Mardin (il)

Mardin, Türkiye'nin bir ilidir. Mardin merkezli ilin nüfusu 2023 sonu TÜİK verilerine göre 888.874'tür.Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Dicle Bölümü'nde yer alır. Suriye ile sınır komşusudur.

Mardin
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İl sınırları haritası
Ülke	Türkiye
Coğrafi bölge	Güneydoğu Anadolu Bölgesi
İl merkezi	Mardin
İdare
• Vali	Tuncay Akkoyun
Yüzölçümü
• Toplam	8.779 km²
Nüfus
• Toplam	788.996
• Kır	-
• Şehir	788996
Zaman dilimi	(TSİ)
İl alan kodu	482
İl plaka kodu	47
Resmî site Mardin Valiliği

Coğrafya

Konum

Mardin'den bir görünüm

Mardin ili Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Dicle Bölümü'nde yer alır. Suriye ile sınır komşusudur. Güneyinde Suriye, batısında Şanlıurfa ili, kuzeyinde Diyarbakır ve Batman illeri, kuzeydoğusunda Siirt ili ve doğusunda Şırnak ili bulunur.

Mardin panaromik görüntü.2010

Akarsular

İl genelindeki başlıca akarsular; Buğur Çayı, Çağçağ Suyu, Savur Çayı ve Zergan Deresidir. Derik ilçesinin Buğur köyü yakınlarında doğan Buğur Çayı 53,65 km uzunluğunda olup, akarsuyun tamamına yakını il içerisinde akmaktadır. 103 km uzunluğundaki Çağçağ Suyunun tamamı il içerisinde akmaktadır. Savur ilçesinden kaynağını alan 92 km uzunluğundaki Savur Çayının 60,5 km lik bölümü il içerisinde akmaktadır.

Orman ve mera arazileri

2013 yılı verilerine göre il genelinde 126.908 hektar alanda orman arazileri görülmektedir. Orman arazilerinin büyük bölümü bozuk baltalıklardan oluşmaktadır. Mardin ilindeki mera arazileri insan faaliyetleri nedeniyle azalmaktadır. 2011 yılı verilerine göre ilde, çayır ve meraların kapladığı alan 115.447 hektardır. Mera arazileri zayıf vasıflı olup, tarla açmaları nedeniyle azalmaktadır.

İklim

İl genelinde karasal iklim özellikleri görülmektedir. Kış ayları soğuk geçmektedir. Yaz aylarında güneyden gelen çöl iklimi etkisi altında olduğu için kurak geçer. İlde ölçülen en yüksek sıcaklık 42,5 °C'dir (31 Temmuz 2000). İlde ayrıca Türkiye sıcaklık rekoru kırılmıştır (48,8 °C Mardin, Kızıltepe). İlde ölçülen en düşük sıcaklık -14,0 °C'dir (22 Şubat 1985). Ayrıca bölge ilkbahar yaz gibi çöllerden gelen toz taşınımı etkisi altına girer. Derik, Nusaybin ve Savur ilçelerinde Akdeniz iklimi özellikleri de görülür. Ortalama en yüksek sıcaklık 34,9 °C ile temmuz ayında, ortalama en düşük sıcaklık 0.5 °C ile ocak ayında görülür.

Nüfus

1960'lı yıllarda şehre göç başlamış ve kır nüfusu oran olarak azalmaya başlamıştır. 1990 yılında dört ilçenin komşu illere bağlanmasıyla nüfus %14,4 oranında azalmıştır. 2000 nüfus sayımında ilk defa kır nüfusu, kent nüfusunun gerisinde kalmıştır. Bunda en önemli etkenler ekonomik kaygılar ve 90'lı yıllarda başlayan terör faaliyetleridir. Güvenlik kaygıları nedeniyle hem ildeki kırsal kesimlerden, hem de diğer illerden Mardin şehrine göç hareketleri başlamıştır.

Şehir nüfusu oranı %60, kırsal nüfus oranı %43'tür. Nüfusu en yüksek ilçeler sırasıyla Kızıltepe, Merkez, Nusaybin ve Midyat'tır. Genç bir nüfus yapısına sahiptir. 2000 yılına göre 15 yaşın altındaki nüfusun oranı %44,8'dir.

Türkiye'deki en farklılaşmış nüfusa sahip illerinden biridir. İlde Kürtler, Hristiyan Süryaniler, Sünni Araplar, Türkler, Yezidiler ve Ermeniler yaşamaktadır. Zaman içinde Süryani ve Yezidi nüfusu göçler sebebiyle azalmıştır. Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta Mardin ve Midyat bölgesinde az sayıda Süryani yaşamaktadır. Bölgede birçok Süryani Manastırı ve Kilisesi vardır: Deyrüzzaferân Manastırı, , (Mor Yakub) ve .

Mardin Protestan Kilisesi'nin dış kapısı

Mardin il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
1927	183.471	34		%23     42.710 140.761     %77
1935	229.921	35	%25	%20     46.983 182.938     %80
1940	252.505	36	%10	%21     53.600 198.905     %79
1945	234.457	39	%7	%20     45.977 188.480     %80
1950	269.490	39	%15	%19     49.945 219.545     %81
1955	305.520	37	%13	%20     62.346 243.174     %80
1960	353.411	36	%16	%21     73.907 279.504     %79
1965	397.880	36	%13	%23     90.093 307.787     %77
1970	453.092	33	%14	%26     119.852 333.240     %74
1975	519.687	30	%15	%30     155.876 363.811     %70
1980	564.967	31	%9	%34     192.004 372.963     %66
1985	652.069	30	%15	%37     244.000 408.069     %63
1990	557.727	37	%14	%45     249.032 308.695     %55
2000	705.098	32	%26	%55     391.249 313.849     %45
2007	745.778	25	%6	%57     428.611 317.167     %43
2008	750.697	26	%1	%56     422.537 328.160     %44
2009	737.852	28	%2	%57     422.284 315.568     %43
2010	744.606	28	%1	%58     428.899 315.707     %42
2011	764.033	27	%3	%58     446.226 317.807     %42
2012	773.026	27	%1	%59     458.112 314.914     %41
2013	779.738	26	%1	Şehir ve kır ayrımı kaldırılmıştır.
2014	788.996	26	%1
2015	796.591	26	%1
2016	796.237	26	%0
2017	809.719	26	%2
2018	829.195	26	%2
2019	838.778	26	%1
2020	854.716	26	%2
2021	862.757	26	%1
2022	870.374	26	%1
2023	888.874	26	%2

Not: 1990 yılında bazı ilçelerin yeni kurulan Batman ve Şırnak illerine bağlanmaları ile nüfus azalmıştır.

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2024 verileri)

Mardin il nüfusu: 888.874 (2023 sonu). İlin yüzölçümü 8.779  km²'dir. İlde  km²'ye 101 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 220 kişi ile Kızıltepe’dir)

İlde yıllık nüfus artış oranı % 2,10 olmuştur. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Ömerli (% 5,87)- Yeşilli (-% 0,94)

06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre 10 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 699 mahalle bulunmaktadır.

2023 yılı sonunda Mardin ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri
İlçe	Nüfus 2022	Nüfus 2023	Fark	Değişim %	Mah.Say.	Alanı  km^2	Yoğunluk
Artuklu	189.769	194.073	4.304	2,24	92	885	219
Dargeçit	27.147	28.434	1.287	4,63	40	519	55
Derik	62.028	62.475	447	0,72	79	1381	45
Kızıltepe	267.151	271.307	4.156	1,54	183	1236	220
Mazıdağı	36.442	37.399	957	2,59	53	850	44
Midyat	120.069	122.308	2.239	1,85	72	1241	99
Nusaybin	115.586	118.640	3.054	2,61	80	1079	110
Ömerli	13.740	14.571	831	5,87	45	458	32
Savur	24.821	26.173	1.352	5,30	41	962	27
Yeşilli	13.621	13.494	-127	-0,94	14	168	80
Mardin	870.374	888.874	18.500	2,10	699	8.779	101

Ekonomi

Ekili tarım alanları, Güney Mardin

Ekonomisi tarım, hayvancılık ve ticarete dayalıdır. 2001 yılına göre ildeki iktisadi faaliyetlerin %66,8'i tarım, çiftçilik ve hayvancılık alanlarında gerçekleşmiştir.Suriye sınırındaki organik tarıma elverişli topraklar mayınlı olması nedeniyle Mardin ekonomisine katkı sağlamamaktadır. Tarımdan sonraki en önemli sektörü devlet hizmetleri oluşturmaktadır. 2001 yılına göre ilde kişi başına düşen gayri safi yurt içi hasıla 983 Dolardır.

İlde "Mardin Serbest Bölgesi" ve "Mardin Organize Sanayi Bölgesi" adlarında üretim ve sanayi bölgeleri bulunmaktadır. Bölgenin en önemli projesi olan Güneydoğu Anadolu Projesi'nin tamamlanamaması nedeniyle tarım ürünlerine dayalı sanayi gelişmemiştir. Sanayinin toplam gelir içindeki payı %5,5'tir.

İlde kültür turizmi, inanç turizmi imkânları olmasına karşın Mardin ekonomisinde önemli bir yere sahip değildir.

Konum

Konum Bilgileri
İlçe	Kuruluş Yılı	Önceden bağlı olduğu ilçe	Alanı km²	Rakım mt.	Merkeze km	Ulaşan Yollar
Artuklu	2012	Merkez	885	938	1	-11, -01, -13,
Dargeçit	1987	Midyat	519	902	113	-12 (Midyat)=>
Derik	Cumh.önce		1.381	799	72	/ -28=>
Kızıltepe	1929	Merkez	1.236	485	24	/ -28, -11,
Mazıdağı	1937	Derik	850	1.048	48	-10=>
Midyat	Cumh.önce		1.241	944	63	-02, -12, ,,
Nusaybin	Cumh.önce		1.079	475	61	/ -30,
Ömerli	1953	Savur	458	1.089	24	-01
Savur	Cumh.önce		962	877	46	-01=>
Yeşilli	1990	Merkez	168	822	9	-01
MARDİN	Cumh.önce		8.780	938

Kültür

2010 yılından beri bienal düzenlenmektedir.

Etkinlikler

• Mardin Film Festivali

Müzeler

• Mardin Müzesi
• Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi

Cami ve medreseler

Mezopotamya vadisi önünde Mardin Ulu Camii

• Latifiye Camii
• Melik Mahmut (Savurkapı) Camii
• (Zinciriye Medresesi)
• Mardin Ulu Camii
• Koçhisar Ulu Camii (Kızıltepe Ulu Camii)

Manastırlar ve kiliseler

Deyrüzzaferân Manastırı

• Mor Behnam Kilisesi (Kırklar), Mardin şehrindedir.
• , Mardin şehrindedir.
• (Surp Hovsep), Mardin şehrindedir.
• Mor Efrem Manastırı, Mardin kent merkezindedir.
• Mor Petrus - Mor Paulus Kilisesi, Mardin kent merkezindedir.
• Mort Şmuni Kilisesi, Mardin kent merkezindedir.
• Surp Kevork Kilisesi, Mardin kent merkezindedir.
• Mor Hürmüzd Keldani Kilisesi, Mardin kent merkezindedir.
• Mor Mihael Manastırı, Mardin kent merkezinin güneybatısındadır.
• Deyrüzzaferân Manastırı, şehir merkezine 5 km. mesafededir. Milattan önceki dönemlere ait bölümleri olmakla birlikte, dördüncü yüzyılın sonlarında yapıldı. Geçmişte farklı isimlerle, 15. yy'dan günümüze ise Za'ferân olarak bilinen manastır 1293-1932 yılları arasında Süryani Patriklik merkezlerinden biriydi.
• Deyrulumur Manastırı, Midyat ilçesi, Yayvantepe mahallesi yakınlarındadır. 397 yılında yapılan manastır, tarih boyunca dört farklı isimle anıldı. 615 yılından 1049 yılına kadar Turabidin Metropolitlik merkezi olan manastır, bu sıfatını 1915 yılına kadar korudu.
• Mor Yakup Manastırı, Nusaybin ilçesi merkezindedir.
• , Midyat, Mardin ilçesinin Anıtlı mahallesindedir.
• , Savur ilçesinin Dereiçi mahallesindedir.
• Mor Evgin Manastırı, Nusaybin ilçesindedir.
• Deyrulzafaran Manastırı, Artuklu

Kaleler

• Mardin Kalesi
• Kız Kalesi (Kalat’ül Mara-Lorna Jurek), Merkez ilçeye bağlı Eskikale mahallesindedir
• Erdemeşt Kalesi
• Arur Kalesi
• Dara Kalesi (Daras Anastasiupolis), Merkez ilçeye bağlı Oğuz mahallesindedir.
• Rabbat Kalesi, Derik ilçesine bağlı hisaraltı mahallesindedir.
• Dermetinan Kalesi, Mazıdağı, Mardin ilçesine bağlı Gümüşova mahallesindedir.
• Zarzavan Kalesi (Sammachisacane), Mardin, Diyarbakır yolu üzerindedir.
• Savur Kalesi, Savur ilçesi merkezindedir.
• Aznavur Kalesi, Nusaybin ilçesi merkezindedir.
• Rahabdium Kalesi (Hafemtay), Nusaybin ilçesi merkezindedir.
• Merdis Kalesi (Marin), Nusaybin ilçesi merkezindedir.
• Haytam Kalesi (Turbdin - Dimitriyus) Nusaybin ilçesindedir.
• El Nıhman Kalesi, Yeşilli ilçesine bağlı Bülbül mahallesindedir.

El sanatları

Gümüş İşciliği, Telkârî

• Telkârî
• Taş İşlemeciliği
• Bakırcılık
• Ahşap Oymacılığı
• Semercilik
• Bitkisel Sabunculuk
• Ev Şarapçılığı

Diğer

• Kayseriye Çarşısı
• Cihangirbey Zaviye ve Türbesi

Spor

2018-2019 Sezonu sonunda, futbolda BAL’daki tek takım Mardin BŞB grup 2.si olmuştur.

Futbolda 2020-2021 Sezonu içinde şu an Misli.com TFF 3. Ligde Mardin Fosfat Spor mücadele etmektedir.

Basketbol kadın 1. ligde Mardin BŞB lig 6.sı olmuştur. Federasyon kupasında ise Yarı final sonu kupa 5.si olmuştur.

Voleybolda kadınlar 1. Liginde Mardin BŞB, grup 10.su olmuştur. Mardin'in erkekler 2. liginde 10 takımı, kadınlar 2. Liginde 3 takımı yer almıştır. Bölgesel ligde 13 takımı vardır.

Hentbol kadınlar 1. ligindeki Mardin BŞB, süper lige yükselmiştir. Ligdeki diğer takım 1947 Sağlık ve SK. lig 5.si olmuştur. Erkekler 2.ligde 1903 Mardin Spor da lig 5.si olmuştur.

Önemli spor tesisleri: 21 Kasım Stadyumu (5.700) ve Artuklu Yeni Spor Salonu (2.300)'dur.

Yönetim

Mardin'in İlçe Haritası

Merkezi yönetim

Büyükşehir illerinde Merkezi yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur.

Mardin, bir ‘büyükşehir’dir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Mardin Valisi 1976-Elazığ doğumlu Tuncay AKKOYUN, Ağustos 2023/376 sayılı kararla Karaman Valisi iken atanmıştır.

Vali ve Kaymakamlara ait bilgiler Mardin'in ilçeleri sayfasında gösterilmiştir

Yerel yönetim

Büyükşehir Belediyelerinde yerel yönetim, Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur.

Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır. Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır.

Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. (5216 saylı kanun 16.madde)

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

2019 Türkiye yerel seçimleri sonunda Mardin Büyükşehir Belediye Başkanlığını kazanan Ahmet Türk (HDP), 19 Ağustos 2019 tarihinde görevden alınmış, yerine Mardin Valisi Mustafa Yaman kayyum olarak atanmıştır.

Diğer ilçelerden Derik, Kızıltepe, Mazıdağı, Nusaybin ve Savur'un HDP'libelediye başkanları da göreve geldikten sonra İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alınmış, yerlerine ilçe kaymakamları kayyum atanmıştır.

Son durumda 10 ilçe belediyesinin 5'ini kayyum olarak atanan kaymakamlar, 5'ini de AK PARTİ'li belediye başkanları yönetmektedir.

Mardin Büyükşehir Belediye Meclisi bazı üyelerin görevden uzaklaştırılması nedeniyle belirsizleşmiştir

Büyükşehir ve ilçe belediye başkanlarına ait bilgiler Mardin'in ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

Büyükşehir ve ilçe belediyeleri 2019 yerel seçim sonuçları aşağıdaki gibidir.

Mardin Belediyeleri 2019 Yerel Seçim Sonuçları

İlçe	Geçerli oy	Seçilen Başkan				En yakın rakip
		Adı	Partisi	Aldığı oy	Oranı	Adı	Partisi	Aldığı oy	Oranı
Büyükşehir	371.334	Ahmet Türk	HDP	208.854	56,24	Mehmet Vejdi Kahraman	AKPARTİ	143.060	38,53
Artuklu	79.398	Abdulkadir Tutaşi	AKPARTİ	42.464	53,48	Nurettin Turğay	HDP	30.494	38,41
Dargeçit	13105	Mehmet Cüneyt Aksoy	AKPARTİ	6.630	50,59	Ahmet İnci	HDP	5.966	45,52
Derik	28.763	Mülkiye Esmez	HDP	19.944	69,34	Şeyhmus Necimoğlu	AKPARTİ	8.080	28,09
Kızıltepe	112.473	Nilüfer Elik Yılmaz	HDP	79.239	70,45	Şukrü Cevheroğlu	AKPARTİ	28.764	25,57
Mazıdağı	16.983	Nalan Özaydın	HDP	9.579	56,40	İbrahim Atlı	AKPARTİ	6.277	36,96
Midyat	46.801	Veysi Şahin	AKPARTİ	27.111	57,93	Osman Demirci	HDP	16.262	34,75
Nusaybin	44.779	Semire Nergiz	HDP	34.666	77,42	Mehmet Hadi Hamidi	AKPARTİ	8.437	18,84
Ömerli	7.756	Hüsamettin Altındağ	AKPARTİ	4.629	59,68	Cuma Turğay	HDP	2.171	27,99
Savur	12.027	Gülistan Öncü	HDP	5.775	48,02	Oğuzhan Sönmez Kaya	AKPARTİ	5.009	41,65
Yeşilli	6.923	Hayrettin Demir	AKPARTİ	3.503	50,60	Enver Sağlam	SP	3.376	48,76

Eğitim

Diyarbakır yolu üzerinde, Mardin şehir merkezinde yer alan Mardin Artuklu Üniversitesi 2007 yılında kurulmuş ve 2007-2008 döneminde eğitim öğretime başlamıştır.

Altyapı

Mardin ilinin Türkiye'deki ilçeleri haritası

Sağlık

Mardin ilinde Sağlık Bakanlığı'na bağlı 11 hastane bulunmaktadır. Mardin şehir merkezinde Mardin Devlet Hastanesi, Mardin Kadın Doğum ve Çocuk Hastanesi ve Mardin Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi bulunmaktadır. Derik ilçesinde Derik Devlet Hastanesi, Dargeçit ilçesinde Dargeçit Devlet Hastanesi, Kızıltepe ilçesinde Kızıltepe Devlet Hastanesi, Mazıdağı ilçesinde Mazıdağı İlçe Hastanesi, Midyat ilçesinde Midyat Devlet Hastanesi, Nusaybin ilçesinde Nusaybin Devlet Hastanesi, Ömerli ilçesinde Ömerli İlçe Entegre Hastanesi, Savur ilçesinde Savur İlçe Entegre Hastanesi sağlık hizmeti sağlamaktadır. Özel kurum olarak Mardin şehir merkezinde 1 hastane hizmet vermektedir.

Ulaşım

Kızıltepe ve Nusaybin ilçelerinden geçen doğu-batı yönündeki karayolu, ildeki en önemli karayoludur. Şanlıurfa ve Şırnak illerinden bu yolla ulaşılabilir. Şehir merkezine 20 km uzaklıktaki Mardin Havalimanı'na Türkiye içi tarifeli uçak seferleri düzenlenmektedir.

Ayrıca bakınız

• Mardin ilindeki yerleşim yerleri listesi

Kaynakça

1. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
2. ^ ^{a b} "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2024. 
3. ^ (PDF). 13 Eylül 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2016. 
4. ^ ""İllere Göre Ormanlarımız-Mardin" Orman Genel Müdürlüğü". 23 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Haziran 2016. 
5. ^ (PDF). 13 Eylül 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2016. 
6. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; iklim isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
7. ^ Günal, Veysi (2006). "Mardin İlinde Kültürel Çekicilikler ve Turzim Amaçlı Kullanım Olanakları". Ankara Üniversitesi. Scientific Commons. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2010. ^[]
8. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
9. ^ (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
10. ^  . (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
11. ^  . (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
12. ^  . (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
13. ^  . (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
14. ^  . (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
15. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
16. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
17. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
18. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
19. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
20. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
21. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
22. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
23. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
24. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
25. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
26. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
27. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
28. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
29. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
30. ^ ^{a b c d e f g h i}
    • "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Mardin Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler ()
    • "Mardin Nüfusu". nufusune.com. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler ()
    • "Mardin Nüfusu". nufusubu.com. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler ()
31. ^ . 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
32. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
33. ^ ^{a b c} "İller itibarı ile iktisadi faaliyet kollarına göre Gayri Safi Yurt içi Hasıla". Türkiye İstatistik Kurumu. 2001. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010. ^[]
34. ^ Aydın, Abdürrauf. (PDF). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. s. 309. 7 Eylül 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2010. 
35. ^ "İller itibarıyla kişi başına gayri safi yurt içi hasıla". Türkiye İstatistik Kurumu. 2001. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010. ^[]
36. ^  İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
37. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :2 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
38. ^ ^{a b} Karayolları Genel Müdürlüğü
39. ^ "Mardin Bienali dördüncü kez başlıyor". Cumhuriyet. 3 Mayıs 2018. 10 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mayıs 2018. 
40. ^ ^{a b c} "Arşivlenmiş kopya". 10 Ekim 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ekim 2016. 
41. ^ (PDF). 29 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
42. ^ (PDF). 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
43. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
44. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
45. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
46. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
47. ^ . 25 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020. 
48. ^ "Mardin devlet hastaneleri". Mardin Sağlık Müdürlüğü. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010. ^[]
49. ^ "Mardin özel hastaneler". Mardin Sağlık Müdürlüğü. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010. ^[]

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Mardin (il) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• T.C. Mardin Valiliği