Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lamarkizm veya Lamark kalıtımı, Fransız doğa bilimci Jean Baptiste Lamarck (1744–1829) tarafından öne sürülen bir varsayım olup buna göre bir canlının yaşamı boyunca meydana gelen değişikliklerin (örneğin kullanım sonucu kasların büyümesi gibi) döllerine aktarılarak kalıtıldığını ileri sürer.
Örneğin Lamarck’a göre kullanılan organlar gelişirken kullanılmayan organlar ise köreliyordu. Yeni kazanılan bu özellik ise gelecek nesillere kalıtım yoluyla aktarılabiliyordu. 1809 yılında yayınlanan ”Philosophie Zoologique” adlı eserinde Fransız zooloğu Jean Baptiste Lamarck bunu şöyle tanımlar: ”Eğer bir organ fazla kullanılıyorsa, o organ gelişmesini sürdürerek, daha etkin bir yapı kazanır.”
Lamarck'a göre, bu durum canlıların türleşmesine ve türlerin değişimine yol açıyordu. Bunun en tanınan örneği, besin arayışındaki zürafaların boyunlarının yüksek dallardaki yapraklara ulaşabilmek için uğraşmaları sonucunda uzamış olduğu ve bu özelliğin sonraki nesillere aktarılarak o türün özelliği olmasıdır.
Lamarck, kitabında hayvanları karmaşıklıklarına göre düzenlemeye çalışırken, yanlışlığı daha sonra kesin olarak saptanan yukarıdaki varsayımı ileri sürmüştü. Canlı türlerinin değişime uğramasının ve çeşitlenmesinin sebebi, Lamarck’ın öne sürdüğü gibi çevre değişiklikleriyle kazanılan özelliklerin ve becerilerin gelecek nesillere kalıtım yoluyla aktarılması değil, herhangi bir türün bireyleri içinde zaten var olan fenotipik farklılıklar ve değişkenliklerden, bu bireylerden çevre şartlarına daha iyi uyum gösterebilenlerin diğerlerinden daha elverişli şartlar bulup daha çok üreyip çoğalabilmesiydi. Charles Darwin’e göre çevreye uyum gösterebilme ve adaptasyon doğal seçilimin sonucu iken, Lamarck’a göreyse çevreye uyum ihtiyacının bir sonucuydu.
Bunun gibi Lamarck, mağaralarda yaşayan ve gözleri görme özelliğinin yitiren ve kör olan hayvanların bu ortama uymak zorunda kaldıkları için körleştiklerini söylerken, Darwin ise sadece gözleri kör olanların mağarada yaşayabildiklerini ileri sürüyor, fakat kör olmanın sebebini açıklamıyordu.
Her ne kadar tüm bu açıklamalar, kalıtım yasaları ortaya çıkartılmadan önce, çok iyi bir açıklama şekli olarak benimsenmiş olsa da kalıtım konusunda bilgiler gelişince, özellikle, August Weismann tarafından ile germplazma arasındaki kuramsal farklar bulununca, evrimsel değişmenin, vücut hücrelerinde olmadığı, sadece eşeysel hücrelerdeki kalıtsal materyalin etkisi ile yürütüldüğü anlaşıldı. Böylece Lamarck’ın varsayımı tümüyle geçerliliğini yitirdi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ “Biologie – Kompaktwissen Oberstufe” - Walter Kleesattel, Cornelsen Verlag, Berlin 2007
- ^ Jean-Baptiste Lamarck Zoological Philosophy trans. Hugh Elliot, U. Chicago Press, 1984, p.113
- ^ “Evolution und Biologische Vielfalt” - Prof. Dr. Wilfried Probst, Bibliografisches İnstitut & F.A. Brockhaus, Mannheim 2008
- ^ a b c Prof.Dr.Ali Demirsoy "Yaşamın Temel Kuralları" 6 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Meteksan Yayınları, Ankara 1990. ISBN No: 97577460307
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Lamarkizm veya Lamark kalitimi Fransiz doga bilimci Jean Baptiste Lamarck 1744 1829 tarafindan one surulen bir varsayim olup buna gore bir canlinin yasami boyunca meydana gelen degisikliklerin ornegin kullanim sonucu kaslarin buyumesi gibi dollerine aktarilarak kalitildigini ileri surer Ornegin Lamarck a gore kullanilan organlar gelisirken kullanilmayan organlar ise koreliyordu Yeni kazanilan bu ozellik ise gelecek nesillere kalitim yoluyla aktarilabiliyordu 1809 yilinda yayinlanan Philosophie Zoologique adli eserinde Fransiz zoologu Jean Baptiste Lamarck bunu soyle tanimlar Eger bir organ fazla kullaniliyorsa o organ gelismesini surdurerek daha etkin bir yapi kazanir Lamarck a gore bu durum canlilarin turlesmesine ve turlerin degisimine yol aciyordu Bunun en taninan ornegi besin arayisindaki zurafalarin boyunlarinin yuksek dallardaki yapraklara ulasabilmek icin ugrasmalari sonucunda uzamis oldugu ve bu ozelligin sonraki nesillere aktarilarak o turun ozelligi olmasidir Lamarck kitabinda hayvanlari karmasikliklarina gore duzenlemeye calisirken yanlisligi daha sonra kesin olarak saptanan yukaridaki varsayimi ileri surmustu Canli turlerinin degisime ugramasinin ve cesitlenmesinin sebebi Lamarck in one surdugu gibi cevre degisiklikleriyle kazanilan ozelliklerin ve becerilerin gelecek nesillere kalitim yoluyla aktarilmasi degil herhangi bir turun bireyleri icinde zaten var olan fenotipik farkliliklar ve degiskenliklerden bu bireylerden cevre sartlarina daha iyi uyum gosterebilenlerin digerlerinden daha elverisli sartlar bulup daha cok ureyip cogalabilmesiydi Charles Darwin e gore cevreye uyum gosterebilme ve adaptasyon dogal secilimin sonucu iken Lamarck a goreyse cevreye uyum ihtiyacinin bir sonucuydu Bunun gibi Lamarck magaralarda yasayan ve gozleri gorme ozelliginin yitiren ve kor olan hayvanlarin bu ortama uymak zorunda kaldiklari icin korlestiklerini soylerken Darwin ise sadece gozleri kor olanlarin magarada yasayabildiklerini ileri suruyor fakat kor olmanin sebebini aciklamiyordu Her ne kadar tum bu aciklamalar kalitim yasalari ortaya cikartilmadan once cok iyi bir aciklama sekli olarak benimsenmis olsa da kalitim konusunda bilgiler gelisince ozellikle August Weismann tarafindan ile germplazma arasindaki kuramsal farklar bulununca evrimsel degismenin vucut hucrelerinde olmadigi sadece eseysel hucrelerdeki kalitsal materyalin etkisi ile yurutuldugu anlasildi Boylece Lamarck in varsayimi tumuyle gecerliligini yitirdi Ayrica bakinizJean Baptiste Lamarck Baldwin etkisi Darwinizm Edinilmis ozelliklerin kalitimi Evrim Evrim dusuncesinin tarihi EpigenetikKaynakca Biologie Kompaktwissen Oberstufe Walter Kleesattel Cornelsen Verlag Berlin 2007 Jean Baptiste Lamarck Zoological Philosophy trans Hugh Elliot U Chicago Press 1984 p 113 Evolution und Biologische Vielfalt Prof Dr Wilfried Probst Bibliografisches Institut amp F A Brockhaus Mannheim 2008 a b c Prof Dr Ali Demirsoy Yasamin Temel Kurallari 6 Subat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Meteksan Yayinlari Ankara 1990 ISBN No 97577460307