Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çat, Artvin ilinin Borçka ilçesindeki köylerden biriydi. Sonradan Düzköy'ün mahallesine dönüştürülmüştür. Çhala Vadisi'nde yer alır ve Borçka kasabasına yaklaşık 8 km uzaklıktadır.
Köyün eski adı
Çat köyünüm eski adı konusunda yaygın bilgi yoktur. Yazılı kaynaklarda köyün adı Maçati (მაჭათი) olarak verildiği gibi, Tao-Klarceti’deki benzer Türkçe adın eski biçimi Çoti (ჩოთი) olarak da yazılmıştır. Rus idaresi sırasında bölgeyi gezmiş olan Zakaria Çiçinadze'nin köyün adını Maçati (მაჭათი) olarak yazması, o tarihte halk arasında bu adın kullanılıyor olmasıyla ilişkili olabilir. Belli başlı kaynaklarda köyün adı Çat olarak geçer. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda bölgeyi ele geçiren Rusların yaptığı 1886 tarihli nüfus sayımında da köy Çat (Чат) olarak kaydedilmiştir. Muvahhid Zeki’nin 1927’de yayımlanan Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye adlı Osmanlıca kitabında da köyün adı Çat (چات) olarak geçer.
Coğrafya
Ayrı bir köyken Düzköy’ün mahallesine dönüştürülen Çat, Borçka kasabasının kuzeybatısında, Hopa-Borçka karayolu kıyısında yer alır. Çhala Deresi vadisindeki yerleşim yerlerinden biridir ve Borçka kasabasına yaklaşık 8 km uzaklıktadır.
Tao-Klarceti’nin Rusların eline geçmesinden bir süre önce, 1874 yılında bölgeyi gezen Gürcü asker ve coğrafyacı Giorgi Kazbegi, Çat köyünün Boçka’dan yaklaşık 16 km uzakta olduğunu, dört saatlik yolculuk sonrasında buraya ulaştığını yazar. Kazbegi’nin verdiği bilgiye göre, Çoruh Nehrine karışan Çhala Deresi (Çayırsu) Livana ile Lazistan arasında sınır oluşturuyordu. Çat köyü ile diğer köyler dağın eteklerinde, su kenarlarına kurulmuştu. Köylerin etraftaki yamaçlarda komar çalılıkları dikkat çekiyordu. Ağaç türleri arasında kestane, kızılağaç ve meşe gibi ağaçlar bulunuyordu.
Giorgi Kazbegi'den elli yıl sonra Artvin vilayetini gezmiş olan Muvahhid Zeki’nin verdiği bilgiye göre Çhala vadisinde (İç Kale) bulunan diğer köyler gibi Balıklı Dağı’nın eteğinde yer alan Çat köyünde evlerin çoğu iki katlı ve ahşaptı. Köyün iyi ve saf suları vardı. Kazbegi de köydeki kestane ağaçlarının ev yapımında kullanıldığını, yolcuların su içmesi için yol kıyılarındaki her pınara oluk yapılmış ve ahşap maşrapa konulmuş olduğunu yazmıştır. Köyün ekonomisi tarıma dayanıyordu ve mısır, tütün, buğday, arpa, keten yetiştiriliyordu. Elma, armut, erik ve ceviz gibi meylerin yetiştiği köy “demir elma” adlı elmasıyla ünlüydü. Çhala vadisinde Çat köyü ile "Kostanet", "Pançur", "Mamanat", "Makaret", "Zorköy" ve "Başköy" adlı köyler birbirine yaklaşık yarım saatlik mesafede yer alıyordu.
Nüfus
Muvahhid Zeki’nin 1927’de yayımlanan Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye adlı kitabında verdiği bilgiye göre, Çat köyü dahil Çhala vadisindeki köylerin nüfusu Lazlardan oluşuyor ve köyde Lazca konuşuluyordu. Burada yaşayan Lazlar eğitimsiz ve son derece mutaassıp olmakla birlikte eğitime ve okula büyük ilgi gösteriyordu. Genel olarak Lazlar, Osmanlıların 16. yüzyılda bölgeyi ele geçirmesinden sonra Müslüman olmuşlardır. Bununla birlikte, Klarceti’deki pek çok köyün aksine Çat köyünde kilise kalıntısı tespit edilmemiştir.
Doksanüç Harbi’nde Rusların bölgeyi ele geçirmesinden sonra, 1886 yılında yapılan nüfus sayımında Çat köyünde 78 kişi yaşıyordu ve nüfusun tamamı Lazlardan oluşuyordu. Rus idaresi sırasında, 1890’ların başında bölgeyi gezen Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze, Maçati (Çat) köyünün nüfusunu 10 hane olarak verdikten sonra, Osmanlı-Rus savaşının ardından göç edenlerin olduğunu yazmış, ama göç etmiş hane sayısını vermemiştir.
Çat köyünde 1922 tarihli nüfus cetveline göre 1 hanede 3 Müslüman Laz yaşıyordu. Rus idaresi sırasında 78 kişilik nüfusa sahip olan köyün nüfusunun neredeyse tamamının göç etmiş olduğu bu tespitten anlaşılmaktadır. 1926 tarihli nüfus sayımına göre ise, köyün nüfusu 4 hanede yaşayan 17 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun 9’u erkek ve 8’i kadındı. Bugün eski Çat köyünü de kapsayan Düzköy’ün nüfusu, 366’sı erkek ve 347’si kadın olmak üzere 713 kişiden oluşmaktadır.
Tarihçe
Tarihsel Tao-Klarceti’nin Lazeti-Klarceti sınırında yer alan Çat köyü, antik çağda Kolheti Krallığı sınırları içinde yer alıyordu. Erken ve geç Orta Çağ'da Gürcü krallıkları ve prenslikleri yönetiminde kalan köy, 16. yüzyılın sonlarında Osmanlıların eline geçti. Osmanlıların kurduğu Çıldır Eyaleti’nde yer alan Çat, 19. yüzyılın il yarısında kurulan Lazistan sancağına bağlandı.
Çat köyü, uzun süre Osmanlı yönetiminde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Çarlık Rusyası’nın yönetimine girdi. Bu savaştan yaklaşık sekiz yıl sonra 1886 yılında Rusların yaptığı nüfus sayımında Çat köyü Rus idaresinde Batum oblastı içinde yer alan Batum sancağının (okrug) Gonio kazasına (uçastok) bağlıydı. Çhala vadisinin diğer köyleri gibi Düz-köy (Дуз-Кёй) nahiyesi sınırları içinde yer alıyordu.
Çat köyü, I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından, 1918-1921 arasında bağımsız olan Gürcistan sınırları içinde yer aldı. 1921’de Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Türk birlikleri Ardahan, Artvin ve Batum bölgelerini ele geçirdi, ama Batum'da tutunamadı. Ankara Hükümeti'nin 16 Mart 1921'de Sovyet Rusya'yla imzaladığı Moskova Antlaşması’yla Çat köyünün de içinde yer aldığı Artvin ve Ardahan Türkiye’ye bırakıldı.
Çat köyü, Türkiye sınırları içinde kaldıktan hemen sonra, 1922 tarihli nüfus cetveline göre Artvin ilinin Borçka kazasının merkez nahiyesine bağlıydı. 1926 nüfus sayımında, Borçka’nın Artvin vilayetinin merkez kazasına bağlı bir nahiye olduğu dönemde, Çat köyü Borçka nahiyesi sınırları içinde yer alıyordu. 1928 tarihli Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları adlı Osmanlıca yayında adı Çat (چات) biçiminde yazılmış olan köy, Borçka kazasına bağlı bir köy olarak kaydedilmiştir. Dahiliye Vekaleti’nin 1933’te yayımladığı Köylerimiz adlı kitapta Çat, Çoruh vilayetinin Borçka kazasına bağlı bir köy olarak geçmektedir. Çat’ın köy statüsü bu tarihten sonra kaldırılmış ve Düzköy’ün mahallesi haline getirilmiştir.
Kaynakça
- ^ a b Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), 1913, Tiflis, s. 253.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 489, .
- ^ a b c . 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2020.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 1927, s. 117, 149.
- ^ Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay, 2019, s. 131-132, .
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010 (Birinci basım 1927), s. 176-177, .
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010 (Birinci basım 1927), s. 177, .
- ^ a b Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 92, .
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010 (Birinci basımı 1927), s. 143, .
- ^ 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2020.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 79.
- ^ Köylerimiz, (Yayımlayan) Dahiliye Vekaleti, 1933, İstanbul, s. 596.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cat Artvin ilinin Borcka ilcesindeki koylerden biriydi Sonradan Duzkoy un mahallesine donusturulmustur Chala Vadisi nde yer alir ve Borcka kasabasina yaklasik 8 km uzakliktadir Koyun eski adiCat koyunum eski adi konusunda yaygin bilgi yoktur Yazili kaynaklarda koyun adi Macati მაჭათი olarak verildigi gibi Tao Klarceti deki benzer Turkce adin eski bicimi Coti ჩოთი olarak da yazilmistir Rus idaresi sirasinda bolgeyi gezmis olan Zakaria Cicinadze nin koyun adini Macati მაჭათი olarak yazmasi o tarihte halk arasinda bu adin kullaniliyor olmasiyla iliskili olabilir Belli basli kaynaklarda koyun adi Cat olarak gecer 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nda bolgeyi ele geciren Ruslarin yaptigi 1886 tarihli nufus sayiminda da koy Cat Chat olarak kaydedilmistir Muvahhid Zeki nin 1927 de yayimlanan Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye adli Osmanlica kitabinda da koyun adi Cat چات olarak gecer CografyaAyri bir koyken Duzkoy un mahallesine donusturulen Cat Borcka kasabasinin kuzeybatisinda Hopa Borcka karayolu kiyisinda yer alir Chala Deresi vadisindeki yerlesim yerlerinden biridir ve Borcka kasabasina yaklasik 8 km uzakliktadir Tao Klarceti nin Ruslarin eline gecmesinden bir sure once 1874 yilinda bolgeyi gezen Gurcu asker ve cografyaci Giorgi Kazbegi Cat koyunun Bocka dan yaklasik 16 km uzakta oldugunu dort saatlik yolculuk sonrasinda buraya ulastigini yazar Kazbegi nin verdigi bilgiye gore Coruh Nehrine karisan Chala Deresi Cayirsu Livana ile Lazistan arasinda sinir olusturuyordu Cat koyu ile diger koyler dagin eteklerinde su kenarlarina kurulmustu Koylerin etraftaki yamaclarda komar caliliklari dikkat cekiyordu Agac turleri arasinda kestane kizilagac ve mese gibi agaclar bulunuyordu Giorgi Kazbegi den elli yil sonra Artvin vilayetini gezmis olan Muvahhid Zeki nin verdigi bilgiye gore Chala vadisinde Ic Kale bulunan diger koyler gibi Balikli Dagi nin eteginde yer alan Cat koyunde evlerin cogu iki katli ve ahsapti Koyun iyi ve saf sulari vardi Kazbegi de koydeki kestane agaclarinin ev yapiminda kullanildigini yolcularin su icmesi icin yol kiyilarindaki her pinara oluk yapilmis ve ahsap masrapa konulmus oldugunu yazmistir Koyun ekonomisi tarima dayaniyordu ve misir tutun bugday arpa keten yetistiriliyordu Elma armut erik ve ceviz gibi meylerin yetistigi koy demir elma adli elmasiyla unluydu Chala vadisinde Cat koyu ile Kostanet Pancur Mamanat Makaret Zorkoy ve Baskoy adli koyler birbirine yaklasik yarim saatlik mesafede yer aliyordu NufusMuvahhid Zeki nin 1927 de yayimlanan Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye adli kitabinda verdigi bilgiye gore Cat koyu dahil Chala vadisindeki koylerin nufusu Lazlardan olusuyor ve koyde Lazca konusuluyordu Burada yasayan Lazlar egitimsiz ve son derece mutaassip olmakla birlikte egitime ve okula buyuk ilgi gosteriyordu Genel olarak Lazlar Osmanlilarin 16 yuzyilda bolgeyi ele gecirmesinden sonra Musluman olmuslardir Bununla birlikte Klarceti deki pek cok koyun aksine Cat koyunde kilise kalintisi tespit edilmemistir Doksanuc Harbi nde Ruslarin bolgeyi ele gecirmesinden sonra 1886 yilinda yapilan nufus sayiminda Cat koyunde 78 kisi yasiyordu ve nufusun tamami Lazlardan olusuyordu Rus idaresi sirasinda 1890 larin basinda bolgeyi gezen Gurcu tarihci Zakaria Cicinadze Macati Cat koyunun nufusunu 10 hane olarak verdikten sonra Osmanli Rus savasinin ardindan goc edenlerin oldugunu yazmis ama goc etmis hane sayisini vermemistir Cat koyunde 1922 tarihli nufus cetveline gore 1 hanede 3 Musluman Laz yasiyordu Rus idaresi sirasinda 78 kisilik nufusa sahip olan koyun nufusunun neredeyse tamaminin goc etmis oldugu bu tespitten anlasilmaktadir 1926 tarihli nufus sayimina gore ise koyun nufusu 4 hanede yasayan 17 kisiden olusuyordu Bu nufusun 9 u erkek ve 8 i kadindi Bugun eski Cat koyunu de kapsayan Duzkoy un nufusu 366 si erkek ve 347 si kadin olmak uzere 713 kisiden olusmaktadir TarihceTarihsel Tao Klarceti nin Lazeti Klarceti sinirinda yer alan Cat koyu antik cagda Kolheti Kralligi sinirlari icinde yer aliyordu Erken ve gec Orta Cag da Gurcu kralliklari ve prenslikleri yonetiminde kalan koy 16 yuzyilin sonlarinda Osmanlilarin eline gecti Osmanlilarin kurdugu Cildir Eyaleti nde yer alan Cat 19 yuzyilin il yarisinda kurulan Lazistan sancagina baglandi Cat koyu uzun sure Osmanli yonetiminde kaldiktan sonra 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nda Carlik Rusyasi nin yonetimine girdi Bu savastan yaklasik sekiz yil sonra 1886 yilinda Ruslarin yaptigi nufus sayiminda Cat koyu Rus idaresinde Batum oblasti icinde yer alan Batum sancaginin okrug Gonio kazasina ucastok bagliydi Chala vadisinin diger koyleri gibi Duz koy Duz Kyoj nahiyesi sinirlari icinde yer aliyordu Cat koyu I Dunya Savasi nin sonlarina dogru Rus ordusunun bolgeden cekilmesinin ardindan 1918 1921 arasinda bagimsiz olan Gurcistan sinirlari icinde yer aldi 1921 de Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda Turk birlikleri Ardahan Artvin ve Batum bolgelerini ele gecirdi ama Batum da tutunamadi Ankara Hukumeti nin 16 Mart 1921 de Sovyet Rusya yla imzaladigi Moskova Antlasmasi yla Cat koyunun de icinde yer aldigi Artvin ve Ardahan Turkiye ye birakildi Cat koyu Turkiye sinirlari icinde kaldiktan hemen sonra 1922 tarihli nufus cetveline gore Artvin ilinin Borcka kazasinin merkez nahiyesine bagliydi 1926 nufus sayiminda Borcka nin Artvin vilayetinin merkez kazasina bagli bir nahiye oldugu donemde Cat koyu Borcka nahiyesi sinirlari icinde yer aliyordu 1928 tarihli Son Teskilat i Mulkiyede Koylerimizin Adlari adli Osmanlica yayinda adi Cat چات biciminde yazilmis olan koy Borcka kazasina bagli bir koy olarak kaydedilmistir Dahiliye Vekaleti nin 1933 te yayimladigi Koylerimiz adli kitapta Cat Coruh vilayetinin Borcka kazasina bagli bir koy olarak gecmektedir Cat in koy statusu bu tarihten sonra kaldirilmis ve Duzkoy un mahallesi haline getirilmistir Kaynakca a b Zakaria Cicinadze Musluman Gurculer ve Gurcistan daki Koyleri Gurcuce 1913 Tiflis s 253 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 489 ISBN 9789941478178 a b c 24 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mart 2020 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye 1927 s 117 149 Giorgi Kazbegi Bir Rus Generalinin Gunlukleri Turkiye Gurcistani nda Uc Ay 2019 s 131 132 ISBN 9789755537207 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye 2010 Birinci basim 1927 s 176 177 ISBN 9789944197526 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye 2010 Birinci basim 1927 s 177 ISBN 9789944197526 a b Taner Artvinli Artvin Yer Adlari Sozlugu 2013 s 92 ISBN 9786055708856 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye 2010 Birinci basimi 1927 s 143 ISBN 9789944197526 24 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mart 2020 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1934 2 cilt s 41 Son Teskilat i Mulkiyede Koylerimizin Adlari Osmanlica Istanbul 1928 s 79 Koylerimiz Yayimlayan Dahiliye Vekaleti 1933 Istanbul s 596