariat Ukraine adli bir yonetim birimi kuruldu Eylul 1941 ile Mart 1944 arasinda suren bu yonetim ile bolgede yasayan halklarin azinliginin is birligi yapmasi nedeniyle alinan surgun karari Kirim Tatarlarini toplu cezalandirmaya tabi tuttu Halbuki Kirim Tatarlari arasindaki isbirlikcilerin oraninin diger etnik gruplardan bir farki yoktu kaynak belirtilmeli SurgunSurgun edildikten sonra bir Kirim Tatar cocuk 1944 Molotof bolgesi RSFSC Sinir disi edilen Kirim Tatarlarinin surgunu sirasinda bir cenaze 1944 Krasnovisersk Molotof bolgesi RSFSC Kirim Tatarlarinin bolgelere gore dagilimi Solda 1939 nufus sayimina gore sagda 2001 Ukrayna nufus sayimina gore 1941 1942 ve ozellikle 1944 yillarinda SSCB yonetiminin karariyla Nazilere yardim etmeleri dolayisiyla Almanlar Ermeniler Bulgarlar Yunanlar Italyanlar Macarlar ve Rumenler gibi Kirim Tatarlari da Kirim dan surgun edildiler Surgunun buyuk kismi 18 Mayis 1944 tarihinde tum Kirimli yerlesim yerlerinde basladi Eyleme 32 000 den fazla NKVD birligi katildi Toplamda 193 865 Kirim Tatari surgun edildi 151 136 kisi Ozbekistan SSC ye 8 597 Mari OSSC ye 4 286 Kazakistan SSC ye geriye kalan 29 846 kisi ise Rusya SFSC nin cesitli oblastlarina surgun edildi Mayistan 10 Kasim a kadarki surec icerisinde Ozbekistan a surulen Kirim Tatarlarindan 10 105 kisi acliktan olmustur NKVD verilere gore yaklasik 30 000 20 kisi bir bucuk yil icinde surgunde oldu Kirim Tatar aktivistlerin verilerine gore ise nufusun yaklasik 46 si bu zaman icerisinde hayatini kaybetti Surgun boyunca toplam nufusun yaklasik 45 i aclik susuzluk ve hastalik nedeniyle olmustur Sovyet muhaliflerinin bilgilerine gore pek cok Kirim Tatari Sovyetler Gulag sistemi tarafindan yapilan buyuk olcekli projeler icin isci olarak calistirilmistir SonrasiKirim Tatar aktivistler surgunun soykirim olarak taninmasi icin cagrida bulunmakta olupGlasnost ve Perestroyka politikalarinin sonuclarindan biri olarak 15 Kasim 1989 da SSCB Yuksek Sovyeti Kirim Tatarlari ile diger halklarin surgununu kinadi yasa disi ve cinai olarak kabul etti 1990 yilindan itibaren Kirim Tatarlarinin Kirim Yarimadasina donusleri kismen de olsa basladi Soykirim olarak taniyan ulkeler Ulke Tarih Kaynak Ukrayna 12 Aralik 2015 Letonya 9 Mayis 2019 Litvanya 6 Haziran 2019 Kanada 10 Haziran 201918 ve 21 yuzyillardaki Kirim nufus dagilimi kismen de olsa Kirim Tatarlarinin yeniden toplumun ana unsurlarindan biri haline gelmekte oldugunu gosterir source source source source source track track track Kirim Tatar soykirimi kurbanlari Anma Gunu icin 2020 yilinda Kiev de duzenlenen projeksiyon gosterisi Ukrayna Yuksek Surasi tarafinda etnik kirim olarak kabul edilmektedir 16 Mart 2014 te yapilan ve dunya ulkeleri tarafindan taninmayan referandumun neticesinde gerceklestirilen Kirim in Rusya ya katilimindan sonra surgun edilen halklarin itibarlarini iade etme sureci basladi 21 Nisan 2014 te Rusya Federasyonu Devlet Baskani Vladimir Putin Ermeni Bulgar Yunan Italyan Kirim Tatar ve Alman Halklarinin Itibarlarinin Iadesi Edilmesini ve Bu Surecte Devlet Desteginin Gosterilmesini ongoren 268 No lu kararnameyi imzaladi 11 Agustos 2014 te Rusya Federasyonu Hukumeti nin karariyla Kirim Cumhuriyeti ile Sivastopol Sehrinin Sosyo Ekonomik Gelistirilmesi adli federal program kabul edildi 2022 ye kadar uygulanmasi planlanan program Kirim Tatarlarinin ve Kirim in surgun edilen diger halklarinin sosyo ekonomik milli kulturel ve manevi gelisimini cumhuriyette milliyetler arasinda iliskilerin uyumlu hale getirilmesini ongoren bir takim onlemleri icermektedir 18 Mayis Kirim Cumhuriyeti nde surgun kurbanlarini anma gunudur Bu tarih 1993 te Kirim Yuksek Sovyeti nin karariyla belirlenmisti 3 Mart 2015 te ise Kirim Cumhuriyeti karariyla Kirim in cok uluslu halkinin kaderinin ayrilmazligi ve ani gunu olarak kabul edildi Son Aile adli heykel kompozisyonu Sanattaki etkisiHeykel Kirim Tatarlarinin sinir disi edilmesinin yildonumu sembolu Kirim daki surgun kurbanlarinin anisina yapilan en buyuk anit olan Son Aile heykel kompozisyonun insa calismalari 2016 da basladi ve 2021 de tamamlanmasi planlanmaktadir Bu anitta bag cubugu ile sarilan koy evinin kapisindan cikan ve terk ettikleri eve uzuntuyle bakan insanlar betimlenmistir Kompozisyon iki cocuklu anneler torba tasiyan yasli adam yasli insanlarla yuruyen cocuklar dahil surgun edilen insanlarin vagonlar fonunda kabartma usuluyle gostermektedir Bronz anit Rusya Federasyonu Halk Sanatcisi Salavat Serbakov tarafindan gerceklestirilmekte olup tamamlandiginda yuksekligi 2 5 metre uzunlugu ise 10 metre olacaktir Sinema Kirim Tatarlarinin surgununu anlatan yonetmenligini ve basrol oyunculugunu in ustlendigi ilk film 2013 tarihli Ukrayna yapimi Haytarma filmidir Filmde Ahmet Han Sultan in hayati ve Kirim Tatar halkinin 18 Mayis 1944 te Stalin tarafindan surgun edilmesi konu alinmaktadir 2016 Eurovision Sarki Yarismasini kazanan Camala Basrollerini Murat Yildirim in ve