Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lassen Peak vaya Lassen Zirvesi veya Lassen Dağı (İngilizce Lassen Peak veya Mount Lassen) ABD'de Kaliforniya eyaleti kuzeyinde Shasta İlçesi (county)'de bulunan bir stratovolkan dağıdır. Lassen Zirvesi Kanada'nın güneybatısında bulunan Britanya Kolombiyası eyaletinin güneybatısından ABD'de Kaliforniya'nın kuzeyine kadar yay gibi uzanan 18 büyük yanardağ zirvesi zincirinden oluşan Cascade Sıradağları'nın üstünde en güneyde olan yanardağdır. Kuzey Kaliforniya'da mensup olduğu sıra dağlara adı da verilmektedir. Lassen Zirvesi'nin denizden rakımı 3.189 m'dir; fakat Lassen Zirvesi etrafında bulunan dağ doruklarının çok daha üstünde bulunmaktadır ve zirveden sonra en yüksek doruklara nisbetle yaptığı "çıkıntı" 1.594 m olmaktadır. Bu çıkıntının karakteri "lav kubbesi" olmasıdır ve bu lav kubbesinin hacminin 2 km³ olduğu tahmin edilmektedir. Böylece Lassen Zirvesi dünyada en büyük lava kubbeli yanardağlar arasında yüksek bir sırada bulunmaktadır.
| Lassen Zirvesi Lassen Peak | |
|---|---|
 Lassen Zirvesi | |
 | |
| En yüksek noktası | |
| Yükseklik | 3189 m |
| Çıkıntı | 1.594 m |
| Koordinatlar | 40°29′17″ K 121°30′18″ B |
| Coğrafya | |
| Konum | Shasta İlçesi (county) Kaliforniya, Amerika Birleşik Devletleri |
| Jeoloji | |
| Kayaç yaşı | 27.000 yıldan daha az |
| Dağ türü | Stratovolkan, Lav kubbeli |
Lassen Zirvesi yıllarca sönmüş bir yanardağ olarak görüntü vermekteydi. Ama 1914'te tekrar aktif volkanik faaliyet göstermeye başladı ve 22 Mayıs 1915'te gayet büyük bir patlama, püskürtme ve yamaçlarında çamurlu volkan külü ile büyük tüf ve kaya parçaları fırlatmakla gayet aktif bir yanardağ olduğunu gösterdi. Bu patlama ile zirve şeklini de değiştirdi. Dağın zirvesinde çıkan volkaiık infilak dumanı atmoasferin çok yukseklerine erişti. Yanardağdan çıkan volkanik külün doğu yönünde 300 km uzaklığa eriştiği gözümlendi.
20. yüzyılda ABD'de bulunan akrif ve sönmüş görünümlü yanardağlardan sadece ikisi; Lassen Zirvesi ve büyük volkanik patlama ve diğer faaliyet göstermişlerdir.
Lassen Zirvesi aktif yanardağı olarak volkanik faaliyet göstermeye başladıktan hemen sonra 9 Ağustos 1914'te çıkartılan bir ABD Kongresi kanunu ile Kaliforniya eayaletini Shasta ilçesinde bulunan Lassen Zirvesi ve etrafında 430 km²'lik bir alanda Lassen Volkanik Ulusal Parkı kurulmuştur.
İklim
Lassen Zirvesi Kaliforniya eyaleti içinde zirveye ve yamamaçlara yağan kar hacmi bakımından en çok kara yağışı gören arazidir. Dağın bazında 2515 m rakımlı Helen Golü meteroloji istasyonnu gözlemlerine göre ortalama yıllık kar yağışı 1.676 cm olmaktadır ve bazı yıllar 2.550 cm yıllık kar yağışı gözümlenmiştir. Lassen Zirvesi ve etrafı kar, yağmur, dolu. vb halinde aldığı yıllık yağış itibarıyla, zirve Oregon'da bulunan volanik "Three Sisters Dağı"'nın güneyinde bulunan arazilerde en çok yağış alan mevkiidir. Lassen Dağı'nın rakımı nisbetin düşük olduğu ve daha güneyde bulunduğu için epeyce kar yağışı almasına rağmen zirvede tek bir buzul bile bulunmamaktadır. Fakat zirvede bulunan 14 küçük arazi parçası yıl boyunca devamlı kar örtüsü altında kalmaktadır. Lassen Zirvesinde yaz aylarında gök gürültülü ve şimşekli yaz fırtınaları çok gözümlenmektedir.
Jeolojik tarih
Lassen Zirvesi Britanya Kolombiyası'nın güneybatısından Kaliforniya'nın kuzeyine kadar yay gibi uzanan 18 büyük yanardağ zirvesi zincirindeki yanardağlardan en güneyde olanıdır. Bu yanardağ zinciri 35 milyon yıl önce ortaya çıkmaya başladı. Buna neden büyük "Juan la Fuca tektonik levhası"(en:Juan de Fuca Plate) ile onun güneyinde bulunan daha küçük olan "Corda tektonik levhası"nın ilerleyen "Kuzey Amerika levhası" tarafından alta itilmeleri ve Juan de Fuca levhasını oluşturan okyanus dibi kayalarının bu dibe itilme ile ısınma ve yüksek basınç nedeni ile erimeleridir. Bu eriyen kayalar erimiş lava haline geldikleri için genişleyip Cascade Sıradağları'nı ortaya çıkartmışlar ve bunların üstünde bulunan yanardağların zaman zaman patlayıp pukurmelerine yola açmışlardır.
27.000 yıl kadar önce, günümüzde Lassen Zirvesi olacak volkan, daha önceki patlamalarla tahrip olmuş Tehama Yanardağı'ın kuzey-doğu kenarındaki çatlaklardan lav çıkartarak bir tepe şekilli lava kubbesini yeryüzüne çıkartmıştır. Bu lav kubbesi dolup büyümeye başlayınca üzerinde bulunan kayayı parçalayıp ortaya çıkmakta olan çok dik yan duvarlı volkan etrafında bir yamuk parçalanmış çarşak örtüsü kurdu. Bunun günmümüzde volkanın yakınında bulunan "Chaos Kayalıkları"'na çok benzediği kabul edilmektedir. Fakat Lassen Zirvesi çok daha hızla büyüyüp günümüzdeki yüksekliğne çok kısa bir zamanda (inanılmayacak birkaç yılda) yetişti.
25.000-18.000 yıl önce günümüz buz dönemi olan en son Buzul Dönemi'nde dolayısıyla Lassen Zirvesi'nin zirve şekli büyük erazyona maruz kalıp büyük değişmeye uğradı. Örneğin "sirk" adı verilen dağın kuzeydoğu yamacında bulunan bir kase şekilli depresyon volkanın kubbe tepesinden genişleyen ve 7 km ye ulaşan bir buzul tarafından erozyona uğratılıp düzleştirildi.
Lassen Zirvesi 27.000 yıl faaliyet göstermeden sönmüş bir volkan görünüşunde iken 30 Mayıs 1914'te bir istim patlaması göstererek aktif faaliyete geçti. En çok volkanik faaliyet gösterdiği bir dönem böylece başladı ve bu büyük faaliyet 7 yıl kadar sürdü. 1915 Mayıs ortasına kadar tüm sayısı 180'e varan istim infilakı ile Lessen Zirvesi'nde 300 m genişliğinde bir krater açılmış oldu. 22 Mayıs 1916'de meydana gelen büyük volkanik infilak etrafına volkanik kul, istim, erimiş kar suyu ile karışık kül, tüf ve kaya parçacıkları ve akar sıvı halinde lahar yayıp 20. yüzyılda ancak 1980'de 'nın infilakına kadar ABD'de görülmeyen büyük volkanik faaliyet gösterdi. Sonra bu faaliyet hafifledi ama günümüzde de Lessan Zirvesi etrafında kaynayan çamur kazanları, duman saçan fümeroller, kaynar sular havuzları ve çamur gayzerleri bulunmaktadır. Lassen Zirvesinin tepesinde bulunan lav kubbesi diğer lav kubbesi ile kaplı yanardağlardan daha farklıdır. Lassen Zirvesi lav kubbesinde birkaç krater bulunmaktadır. Bu kraterlerin 2 tanesi 1915 patlamasından sonra kükürt ve soğumuş lav kayaları ile kapanmıştır.
Volkanolojist bilim adamları gelecekte (belki gelecek on yıl içinde belki de gelecek yüzyılda) Kuzeybatı Amerika'da Cascade Sıra Dağları yanardağlarından volkanik infilak gösterecek olanın büyük bir olasıkla Lassen Zirvesi veya yakınında bulunan "Shasta Dağı" olacağını tahmin etmektedirler.
İnsan tarihi
Avrupa asıllıların Kaliforniya'ya daha gelmeden önce Lassen Zirvesi etrafındaki dağ yamaçlarında binlerce yerli Amerikalı Maidu Yerli Amerikalı kavimi olarak 4 kabile halinde organize olarak yaşamaktaydılar. Yaşamlarını toplayıcılık, avcılık ve balıkçılıkla karşılamktaydılar. Bunlardan Yana kabilesinin sözlü efsanesine göre "dünyanın merkezi" olan Wağanüpa, yanardağı yemekte ve ortaya çıkan karlar kanyonları ve mağaraları yaratmakta idi. Bu kabilelerden arda kalanlar hala bu yanardağ eteklerinde yaşamaktadırlar ve bu yanardağın zirvesinde doğaüstü yaratıkların yaşadığına inanmaktadırlar.
1830'lu yıllarda Kaliforniya'ya Sacramento Vadisi'ne göç etmek isteyen Avrupalı arabalı göçmenlere kılavuzluk yapan Danimarkalı bir nalbant olan kılavuzluk ettiği kafileleri Sacramento'ya götürmek için bu yanardağın kenarından geçen bir göçmen yolunu kullanmaktaydı. Fakat volkanik faaliyet olduğu için bu yol tehlikeli görülüp çok kullanılmadı ve daha emniyetli olan William Nobles adlı bir kılavuzun bulduğu "Nobles Göçmen Patikası" adı verilen diğer bir yol kullanılmaya başlandı. Bununla beraber, yanardağ zirvesi bulunan bu dağa Peter Lassen'in anısına "Lassen Zirvesi" adı verildi,
Resimler
-
![image]()
Lassen Zirvesi Kuzey-doğu yamacı -
![image]()
Lassen Zirvesi'nde "Little Hot Springs Vadisi"nde kaynayan volkanik çamur kazanı -
![image]()
Lassen Zirvesi Helen Gölü'nden -
![image]()
Lassen Peak Manzanita Gölü'nde yansıması -
![image]()
Lassen Peak yanardağı Mayıs 1915 püskürmesi
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Eruptions of Lassen Peak, California, 1914 to 1917". U.S. Geological Survey Fact Sheet 173-98 (İngilizce). 6 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ağustos 2012.
- ^ "Lassen Volcanic National Park". Pictüre of the day (İngilizce). Earth Observatory. NASA. 29 Ocak 2006. Erişim tarihi: 18 Eylül 2006.[]
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Lassen Peak ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- "Ulusal Park Hizmeti" resmi websitesi Lassen Volkanik Ulusal Parkı (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Lassen Peak vaya Lassen Zirvesi veya Lassen Dagi Ingilizce Lassen Peak veya Mount Lassen ABD de Kaliforniya eyaleti kuzeyinde Shasta Ilcesi county de bulunan bir stratovolkan dagidir Lassen Zirvesi Kanada nin guneybatisinda bulunan Britanya Kolombiyasi eyaletinin guneybatisindan ABD de Kaliforniya nin kuzeyine kadar yay gibi uzanan 18 buyuk yanardag zirvesi zincirinden olusan Cascade Siradaglari nin ustunde en guneyde olan yanardagdir Kuzey Kaliforniya da mensup oldugu sira daglara adi da verilmektedir Lassen Zirvesi nin denizden rakimi 3 189 m dir fakat Lassen Zirvesi etrafinda bulunan dag doruklarinin cok daha ustunde bulunmaktadir ve zirveden sonra en yuksek doruklara nisbetle yaptigi cikinti 1 594 m olmaktadir Bu cikintinin karakteri lav kubbesi olmasidir ve bu lav kubbesinin hacminin 2 km oldugu tahmin edilmektedir Boylece Lassen Zirvesi dunyada en buyuk lava kubbeli yanardaglar arasinda yuksek bir sirada bulunmaktadir Lassen Zirvesi Lassen PeakLassen ZirvesiEn yuksek noktasiYukseklik3189 mCikinti1 594 mKoordinatlar40 29 17 K 121 30 18 B CografyaKonumShasta Ilcesi county Kaliforniya Amerika Birlesik DevletleriJeolojiKayac yasi27 000 yildan daha azDag turuStratovolkan Lav kubbeli Lassen Zirvesi yillarca sonmus bir yanardag olarak goruntu vermekteydi Ama 1914 te tekrar aktif volkanik faaliyet gostermeye