Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bir mal veya bir hizmetin marjinal faydası, ekonomi biliminde neoklasik değer kuramının ana kavramıdır. Bu kavram, eğer diğer her mal ve hizmet tüketiminin ve ilgili verilerin sabit kaldığı varsayılırsa, incelenmekte olan bir mal veya hizmetin tüketiminde bir marjinal çok küçük bir artışının (veya eksilisinin), yani matematik notasyonla xi malının () değişmesinin, toplam fayda seviyesine yaptığı etki, yani matematik notasyonla , arasındaki bağlantıya verilen isimdir.
Tanımlama
Formel olmayan bir açıklama ile marjinal fayda bir mal veya hizmet için son küçük bir birim tüketim artışının sağladığı pozitif faydadır.
Daha formel matematik kullanarak şöyle tanımlanabilir: Bir karar veren kişinin n-sayıda mal ve hizmet miktarlarının, yani i=1,2,...,n xi miktar değişkenlerinin sağladığı faydaları gösteren bir fonksiyon olarak ifade edilebilir:
Herhangi bir xi malının marjinal faydası, bu fayda fonksiyonunun xi değişkenine göre kısmi türevi ile ifade edilir; yani
Marjinal fayda kavramının birinci prensibine göre, genel olarak bir ekonomik mal veya hizmetin marjinal faydası pozitiftir; yani
- her i=1,..., n xi için
![image]()
Bu ifadeye göre eğer herhangi bir mal veya hizmetinin tüketim miktarı artarsa tüketicinin faydası da artacaktır ve aksi ifade de doğru olup bir malın tüketim miktarı azalırsa tüketicinin faydası da azalacaktır. Bu neoklasik ekonomi kuramının baş varsayımlarından biridir. Bu varsayım kullanılarak hangi objenin "ekonomik mal" olduğu tanımlanır: Eğer bir objenin marjinal faydası pozitif ise o bir ekonomik maldır. İngilizce "mal" "goods" sözcüğü ile ifade edilir ve (good=iyi) anlamı da verdiği için marjinal faydanın pozitif olması "iyilik" ile anlamlaştırılır. Buna karşılık bazı objeler için marjinal fayda negatiftir. Eğer bir objenin marjinal faydası negatif ise bu obje "ekonomik mal" değildir. Örneğin "atık sular" veya "çöpler" gibi objelerin "ortaya çıkışı" tüketici faydasını azaltır. Bunlara da bazen "bads =kötüler" adı da verilmiştir.
Azalan marjinal fayda prensibi
Bir tüketici için bir malın marjinal faydasının pozitif olması yeterli ve uygun bir değer kuramı ortaya çıkartmak için yeterli değildir. Ekonomide neoklasik kurama göre marjinal fayda kavramının ikinci ve daha güçlü bir prensibe uyduğu kabul edilir. Bu prensibe azalan marjinal fayda kanunu adı verilir ve bu kuram neoklasik kuramın temelidir.
gittikçe küçülmektedir.Bu kanuna göre bir tüketici bir malın tüketim miktarını artırırsa o mal miktarının marjinal faydası azalır. Yani tüketim miktarı arttıkça o mal tüketiminden marjinal fayda azalma gösterir.
Bunu geometrik olarak açıklamak için, ancak ("küçük artışlar" la değil) eşit artışlarla göstererek eğri grafiğini çizmek imkânı vardır. Yandaki grafikte tek bir malın miktarları q yatay ekseninde ve fayda U dikey eksen de gösterilir. q eşit miktarlarda 
arttığı yatay eksende görülen eşit kısımlarla gösterilir. Görülmektedir ki ilk artışta fayda artışı 
; ikinci artışta 
,; üçüncü artışta 
ve dördüncü artışta 
olarak ortaya çıkmakta ve her 1 artışında azalmaktadır. Ortaya çıkan eğriye marjinal fayda eğrisi adı verilir. Azalan marjinal fayda bu marjinal fayda eğrisinin artmakta ama eğrinin eğiminin değişip küçüldüğünü gösterir.
Azalan marjinal faydalar kanunu marjinal fayda eğrisinin eğiminin küçüldüğünü varsayar. Esasında bu eğri sadece teorinin anlamını göstermek için çizilmiştir ve bu grafikte q artışları "küçük" olmadıkları için matematiksel olarak bu grafik kavramı tam doğru olarak ifade edemez.
Bu prensibi daha pratik olarak da açıklamak imkânı bulunur. İncelediğimiz "mal" para olan TL ve birimi de "1TL" olsun. Bir tüketiciye her sefer bir 1 TL daha fazla verildiği kabul edilsin. Verilen ilk 1 TL'den tüketicinin aldığı tatmin, bu ek bir liranın faydasıdır. Bu tüketiciye 1 TL daha verelim ve bu ek 1 TL'nin tatmine (yani faydasına) ekini yani marjinal faydasını görelim. Bu deneyi tekrar tekrar yapalım yani her seferde 1 TL ek verip ortaya çıkan fayda eklenmesini ölçelim. "Azalan marjinal fayda prensibi"ne göre verdiğimiz 1 TL artıkça tüketicinin fayda eki azalacaktır. Deneyin sonlarına doğru verilen 1 TL'nin verdiği tatmin ve fayda deneyin başlarında verilen 1 TL verdiği ek tatmin ve faydanın altında olacaktır.
Ekonomide marjinal fayda kavramının tarihçesi
Marjinal fayda kavramı fiyat ortaya çıkma mekanizmasını subjektif olarak açıklamak için 18. yy ve 19. yy'da ortaya atılmıştır. Daha önceki "klasik ekonomi teorisi" ve bunların bir parçası olan "Marxist ekonomi teorisi" fiyat ve değer ortaya çıkmasını objektif olarak ölçülebilen istihdam ve emek kullanımı ile açıklamaktaydılar. Bir malın birim fiyatını onu üretmek için gereken direkt ve dolaylı emek kullanımı tayin ettiğini kabul etmekteydiler.
Marjinal fayda ve azalan marjinal fayda prensibi ilk defa 18. yy'ın ilk yarısında Daniel Bernoulli tarafından 'nu açıklamak için ortaya atılmıştır. Bu kavramları İngiliz faydacılık filozofları ve başta Jeremy Bentham (1789-1802) ve (1790-1864) kullanılmıştır. Ama bunlar formel olarak bu kavramları açıklamamışlardır. Fransız mühendis ve bilim adamı Jules Dupuit (1804-1866) ilk defa marjinal fayda ve azalan marjinal faydalar prensibini 'nin negatif eğimini açıklamak için kullanmıştır.
Dupuit'in açıklamaları daha formel bir şekilde ve daha ayrıntılı olarak Hermann Heinrich Gossen (1854) tarafından geliştirilmiş ve bu çalışmalar teorinin başlangıcı olmuştur. Ama onun çalışmalarının önemi kendi zamanında pek anlaşılmamış ve gözden kaçırılmıştır.
Marjinal faydaya dayanan subjektif, marjinal değer kuramı daha sonra 19. yy sonlarının en önemli ekonomicileri olan William Stanley Jevons, Carl Menger ve Leon Walras'ın birbirinden bağımsız çalışmaları ile zirveye erişmiştir. Bu arada Alman ekonomici (1851-1926) "marjinal fayda" anlamını veren "Grenznutzen" terimini ilk ortaya çıkartan ve geliştiren ekonomici olmuştur.
Kaynakça
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- İtalyanca Wikipedia "Utilità marginale" maddesi 22 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İtalyanca)
- İspanyolca Wikipedia "Utilidad_marginal" maddesi 11 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca)
- İTÜ Ninova Açık Ders Malzemeleri 18 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .,
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bir mal veya bir hizmetin marjinal faydasi ekonomi biliminde neoklasik deger kuraminin ana kavramidir Bu kavram eger diger her mal ve hizmet tuketiminin ve ilgili verilerin sabit kaldigi varsayilirsa incelenmekte olan bir mal veya hizmetin tuketiminde bir marjinal cok kucuk bir artisinin veya eksilisinin yani matematik notasyonla xi malinin Dxi displaystyle Delta x i degismesinin toplam fayda seviyesine yaptigi etki yani matematik notasyonla DU displaystyle Delta U arasindaki baglantiya verilen isimdir TanimlamaFormel olmayan bir aciklama ile marjinal fayda bir mal veya hizmet icin son kucuk bir birim tuketim artisinin sagladigi pozitif faydadir Daha formel matematik kullanarak soyle tanimlanabilir Bir karar veren kisinin n sayida mal ve hizmet miktarlarinin yani i 1 2 n xi miktar degiskenlerinin sagladigi faydalari gosteren bir fonksiyon olarak ifade edilebilir U x1 x2 xn displaystyle U x 1 x 2 ldots x n dd Herhangi bir xi malinin marjinal faydasi bu fayda fonksiyonunun xi degiskenine gore kismi turevi ile ifade edilir yani MUi U x1 x2 xn xi displaystyle MU i frac partial U x 1 x 2 ldots x n partial x i dd Marjinal fayda kavraminin birinci prensibine gore genel olarak bir ekonomik mal veya hizmetin marjinal faydasi pozitiftir yani her i 1 n xi icin dd MUi U x1 x2 xn xi gt 0 displaystyle MU i frac partial U x 1 x 2 ldots x n partial x i gt 0 Bu ifadeye gore eger herhangi bir mal veya hizmetinin tuketim miktari artarsa tuketicinin faydasi da artacaktir ve aksi ifade de dogru olup bir malin tuketim miktari azalirsa tuketicinin faydasi da azalacaktir Bu neoklasik ekonomi kuraminin bas varsayimlarindan biridir Bu varsayim kullanilarak hangi objenin ekonomik mal oldugu tanimlanir Eger bir objenin marjinal faydasi pozitif ise o bir ekonomik maldir Ingilizce mal goods sozcugu ile ifade edilir ve good iyi anlami da verdigi icin marjinal faydanin pozitif olmasi iyilik ile anlamlastirilir Buna karsilik bazi objeler icin marjinal fayda negatiftir Eger bir objenin marjinal faydasi negatif ise bu obje ekonomik mal degildir Ornegin atik sular veya copler gibi objelerin ortaya cikisi tuketici faydasini azaltir Bunlara da bazen bads kotuler adi da verilmistir Azalan marjinal fayda prensibiBir tuketici icin bir malin marjinal faydasinin pozitif olmasi yeterli ve uygun bir deger kurami ortaya cikartmak icin yeterli degildir Ekonomide neoklasik kurama gore marjinal fayda kavraminin ikinci ve daha guclu bir prensibe uydugu kabul edilir Bu prensibe azalan marjinal fayda kanunu adi verilir ve bu kuram neoklasik kuramin temelidir Yatay eksendeki q malinin miktarlari esit miktarlarda artirilmakta ve bunun U faydasina etkisi gorulmekte Yani q esit miktarlarda arttikca fayda artisi DU displaystyle Delta U gittikce kuculmektedir Bu kanuna gore bir tuketici bir malin tuketim miktarini artirirsa o mal miktarinin marjinal faydasi azalir Yani tuketim miktari arttikca o mal tuketiminden marjinal fayda azalma gosterir Bunu geometrik olarak aciklamak icin ancak kucuk artislar la degil esit artislarla gostererek egri grafigini cizmek imkani vardir Yandaki grafikte tek bir malin miktarlari q