Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Aralık 2020) |
- Lobektomi ile karıştırılmamalıdır
Lobotomi (Yunanca: λοβός – lobos' Türkçe: lob ve Yunanca: τομή – tome' Türkçe: kesmek), lökotomi olarak da bilinen beyin cerrahisi işlemi. Beyindeki ön lobların uçlarındaki prefrontal korteks bağlantıların kesilmesi sonucu uygulanır. İlk başlarda lökotomi denilen bu uygulama, yapılmaya başlandığı 1935 yılından beri tartışmalı bir işlemdir. Ciddi yan etkileri olmasına karşın yirmi yıldan uzun bir süre boyunca psikiyatrik rahatsızlıklar için kullanılmış bir yöntemdir.
İlk olarak 1935 yılında uygulanmaya başlamıştır. 20. yüzyılın başlarında, akıl hastanelerinde ikamet edenlerin sayısındaki beklenmeyen yükselme yüzünden pek çok sayıda farklı vaka ile karşı karşıya kalınmıştır. Bu kişilerin şikayetçi oldukları veya olundukları konuların başında depresyon ve anksiyete tarzı psikolojik rahatsızlıklar vardı.
Ortaya çıkışı
I. Dünya Savaşı sırası ve sonrasında, savaşın insanlar üzerindeki etkisi nedeniyle psikolojik vakalarda artış yaşanması sonucu ortaya çıkmıştır. Etkili sayılabilecek tıbbı tedavi sayısındaki azlık yüzünden bir takım hastalar kesin bir sonuç garanti etmeyen Lökotomiye kendi istekleri ile başvurmuştur.
Kullanıldığı rahatsızlıklar
Lökotomi, vadettiklerine bakılırsa çok makul bir yöntemdir. Lökotomi operasyonunun ilk yapılma amacı; aşırı huzursuzluk, stres, depresyon, endişe ve dinmek bilmeyen ağrıları tedavi etmektir. Lökotomi ameliyatı ile kısmen tedavi edilen sorunlar; nevrozu, , , ve şizofrenidir. Asla tamamen hatalı bir yöntem değildir ama aynı zamanda da tamamen hatasız bir yöntem de değildir. En çok yapıldığı yer Kuzey Amerika ülkeleri olmuştur. Bulan kişi bazı kaynaklara göre bazı kaynaklara göre ise ’dır. Denek canlılar olarak ilk başlarda köpek, şempanze gibi hayvanlar üzerinde deneylere başlamış devamında insan ile devam etmiştir. Lökotomi hastalarından tedavi sonucu hayatta kalmayı başaran 4 kişide sakinleşme görülmüştür. Portekizli bir doktor olan , lobotomi için hastalara ilk kez alkol enjekte ederek beyin dokusunu öldürmeyi başarmıştır. Bu yöntem devamında meslektaşı Egas Moinz tarafından önerilmiştir lobotominin psikolojik olarak faydalı olduğunu ortaya koyarak Nobel ödülü kazanmıştır.
Acının Lobotomi'ye etkisi
Dünyadaki ilk prefrontal lobotomi ve tarafından gönüllü bir hasta olan 63 yaşındaki ’a yapılmıştır. Lobotomi çıkış yıllarında çok farklı algılandığı için ömrü meşru olarak 20 yılı geçememiştir. Lobotomide ana amaç beyine ve frontal lob keselerine ulaşmak olduğu için oraya gidişte kullanılan malzemeler kırıcı ve kesici etkiye sahip olan materyallerdir. İlk olarak lobotomi için kullanılmıştır. Yasaklanmasının ana sebeplerinden biri de bu kesici ve kırıcı etkiye sahip alettir. Dr. Watts ve Freemanın yollarını ayıran sebep ise operasyon sırasında Dr. Freeman’ın operasyonlarda anestezi kullanmaması ve acının lobotomiye etkisini araştırmak için insanların beynine çekiç ile vurması gibi farklı tedavi ve tedaviyi araştırma yöntemleridir. Lobotomi pek çok şekilde yapılır. İlki göz yuvasına buz kıracağı yerleştirip gözün üstünden veya içerisinden beyne ulaşıp yerinden çıkarmaktır. Çoğunlukla gözün üstünden gidilse de ana yöntem her zaman gözün içinden gitmektir. İkinci olarak lobotominin lobotomi olarak anılmaya başlamadığı zamanlardan kalma bir yöntem olan kafatasının bir kısmını kırıp direkt içerisinden beyni sökme işlemidir. Bir nevi ötanazi olan bu sistemsiz lobotomi herhangi bir hastaya çare olmamıştır ve bilindiği üzere tamamı başarısız denemelerdir.
Lobotomi, Amerika'da bir dönemlerde çok ses getirdiği için ülke çapında en çok uygulandığı döneme gelmiştir. 3.500 üzeri hastaya lobotomi uygulamış ve çoğunluğunu öldürmüştür. Lobotomi uyguladığı hastalardan bir tanesi de Amerika Başkanı John F. Kennedy’nin kız kardeşi .
Bitişi ve terk edilmesi
Lobotomi uygulamasının terk edilmesi üzerine bundan 5 yıl sonra 1950 tarihinde ‘thorazin’ adında yeni bir ilaç çıkmış ve yeni nesil lobotomi yerine geçmiştir. Bunun sonucu olarak cerrahi bir süreçten ilaç sürecine geçiş başlamıştır. Bazı hastalar antipsikotik ilaçları kullanmayı reddettiği için lobotomi tekrar konuşulmaya başlanmış fakat asla geri gelmemiştir. Thorazine ilacının bazı hastalar üzerinde faydalı[] olmasının bir sonucu olarak antipsikotik ilaçlar bu ve sonraki zamanlarda daha da değer görmeye başlamıştır. Klorpromazin türü ilaçların genel özelliği olan uyuşturucu ve unutturucu etkisi onları daha cazip bir hale sokmuştur. Klorpromazin piyasada pek çok farklı isimle satılmıştır ve ‘Thorazine’ bunlardan en popüleri olmuştur. Kalp ritmini dengeler ve doğru dozda rahatlamayı sağlar. Yanlış dozda ise beynin kontrolünü tamamen kaybetmek vs. gibi sonuçları olmuştur. Antidepresanın ilk örnekleri lobotominin devamı olarak günümüze kadar gelmiştir.
Lobotomi günümüzde birçok ülkede yasal değildir ve suç sayılmaktadır.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Aralik 2020 Lobektomi ile karistirilmamalidir Lobotomi Yunanca lobos lobos Turkce lob ve Yunanca tomh tome Turkce kesmek lokotomi olarak da bilinen beyin cerrahisi islemi Beyindeki on loblarin uclarindaki prefrontal korteks baglantilarin kesilmesi sonucu uygulanir Ilk baslarda lokotomi denilen bu uygulama yapilmaya baslandigi 1935 yilindan beri tartismali bir islemdir Ciddi yan etkileri olmasina karsin yirmi yildan uzun bir sure boyunca psikiyatrik rahatsizliklar icin kullanilmis bir yontemdir Ilk olarak 1935 yilinda uygulanmaya baslamistir 20 yuzyilin baslarinda akil hastanelerinde ikamet edenlerin sayisindaki beklenmeyen yukselme yuzunden pek cok sayida farkli vaka ile karsi karsiya kalinmistir Bu kisilerin sikayetci olduklari veya olunduklari konularin basinda depresyon ve anksiyete tarzi psikolojik rahatsizliklar vardi Ortaya cikisiI Dunya Savasi sirasi ve sonrasinda savasin insanlar uzerindeki etkisi nedeniyle psikolojik vakalarda artis yasanmasi sonucu ortaya cikmistir Etkili sayilabilecek tibbi tedavi sayisindaki azlik yuzunden bir takim hastalar kesin bir sonuc garanti etmeyen Lokotomiye kendi istekleri ile basvurmustur Kullanildigi rahatsizliklarLokotomi vadettiklerine bakilirsa cok makul bir yontemdir Lokotomi operasyonunun ilk yapilma amaci asiri huzursuzluk stres depresyon endise ve dinmek bilmeyen agrilari tedavi etmektir Lokotomi ameliyati ile kismen tedavi edilen sorunlar nevrozu ve sizofrenidir Asla tamamen hatali bir yontem degildir ama ayni zamanda da tamamen hatasiz bir yontem de degildir En cok yapildigi yer Kuzey Amerika ulkeleri olmustur Bulan kisi bazi kaynaklara gore bazi kaynaklara gore ise dir Denek canlilar olarak ilk baslarda kopek sempanze gibi hayvanlar uzerinde deneylere baslamis devaminda insan ile