Selma Ergec in ustlendigi Kirimli filmi 2014 yilinda gosterime sunulmustur Cengiz Dagci nin 1956 tarihli Korkunc Yillar adli romanindan esinlenerek cekilen yuksek butceli film Turkiye disinda bircok ulkede de ses getirmistir Film Kirimli insanlarin zoraki girdikleri savasta verdikleri zorlu mucadeleyi ve ardindan Nazi ordusunda esir olanlarin acili zamanlari yansitir Muzik Ukraynali Kirim Tatari asilli sarkici Jamala Susana Camaladinova tarafindan seslendirilen ayni zamanda 2016 Eurovision Sarki Yarismasi nda Ukrayna yi temsil eden ve yarismayi birinci tamamlayan 1944 adli sarkinin konusu Kirim Tatar surgunudur Ayrica bakinizSovyetler Birligi nde Kirim Tatarlari Kirim in Tatarsizlastirilmasi Mustafa Edige Kirimal Haytarma Karacay SurgunuKaynakca Naimark Norman M 2010 Stalin s Genocides Princeton NJ Princeton University Press pp 2 14 126 135 Arsivlenmis kopya 18 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 https www worldcat org title 910504522 yalin URL Arsivlenmis kopya 18 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 18 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 18 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Human Rights Watch 1991 Punished Peoples of the Soviet Union The Continuing Legacy of Stalin s Deportations PDF New York City LCCN 91076226 Sinai Joshua Williams Brian Glyn 2016 Review of The Crimean Tatars From Soviet Genocide to Putin s Conquest WilliamsBrian Glyn Perspectives on Terrorism 10 2 116 116 ISSN 2334 3745 11 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mayis 2022 Crimea s Tatars A fragile revival BBC News Ingilizce 23 Ekim 2012 7 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2021 Williams Brian Glyn 1 Aralik 2015 The Crimean Tatars Oxford University Press ISBN 978 0 19 049470 4 Uehling Greta 30 Mayis 2015 Genocide s Aftermath Neostalinism in Contemporary Crimea Genocide Studies and Prevention An International Journal 9 1 doi 10 5038 1911 9933 9 1 1273 ISSN 1911 0359 8 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2021 Glyn Williams Brian 1 Temmuz 2002 The Hidden Ethnic Cleansing of Muslims in the Soviet Union The Exile and Repatriation of the Crimean Tatars Journal of Contemporary History Ingilizce 37 3 323 347 doi 10 1177 00220094020370030101 ISSN 0022 0094 Legvold Robert Applebaum Anne 2003 Gulag A History Foreign Affairs 82 3 160 doi 10 2307 20033622 ISSN 0015 7120 Ukrayna genel nufus sayimi sonuclari 31 Ekim 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde bakiniz 2001 Butun Ukrayna nufus sayimi a b c d Kirim Tatar Surgun Kurbanlarinin Anisina Kirim da Yapilan Programlar Hakkinda PDF Rusya Federasyonu Istanbul Baskonsoloslugu nun Haber Bulteni 20 Mayis 2020 8 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 8 Temmuz 2020 http www voanews com english news a 13 2009 05 18 voa21 68734727 html 7C Arsivlenmis kopya 22 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Agustos 2011 The Muzhik amp the Commissar 4 Aralik 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi Time Dergisi 30 Kasim 1953 Crimean Tatars Call On Kyiv To Restore Their Rights 16 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ozgur Avrupa Radyosu 12 Aralik 2005 RadioFreeEurope RadioLiberty Ingilizce 4 Subat 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Mart 2022 Foreign Affairs Committee adopts a statement on the 75th anniversary of deportation of Crimean Tatars recognising the event as genocide saeima lv Ingilizce 27 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mart 2022 RFE RL Latvian Lawmakers Label 1944 Deportation Of Crimean Tatars An Act Of Genocide RadioFreeEurope RadioLiberty Ingilizce 19 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mart 2022 www baltictimes com 7 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Mart 2022 Facebook a Giris Yap Facebook 10 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mart 2022 Wrzesnewskyj Office of MP Borys The Ukrainian Weekly Ingilizce 21 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Mart 2022 Berktay Deniz 13 Kasim 2015 Ukrayna Parlamentosu soykirimi kabul etti Kiev hurriyet com tr 13 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Nisan 2017 2 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Subat 2016 Haytarma 24 Aralik 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde filminin IMDB sayfasi Veselova Viktoria Melnykova Oleksandra 11 Subat 2016 Crimean singer in line to represent Ukraine at Eurovision theguardian com The Guardian 21 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Subat 2016 Escudero Victor M 20 Subat 2016 Jamala will represent Ukraine in Stockholm eurovision tv EBU 24 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Subat 2016 Dis baglantilarVikikaynak ta 5859 ss sayili Devlet Savunma Komitesi Karari ile ilgili metin bulabilirsiniz 18 Mayis 1944 Kirim Surgun ve Soykirimi 10 Agustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkce