Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
ABD'li Baptist din adamı ve insan hakları savunucusu Martin Luther King Jr. 4 Nisan 1968 günü saat 18:01'de (CST) Memphis, Tennessee'de kalmakta olduğu Lorraine Motel'de vurulmuştur. St. Joseph Hastanesi'ne kaldırıldıktan sona saat 19:05 itibarıyla ölmüştür. ABD'deki insan hakları mücadelesinin liderlerinden olan ve Nobel Barış Ödülü sahibi King, şiddet içermeyen mücadele yöntemlerini ve sivil itaatsizlik eylemlerini savunmaktaydı. Cinayet 1960'lı yıllarda ABD'de işlenen en önemli dört cinayetten birisidir.
Arka planı
1950'li yıllarla beraber King, hak savunuculuğu kapsamında öne çıktığı için ölüm tehditleri almaya başlamıştır. 1958 yılında bıçaklı bir saldırıdan ağır yaralı şekilde kurtulmuştur. King, 1963 yılındaki John F. Kennedy Suikastı'ndan sonra çevresindekilere kendisini de benzer bir sonun beklediğini söylemiştir. King, Memphis, Tennessee'de çalışan ve kötü çalışma koşulları, düşük ücret, ayrımcılık gibi gündemler nedeniyle greve çıkmış olan Afroamerikalı temizlik işçilerine destek vermek üzere bölgeye gider. Bu dönemde çöp kamyonunda çalışan Echol Cole ve Robert Walker sağanak yağmurdan korunmak için çöp kamyonunun içine sığınmışlar ancak çöp sıkıştıran hidrolik sistemin kaza sonucu çalışmasıyla korkunç bir şekilde ezilerek can vermiştir. Bu olayla beraber patlak veren greve destek veren 28 Mart 1968 tarihli yürüyüş, polis müdahalesi sonucu şiddet eylemleriyle sona ermiştir. King, Memphis'te yeni bir barışçıl yürüyüş planları yapmaktaydı, bu dönemde son konuşması olan konuşmasını yapmıştır. Bu konuşmasında 1958 yılında yapılan suikast teşebbüsünü hatırlatarak, güzel günlerin kesinlikle geleceğini ancak kendisinin onlarla beraber oraya gidemeyebileceğini belirtir. İkinci yürüyüşten bir gün önce King öldürülecektir.
Cinayet
4 Nisan 1968 tarihinde King, Memphis'teki Lorraine Motel'in 306 numaralı odasında kalıyordu. Motel Walter Bailey adlı işletmeciye aitti, Bailey motele eşinin adını vermişti. King ile beraber odada Rahip Ralph Abernathy (1926-1990) de kalmaktaydı. 4 Nisan günü akşam 18:01'de Abernathy odanın içinde ve King balkonda Rahip Jesse Jackson ile konuşmaktayken vurulmuştur. Remington Model 760 tüfekten çıkan bir adet 30-06 SpringField kalibre mermi King'in çenesinden girmiş şahdamarını parçalayarak omzuna saplanmıştır. King balkona sırt üstü düşmüştür. Silah sesini duyunca Abernathy balkona fırlamış ve düşmüş olan King'i kucaklamıştır. Olay yerinde olan King'in nabzına bakmış ve hayatta olduğunu teyit etmiştir. King suikastten sonra 15 dakika içinde St. Joseph Hastanesi'ne kaldırılmıştır. Acil müdahale edilen King, yeniden bilincini kazanamamış ve saat 19:05 itibarıyla 39 yaşında ölmüştür.
Saldırının hemen ardından görgü şahitleri daha sonradan adının olduğu öğrenilen bir kişinin yolun karşısındaki bir pansiyondan kaçtığını bildirmiştir. Pansiyonda bir oda kiraladığı anlaşılan Ray'in parmak izinin olduğu tüfek ve dürbünü yakındaki bir yerde çanta içinde atılmış halde bulunur. Hakkında dünya çapında yakalama emri çıkartılan Ray, iki ay sonra Londra'daki Heathrow Havaalanı'nda yakalanır. 10 Mart 1969 günkü mahkemesinde suçunu itiraf eder.
Tepkiler
King'in eşi Coretta Scott King, çocuklarına babalarının öldüğünü büyük bir güçlükle anlatmıştır. Ayrıca çok sayıda başsağlığı mesajı ve telgrafı almıştır.
Martin Luther King Jr.'ın başkanlığını yaptığı (SCLC) örgütünde yapılan değerlendirmelerin bazılarında King'in öldürülmesi barışçıl eylem tarzının çıkmazlığını gösteriyordu. Diğer bir görüşe göre King tarafından işaret edilen sivil itaatsizlik eylemlerine yılmadan devam etmek gerekiyordu.
1968 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerinde Demokrat Parti'nin Başkanlık adayı olarak seçim gezileri yapmakta olan Robert F. Kennedy, İndiana'da çoğunlukla Afroamerikalı bir topluluğa kısa bir süre doğaçlama olarak hitap etmiştir.
İndianapolis kentindeki kalabalık, King'in öldürüldüğünü ilk kez orada öğrenmiş ve derin bir üzüntüye kapılmıştır. Kennedy kendi kardeşinin de bir beyaz tarafından öldürüldüğünü belirterek bu ülkenin siyahlarla beyazların birlikteliğine ihtiyacı olduğunu belirtip King anısına dua edilmesini istemiştir. Çok önemli bir konuşma olarak değerlendirilen bu söylev, kentte suikastın ardından protesto gösterilerinin olmasının önüne geçmiştir. Kennedy seçim kampanyasının devamındaki etkinlikleri iptal etmiştir. O da yaklaşık iki ay sonra öldürülecektir.
Bu dönemde Vietnam Savaşı'ndaki başarısızlıklarla ilgilenmekte olan ABD Başkanı Lyndon B. Johnson suikast haberini 20.20'de aldıktan sonra programını iptal ederek King'in eşi Coretta Scott King'i aramış ve 7 Nisan 1968 günü ulusal yas ilan etmiştir.
King'in meslektaşlarından bazıları cinayete rağmen barışçıl eylemlere devam edilmesini savunurken gibi Kara Panter hareketindeki önemli isimler beyaz ırkçılığına karşı silahlı direniş mücadelesi verilmesi gerektiğini savunur.
Aksine çabalara rağmen ülke çapında yüzün üzerinde yerleşim yerine kontrolsüz protesto gösterilerinde eylemciler emniyet güçleriyle karşı karşıya gelir, toplamda 43 kişi ölür, 3 binden çok kişi yaralanır ve 20 binin üzerinde kişi gözaltına alınır.
Soruşturma
Suikast soruşturması için FBI görevlendirilmiştir, daha önce King karşıtı açıklamalarda bulunan FBI Başkanı J. Edgar Hoover, katil veya katillerin bulunacağını belirtmiştir. Soruşturmaya dair pek çok belge ve kanıt gizlidir ve 2027 yılına kadar kamuoyuyla paylaşılmayacağı açıklanmıştır. 2010 yılında gizli evrakın kamuoyuyla paylaşılması için verilen yasa tasarısı önerisi reddedilmiştir.
Cenaze
King için 9 Nisan günü iki cenaze töreni düzenlenmiştir. Aile ve yakınları için önce Ebenezer Baptist Kilisesi'ndeki törenin ardından kamuya açık tören, Morehouse Koleji'nde düzenlenmiştir. Yaklaşık 5 km uzunluğundaki cenaze alayına 300 bin kişi katılmıştır.
Katilin durumu
Olay yeri yakınlarında bulunan kanıtlardaki parmak izleri kaçak durumda olan bir mahkûm olan ile örtüşür. İki aylık bir sürenin ardından Ray, Ramon Sneyd adına düzenlenmiş sahte bir Kanada pasaportuyla İngiltere'den Angola veya ırkçı Güney Afrika Cumhuriyeti'ne gitmek üzereyken yakalanır, derhal Tennessee'ye iade edilir.
10 Mart 1969 günkü duruşmasında avukatı Percy Foreman'ın tavsiyesi üzerine ölüm cezasından kurtulmak için suçunu kabul etmiştir. Earl 99 yıl hapis cezasına mahkûm edildikten 3 gün sonra itiraf ettiklerinden caydığını açıklamıştır. Daha sonraki dönemdeki şüpheli açıklamaları nedeniyle bir komplonun parçası olduğu iddia edilmiştir. Ray ve yedi mahkûm Tennessee'deki Brushy Mountain Hapishanesi'nden 10 Haziran 1977 tarihinde kaçmış, 3 gün sonra yakalanıp yeniden hapsedilmiş, cezasına bir yıl eklenmiştir. 1998 yılında 70 yaşındayken böbrek ve karaciğer yetmezliğinden ölmüştür.
Komplo teorileri
King ailesi başta olmak üzere pek çok kişi cinayetin ABD Hükûmeti, mafya, Memphis Polis Teşkilatı gibi unsurları içeren bir komplo sonrasında işlendiğini düşünmektedir. 1993 yılında ortaya çıkan ve cinayetin işlendiği sırada motelin yakınlarındaki bir lokantanın sahibi ve işletmecisi olan Loyd Jowers buna benzer iddiaları dile getirmiştir. King ailesi 1999 yılında Jowers'a ihmal sonucu ölüme sebebiyet verme suçlamasıyla dava açmıştır. Mahkeme sürecinde her iki taraf da bir komplonun varlığına dair kanıtlar sunmuş, mahkeme de Jowers suçlu bulunmuş ve ailenin talebiyle sembolik bir para cezasına çarptırılmıştır. Ancak hükûmet ve komploda yer alan diğer unsurlar davada taraf olmadıkları için hüküm bunları kapsamamıştır. 2000 yılında ABD Adalet Bakanlığı komplo iddialarını reddetmiştir.
Notlar
- ^ Diğerleri John F. Kennedy (1963), Malcolm X (1965) ve Robert F. Kennedy (1968) cinayetleridir
- ^ Izola Curry (1916-2015) adlı siyahi bir kadın 20 Eylül 1958 tarihinde Harlem'deki bir kitap imza gününde mektup açacağını King'in göğsüne saplamıştır. Aort damarına çok yakın olan mektup açacağının keskin ucu ancak bir ameliyat sonrasında çıkartılabilmiştir.
Kaynakça
- ^ 8 Haziran 2016 tarihli BBC haberi 7 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 7 Nisan 2022 tarihinde erişilmiştir
- ^ 23 Mayıs 2000 tarihli The New York Times haberi 28 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 7 Nisan 2022 tarihinde erişilmiştir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
ABD li Baptist din adami ve insan haklari savunucusu Martin Luther King Jr 4 Nisan 1968 gunu saat 18 01 de CST Memphis Tennessee de kalmakta oldugu Lorraine Motel de vurulmustur St Joseph Hastanesi ne kaldirildiktan sona saat 19 05 itibariyla olmustur ABD deki insan haklari mucadelesinin liderlerinden olan ve Nobel Baris Odulu sahibi King siddet icermeyen mucadele yontemlerini ve sivil itaatsizlik eylemlerini savunmaktaydi Cinayet 1960 li yillarda ABD de islenen en onemli dort cinayetten birisidir King in vurulugu Lorraine Moteli King in tam olarak vuruldugu yerde bir celenk mevcuttur Motel ise muzeye donusturulmustur King in olum haberi The Daily Californian Washington D C deki eylemlerin ardindan kentten bir kareKatil James Earl Ray icin cikartilan FBI araniyor ilaniKing in esi Coretta ve kizi Bernice cenaze toreni sirasindaArka plani1950 li yillarla beraber King hak savunuculugu kapsaminda one ciktigi icin olum tehditleri almaya baslamistir 1958 yilinda bicakli bir saldiridan agir yarali sekilde kurtulmustur King 1963 yilindaki John F Kennedy Suikasti ndan sonra cevresindekilere kendisini de benzer bir sonun bekledigini soylemistir King Memphis Tennessee de calisan ve kotu calisma kosullari dusuk ucret ayrimcilik gibi gundemler nedeniyle greve cikmis olan Afroamerikali temizlik iscilerine destek vermek uzere bolgeye gider Bu donemde cop kamyonunda calisan Echol Cole ve Robert Walker saganak yagmurdan korunmak icin cop kamyonunun icine siginmislar ancak cop sikistiran hidrolik sistemin kaza sonucu calismasiyla korkunc bir sekilde ezilerek can vermistir Bu olayla beraber patlak veren greve destek veren 28 Mart 1968 tarihli yuruyus polis mudahalesi sonucu siddet eylemleriyle sona ermistir King Memphis te yeni bir bariscil yuruyus planlari yapmaktaydi bu donemde son konusmasi olan konusmasini yapmistir Bu konusmasinda 1958 yilinda yapilan suikast tesebbusunu hatirlatarak guzel gunlerin kesinlikle gelecegini ancak kendisinin onlarla beraber oraya gidemeyebilecegini belirtir Ikinci yuruyusten bir gun once King oldurulecektir Cinayet4 Nisan 1968 tarihinde King Memphis teki Lorraine Motel in 306 numarali odasinda kaliyordu Motel Walter Bailey adli isletmeciye aitti Bailey motele esinin adini vermisti King ile beraber odada Rahip Ralph Abernathy 1926 1990 de kalmaktaydi 4 Nisan gunu aksam 18 01 de Abernathy odanin icinde ve King balkonda Rahip Jesse Jackson ile konusmaktayken vurulmustur Remington Model 760 tufekten cikan bir adet 30 06 SpringField kalibre mermi King in cenesinden girmis sahdamarini parcalayarak omzuna saplanmistir King balkona sirt ustu dusmustur Silah sesini duyunca Abernathy balkona firlamis ve dusmus olan King i kucaklamistir Olay yerinde olan King in nabzina bakmis ve hayatta oldugunu teyit etmistir King suikastten sonra 15 dakika icinde St Joseph Hastanesi ne kaldirilmistir Acil mudahale edilen King yeniden bilincini kazanamamis ve saat 19 05 itibariyla 39 yasinda olmustur Saldirinin hemen ardindan gorgu sahitleri daha sonradan adinin oldugu ogrenilen bir kisinin yolun karsisindaki bir pansiyondan kactigini bildirmistir Pansiyonda bir oda kiraladigi anlasilan Ray in parmak izinin oldugu tufek ve durbunu yakindaki bir yerde canta icinde atilmis halde bulunur Hakkinda dunya capinda yakalama emri cikartilan Ray iki ay sonra Londra daki Heathrow Havaalani nda yakalanir 10 Mart 1969 gunku mahkemesinde sucunu itiraf eder TepkilerKing in esi Coretta Scott King cocuklarina babalarinin oldugunu buyuk bir guclukle anlatmistir Ayrica cok sayida bassagligi mesaji ve telgrafi almistir Martin Luther King Jr in baskanligini yaptigi SCLC orgutunde yapilan degerlendirmelerin bazilarinda King in oldurulmesi bariscil eylem tarzinin cikmazligini gosteriyordu Diger bir goruse gore King tarafindan isaret edilen sivil itaatsizlik eylemlerine yilmadan devam etmek gerekiyordu 1968 Amerika Birlesik Devletleri baskanlik secimlerinde Demokrat Parti nin Baskanlik adayi olarak secim gezileri yapmakta olan Robert F Kennedy Indiana da cogunlukla Afroamerikali bir topluluga kisa bir sure dogaclama olarak hitap etmistir Indianapolis kentindeki kalabalik King in olduruldugunu ilk kez orada ogrenmis ve derin bir uzuntuye kapilmistir Kennedy kendi kardesinin de bir beyaz tarafindan olduruldugunu belirterek bu ulkenin siyahlarla beyazlarin birlikteligine ihtiyaci oldugunu belirtip King anisina dua edilmesini istemistir Cok onemli bir konusma olarak degerlendirilen bu soylev kentte suikastin ardindan protesto gosterilerinin olmasinin onune gecmistir Kennedy secim kampanyasinin devamindaki etkinlikleri iptal etmistir O da yaklasik iki ay sonra oldurulecektir Bu donemde Vietnam Savasi ndaki basarisizliklarla ilgilenmekte olan ABD Baskani Lyndon B Johnson suikast haberini 20 20 de aldiktan sonra programini iptal ederek King in esi Coretta Scott King i aramis ve 7 Nisan 1968 gunu ulusal yas ilan etmistir King in meslektaslarindan bazilari cinayete ragmen bariscil eylemlere devam edilmesini savunurken gibi Kara Panter hareketindeki onemli isimler beyaz irkciligina karsi silahli direnis mucadelesi verilmesi gerektigini savunur Aksine cabalara ragmen ulke capinda yuzun uzerinde yerlesim yerine kontrolsuz protesto gosterilerinde eylemciler emniyet gucleriyle karsi karsiya gelir toplamda 43 kisi olur 3 binden cok kisi yaralanir ve 20 binin uzerinde kisi gozaltina alinir SorusturmaSuikast sorusturmasi icin FBI gorevlendirilmistir daha once King karsiti aciklamalarda bulunan FBI Baskani J Edgar Hoover katil veya katillerin bulunacagini belirtmistir Sorusturmaya dair pek cok belge ve kanit gizlidir ve 2027 yilina kadar kamuoyuyla paylasilmayacagi aciklanmistir 2010 yilinda gizli evrakin kamuoyuyla paylasilmasi icin verilen yasa tasarisi onerisi reddedilmistir CenazeKing icin 9 Nisan gunu iki cenaze toreni duzenlenmistir Aile ve yakinlari icin once Ebenezer Baptist Kilisesi ndeki torenin ardindan kamuya acik toren Morehouse Koleji nde duzenlenmistir Yaklasik 5 km uzunlugundaki cenaze alayina 300 bin kisi katilmistir Katilin durumuOlay yeri yakinlarinda bulunan kanitlardaki parmak izleri kacak durumda olan bir mahkum olan ile ortusur Iki aylik bir surenin ardindan Ray Ramon Sneyd adina duzenlenmis sahte bir Kanada pasaportuyla Ingiltere den Angola veya irkci Guney Afrika Cumhuriyeti ne gitmek uzereyken yakalanir derhal Tennessee ye iade edilir 10 Mart 1969 gunku durusmasinda avukati Percy Foreman in tavsiyesi uzerine olum cezasindan kurtulmak icin sucunu kabul etmistir Earl 99 yil hapis cezasina mahkum edildikten 3 gun sonra itiraf ettiklerinden caydigini aciklamistir Daha sonraki donemdeki supheli aciklamalari nedeniyle bir komplonun parcasi oldugu iddia edilmistir Ray ve yedi mahkum Tennessee deki Brushy Mountain Hapishanesi nden 10 Haziran 1977 tarihinde kacmis 3 gun sonra yakalanip yeniden hapsedilmis cezasina bir yil eklenmistir 1998 yilinda 70 yasindayken bobrek ve karaciger yetmezliginden olmustur Komplo teorileriKing ailesi basta olmak uzere pek cok kisi cinayetin ABD Hukumeti mafya Memphis Polis Teskilati gibi unsurlari iceren bir komplo sonrasinda islendigini dusunmektedir 1993 yilinda ortaya cikan ve cinayetin islendigi sirada motelin yakinlarindaki bir lokantanin sahibi ve isletmecisi olan Loyd Jowers buna benzer iddialari dile getirmistir King ailesi 1999 yilinda Jowers a ihmal sonucu olume sebebiyet verme suclamasiyla dava acmistir Mahkeme surecinde her iki taraf da bir komplonun varligina dair kanitlar sunmus mahkeme de Jowers suclu bulunmus ve ailenin talebiyle sembolik bir para cezasina carptirilmistir Ancak hukumet ve komploda yer alan diger unsurlar davada taraf olmadiklari icin hukum bunlari kapsamamistir 2000 yilinda ABD Adalet Bakanligi komplo iddialarini reddetmistir Notlar Digerleri John F Kennedy 1963 Malcolm X 1965 ve Robert F Kennedy 1968 cinayetleridir Izola Curry 1916 2015 adli siyahi bir kadin 20 Eylul 1958 tarihinde Harlem deki bir kitap imza gununde mektup acacagini King in gogsune saplamistir Aort damarina cok yakin olan mektup acacaginin keskin ucu ancak bir ameliyat sonrasinda cikartilabilmistir Kaynakca 8 Haziran 2016 tarihli BBC haberi 7 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 7 Nisan 2022 tarihinde erisilmistir 23 Mayis 2000 tarihli The New York Times haberi 28 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 7 Nisan 2022 tarihinde erisilmistir