Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Stres ya da gerilim, vücudun çeşitli içsel ve dışsal uyaranlara verdiği otomatik tepki. Latince germek anlamına gelen "stringere" sözcüğünden gelir.
Stres; fizyolojik ve ruhsal olmak üzere ikiye ayrılabilir. Fizyolojik stres sadece HPA aksı üzerinden etki gösterirken, psikolojik stres varlığında bu aksa limbik sistem de –özellikle hipokampus ve amigdala- dahil olmaktadır.
Stresle karşı karşıya kalmanın artması; katekolaminler, adrenalin, noradrenalin ve adrenal glukokortikoitlerin sempatoadrenal salınımını artırarak katabolizmayı artırmaktadır. Bunun sonucunda lipolizi ve glikoz reservlerinin mobilizasyonunu artırır. Bu olay, enerji substratlarının dağılımını ve kullanılabilirliğini artırmada rol oynamaktadır. Davranışsal, otonom, immün ve endokrin sistemlerle ilişkili nöronlarda bulunan CRF, memelilerde öğrenme ve duygulanımla ilgili nöronal yapılarda bol miktarda bulunmakta, memelilerde stres yanıtında önemli bir rol oynamaktadır.
HPA aksı kompleks geribildirim mekanizmalarına sahip nöroendokrin bir yolaktır. Bu yolağın, stres maruziyeti sonucu artan aktivitesi hipotalamik corticotropin-releasing hormone ()'ın salınımı ile ilgilidir. Strese tekrar maruz kalma, hipotalamus-pituitary-adrenal (HPA) aksında stres yanıtını düzenleyen önemli bir alandan salınan CRF; hipatalamo-hipofizer portal sistemde taşınarak ön hipofiz bezine ulaşmaktadır. Burada anterior lobun (POMC) üreten hücreleri –POMC öncülünün bir son maddesi olan ACTH'ı üretmek için- eşzamanlı olarak aktive olur. Dolaşımdaki ACTH adrenal kortekse vardığında, steroidogeneze ve plazma glikokortikoit miktarının artmasına neden olmaktadır.
Etkileri
Kan basıncında artış, bağışıklık sisteminde bozulma, kalp ve bağırsak hastalıkları ortaya çıkabilir. Stres eğer ciddi oranda fazlaysa bu durum hipertansiyon, kalp krizi ve felci tetikleyebilir. Bağışıklık sistemine de zarar verdiği için kişi, hastalıklara karşı daha dirençsiz olur. Hâlsizlik, saç dökülmesi, mide bulantısı gibi sorunları yaşatabilir.
Erkeklerde testosteron ve sperm üretimini düşürür, sertleşmemeyeye (iktidarsızlık) yol açar. Kadınlarda regl döngüsünü bozar ve regl öncesinde yaşanan sorunları artırabilir.
Kaynakça
- ^ Fenoglio KA, Brunson KL, Baram TZ (2006) Hippocampal neuroplasticity induced by early- life stress: Functional and molecular aspects. Frontiers in Neuroendocrinology 27: 180-192.
- ^ Caldji C, Diorio J, ve Meaney MJ (2000) Variations in maternal care in infancy regulate the development of stress reactivity. Biol Psychiatry, 48: 1164–1174.
- ^ Dumlu K, Cimilli C (2003) Erken yaşam stresörlerinin nörobiyolojik sonuçları. Türk Psikiyatri Dergisi, 14(4): 301-310.
- ^ a b Vázquez DM (1998) Stress and The Developing Limbic-Hypothalamic-Pituitary-Adrenal Axis. Psychoneuroendocrinology, Vol. 23, No. 7, pp. 663–700.
- ^ Brunson KL, Avishai-Eliner S, Hatalski CG, Baram TZ (2001). Neurobiology of the stress response early in life: evolution of a concept and the role of corticotropin releasing hormone. Molecular Psychiatry, 6: 647–656.
- ^ Yi SJ, Baram TZ (1994). Corticotropin-releasing hormone mediates the response to cold stress in the neonatal rat without compensatory enhancement of the peptide’s gene expression. Endocrinology, 135: 2364–2368.
- ^ Vale W, Spiess J, Rivier C, Rivier J (1981). Characterization of a 41-residue ovine hypothalamic peptide that stimulates secretion of corticotropin and beta-endorphin. Science, 213: 1394–1397.
