Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Marie Rogêt'nin Sırrı (genelde kullanılan alt başlığıyla Morgue Sokağı Cinayetleri'nin Devamı), Edgar Allan Poe tarafından 1842'de yazılan kısa öykü. Gerçek bir cinayetin ayrıntıları üzerine kurgulanmış ilk cinayet öyküsüdür. İlk defa Snowden's Ladies' Companion'ın Kasım 1842, Aralık 1842 ve Şubat 1843 sayılarında üç bölüm olarak yayımlanmıştır.
| "Marie Rogêt'nin Sırrı" | |
|---|---|
 Öykü için çizilmiş bir illüstrasyon, 1853 | |
| Yazar | Edgar Allan Poe |
| Özgün adı | "The Mystery of Marie Rogêt" |
| Ülke | ABD |
| Dil | İngilizce |
| Yayımlanma | Snowden's Ladies' Companion |
| Önceki | "Morgue Sokağı Cinayetleri" |
| Sonraki | "" |
Özet
Poe'nun dedektif karakteri ile arkadaşı olan isimsiz anlatıcı, Paris'te Marie Rogêt isimli bir kadının çözülememiş cinayetini araştırırlar. Bir parfüm dükkânında çalışan Rogêt'nin cesedi Sen Nehri'nde bulunmuştur ve cinayet üzerindeki gizem medyanın ilgisini çekmektedir. Dupin'e göre gazeteler, gerçeği bulmaya çalışmak yerine bir sansasyon yaratmayı tercih etmektedir. Yine de Dupin, katilin aklından geçenleri anlayabilmek için gazetelerde yazılanları kullanır.
Dupin, uslamlama yeteneğini kullanarak katilin tek kişi olduğunu, kadının cesedini beline sarılı bir kemerden tutarak sürüklediğini, ardından bir tekneden nehre attığını ortaya çıkarır. Dedektife göre polis bu tekneyi bulursa katili de bulmuş olacaktır.
İlham kaynağı
Öykü, gerçek bir olay olan cinayetine dayanır. Rogers muhtemelen 'ta 1820'de doğmuştu; ancak doğum kayıtları kaybolmuştur. Genç kadın 4 Ekim 1838'de New York'ta ortadan kayboldu ve gazetelerde bu haberin yer almasıyla "Güzel Sigaracı Kız" adıyla ünlendi. Birkaç gün sonra gazeteler kızın geri döndüğünü duyurdu. Bir deniz subayıyla kaçtığı ileri sürüldü. Üç yıl sonra, 25 Temmuz 1841'de bir kez daha ortadan kayboldu. 28 Temmuz'da cesedi Hudson Nehri'nde Hoboken, New Jersey yakınlarında bulundu. Görünüşe göre bir cinayete kurban gitmişti. Daha önceden de tanınan bu genç kadının ölümü birkaç hafta boyunca ülke çapında ilgi gördü. Aylar sonra, olay henüz çözülememişken, kızın nişanlısı da intihar etti. Adamın yanı başında, acılı bir mektup ve boş bir zehir şişesi bulundu.
Rogers olayını Morgue Sokağı Cinayetleri'nin devamı olarak yazan Poe, bu cinayetteki sırları çözümlemeye çalıştı. Bir mektubunda şöyle demişti: "Dupin'in Marie cinayetini nasıl çözdüğünü kurgulayabilmek için, ben de aslında New York'taki gerçek trajedinin detaylı bir analizine giriştim." Poe öyküyü Paris'te kurguladı; ancak gerçek olayın detaylarını kullandı. Zamanında medyanın büyük ilgisini çeken ve Poe tarafından bu öyküyle ölümsüzleştirilen bu cinayet, New York'un henüz çözülmemiş en gizemli vakalarından biri olarak kaldı.
Dönemin Amerikan edebiyatında gerçek olayları, özellikle de cinayetleri, kurgulamak yaygındı. Poe da daha önce, olarak anılan olayı, 1835'te başladığı ancak yarım bıraktığı isimli tiyatro oyununda kullanmıştı. Bu çarpıcı cinayet ve gibi başka yazarlar tarafından da ele alınmıştı. Ancak Marie Rogêt'nin Sırrı, gerçek bir cinayetin bir dedektiflik öyküsünde muhtemelen ilk kullanılışıydı.
Yayımlanma geçmişi
Poe, çoğu okuyucunun cinayetin ayrıntılarını gazetelerden okumuş olduğu bir dönemde, kendisinin Mary Rogers cinayetini çözdüğünü iddia ederek öyküyü gazete editörlerine göndermişti. Öyküyü yayımlanmak üzere Boston Notion'dan George Roberts'a önerdi ve 4 Haziran 1842 tarihli mektubunda şöyle yazdı: "Belirtmemin gerekli olmadığı bazı sebeplerden ötürü bu öyküyü Boston'da yayımlatmak istiyorum." Ancak yazar öyküyü aynı gün Baltimore Saturday Visiter'dan Joseph Evans Snodgrass'a da göndermişti.
Tefrika olarak yayımlanacak olan öykünün ilk bölümü Snowden's Ladies' Companion'da Kasım 1842'de basıldı. İkinci bölüm Aralık'ta yayımlandı. New York Tribune'de 26 Kasım 1842'de çıkan bir yazı, Poe'nun üykünün üçüncü bölümünü yayımlamayı ertelemesine sebep oldu. Gazeteye göre, gerçek olaydaki kurban Mary Rogers, başarısız bir kürtaj denemesinde ölmüş olabilirdi. Poe da öyküde aynı durumu işlemek için ufak değişiklikler yaptı ve üçüncü bölümü Şubat 1843'te yayımladı. Öykünün 1845 tarihli tam metin basımında ise, yazarın gerçek ölüm nedenini başından beri biliyor olduğunu ima eden 15 küçük değişiklik yapılmıştı.
Eleştirel yorumlar
Poe'nun üç Dupin öyküsü arasında Marie Rogêt'nin Sırrı en başarısızı olarak değerlendirilir. Kimi değerlendirmelere göre bu metin öyküden çok bir makale gibidir: Bir öykünün gerektirdiği canlılığa sahip değildir, karakterler konuşmaz ve hareketleri anlatılmaz. Bu metni ancak kriminoloji düşkünü birisi ya da analitik dersler alan bir öğrenci ilgiyle okuyabilir.
Poe'nun edebî rakibi ise, öykü hakkında olumlu görüşler bildirmiş ve bu öykünün, Poe'nun kurnaz zekasının bir örneği olduğunu öne sürmüştür.
Kaynakça
- Meyers, Jeffrey (1992). Edgar Allan Poe: His Life and Legacy. New York: Cooper Square Press. .
- Quinn, Arthur Hobson (1941). Edgar Allan Poe: A Critical Biography. New York: Appleton-Century-Crofts, Inc. .
- Rosenheim, Shawn James (1997). The Cryptographic Imagination: Secret Writing from Edgar Poe to the Internet. Baltimore: Johns Hopkins University Press. .
- Silverman, Kenneth (1991). Edgar A. Poe: Mournful and Never-Ending Remembrance. New York: Harper Perennial. .
- Sova, Dawn B. (2001). Edgar Allan Poe: A to Z. New York: Checkmark Books. .
- Stashower, Daniel (2006). The Beautiful Cigar Girl. New York: PenguinBooks. .
- Thomas, Dwight & David K. Jackson (1987). The Poe Log: A Documentary Life of Edgar Allan Poe 1809-1849. New York: G. K. Hall & Co. .
Kaynak notları
- ^ Öykünün Türkçe isminin ve alıntıların alındığı çeviri: Poe, Edgar Allan. Bütün Hikâyeleri, çeviren: Dost Körpe, İthaki Yayınları, 2002. s. 408 - 444
- ^ Sova, 164
- ^ Silverman, 205
- ^ Stashower, 20
- ^ Thomas & Jackson, 336–337
- ^ Rosenheim, 68–69
- ^ Sova, 197
- ^ Whited, Stephen R. (2002). "Kentucky Tragedy". Joseph M. Flora ve Lucinda Hardwick MacKethan (Ed.). The Companion to Southern Literature: Themes, Genres, Places, People. Eş editör: Todd W. Taylor. LSU Press. ss. 404-405. . 26 Haziran 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ocak 2008.
- ^ Edgar Allan Poe, Tales of Mystery and Imagination, (Giriş ve notlar: John S. Wiley), Wordsworth Editions, 1993: 90
- ^ Leverenz, David. "Spanking the Master: Mind-Body Crossings in Poe's Sensationalism"; A Historical Guide to Edgar Allan Poe içinde, editör J. Gerald Kennedy. Oxford University Press, 2001. sayfa 109.
- ^ a b Thomas & Jackson, 369
- ^ Sova, 165
- ^ Walsh, John Evangelist. Poe the Detective: The Curious Circumstances behind "The Mystery of Marie Roget". Rutgers University Press, 1968. sayfa 69
- ^ a b Haycraft, Howard. Murder for Pleasure: The Life and Times of the Detective Story. New York: D. Appleton-Century Company, 1941: 16–17.
- ^ Stashower, 284
Dış bağlantılar
- Edgar Allan Poe Society6 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .'de öykünün yayınlanma geçmişi 13 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- The Crime Library'de (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Marie Roget nin Sirri genelde kullanilan alt basligiyla Morgue Sokagi Cinayetleri nin Devami Edgar Allan Poe tarafindan 1842 de yazilan kisa oyku Gercek bir cinayetin ayrintilari uzerine kurgulanmis ilk cinayet oykusudur Ilk defa Snowden s Ladies Companion in Kasim 1842 Aralik 1842 ve Subat 1843 sayilarinda uc bolum olarak yayimlanmistir Marie Roget nin Sirri Oyku icin cizilmis bir illustrasyon 1853YazarEdgar Allan PoeOzgun adi The Mystery of Marie Roget UlkeABDDilIngilizceYayimlanmaSnowden s Ladies CompanionOnceki Morgue Sokagi Cinayetleri Sonraki OzetPoe nun dedektif karakteri ile arkadasi olan isimsiz anlatici Paris te Marie Roget isimli bir kadinin cozulememis cinayetini arastirirlar Bir parfum dukkaninda calisan Roget nin cesedi Sen Nehri nde bulunmustur ve cinayet uzerindeki gizem medyanin ilgisini cekmektedir Dupin e gore gazeteler gercegi bulmaya calismak yerine bir sansasyon yaratmayi tercih etmektedir Yine de Dupin katilin aklindan gecenleri anlayabilmek icin gazetelerde yazilanlari kullanir Dupin uslamlama yetenegini kullanarak katilin tek kisi oldugunu kadinin cesedini beline sarili bir kemerden tutarak surukledigini ardindan bir tekneden nehre attigini ortaya cikarir Dedektife gore polis bu tekneyi bulursa katili de bulmus olacaktir Ilham kaynagiOyku gercek bir olay olan cinayetine dayanir Rogers muhtemelen ta 1820 de dogmustu ancak dogum kayitlari kaybolmustur Genc kadin 4 Ekim 1838 de New York ta ortadan kayboldu ve gazetelerde bu haberin yer almasiyla Guzel Sigaraci Kiz adiyla unlendi Birkac gun sonra gazeteler kizin geri dondugunu duyurdu Bir deniz subayiyla kactigi ileri suruldu Uc yil sonra 25 Temmuz 1841 de bir kez daha ortadan kayboldu 28 Temmuz da cesedi Hudson Nehri nde Hoboken New Jersey yakinlarinda bulundu Gorunuse gore bir cinayete kurban gitmisti Daha onceden de taninan bu genc kadinin olumu birkac hafta boyunca ulke capinda ilgi gordu Aylar sonra olay henuz cozulememisken kizin nisanlisi da intihar etti Adamin yani basinda acili bir mektup ve bos bir zehir sisesi bulundu Rogers olayini Morgue Sokagi Cinayetleri nin devami olarak yazan Poe bu cinayetteki sirlari cozumlemeye calisti Bir mektubunda soyle demisti Dupin in Marie cinayetini nasil cozdugunu kurgulayabilmek icin ben de aslinda New York taki gercek trajedinin detayli bir analizine giristim Poe oykuyu Paris te kurguladi ancak gercek olayin detaylarini kullandi Zamaninda medyanin buyuk ilgisini ceken ve Poe tarafindan bu oykuyle olumsuzlestirilen bu cinayet New York un henuz cozulmemis en gizemli vakalarindan biri olarak kaldi Donemin Amerikan edebiyatinda gercek olaylari ozellikle de cinayetleri kurgulamak yaygindi Poe da daha once olarak anilan olayi 1835 te basladigi ancak yarim biraktigi isimli tiyatro oyununda kullanmisti Bu carpici cinayet ve gibi baska yazarlar tarafindan da ele alinmisti Ancak Marie Roget nin Sirri gercek bir cinayetin bir dedektiflik oykusunde muhtemelen ilk kullanilisiydi Yayimlanma gecmisiPoe cogu okuyucunun cinayetin ayrintilarini gazetelerden okumus oldugu bir donemde kendisinin Mary Rogers cinayetini cozdugunu iddia ederek oykuyu gazete editorlerine gondermisti Oykuyu yayimlanmak uzere Boston Notion dan George Roberts a onerdi ve 4 Haziran 1842 tarihli mektubunda soyle yazdi Belirtmemin gerekli olmadigi bazi sebeplerden oturu bu oykuyu Boston da yayimlatmak istiyorum Ancak yazar oykuyu ayni gun Baltimore Saturday Visiter dan Joseph Evans Snodgrass a da gondermisti Tefrika olarak yayimlanacak olan oykunun ilk bolumu Snowden s Ladies Companion da Kasim 1842 de basildi Ikinci bolum Aralik ta yayimlandi New York Tribune de 26 Kasim 1842 de cikan bir yazi Poe nun uykunun ucuncu bolumunu yayimlamayi ertelemesine sebep oldu Gazeteye gore gercek olaydaki kurban Mary Rogers basarisiz bir kurtaj denemesinde olmus olabilirdi Poe da oykude ayni durumu islemek icin ufak degisiklikler yapti ve ucuncu bolumu Subat 1843 te yayimladi Oykunun 1845 tarihli tam metin basiminda ise yazarin gercek olum nedenini basindan beri biliyor oldugunu ima eden 15 kucuk degisiklik yapilmisti Elestirel yorumlarPoe nun uc Dupin oykusu arasinda Marie Roget nin Sirri en basarisizi olarak degerlendirilir Kimi degerlendirmelere gore bu metin oykuden cok bir makale gibidir Bir oykunun gerektirdigi canliliga sahip degildir karakterler konusmaz ve hareketleri anlatilmaz Bu metni ancak kriminoloji duskunu birisi ya da analitik dersler alan bir ogrenci ilgiyle okuyabilir Poe nun edebi rakibi ise oyku hakkinda olumlu gorusler bildirmis ve bu oykunun Poe nun kurnaz zekasinin bir ornegi oldugunu one surmustur KaynakcaMeyers Jeffrey 1992 Edgar Allan Poe His Life and Legacy New York Cooper Square Press ISBN 0 8154 1038 7 Quinn Arthur Hobson 1941 Edgar Allan Poe A Critical Biography New York Appleton Century Crofts Inc ISBN 0 8018 5730 9 Rosenheim Shawn James 1997 The Cryptographic Imagination Secret Writing from Edgar Poe to the Internet Baltimore Johns Hopkins University Press ISBN 978 0 8018 5332 6 Silverman Kenneth 1991 Edgar A Poe Mournful and Never Ending Remembrance New York Harper Perennial ISBN 0 06 092331 8 Sova Dawn B 2001 Edgar Allan Poe A to Z New York Checkmark Books ISBN 0 8160 4161 X Stashower Daniel 2006 The Beautiful Cigar Girl New York PenguinBooks ISBN 0 525 94981 X Thomas Dwight amp David K Jackson 1987 The Poe Log A Documentary Life of Edgar Allan Poe 1809 1849 New York G K Hall amp Co ISBN 0 7838 1401 1 Kaynak notlari Oykunun Turkce isminin ve alintilarin alindigi ceviri Poe Edgar Allan Butun Hikayeleri ceviren Dost Korpe Ithaki Yayinlari 2002 s 408 444 Sova 164 Silverman 205 Stashower 20 Thomas amp Jackson 336 337 Rosenheim 68 69 Sova 197 Whited Stephen R 2002 Kentucky Tragedy Joseph M Flora ve Lucinda Hardwick MacKethan Ed The Companion to Southern Literature Themes Genres Places People Es editor Todd W Taylor LSU Press ss 404 405 ISBN 0 8071 2692 6 26 Haziran 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ocak 2008 Edgar Allan Poe Tales of Mystery and Imagination Giris ve notlar John S Wiley Wordsworth Editions 1993 90 Leverenz David Spanking the Master Mind Body Crossings in Poe s Sensationalism A Historical Guide to Edgar Allan Poe icinde editor J Gerald Kennedy Oxford University Press 2001 sayfa 109 ISBN 0195121593 a b Thomas amp Jackson 369 Sova 165 Walsh John Evangelist Poe the Detective The Curious Circumstances behind The Mystery of Marie Roget Rutgers University Press 1968 sayfa 69 a b Haycraft Howard Murder for Pleasure The Life and Times of the Detective Story New York D Appleton Century Company 1941 16 17 Stashower 284Dis baglantilarEdgar Allan Poe Society6 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde de oykunun yayinlanma gecmisi 13 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce The Crime Library de Ingilizce