devam etmistir Lokotomi hastalarindan tedavi sonucu hayatta kalmayi basaran 4 kiside sakinlesme gorulmustur Portekizli bir doktor olan lobotomi icin hastalara ilk kez alkol enjekte ederek beyin dokusunu oldurmeyi basarmistir Bu yontem devaminda meslektasi Egas Moinz tarafindan onerilmistir lobotominin psikolojik olarak faydali oldugunu ortaya koyarak Nobel odulu kazanmistir Acinin Lobotomi ye etkisiTransorbital lobotomide kullanilan Dunyadaki ilk prefrontal lobotomi ve tarafindan gonullu bir hasta olan 63 yasindaki a yapilmistir Lobotomi cikis yillarinda cok farkli algilandigi icin omru mesru olarak 20 yili gecememistir Lobotomide ana amac beyine ve frontal lob keselerine ulasmak oldugu icin oraya gidiste kullanilan malzemeler kirici ve kesici etkiye sahip olan materyallerdir Ilk olarak lobotomi icin kullanilmistir Yasaklanmasinin ana sebeplerinden biri de bu kesici ve kirici etkiye sahip alettir Dr Watts ve Freemanin yollarini ayiran sebep ise operasyon sirasinda Dr Freeman in operasyonlarda anestezi kullanmamasi ve acinin lobotomiye etkisini arastirmak icin insanlarin beynine cekic ile vurmasi gibi farkli tedavi ve tedaviyi arastirma yontemleridir Lobotomi pek cok sekilde yapilir Ilki goz yuvasina buz kiracagi yerlestirip gozun ustunden veya icerisinden beyne ulasip yerinden cikarmaktir Cogunlukla gozun ustunden gidilse de ana yontem her zaman gozun icinden gitmektir Ikinci olarak lobotominin lobotomi olarak anilmaya baslamadigi zamanlardan kalma bir yontem olan kafatasinin bir kismini kirip direkt icerisinden beyni sokme islemidir Bir nevi otanazi olan bu sistemsiz lobotomi herhangi bir hastaya care olmamistir ve bilindigi uzere tamami basarisiz denemelerdir Lobotomi Amerika da bir donemlerde cok ses getirdigi icin ulke capinda en cok uygulandigi doneme gelmistir 3 500 uzeri hastaya lobotomi uygulamis ve cogunlugunu oldurmustur Lobotomi uyguladigi hastalardan bir tanesi de Amerika Baskani John F Kennedy nin kiz kardesi Bitisi ve terk edilmesiLobotomi uygulamasinin terk edilmesi uzerine bundan 5 yil sonra 1950 tarihinde thorazin adinda yeni bir ilac cikmis ve yeni nesil lobotomi yerine gecmistir Bunun sonucu olarak cerrahi bir surecten ilac surecine gecis baslamistir Bazi hastalar antipsikotik ilaclari kullanmayi reddettigi icin lobotomi tekrar konusulmaya baslanmis fakat asla geri gelmemistir Thorazine ilacinin bazi hastalar uzerinde faydali kaynak belirtilmeli olmasinin bir sonucu olarak antipsikotik ilaclar bu ve sonraki zamanlarda daha da deger gormeye baslamistir Klorpromazin turu ilaclarin genel ozelligi olan uyusturucu ve unutturucu etkisi onlari daha cazip bir hale sokmustur Klorpromazin piyasada pek cok farkli isimle satilmistir ve Thorazine bunlardan en populeri olmustur Kalp ritmini dengeler ve dogru dozda rahatlamayi saglar Yanlis dozda ise beynin kontrolunu tamamen kaybetmek vs gibi sonuclari olmustur Antidepresanin ilk ornekleri lobotominin devami olarak gunumuze kadar gelmistir Lobotomi gunumuzde bircok ulkede yasal degildir ve suc sayilmaktadir Kaynakca Scull Andrew 2011 Madness a very short introduction Oxford Birlesik Krallik Oxford University Press ISBN 978 0199608034