basladi ve 22 Mayis 1915 te gayet buyuk bir patlama puskurtme ve yamaclarinda camurlu volkan kulu ile buyuk tuf ve kaya parcalari firlatmakla gayet aktif bir yanardag oldugunu gosterdi Bu patlama ile zirve seklini de degistirdi Dagin zirvesinde cikan volkaiik infilak dumani atmoasferin cok yukseklerine eristi Yanardagdan cikan volkanik kulun dogu yonunde 300 km uzakliga eristigi gozumlendi 20 yuzyilda ABD de bulunan akrif ve sonmus gorunumlu yanardaglardan sadece ikisi Lassen Zirvesi ve buyuk volkanik patlama ve diger faaliyet gostermislerdir Lassen Zirvesi aktif yanardagi olarak volkanik faaliyet gostermeye basladiktan hemen sonra 9 Agustos 1914 te cikartilan bir ABD Kongresi kanunu ile Kaliforniya eayaletini Shasta ilcesinde bulunan Lassen Zirvesi ve etrafinda 430 km lik bir alanda Lassen Volkanik Ulusal Parki kurulmustur IklimLassen Zirvesi Kaliforniya eyaleti icinde zirveye ve yamamaclara yagan kar hacmi bakimindan en cok kara yagisi goren arazidir Dagin bazinda 2515 m rakimli Helen Golu meteroloji istasyonnu gozlemlerine gore ortalama yillik kar yagisi 1 676 cm olmaktadir ve bazi yillar 2 550 cm yillik kar yagisi gozumlenmistir Lassen Zirvesi ve etrafi kar yagmur dolu vb halinde aldigi yillik yagis itibariyla zirve Oregon da bulunan volanik Three Sisters Dagi nin guneyinde bulunan arazilerde en cok yagis alan mevkiidir Lassen Dagi nin rakimi nisbetin dusuk oldugu ve daha guneyde bulundugu icin epeyce kar yagisi almasina ragmen zirvede tek bir buzul bile bulunmamaktadir Fakat zirvede bulunan 14 kucuk arazi parcasi yil boyunca devamli kar ortusu altinda kalmaktadir Lassen Zirvesinde yaz aylarinda gok gurultulu ve simsekli yaz firtinalari cok gozumlenmektedir Jeolojik tarihLassen Zirvesi Britanya Kolombiyasi nin guneybatisindan Kaliforniya nin kuzeyine kadar yay gibi uzanan 18 buyuk yanardag zirvesi zincirindeki yanardaglardan en guneyde olanidir Bu yanardag zinciri 35 milyon yil once ortaya cikmaya basladi Buna neden buyuk Juan la Fuca tektonik levhasi en Juan de Fuca Plate ile onun guneyinde bulunan daha kucuk olan Corda tektonik levhasi nin ilerleyen Kuzey Amerika levhasi tarafindan alta itilmeleri ve Juan de Fuca levhasini olusturan okyanus dibi kayalarinin bu dibe itilme ile isinma ve yuksek basinc nedeni ile erimeleridir Bu eriyen kayalar erimis lava haline geldikleri icin genisleyip Cascade Siradaglari ni ortaya cikartmislar ve bunlarin ustunde bulunan yanardaglarin zaman zaman patlayip pukurmelerine yola acmislardir 27 000 yil kadar once gunumuzde Lassen Zirvesi olacak volkan daha onceki patlamalarla tahrip olmus Tehama Yanardagi in kuzey dogu kenarindaki catlaklardan lav cikartarak bir tepe sekilli lava kubbesini yeryuzune cikartmistir Bu lav kubbesi dolup buyumeye baslayinca uzerinde bulunan kayayi parcalayip ortaya cikmakta olan cok dik yan duvarli volkan etrafinda bir yamuk parcalanmis carsak ortusu kurdu Bunun gunmumuzde volkanin yakininda bulunan Chaos Kayaliklari na cok benzedigi kabul edilmektedir Fakat Lassen Zirvesi cok daha hizla buyuyup gunumuzdeki yuksekligne cok kisa bir zamanda inanilmayacak birkac yilda yetisti 25 000 18 000 yil once gunumuz buz donemi olan en son Buzul Donemi nde dolayisiyla Lassen Zirvesi nin zirve sekli buyuk erazyona maruz kalip buyuk degismeye ugradi Ornegin sirk adi verilen dagin kuzeydogu yamacinda bulunan bir kase sekilli depresyon volkanin kubbe tepesinden genisleyen ve 7 km ye ulasan bir buzul tarafindan erozyona ugratilip duzlestirildi Lassen Zirvesi 27 000 yil faaliyet gostermeden sonmus bir volkan gorunusunde iken 30 Mayis 1914 te bir istim patlamasi gostererek aktif faaliyete gecti En cok volkanik faaliyet gosterdigi bir donem boylece basladi ve bu buyuk faaliyet 7 yil kadar surdu 1915 Mayis ortasina kadar tum sayisi 180 e varan istim infilaki ile Lessen Zirvesi nde 300 m genisliginde bir krater acilmis oldu 22 Mayis 1916 de meydana gelen buyuk volkanik infilak etrafina volkanik kul istim erimis kar suyu ile karisik kul tuf ve kaya parcaciklari ve akar sivi halinde lahar yayip 20 yuzyilda ancak 1980 de nin infilakina kadar ABD de gorulmeyen buyuk volkanik faaliyet gosterdi Sonra bu faaliyet hafifledi ama gunumuzde de Lessan Zirvesi etrafinda kaynayan camur kazanlari duman sacan fumeroller kaynar sular havuzlari ve camur gayzerleri bulunmaktadir Lassen Zirvesinin tepesinde bulunan lav kubbesi diger lav kubbesi ile kapli yanardaglardan daha farklidir Lassen Zirvesi lav kubbesinde birkac krater bulunmaktadir Bu kraterlerin 2 tanesi 1915 patlamasindan sonra kukurt ve sogumus lav kayalari ile kapanmistir Volkanolojist bilim adamlari gelecekte belki gelecek on yil icinde belki de gelecek yuzyilda Kuzeybati Amerika da Cascade Sira Daglari yanardaglarindan volkanik infilak gosterecek olanin buyuk bir olasikla Lassen Zirvesi veya yakininda bulunan Shasta Dagi olacagini tahmin etmektedirler Insan tarihiAvrupa asillilarin Kaliforniya ya daha gelmeden once Lassen Zirvesi etrafindaki dag yamaclarinda binlerce yerli Amerikali Maidu Yerli Amerikali kavimi olarak 4 kabile halinde organize olarak yasamaktaydilar Yasamlarini toplayicilik avcilik ve balikcilikla karsilamktaydilar Bunlardan Yana kabilesinin sozlu efsanesine gore dunyanin merkezi olan Waganupa yanardagi yemekte ve ortaya cikan karlar kanyonlari ve magaralari yaratmakta idi Bu kabilelerden arda kalanlar hala bu yanardag eteklerinde yasamaktadirlar ve bu yanardagin zirvesinde dogaustu yaratiklarin yasadigina inanmaktadirlar 1830 lu yillarda Kaliforniya ya Sacramento Vadisi ne goc etmek isteyen Avrupali arabali gocmenlere kilavuzluk yapan Danimarkali bir nalbant olan kilavuzluk ettigi kafileleri Sacramento ya goturmek icin bu yanardagin kenarindan gecen bir gocmen yolunu kullanmaktaydi Fakat volkanik faaliyet oldugu icin bu yol tehlikeli gorulup cok kullanilmadi ve daha emniyetli olan William Nobles adli bir kilavuzun buldugu Nobles Gocmen Patikasi adi verilen diger bir yol kullanilmaya baslandi Bununla beraber yanardag zirvesi bulunan bu daga Peter Lassen in anisina Lassen Zirvesi adi verildi ResimlerKings Deresi ve uzakta Lassen Zirvesi Lassen Zirvesi nden gunes batisi Lassen Zirvesi panoramasi Lassen Zirvesi Kuzey dogu yamaci Lassen Zirvesi nde Little Hot Springs Vadisi nde kaynayan volkanik camur kazani Lassen Zirvesi Helen Golu nden Lassen Peak Manzanita Golu nde yansimasi Lassen Peak yanardagi Mayis 1915 puskurmesiAyrica bakinizLassen Volkanik Ulusal ParkiKaynakca Eruptions of Lassen Peak California 1914 to 1917 U S Geological Survey Fact Sheet 173 98 Ingilizce 6 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Agustos 2012 Lassen Volcanic National Park Picture of the day Ingilizce Earth Observatory NASA 29 Ocak 2006 Erisim tarihi 18 Eylul 2006 olu kirik baglanti Dis baglantilarWikimedia Commons ta Lassen Peak ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Ulusal Park Hizmeti resmi websitesi Lassen Volkanik Ulusal Parki Ingilizce