Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lipoproteinler, hem protein hem lipitlerden oluşan biyokimyasal bileşimlerdir. Bu proteinler bir bütünün parçası olmalarından dolayı apolipoprotein diye adlandırılırlar.
Kan plazmasındaki lipoproteinler, suda çözünürlüğü düşük olan lipid moleküllerini kan dolaşım sistemi aracılığıyla vücut içinde taşırlar. Taşıyıcı özelliklerinin yanı sıra, lipit metabolizmasında yer alan çeşitli enzimlerin, taşınan lipitleri birbirine dönüştürdüğü kimyasal reaksiyon platformları olarak da işlev görürler. Apolipoproteinlerin yapısal veya katalitik işlevleri olabilir. Bir lipoprotinin üzerindeki apolipoproteinlerin birbirleriyle, başka kan proteinleriyle ve hücre membranlarında bulunan reseptörlerle etkileşimi, belli bir lipit türünün bu lipoproteine eklenmesini ve ondan çıkartılmasını belirler.
Yapı
Lipoproteini oluşturan protein ve lipitlerin suyu seven (hidrofilik) kısımları lipoproteinin dış yüzeyini kaplarken, suyu sevmeyen (hidrofobik), yani yağlı kısımları onun iç kısmında gömülüdürler. Bu yüzden plazma lipoproteinlerinin en dış tabakasında bulunan lipid türleri olarak nitelendirilirler. Polar lipitler arasında başlıca türleri, fosfolipitler ve kolesterol gelir, bu moleküllerin her birinin bir ucu sulu ortamda olmaya daha müsaittir. Lipoproteinlerin ortasında ise başlıca, tabir edilen, ve trigliseritler bulunur.
Fizyoloji
Çeşitli enzim ve taşıma proteinin etkisiyle lipoproteinlerin içerdiği lipitlerin oranları değişebilir. Örneğin, LCAT enzimi dış yüzeyde bulunan bir kolesterolle bir fosfolipidi birleştirip lipoproteinin iç kısmında yer almayı tercih edecek bir kolesteril ester molekülü oluşturur. Bu tür değişiklikler lipoproteinin yüzeyi ile hacmi arasındaki oranın değişmesine yol açarlar. İç kısmında hemen hiç nötral lipid bulundurmayan lipoproteinler bir madeni para gibi yuvarlak ve yassıdırlar; içleri nötral lipit dolu olanlar ise küreseldirler. Başka reaksiyonlar sonucunda lipoprotein büyüyebilir veya küçülebilir, onlara yeni apolipoproteinler eklenebilir veya eksilebilir. Bu süreçler yüzünden lipoproteinlerin boyutları, biçimleri ve içerikleri sürekli değişir. Ayrıntılar aşağıda listelenmiş lipoproteinler hakkındaki maddelerde verilmiştir.
Sınıflandırma
Yoğunluğa göre
Tıpta en yaygın olarak kullanılan gruplandırma, lipoproteinlerin yoğunluğuna göre yapılır. (Ancak yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı bu gruplar homojen değildirler.) En hafifinden (yani en cok lipit, en az protein içereninden) en yoğununa doğru sıralama şöyledir:
- Şilomikronlar - İnce bağırsaktan karaciğere trigliseritleri taşırlar.
- Çok düşük yoğunluklu lipoproteinler (İngilizce Very Low Density Lipoproteins, VLDL) - yeni sentezlenmiş trigliseritleri karaciğerden yağ dokularına taşırlar.
- Ara yoğunluklu lipoproteinler (İngilizce Intermediate Density Lipoproteins, IDL) - yoğunluk olarak VLDL ile LDL arasındadırlar. Kanda genelde görülmezler.
- Düşük yoğunluklu lipoproteinler (İngilizce Low Density Lipoproteins, LDL) - karaciğerden diğer dokulara kolesterol taşırlar. Bazen "kötü kolesterol" diye de adlandırılırlar.
- Yüksek yoğunluklu lipoproteinler (İngilizce High Density Lipoproteins, HDL) - diğer dokulardan kolesterol toplayıp karaciğere geri getirirler. Bazen "iyi kolesterol" olarak adlandırılırlar.
Elektrik yüküne göre
Serum protein elektroforez tekniği ile serum proteinlerin sınıflandırılmasında olduğu gibi, lipoproteinler de "alfa" ve "beta" olarak sınıflandırılabilirler. Bazı lipit bozuklukları, gibi, bu terminolojiye göre adlandırılırlar.
Kaynakça
- ^ Michael W. King. . 19 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2010.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Lipoproteinler hem protein hem lipitlerden olusan biyokimyasal bilesimlerdir Bu proteinler bir butunun parcasi olmalarindan dolayi apolipoprotein diye adlandirilirlar Plazma lipoproteinlerinin sematik yapisi Kan plazmasindaki lipoproteinler suda cozunurlugu dusuk olan lipid molekullerini kan dolasim sistemi araciligiyla vucut icinde tasirlar Tasiyici ozelliklerinin yani sira lipit metabolizmasinda yer alan cesitli enzimlerin tasinan lipitleri birbirine donusturdugu kimyasal reaksiyon platformlari olarak da islev gorurler Apolipoproteinlerin yapisal veya katalitik islevleri olabilir Bir lipoprotinin uzerindeki apolipoproteinlerin birbirleriyle baska kan proteinleriyle ve hucre membranlarinda bulunan reseptorlerle etkilesimi belli bir lipit turunun bu lipoproteine eklenmesini ve ondan cikartilmasini belirler YapiLipoproteini olusturan protein ve lipitlerin suyu seven hidrofilik kisimlari lipoproteinin dis yuzeyini kaplarken suyu sevmeyen hidrofobik yani yagli kisimlari onun ic kisminda gomuludurler Bu yuzden plazma lipoproteinlerinin en dis tabakasinda bulunan lipid turleri olarak nitelendirilirler Polar lipitler arasinda baslica turleri fosfolipitler ve kolesterol gelir bu molekullerin her birinin bir ucu sulu ortamda olmaya daha musaittir Lipoproteinlerin ortasinda ise baslica tabir edilen ve trigliseritler bulunur FizyolojiCesitli enzim ve tasima proteinin etkisiyle lipoproteinlerin icerdigi lipitlerin oranlari degisebilir Ornegin LCAT enzimi dis yuzeyde bulunan bir kolesterolle bir fosfolipidi birlestirip lipoproteinin ic kisminda yer almayi tercih edecek bir kolesteril ester molekulu olusturur Bu tur degisiklikler lipoproteinin yuzeyi ile hacmi arasindaki oranin degismesine yol acarlar Ic kisminda hemen hic notral lipid bulundurmayan lipoproteinler bir madeni para gibi yuvarlak ve yassidirlar icleri notral lipit dolu olanlar ise kureseldirler Baska reaksiyonlar sonucunda lipoprotein buyuyebilir veya kuculebilir onlara yeni apolipoproteinler eklenebilir veya eksilebilir Bu surecler yuzunden lipoproteinlerin boyutlari bicimleri ve icerikleri surekli degisir Ayrintilar asagida listelenmis lipoproteinler hakkindaki maddelerde verilmistir SiniflandirmaYogunluga gore Lipoproteinlerin yogunluklari ve icerikleri Tipta en yaygin olarak kullanilan gruplandirma lipoproteinlerin yogunluguna gore yapilir Ancak yukarida aciklanan nedenlerden dolayi bu gruplar homojen degildirler En hafifinden yani en cok lipit en az protein icereninden en yogununa dogru siralama soyledir Silomikronlar Ince bagirsaktan karacigere trigliseritleri tasirlar Cok dusuk yogunluklu lipoproteinler Ingilizce Very Low Density Lipoproteins VLDL yeni sentezlenmis trigliseritleri karacigerden yag dokularina tasirlar Ara yogunluklu lipoproteinler Ingilizce Intermediate Density Lipoproteins IDL yogunluk olarak VLDL ile LDL arasindadirlar Kanda genelde gorulmezler Dusuk yogunluklu lipoproteinler Ingilizce Low Density Lipoproteins LDL karacigerden diger dokulara kolesterol tasirlar Bazen kotu kolesterol diye de adlandirilirlar Yuksek yogunluklu lipoproteinler Ingilizce High Density Lipoproteins HDL diger dokulardan kolesterol toplayip karacigere geri getirirler Bazen iyi kolesterol olarak adlandirilirlar Elektrik yukune gore Serum protein elektroforez teknigi ile serum proteinlerin siniflandirilmasinda oldugu gibi lipoproteinler de alfa ve beta olarak siniflandirilabilirler Bazi lipit bozukluklari gibi bu terminolojiye gore adlandirilirlar Kaynakca Michael W King 19 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Ekim 2010