- ^ a b "Stres vücuda ne yapar?". Sözcü. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Temmuz 2020.
 | Tıp ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Stres ya da gerilim vucudun cesitli icsel ve dissal uyaranlara verdigi otomatik tepki Latince germek anlamina gelen stringere sozcugunden gelir Strese karsi noro hormonal yanit Stres fizyolojik ve ruhsal olmak uzere ikiye ayrilabilir Fizyolojik stres sadece HPA aksi uzerinden etki gosterirken psikolojik stres varliginda bu aksa limbik sistem de ozellikle hipokampus ve amigdala dahil olmaktadir Stresle karsi karsiya kalmanin artmasi katekolaminler adrenalin noradrenalin ve adrenal glukokortikoitlerin sempatoadrenal salinimini artirarak katabolizmayi artirmaktadir Bunun sonucunda lipolizi ve glikoz reservlerinin mobilizasyonunu artirir Bu olay enerji substratlarinin dagilimini ve kullanilabilirligini artirmada rol oynamaktadir Davranissal otonom immun ve endokrin sistemlerle iliskili noronlarda bulunan CRF memelilerde ogrenme ve duygulanimla ilgili noronal yapilarda bol miktarda bulunmakta memelilerde stres yanitinda onemli bir rol oynamaktadir HPA aksi kompleks geribildirim mekanizmalarina sahip noroendokrin bir yolaktir Bu yolagin stres maruziyeti sonucu artan aktivitesi hipotalamik corticotropin releasing hormone in salinimi ile ilgilidir Strese tekrar maruz kalma hipotalamus pituitary adrenal HPA aksinda stres yanitini duzenleyen onemli bir alandan salinan CRF hipatalamo hipofizer portal sistemde tasinarak on hipofiz bezine ulasmaktadir Burada anterior lobun POMC ureten hucreleri POMC onculunun bir son maddesi olan ACTH i uretmek icin eszamanli olarak aktive olur Dolasimdaki ACTH adrenal kortekse vardiginda steroidogeneze ve plazma glikokortikoit miktarinin artmasina neden olmaktadir EtkileriStres Kan basincinda artis bagisiklik sisteminde bozulma kalp ve bagirsak hastaliklari ortaya cikabilir Stres eger ciddi oranda fazlaysa bu durum hipertansiyon kalp krizi ve felci tetikleyebilir Bagisiklik sistemine de zarar verdigi icin kisi hastaliklara karsi daha direncsiz olur Halsizlik sac dokulmesi mide bulantisi gibi sorunlari yasatabilir Erkeklerde testosteron ve sperm uretimini dusurur sertlesmemeyeye iktidarsizlik yol acar Kadinlarda regl dongusunu bozar ve regl oncesinde yasanan sorunlari artirabilir Kaynakca Fenoglio KA Brunson KL Baram TZ 2006 Hippocampal neuroplasticity induced by early life stress Functional and molecular aspects Frontiers in Neuroendocrinology 27 180 192 Caldji C Diorio J ve Meaney MJ 2000 Variations in maternal care in infancy regulate the development of stress reactivity Biol Psychiatry 48 1164 1174 Dumlu K Cimilli C 2003 Erken yasam stresorlerinin norobiyolojik sonuclari Turk Psikiyatri Dergisi 14 4 301 310 a b Vazquez DM 1998 Stress and The Developing Limbic Hypothalamic Pituitary Adrenal Axis Psychoneuroendocrinology Vol 23 No 7 pp 663 700 Brunson KL Avishai Eliner S Hatalski CG Baram TZ 2001 Neurobiology of the stress response early in life evolution of a concept and the role of corticotropin releasing hormone Molecular Psychiatry 6 647 656 Yi SJ Baram TZ 1994 Corticotropin releasing hormone mediates the response to cold stress in the neonatal rat without compensatory enhancement of the peptide s gene expression Endocrinology 135 2364 2368 Vale W Spiess J Rivier C Rivier J 1981 Characterization of a 41 residue ovine hypothalamic peptide that stimulates secretion of corticotropin and beta endorphin Science 213 1394 1397 a b Stres vucuda ne yapar Sozcu 30 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Temmuz 2020 Tip ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz