Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lateks, papatya ve sütleğen gibi pek çok bitkiden çıkarılan süte benzer madde. Bitkinin kesilen bir kısmından süzülür ve hava ile karşılaştığında katılaşır.Kauçuk ağacından çıkarılan lateks, doğal kauçuğun başlıca kaynağıdır.
Lateks karmaşık bir sıvı bileşimidir ve içerisinde protein, nişasta, alkaloid, şeker, yağ, sakız, tanin, reçine gibi birçok madde bulunur. Birçok bitkide lateks beyaz renktedir, ancak bazı bitkilerde sarı, turuncu ya da kırmızı da olabilir.
Lateks kelimesi aynı zamanda, bitki özütü yapısının işlenerek üretilen, ince ve esnek olan malzemelerinde adlandırılmasında kullanılır (örnek olarak Lateks kumaş). Ayrıca Lateks, yüzey aktif maddelerinin emülsiyonu ile, monomerlerine polimerize olur ve sentetik halini de alabilir.
Lateks ambalaj sektöründe kullanılan yapıştırıcı maddelerden biridir. Sıvı halde iken sürüldükleri kâğıt yüzeyine tutunabilir ve kuruduğunda kâğıt olan kısımlara temas edince yapışmaz. Sadece lateks sürülmüş olan başka bir yüzey ile değdiğinde birbirine yapışır. Bu özelliğinden dolayı kutulama işlemi güçlük çıkaran büyük ya da uzun nesnelerin ambalajları lateks sürülmüş kenarlı olarak açık halde bulundurulur.
Lateks sürülmüş yüzeylerde çabuk kuruma istediğinde yapılacak uygulama fanlarla desteklenmiş hava akımı olan 20 °C ile 35 °C sıcaklıkta bir ortamdır. Aşırı sıcak ortamda lateks yumuşak bir hal alır, kuruma olmaz. Soğuk ortamda kağıda nüfuz etmesi zorlaşır. Eğer yapılabiliyorsa kükürtlü bir ortam lateksi daha iyi kurutur.
Lateks alerjisi
Temas alerjisi (kontakt egzama)
Lateks içeren ürünlerin temas ettiği deri yüzeyinde kızarıklık, kaşıntı, sulanma ve kabuklanma şeklinde belirtiler veren bir alerji türüdür. Bu tür alerjilerde, lateks proteinleri değil, doğal lateks maddesinin işlenmesi (örneğin, lastik eldiven üretimi) sırasında kullanılan merkaptobenzotiazol, tiuram ve karbamat gibi maddeler sorumludur.
Ama temas egzaması nedeniyle cilt bütünlüğü bozulduğundan, bu hastalarda lateks proteinlerinin cilt çatlaklarından emilmesiyle zaman içinde gerçek lateks alerjisi ortaya çıkabilmektedir.
Tip I Lateks Alerjisi
Tip I ya da erken tip aşırı duyarlılık olarak da adlandırılan bu hastalık, lateks alerjisinin en ciddi şeklidir. Hayati tehlike oluşturacak kadar ağır alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Bu alerji türünde doğrudan lateks maddesi içindeki proteinlere karşı alerji gelişir. Alerjiye yatkın bünyeli (atopik) kişilerde görülür.
Alerjik nezle, göz alerjisi, alerjik astım ve anafilaksi (alerjik şok) bulgularına neden olur. Hava ile yayılan çok küçük lateks partikülleri solunum yollarına girdiğinde, polen veya ev tozu alerjilerinde olduğu gibi alerjik tepkimeleri başlatır.
Bu tepkimeler sonucunda; gözlerde kaşıntı ve sulanma, burun akıntısı, burun kaşıntısı, hapşırma, nefes darlığı, hırıltılı ve hışırtılı solunum, öksürük, göğüste sıkışma hissi, deride kaşıntılı kabarıklıklar (ürtiker) ve şişlikler (anjioödem) ve tüm belirtilerin bir arada görüldüğü, ayrıca kan basıncı (tansiyon) düşüklüğünün de eşlik ettiği anafilaksi görülür.
Lateks alerjisi,
- Toplumun genelinde % 2.5
- Doktor ve hemşirelerde % 9-15
- Diş hekimlerinde % 4
- Laboratuvar çalışanlarında % 3
- Doğumsal idrar yolları anomalisi olan çocuklarda % 65 oranında görülür.
Lateks alerjisi riski altında olan kişiler:
- Atopik (alerjik) bünyeli kişiler
- Tekrarlayan ameliyat (doğumsal idrar yolları anomalisi, şant ameliyatları gibi)
geçiren kişiler
- İdrar tutamama nedeniyle idrar yolu kateteri kullananlar kişiler (serebral palsy, felçli hastalar)
- Lateks üretiminde çalışan kişiler
- Doktor, diş doktoru, hemşire ve hasta bakıcılardır.
Kaynakça
- ^ a b "latex." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Lateks ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
 | Biyokimya ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Lateks papatya ve sutlegen gibi pek cok bitkiden cikarilan sute benzer madde Bitkinin kesilen bir kismindan suzulur ve hava ile karsilastiginda katilasir Kaucuk agacindan cikarilan lateks dogal kaucugun baslica kaynagidir Lateks maddesinin bir bitkiden cikisi gorulmektedir Lateks kaucuk uretiminde de kullanilmaktadir Lateks karmasik bir sivi bilesimidir ve icerisinde protein nisasta alkaloid seker yag sakiz tanin recine gibi bircok madde bulunur Bircok bitkide lateks beyaz renktedir ancak bazi bitkilerde sari turuncu ya da kirmizi da olabilir Lateks kelimesi ayni zamanda bitki ozutu yapisinin islenerek uretilen ince ve esnek olan malzemelerinde adlandirilmasinda kullanilir ornek olarak Lateks kumas Ayrica Lateks yuzey aktif maddelerinin emulsiyonu ile monomerlerine polimerize olur ve sentetik halini de alabilir Lateks ambalaj sektorunde kullanilan yapistirici maddelerden biridir Sivi halde iken suruldukleri kagit yuzeyine tutunabilir ve kurudugunda kagit olan kisimlara temas edince yapismaz Sadece lateks surulmus olan baska bir yuzey ile degdiginde birbirine yapisir Bu ozelliginden dolayi kutulama islemi gucluk cikaran buyuk ya da uzun nesnelerin ambalajlari lateks surulmus kenarli olarak acik halde bulundurulur Lateks surulmus yuzeylerde cabuk kuruma istediginde yapilacak uygulama fanlarla desteklenmis hava akimi olan 20 C ile 35 C sicaklikta bir ortamdir Asiri sicak ortamda lateks yumusak bir hal alir kuruma olmaz Soguk ortamda kagida nufuz etmesi zorlasir Eger yapilabiliyorsa kukurtlu bir ortam lateksi daha iyi kurutur Lateks alerjisiTemas alerjisi kontakt egzama Lateks iceren urunlerin temas ettigi deri yuzeyinde kizariklik kasinti sulanma ve kabuklanma seklinde belirtiler veren bir alerji turudur Bu tur alerjilerde lateks proteinleri degil dogal lateks maddesinin islenmesi ornegin lastik eldiven uretimi sirasinda kullanilan merkaptobenzotiazol tiuram ve karbamat gibi maddeler sorumludur Ama temas egzamasi nedeniyle cilt butunlugu bozuldugundan bu hastalarda lateks proteinlerinin cilt catlaklarindan emilmesiyle zaman icinde gercek lateks alerjisi ortaya cikabilmektedir Tip I Lateks Alerjisi Tip I ya da erken tip asiri duyarlilik olarak da adlandirilan bu hastalik lateks alerjisinin en ciddi seklidir Hayati tehlike olusturacak kadar agir alerjik reaksiyonlara neden olabilir Bu alerji turunde dogrudan lateks maddesi icindeki proteinlere karsi alerji gelisir Alerjiye yatkin bunyeli atopik kisilerde gorulur Alerjik nezle goz alerjisi alerjik astim ve anafilaksi alerjik sok bulgularina neden olur Hava ile yayilan cok kucuk lateks partikulleri solunum yollarina girdiginde polen veya ev tozu alerjilerinde oldugu gibi alerjik tepkimeleri baslatir Bu tepkimeler sonucunda gozlerde kasinti ve sulanma burun akintisi burun kasintisi hapsirma nefes darligi hiriltili ve hisirtili solunum oksuruk goguste sikisma hissi deride kasintili kabarikliklar urtiker ve sislikler anjioodem ve tum belirtilerin bir arada goruldugu ayrica kan basinci tansiyon dusuklugunun de eslik ettigi anafilaksi gorulur Lateks alerjisi Toplumun genelinde 2 5 Doktor ve hemsirelerde 9 15 Dis hekimlerinde 4 Laboratuvar calisanlarinda 3 Dogumsal idrar yollari anomalisi olan cocuklarda 65 oraninda gorulur Lateks alerjisi riski altinda olan kisiler Atopik alerjik bunyeli kisiler Tekrarlayan ameliyat dogumsal idrar yollari anomalisi sant ameliyatlari gibi geciren kisiler Idrar tutamama nedeniyle idrar yolu kateteri kullananlar kisiler serebral palsy felcli hastalar Lateks uretiminde calisan kisiler Doktor dis doktoru hemsire ve hasta bakicilardir Kaynakca a b latex Oxford Dictionary of English 2e Oxford University Press 2003 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Lateks ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Biyokimya ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz