Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Müslümanların Ermenistan'ı fethi, MS 632'de Muhammed'in ölümünden sonra İslam'ın yayılışının bir parçasıdır.
Ermenilerin, Arap orduları tarafından fethedilmesinin ayrıntıları belirsizdir, çünkü çeşitli Arapça kaynaklar hem kronolojide hem de olayların detaylarında Yunan ve Ermeni kaynaklarıyla çelişki içerisindedir. Bununla birlikte, Arap seferlerinin genişlemesi kaynaklar arasında tutarlıdır ve modern bilginlerin olayların yeniden yorumlamasın izin verir. Arap kaynaklarına göre, bölge üzerine ilk Arap seferi, Bizans'tan Levant bölgesini almaları ve Müslümanların İran'ın fethi ile 639/640'ta Ermenistan'a ulaşmıştır. Bu süreçte, İyaz bin Ganm önderliğindeki Araplar Bitlis'e kadar ilerlemiş, ancak Bitlis'te Bizans orduları tarafından yenilere geri püskürtülmüşlerdir. Bu yenilgiden sonra, Araplar 645 yılında Salman ibn Rabi'a liderliğindeki İran Azerbaycanı'na bir baskın yapmış ve ancak bu şekilde Ermeni sınır bölgelerine ulaşabilmişlerdir. Müslüman kaynaklar, ülkenin gerçek fetihini Habîb bin Mesleme'nin komutasına 645/646'da gerçekleştiğini belirtir. Araplar ilk önce ülkenin batı Bizans bölgesine karşı hareket ettiler ve Theodosiopolis'i ele geçirdiler ardından Van Gölü çevresindeki Ermeni prenslerini mağlup etmeden önce Ermenistan'ın eski Pers bölgesinde yer alan başkenti Divin'e doğru ilerleyerek Bizans ordusunu mağlup ettiler. Divin, İberya Krallığının kuzeyinde yer alan Tiflis gibi, birkaç günlük kuşatmadan sonra teslim oldu. Aynı süre zarfında, Salman ibn Rabi'a yönetiminde Irak'tan hareket eden başka bir Arap ordusu Albanya'yı (Arran) fethetti.
Her ne kadar Arap kaynakları ülkenin etkili bir şekilde Arap egemenliği altında olduğunu ima etse de, modern tarihçiler genellikle Ermeni piskopos Sebeos'un anlatımlarını daha güvenilir olarak görüyorlar ve ülkenin o dönemde tam anlamıyla Arap yönetimine boyun eğmediğini kabul ediyorlar.
Ermeni tarihçeleri, Arapların ilk olarak 642'de bölgeye geldiğini, Ağrı'nın orta bölgelerine kadar ilerleme kaydettiklerini ve Divin'den ayrılırken 35.000'den fazla esirle geri döndüklerini ifade etmektedirler. 643'te Araplar, Azerbaycan yönünden tekrar sefer düzenlemiş, Ararat'ı yağmalayarak ve İberya'ya kadar ilerlemişlerdir, ancak Ermeni lider tarafından savaşta yenilerek geri püskürtülmüşlerdir. Bu başarıdan sonra Rshtuni, Bizans imparatoru II. Konstans tarafından Bizans hükümdarlığını kabul etmek karşılığında Ermenistan'ın hükümdarı olarak kabul edildi. Ancak, II. Konstans'ın Araplarla olan ateşkesi 653'te sona erdiğinde yeni bir Arap istilasından kaçınmak için Rshtuni gönüllü olarak Müslüman üstünlüğüne boyun eğmeyi kabul etti. Ardından İmparator Konstans Ermenistan'da yeniden Bizans yönetimini restore etmek üzere bölgeye bizzat sefer düzenlemiş, ancak 654'ün başlarında ayrıldıktan kısa bir süre sonra Araplar ülkeyi tekrar işgal etmişlerdir. Rshtuni yardımlarıyla Ermenistan'dan Bizans garnizonları çıkarılmış ve Ermenistan, İberya ve albanya prensleri hükümdar olarak İslam Halifesinin tanınmasını sağlanmıştır. Ardından General Maurianos yönetimindeki Bizanslılar, bölgenin kontrolünü tekrar edinmeye çalışmışlarsa da başarılı olamamışlardır. 655 yılında Bizans bölgeye yeni bir sefer düzenlemiş ve Rhstuni'yi öldürerek Ermenistan'da tekrar kontrolü sağlamışlardır. Ancak Araplar düzenlenen Bizans seferinin ardından Erzurum'a kadar ilerlemiş ve Rhstuni'nin naaşını alarak 656'da Şam'a defnetmişlerdir. Araplar, Rhstuni'nin savaşta ölmesi üzerine onun yerine rakibi 'ı atayarak bölge kontrolünü tekrar sağlamışlardır. Bununla birlikte, 657'deki ilk Müslüman İç Savaşı'nın patlak vermesiyle, bölgedeki etkili Arap otoritesi sarsılmış ve Mamikonian, Bizans egemenliğine geri dönmüştür.
Ancak 661'de, Müslüman iç savaşında zaferini elde eden Muâviye, Ermeni prenslere yeniden otoritesine teslim olma ve haraç verme emrini vermiş ve olası bir savaştan kaçınmak isteyen Ermeni prensleri bu emre koşulsuz boyun eğmişlerdir. Arapların haracın parayla ödenmesini talep etme politikası, Ermeni ekonomisini ve toplumunu olumlu yönde etkilemiştir. Fazla üretime zorlanan Ermeniler, Kafkasya'da ekonominin canlanmasına ve gelişmiş kentsel bir yapının oluşmasını sağlamışlardır.
Notlar
Kaynakça
- Özel;
- ^ Canard & Cahen 1960, ss. 635-637.
- ^ a b c Canard & Cahen 1960, s. 635.
- ^ a b Canard & Cahen 1960, ss. 636-637.
- ^ a b c d e f g Canard & Cahen 1960, s. 636.
- ^ Canard & Cahen 1960, s. 637.
- Genel;
- Canard, Marius; Cahen, Claude (1960). "Armīniya". Gibb, H. A. R.; ; ; ; Lewis, B.; (Ed.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume I: A–B (İngilizce). Leiden: E. J. Brill. ss. 634–640. OCLC 495469456.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Muslumanlarin Ermenistan i fethi MS 632 de Muhammed in olumunden sonra Islam in yayilisinin bir parcasidir Muslumanlarin Anadolu ve Ermenistan istilasi Ermenilerin Arap ordulari tarafindan fethedilmesinin ayrintilari belirsizdir cunku cesitli Arapca kaynaklar hem kronolojide hem de olaylarin detaylarinda Yunan ve Ermeni kaynaklariyla celiski icerisindedir Bununla birlikte Arap seferlerinin genislemesi kaynaklar arasinda tutarlidir ve modern bilginlerin olaylarin yeniden yorumlamasin izin verir Arap kaynaklarina gore bolge uzerine ilk Arap seferi Bizans tan Levant bolgesini almalari ve Muslumanlarin Iran in fethi ile 639 640 ta Ermenistan a ulasmistir Bu surecte Iyaz bin Ganm onderligindeki Araplar Bitlis e kadar ilerlemis ancak Bitlis te Bizans ordulari tarafindan yenilere geri puskurtulmuslerdir Bu yenilgiden sonra Araplar 645 yilinda Salman ibn Rabi a liderligindeki Iran Azerbaycani na bir baskin yapmis ve ancak bu sekilde Ermeni sinir bolgelerine ulasabilmislerdir Musluman kaynaklar ulkenin gercek fetihini Habib bin Mesleme nin komutasina 645 646 da gerceklestigini belirtir Araplar ilk once ulkenin bati Bizans bolgesine karsi hareket ettiler ve Theodosiopolis i ele gecirdiler ardindan Van Golu cevresindeki Ermeni prenslerini maglup etmeden once Ermenistan in eski Pers bolgesinde yer alan baskenti Divin e dogru ilerleyerek Bizans ordusunu maglup ettiler Divin Iberya Kralliginin kuzeyinde yer alan Tiflis gibi birkac gunluk kusatmadan sonra teslim oldu Ayni sure zarfinda Salman ibn Rabi a yonetiminde Irak tan hareket eden baska bir Arap ordusu Albanya yi Arran fethetti Her ne kadar Arap kaynaklari ulkenin etkili bir sekilde Arap egemenligi altinda oldugunu ima etse de modern tarihciler genellikle Ermeni piskopos Sebeos un anlatimlarini daha guvenilir olarak goruyorlar ve ulkenin o donemde tam anlamiyla Arap yonetimine boyun egmedigini kabul ediyorlar Ermeni tarihceleri Araplarin ilk olarak 642 de bolgeye geldigini Agri nin orta bolgelerine kadar ilerleme kaydettiklerini ve Divin den ayrilirken 35 000 den fazla esirle geri donduklerini ifade etmektedirler 643 te Araplar Azerbaycan yonunden tekrar sefer duzenlemis Ararat i yagmalayarak ve Iberya ya kadar ilerlemislerdir ancak Ermeni lider tarafindan savasta yenilerek geri puskurtulmuslerdir Bu basaridan sonra Rshtuni Bizans imparatoru II Konstans tarafindan Bizans hukumdarligini kabul etmek karsiliginda Ermenistan in hukumdari olarak kabul edildi Ancak II Konstans in Araplarla olan ateskesi 653 te sona erdiginde yeni bir Arap istilasindan kacinmak icin Rshtuni gonullu olarak Musluman ustunlugune boyun egmeyi kabul etti Ardindan Imparator Konstans Ermenistan da yeniden Bizans yonetimini restore etmek uzere bolgeye bizzat sefer duzenlemis ancak 654 un baslarinda ayrildiktan kisa bir sure sonra Araplar ulkeyi tekrar isgal etmislerdir Rshtuni yardimlariyla Ermenistan dan Bizans garnizonlari cikarilmis ve Ermenistan Iberya ve albanya prensleri hukumdar olarak Islam Halifesinin taninmasini saglanmistir Ardindan General Maurianos yonetimindeki Bizanslilar bolgenin kontrolunu tekrar edinmeye calismislarsa da basarili olamamislardir 655 yilinda Bizans bolgeye yeni bir sefer duzenlemis ve Rhstuni yi oldurerek Ermenistan da tekrar kontrolu saglamislardir Ancak Araplar duzenlenen Bizans seferinin ardindan Erzurum a kadar ilerlemis ve Rhstuni nin naasini alarak 656 da Sam a defnetmislerdir Araplar Rhstuni nin savasta olmesi uzerine onun yerine rakibi i atayarak bolge kontrolunu tekrar saglamislardir Bununla birlikte 657 deki ilk Musluman Ic Savasi nin patlak vermesiyle bolgedeki etkili Arap otoritesi sarsilmis ve Mamikonian Bizans egemenligine geri donmustur Ancak 661 de Musluman ic savasinda zaferini elde eden Muaviye Ermeni prenslere yeniden otoritesine teslim olma ve harac verme emrini vermis ve olasi bir savastan kacinmak isteyen Ermeni prensleri bu emre kosulsuz boyun egmislerdir Araplarin haracin parayla odenmesini talep etme politikasi Ermeni ekonomisini ve toplumunu olumlu yonde etkilemistir Fazla uretime zorlanan Ermeniler Kafkasya da ekonominin canlanmasina ve gelismis kentsel bir yapinin olusmasini saglamislardir Notlar Bizans vakainuvisi Theofanis tarafindan kismen desteklenmektedirKaynakcaOzel Canard amp Cahen 1960 ss 635 637 a b c Canard amp Cahen 1960 s 635 a b Canard amp Cahen 1960 ss 636 637 a b c d e f g Canard amp Cahen 1960 s 636 Canard amp Cahen 1960 s 637 Genel Canard Marius Cahen Claude 1960 Arminiya Gibb H A R Lewis B Ed The Encyclopaedia of Islam New Edition Volume I A B Ingilizce Leiden E J Brill ss 634 640 OCLC 495469456