yatay ekseninde ve fayda U dikey eksen de gosterilir q esit miktarlarda Dq displaystyle Delta q arttigi yatay eksende gorulen esit kisimlarla gosterilir Gorulmektedir ki ilk artista fayda artisi DU1 displaystyle Delta U 1 ikinci artista DU2 displaystyle Delta U 2 ucuncu artista DU3 displaystyle Delta U 3 ve dorduncu artista DU4 displaystyle Delta U 4 olarak ortaya cikmakta ve her 1 artisinda DU displaystyle Delta U azalmaktadir Ortaya cikan egriye marjinal fayda egrisi adi verilir Azalan marjinal fayda bu marjinal fayda egrisinin artmakta ama egrinin egiminin degisip kuculdugunu gosterir Azalan marjinal faydalar kanunu marjinal fayda egrisinin egiminin kuculdugunu varsayar Esasinda bu egri sadece teorinin anlamini gostermek icin cizilmistir ve bu grafikte q artislari kucuk olmadiklari icin matematiksel olarak bu grafik kavrami tam dogru olarak ifade edemez Bu prensibi daha pratik olarak da aciklamak imkani bulunur Inceledigimiz mal para olan TL ve birimi de 1TL olsun Bir tuketiciye her sefer bir 1 TL daha fazla verildigi kabul edilsin Verilen ilk 1 TL den tuketicinin aldigi tatmin bu ek bir liranin faydasidir Bu tuketiciye 1 TL daha verelim ve bu ek 1 TL nin tatmine yani faydasina ekini yani marjinal faydasini gorelim Bu deneyi tekrar tekrar yapalim yani her seferde 1 TL ek verip ortaya cikan fayda eklenmesini olcelim Azalan marjinal fayda prensibi ne gore verdigimiz 1 TL artikca tuketicinin fayda eki azalacaktir Deneyin sonlarina dogru verilen 1 TL nin verdigi tatmin ve fayda deneyin baslarinda verilen 1 TL verdigi ek tatmin ve faydanin altinda olacaktir Ekonomide marjinal fayda kavraminin tarihcesiMarjinal fayda kavrami fiyat ortaya cikma mekanizmasini subjektif olarak aciklamak icin 18 yy ve 19 yy da ortaya atilmistir Daha onceki klasik ekonomi teorisi ve bunlarin bir parcasi olan Marxist ekonomi teorisi fiyat ve deger ortaya cikmasini objektif olarak olculebilen istihdam ve emek kullanimi ile aciklamaktaydilar Bir malin birim fiyatini onu uretmek icin gereken direkt ve dolayli emek kullanimi tayin ettigini kabul etmekteydiler Marjinal fayda ve azalan marjinal fayda prensibi ilk defa 18 yy in ilk yarisinda Daniel Bernoulli tarafindan nu aciklamak icin ortaya atilmistir Bu kavramlari Ingiliz faydacilik filozoflari ve basta Jeremy Bentham 1789 1802 ve 1790 1864 kullanilmistir Ama bunlar formel olarak bu kavramlari aciklamamislardir Fransiz muhendis ve bilim adami Jules Dupuit 1804 1866 ilk defa marjinal fayda ve azalan marjinal faydalar prensibini nin negatif egimini aciklamak icin kullanmistir Dupuit in aciklamalari daha formel bir sekilde ve daha ayrintili olarak Hermann Heinrich Gossen 1854 tarafindan gelistirilmis ve bu calismalar teorinin baslangici olmustur Ama onun calismalarinin onemi kendi zamaninda pek anlasilmamis ve gozden kacirilmistir Marjinal faydaya dayanan subjektif marjinal deger kurami daha sonra 19 yy sonlarinin en onemli ekonomicileri olan William Stanley Jevons Carl Menger ve Leon Walras in birbirinden bagimsiz calismalari ile zirveye erismistir Bu arada Alman ekonomici 1851 1926 marjinal fayda anlamini veren Grenznutzen terimini ilk ortaya cikartan ve gelistiren ekonomici olmustur KaynakcaAyrica bakinizFaydacilik MikroekonomiDis baglantilarItalyanca Wikipedia Utilita marginale maddesi 22 Aralik 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Italyanca Ispanyolca Wikipedia Utilidad marginal maddesi 11 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ispanyolca ITU Ninova Acik Ders Malzemeleri 18 Aralik 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde