Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Menteşe Sancağı (Osmanlıca: منتشا سنجاغى), Osmanlı Devleti zamanında günümüzdeki Muğla iline denk gelen sancak.
Muğla civarının 1425 yılında Osmanlı topraklarına katılmasıyla kurulan Menteşe Sancağı, ilk olarak Anadolu Eyaleti’ne bağlanmıştır. 1827 yılına kadar bu eyalete bağlı kalan sancak bu tarihte yeni kurulan Aydın Eyaleti’ne bağlanmış, 1864’te bu eyaletin yerine kurulan Aydın Vilayeti’nin bir sancağı olmuştur. 1908'de İkinci Meşrutiyet'in ilanından sonra Aydın Vilayetin'den ayrılarak müstakil sancak olmuştur. 1922 yılında Osmanlı Devleti’nin yıkılmasıyla Muğla Sancağı lağvedilmiş yerine Muğla ili teşekkül edilmiştir.
Tarihi
Menteşe bölgesine Türklerin yerleşmesi 1071 yılındaki Malazgirt Muharebesinden sonra olmuştur. Selçuklu Devleti zamanında Anadolu’nun bu uç bölgelerine bazı Türk boyları yerleşmeye başlamıştı. 1261 yılından itibaren de Türk boyları Muğla bölgesini ele geçirerek burada merkezi Milas olan Menteşe Beyliğini kurmuşlardır.
1391 yılına kadar yaklaşık yüz yıl Menteşe Beyliğinin elinde kalan bölge 1391 yılında Yıldırım Beyazıt döneminde Osmanlı Devleti topraklarına katıldı. 1402 - 1425 yılları arasında Timur bu bölgeyi tekrar Menteşe hanedanına verdiyse de 1425 yılında II. Murad kesin olarak Muğla’yı Osmanlı topraklarına kattı. Bu yeni sancak, beylik dönemindeki aynı ismiyle Menteşe Sancağı olarak Anadolu Eyaleti’ne bağlandı. Merkezi ise Milas’tan Muğla’ya taşındı. 1827’deki yeni idari yapılanmada Anadolu Eyaleti dört ayrı eyalete bölünmüş, Menteşe Sancağı yeni kurulan Aydın Eyaleti’ne bağlanmıştır. Aydın Eyaleti, 1864 yılında kabul edilen Teşkil-i Vilâyet Nizamnâmesi ile kaldırılmış yerine Aydın Vilayeti kurulmuştur. Menteşe Sancağı, bu yeni kurulan vilayetin İzmir ve Aydın sancaklarıyla beraber üç sancaktan birisiydi. 1922 yılında Osmanlı İmparatorluğu yıkılana değin de Aydın Vilayetinin bir sancağı olarak kaldı. Yeni kurulan Cumhuriyet yönetiminde sancaklar lağvedilerek yerlerine müstakil iller kurulmuştur. 1284’ten beri Menteşe adını taşıyan sancak da lağvedilerek yerine adını Muğla şehrinden alan Muğla ili kurulmuştur.
Muğla Sancağı işlek yollar üzerinde bulunmadığından ve önemli bir konuma sahip olmadığından Osmanlı tarihinde önemli yere sahip değildir. Nispeten sakin bir sancak olan Menteşe tarihindeki tek kayda değer olay 1522 yılında Kanuni Sultan Süleyman‘ın Rodos Seferi‘ne giderken sancak topraklarını kullanması ve Osmanlı ordusunun Bodrum ve Rodos fetihleridir.
Menteşenin dağlık bir yapıya sahip olması yerleşimi de etkilemiş sancağın tarihi boyunca dikkat çekecek bir nüfus hareketi olmamıştır. Halkı çoğunlukla dağlar arasında kalan tarım alanı ovalarda yerleşmiş, yerel ölçekli tarım ve hayvancılıkla uğraşmıştır. Sancağın o dönemlerde Osmanlı ekonomisine katkısı sadece dağlarındaki geniş çam ormanlarından elde edilen kereste ile sınırlıydı. Etrafına açılan işlek yollara sahip olmadığından çevre sancaklarla ilişkisi de sınırlı olmuş, sadece deniz yolu müsait olduğundan Rodos Sancağıyla ticari ilişkileri düzenli ilerleyebilmişler.
İdari yapı ve nüfus
Osmanlı idari yapılanmasında eyaletler sancaklardan, sancaklar kazalardan, kazalar nahiyelerden, nahiyeler de köylerden (karye) oluşurdu.
Dışarıya kapalı bir sancak olan Menteşe’de önemli nüfus hareketleri yaşanmamıştır. Sancağın erken dönemdeki nüfus bilgilerine dair sağlıklı bilgi bulunmaz. Halkın ekserisini konar-göçer de denilen yörükler oluşturmuştur. Yerleşik halk da genellikle ziraatle uğraştığı için yerleşim yerleri genelde dağlar arasındaki verimli ovalarda kurulmuştur. Milas, Muğla, Çine ve Dalaman bu yerleşimlerdendir. Fethiye, Marmaris, Bodrum gibi kıyı yerleşimleri ise denizcilik, balıkçılık, gemi yapımı gibi iş kollarıyla gelişmiştir. Gayrimüslim nüfus genelde esnaflık ve sanayi mallarının üretim ve ticaretiyle ilgilendiği için Fethiye‘de Rum, Milas’ta Yahudi nüfusu fazlaydı. 1923 Mübadelesinde Yunanistan'a gönderilen Rumlar özellikle Muğla ve Fethiye’de yaşamlarıyla derin izler bırakmışlardır.
Menteşe Beyliği zamanında kaynaklarda adı geçen önemli yerleşim yerleri başkent Milas ve Beçin, Muğla, Balat, Meğri, Bozüyük, Köyceğiz, Marin, Çine, Finike ve Tavas’tır.
Osmanlı hakimiyetine geçtikten sonra sancak Beçin, Çine, Balat, Milas, Bozüyük, Muğla, Marin, Tavas, Köyceğiz, Pırnaz, Isravalos ve Meğri adlı 12 kazaya bölünmüştü. Bu kazalara bağlı 548 köy bulunmaktaydı. Yıllar içinde bu kazalarda bazı eksilmeler ve eklemeler olsa da bu idari merkezlerde köklü bir değişiklik olmadı. Eskihisar, Gereme, Şahim, Döğer, Talama, Sobuca, Dadya, Gökabad, Ula, Tarahya gibi yerleşimler kaynaklarda kaza olarak anılan yerleşimlerdir.
Osmanlı İmparatorluğu’ndaki ilk nüfus sayımı verilerine göre Menteşe Sancağı’nın 1831 yılındaki nüfusu 49.830’u Müslüman, 2.578’i gayrimüslim olmak üzere toplam 52.460, 1860 yılında tamamlanan genel nüfus sayımı sonuçlarına göre 56.109’u Müslüman, 2.470’i gayrimüslim olmak üzere toplam 58.579 ve kadın ve çocukların da sayıldığı 1893 Osmanlı Genel Sayımı sonuçlarına göre 135.207’si Müslüman, 10.815’i gayrimüslim olmak üzere toplam 146.022’dir.
1914 yılındaki sayımda sancağın toplam nüfusu 188.916'dır. Bu nüfusun 19.923’ü Rumdu. Nispeten önemsiz sayıda Ermeni ve Yahudi nüfus da bulunmaktaydı. 1915 ve 1921 tarihli sayım belgelerinde de bu nüfusta fazla bir değişiklik görülmemiştir.
Sancağın kazaları
Sancağın Osmanlı hakimiyetine girdiği 1425’ten Türkiye’nin 48. ili olduğu 1923 yılına kadarki zaman dilimi içerisindeki kazaları aşağıda gösterilmiştir.
- Ağrıdos: Fethiye ilçesinde bir yerleşim yeri. 1855-1868 arasında kazaydı.
- Balat: Günümüzde Aydın'ın Didim ilçesinin bir mahallesidir. Menteşe Beyliği'ne bir süre başkentlik yapmıştır. 1550-1571 yılları arasında kazaydı.
- Beçin veya Peçin: Günümüzde Milas ilçesinde tarihi bir yerleşim yeri ve kale. Kayıtlarda, 1486-1532 yılları arasında nahiye, 1562-1874 yılları arasında kaza olarak görülür.
- Bozüyük: Günümüzde Yatağan’ın köyü. 1486-1532 yılları arasında nahiyeydi. 1562-1880 arasında kaza olmuş, 1880-1924 yılları arasında tekrar nahiye yapılmıştır.
- Çeşme: Günümüzde İzmir'in ilçesi. 1693 tarihli kayıtlarda Menteşe'nin kazası olarak görülür.
- Çine: Günümüzde Aydın’ın ilçesi. 1480-1532 yılları arasında nahiyedir. 1562-1573 yılları arasında kaza olmuş daha sonra Aydın'a bağlanmıştır.
- Dadya: Günümüzde Datça ilçesi. Kaynaklarda 17. yüzyılda Dadya, 1912'de Reşadiye ve 1930'dan sonra şimdiki adıyla geçer. 1600'lü yıllardan 1880'e kadar kazaydı. 1881-1927 yılları arasında nahiye olarak kalmıştır.
- Denizli: Kayıtlarda 1867-1869 arasında Menteşe'nin kazası olarak görülür.
- Döğer: Günümüzde Seydikemer ilçesinin köyü. 1855-1868 yılları arasında kazaydı. 1881-1888 tarihleri arasında Fethiye'ye bağlı nahiye bu tarihten sonra da Kemer'in köyü olmuştur.
- Eskihisar: Günümüzde Yatağan’ın köyü. 1562-1880 yılları arasında kazaydı. 1880-1883 arasında Yatağan'ın nahiyesi, 1883'ten sonra da bu tarihten sonra da köyü olmuştur.
- Eşen: Günümüzde Seydikemer'in mahallesi. 1855-1868 arasında kazaydı. 1889-1924 arasında Fethiye'nin nahiyesi olmuştur.
- Gereme: Günümüzde Milas'ın Bağdamları mahallesidir. Kayıtlarda ilk olarak Beçin'e bağlı bir karye (köy) olarak görülür. 17. yüzyıldan, 1865'e kadar kaza olmuştur. Bu tarihten sonra Milas'ın köyü olarak kalmıştır.
- Gireniz: Günümüzde Denizli’nin Acıpayam ilçesinin Kelekçi mahallesidir. Kayıtlarda; 1481 yılında Menteşe Sancağı‘na bağlı nahiye, 1676’da Aydın Sancağı’na bağlı kaza, 1855-1880 arasında Menteşe Sancağı’na bağlı kaza olarak görülür. Kayıtlarda diğer ismi Vakıf, Vakıflar’dır.
- Gökabad (Ula): Günümüzde Ula ilçesi. 1855-1880 arasında kazaydı. 1880’den 1954’te ilçe olana kadar Muğla’nın nahiyesi olarak kalmıştır.
- Honaz: Günümüzde Denizli’nin ilçesi. 1867-1868 kayıtlarında Menteşe’nin kazası olarak görülür.
- İsravalos (Bodrum): Osmanlı kaynaklarında Sıravolos, Ser-ulus veya Sarıulus olarak bilinen yer Bodrum Yarımadası’dır. Osmanlı topraklarına katıldığı 1522’de Beçin kazasına bağlanmıştır. 1532-1562 yıllarında kaza olarak kalmıştır. Bodrum’un Ortakent ve Karaova nahiyeleri buraya bağlıydı. Osmanlı kayıtlarında kazanın merkezi olabilecek bir şehir veya kasaba adı zikredilmemişti. 1855-1867 yılları arasında ve 1868 yılındaki kayıtlarda Sarıulus adıyla bir kaza olduğu görülür. Her haliyle burası günümüzde Bodrum ilçesini karşılayan bir kazaydı.
- Işık
- Karaabad (Karaova): Günümüzde Bodrum ilçesinin köyüdür. 15. yüzyıldan 1855’e kadar İsravalos kazasının bir köyüydü. 1855-1880 arasında kaza olmuştur. 1880’den sonra ise Bodrum’a bağlı bir nahiye olarak kalmıştır.
- Köyceğiz (Yüksekkum): 1486-1518 yılları arasında nahiye olan Köyceğiz, 1532’den 1924’e kadar kaza olarak kalmıştır.
- Mandalyat: Günümüzde Milas’ın Selimiye köyü. 1522-1852 yılları arasında Beçin kazasının karyesidir. 1855-1918 yılları arasında kaza olmuş, bu tarihten sonra da Milas’ın nahiyesi olarak kalmıştır.
- Marmaris: 1868’e kadar Rodos Sancağı’na bağlıydı. 1872’den sonra Menteşe’nin kazası olmuştur.
- Mazun: Günümüzde Aydın’ın Koçarlı ilçesi. Kayıtlarda 1517-1532 yıllarında Menteşeye bağlı nahiye 1562’den sonra ise kaza olarak görülür. 1855’ten sonra Aydın’a bağlanmıştır.
- Meğri: Günümüzde Fethiye ilçesi. 1486-1518 arasında nahiyeydi. 1532’den 1924 yılına kadar kaza olarak kalmıştır.
- Mesevle: Günümüzde Kavaklıdere ilçesinin Çayboyu köyüdür. 1855-1866 arasında kazaydı.
- Milas: Günümüzde Muğla ilçesi
- Muğla: Sancağın merkez kazasıydı. Osmanlı idaresi altında bulunduğu yaklaşık beş yüz yıl boyunca sancağın yönetim merkezi hep Muğla şehri olmuştur.
- Muslu
- Pırnaz: Günümüzde Dalaman ilçesi. 1486-1532 yılları arasında nahiyeydi. 1562'den 1918'e kadar kaza olarak kalmış, 1918'den sonra Köyceğiz kazasının nahiyesi olmuştur.
- Sarayköy: Günümüzde Denizli’nin ilçesi. 1868-1881 yılları arasında kazaydı.
- Sobuca (Suyüce, Sobice): Günümüzde Aydın‘ın Koçarlı ilçesinin köyü. 1486-1532 yılları arasında Mazun kazasının nahiyesidir. Kaynaklarda 1855-1868 yılları arasında kaza olarak görülür. Daha sonra Menteşe’den ayrılarak Aydın’a bağlanmıştır.
- Söke: Günümüzde Aydın‘ın ilçesi. 1424 yılından 17. yüzyıla kadar Menteşe Sancağı’na bağlıydı.
- Şahim
- Tarahiye
- Tavas
- Ula: bknz. Gökabad
- Yeşilüzümlü: 1855’e kadar sancağın Meğri kazasına bağlı köydür. 1855-1918 arasında kaza olmuştur. 1918 yılından cumhuriyetin kuruluşuna kadar Fethiye kazasının, cumhuriyetten sonra ise Fethiye ilçesinin nahiyesi olmuştur
Şehir ve kasabalar:
Peçin şehri
Balat şehri
Bozöyük kasabası
Çine şehri
Köyceğiz kasabası
Mekri kasabası
Milas şehri
Muğla şehri
Pırnaz kasabası
Tavas kasabası
Ula kasabası
Sancağın kaleleri Bodrum ve Beçin kaleleridir.
Sancakbeyleri
- Yunus Bey
- Şehzade Cem
- Şehzade Alemşah
- Mirâhur İskender Bey
- Ahmed ...
- Hasan Bey (1579)
- Semender Bey (1581)
- Hüsam Bey (1590)
- Mustafa Paşa
- Nasuh Paşa
- Murad Paşa
- Mustafa Paşa
- Abdullah Paşa
- Ahmed Paşa
- Polad Ahmed Paşazade
- Mehmed Paşa
- Hurşit Paşa (1867)
- Arif Efendi (1869)
- Abdurrahman Paşa (1869)
- Raif Efendi (1870)
- Mustafa Bey (1872)
- Tayyar Paşa (1874)
- Necip Paşa (1877)
- Hilmi Paşa (1879)
- Enis Paşa (1883)
- Mümtaz Bey (1884)
- Şeref Paşa (1885)
- Cafer Paşa (1889)
- Tahir Bey (1893)
- Rıza Bey (1896)
- Celal Paşa (1897)
- Hıfzı Paşa (1899)
- Galip Paşa (1902)
- Ferit Paşa (1903)
- Neş'et Bey (1905)
- Ethem Bey (1907)
- Neş'et Bey (1908)
- Selahattin Bey (1909)
- Kemal Paşa (1909)
- Hilmi Bey (1910)
- Cemal Bey (1910)
- Rauf Bey (1911)
- Münir Bey (1912)
- Müştak Bey (1914)
- Asaf Bey (1916)
- Hilmi Bey (1917)
- Ethem Bey (1919)
- Müştak Bey (1920)
- Mümtaz Bey (1921)
Yayınlar
- Menteşe Sancağı 1830 (Nüfus ve Toplum Yapısı), Mübahat S. Kütükoğlu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2010
- XVI. Yüzyıl Menteşe Livası Vakıfları (338 Numaralı Mufassal Evkaf Defteri H.970/M.1562), Ahmet Yiğit, Barış Kitap
Kaynaklar
*TDV İslam Ansiklopedisi ‘’Menteşe’’ maddesi, yazar Zekai Mete, 29. cilt, s. 150-152
*XX. Yüzyılın Başlarında Menteşe Sancağının İdari ve Nüfus Yapısı, Serdal Soyluer, ÇÇTAD 2006 Güz sayısı, s. 109-135
Kaynakça
- ^ Osmanlı Yer Adları 31 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 2017
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 4 Kasım 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ Paul Wittek, Menteşe Beyliği, çev. O.Ş.Gökyay, (Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1999), 107.
- ^ Uykucu, Muğla Tarihi (Coğrafyası ve Sosyal Yapısı), 71-72
- ^ Zekai Eroğlu, Muğla Tarihi, (İzmir: Marifet Basımevi, 1939), 139
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mentese SancagiOsmanli Imparatorlugu sancagi 1425 1923Mentese Sancagi منتشا سنجاغى harita uzerindeSancagin 1907 yilina ait idari haritasiMerkez MuglaTarih Kurulus 1425 Kaldirilis 1923Nufus 1831 52 460 1860 58 579 1893 146 022 1914 188 916 Bugun parcasi Mugla ili Aydin ve Denizli illeri guneyi Mentese Sancagi Osmanlica منتشا سنجاغى Osmanli Devleti zamaninda gunumuzdeki Mugla iline denk gelen sancak Mugla civarinin 1425 yilinda Osmanli topraklarina katilmasiyla kurulan Mentese Sancagi ilk olarak Anadolu Eyaleti ne baglanmistir 1827 yilina kadar bu eyalete bagli kalan sancak bu tarihte yeni kurulan Aydin Eyaleti ne baglanmis 1864 te bu eyaletin yerine kurulan Aydin Vilayeti nin bir sancagi olmustur 1908 de Ikinci Mesrutiyet in ilanindan sonra Aydin Vilayetin den ayrilarak mustakil sancak olmustur 1922 yilinda Osmanli Devleti nin yikilmasiyla Mugla Sancagi lagvedilmis yerine Mugla ili tesekkul edilmistir TarihiTavas in nahiye olusuna dair 22 Ocak 1895 tarihli mazbata Mentese bolgesine Turklerin yerlesmesi 1071 yilindaki Malazgirt Muharebesinden sonra olmustur Selcuklu Devleti zamaninda Anadolu nun bu uc bolgelerine bazi Turk boylari yerlesmeye baslamisti 1261 yilindan itibaren de Turk boylari Mugla bolgesini ele gecirerek burada merkezi Milas olan Mentese Beyligini kurmuslardir 1391 yilina kadar yaklasik yuz yil Mentese Beyliginin elinde kalan bolge 1391 yilinda Yildirim Beyazit doneminde Osmanli Devleti topraklarina katildi 1402 1425 yillari arasinda Timur bu bolgeyi tekrar Mentese hanedanina verdiyse de 1425 yilinda II Murad kesin olarak Mugla yi Osmanli topraklarina katti Bu yeni sancak beylik donemindeki ayni ismiyle Mentese Sancagi olarak Anadolu Eyaleti ne baglandi Merkezi ise Milas tan Mugla ya tasindi 1827 deki yeni idari yapilanmada Anadolu Eyaleti dort ayri eyalete bolunmus Mentese Sancagi yeni kurulan Aydin Eyaleti ne baglanmistir Aydin Eyaleti 1864 yilinda kabul edilen Teskil i Vilayet Nizamnamesi ile kaldirilmis yerine Aydin Vilayeti kurulmustur Mentese Sancagi bu yeni kurulan vilayetin Izmir ve Aydin sancaklariyla beraber uc sancaktan birisiydi 1922 yilinda Osmanli Imparatorlugu yikilana degin de Aydin Vilayetinin bir sancagi olarak kaldi Yeni kurulan Cumhuriyet yonetiminde sancaklar lagvedilerek yerlerine mustakil iller kurulmustur 1284 ten beri Mentese adini tasiyan sancak da lagvedilerek yerine adini Mugla sehrinden alan Mugla ili kurulmustur Mugla Sancagi islek yollar uzerinde bulunmadigindan ve onemli bir konuma sahip olmadigindan Osmanli tarihinde onemli yere sahip degildir Nispeten sakin bir sancak olan Mentese tarihindeki tek kayda deger olay 1522 yilinda Kanuni Sultan Suleyman in Rodos Seferi ne giderken sancak topraklarini kullanmasi ve Osmanli ordusunun Bodrum ve Rodos fetihleridir Mentesenin daglik bir yapiya sahip olmasi yerlesimi de etkilemis sancagin tarihi boyunca dikkat cekecek bir nufus hareketi olmamistir Halki cogunlukla daglar arasinda kalan tarim alani ovalarda yerlesmis yerel olcekli tarim ve hayvancilikla ugrasmistir Sancagin o donemlerde Osmanli ekonomisine katkisi sadece daglarindaki genis cam ormanlarindan elde edilen kereste ile sinirliydi Etrafina acilan islek yollara sahip olmadigindan cevre sancaklarla iliskisi de sinirli olmus sadece deniz yolu musait oldugundan Rodos Sancagiyla ticari iliskileri duzenli ilerleyebilmisler Idari yapi ve nufusOsmanli idari yapilanmasinda eyaletler sancaklardan sancaklar kazalardan kazalar nahiyelerden nahiyeler de koylerden karye olusurdu Disariya kapali bir sancak olan Mentese de onemli nufus hareketleri yasanmamistir Sancagin erken donemdeki nufus bilgilerine dair saglikli bilgi bulunmaz Halkin ekserisini konar gocer de denilen yorukler olusturmustur Yerlesik halk da genellikle ziraatle ugrastigi icin yerlesim yerleri genelde daglar arasindaki verimli ovalarda kurulmustur Milas Mugla Cine ve Dalaman bu yerlesimlerdendir Fethiye Marmaris Bodrum gibi kiyi yerlesimleri ise denizcilik balikcilik gemi yapimi gibi is kollariyla gelismistir Gayrimuslim nufus genelde esnaflik ve sanayi mallarinin uretim ve ticaretiyle ilgilendigi icin Fethiye de Rum Milas ta Yahudi nufusu fazlaydi 1923 Mubadelesinde Yunanistan a gonderilen Rumlar ozellikle Mugla ve Fethiye de yasamlariyla derin izler birakmislardir Mentese Beyligi zamaninda kaynaklarda adi gecen onemli yerlesim yerleri baskent Milas ve Becin Mugla Balat Megri Bozuyuk Koycegiz Marin Cine Finike ve Tavas tir Osmanli hakimiyetine gectikten sonra sancak Becin Cine Balat Milas Bozuyuk Mugla Marin Tavas Koycegiz Pirnaz Isravalos ve Megri adli 12 kazaya bolunmustu Bu kazalara bagli 548 koy bulunmaktaydi Yillar icinde bu kazalarda bazi eksilmeler ve eklemeler olsa da bu idari merkezlerde koklu bir degisiklik olmadi Eskihisar Gereme Sahim Doger Talama Sobuca Dadya Gokabad Ula Tarahya gibi yerlesimler kaynaklarda kaza olarak anilan yerlesimlerdir Osmanli Imparatorlugu ndaki ilk nufus sayimi verilerine gore Mentese Sancagi nin 1831 yilindaki nufusu 49 830 u Musluman 2 578 i gayrimuslim olmak uzere toplam 52 460 1860 yilinda tamamlanan genel nufus sayimi sonuclarina gore 56 109 u Musluman 2 470 i gayrimuslim olmak uzere toplam 58 579 ve kadin ve cocuklarin da sayildigi 1893 Osmanli Genel Sayimi sonuclarina gore 135 207 si Musluman 10 815 i gayrimuslim olmak uzere toplam 146 022 dir 1914 yilindaki sayimda sancagin toplam nufusu 188 916 dir Bu nufusun 19 923 u Rumdu Nispeten onemsiz sayida Ermeni ve Yahudi nufus da bulunmaktaydi 1915 ve 1921 tarihli sayim belgelerinde de bu nufusta fazla bir degisiklik gorulmemistir Sancagin kazalariSancagin Osmanli hakimiyetine girdigi 1425 ten Turkiye nin 48 ili oldugu 1923 yilina kadarki zaman dilimi icerisindeki kazalari asagida gosterilmistir Agridos Fethiye ilcesinde bir yerlesim yeri 1855 1868 arasinda kazaydi Balat Gunumuzde Aydin in Didim ilcesinin bir mahallesidir Mentese Beyligi ne bir sure baskentlik yapmistir 1550 1571 yillari arasinda kazaydi Becin veya Pecin Gunumuzde Milas ilcesinde tarihi bir yerlesim yeri ve kale Kayitlarda 1486 1532 yillari arasinda nahiye 1562 1874 yillari arasinda kaza olarak gorulur Bozuyuk Gunumuzde Yatagan in koyu 1486 1532 yillari arasinda nahiyeydi 1562 1880 arasinda kaza olmus 1880 1924 yillari arasinda tekrar nahiye yapilmistir Cesme Gunumuzde Izmir in ilcesi 1693 tarihli kayitlarda Mentese nin kazasi olarak gorulur Cine Gunumuzde Aydin in ilcesi 1480 1532 yillari arasinda nahiyedir 1562 1573 yillari arasinda kaza olmus daha sonra Aydin a baglanmistir Dadya Gunumuzde Datca ilcesi Kaynaklarda 17 yuzyilda Dadya 1912 de Resadiye ve 1930 dan sonra simdiki adiyla gecer 1600 lu yillardan 1880 e kadar kazaydi 1881 1927 yillari arasinda nahiye olarak kalmistir Denizli Kayitlarda 1867 1869 arasinda Mentese nin kazasi olarak gorulur Doger Gunumuzde Seydikemer ilcesinin koyu 1855 1868 yillari arasinda kazaydi 1881 1888 tarihleri arasinda Fethiye ye bagli nahiye bu tarihten sonra da Kemer in koyu olmustur Eskihisar Gunumuzde Yatagan in koyu 1562 1880 yillari arasinda kazaydi 1880 1883 arasinda Yatagan in nahiyesi 1883 ten sonra da bu tarihten sonra da koyu olmustur Esen Gunumuzde Seydikemer in mahallesi 1855 1868 arasinda kazaydi 1889 1924 arasinda Fethiye nin nahiyesi olmustur Gereme Gunumuzde Milas in Bagdamlari mahallesidir Kayitlarda ilk olarak Becin e bagli bir karye koy olarak gorulur 17 yuzyildan 1865 e kadar kaza olmustur Bu tarihten sonra Milas in koyu olarak kalmistir Gireniz Gunumuzde Denizli nin Acipayam ilcesinin Kelekci mahallesidir Kayitlarda 1481 yilinda Mentese Sancagi na bagli nahiye 1676 da Aydin Sancagi na bagli kaza 1855 1880 arasinda Mentese Sancagi na bagli kaza olarak gorulur Kayitlarda diger ismi Vakif Vakiflar dir Gokabad Ula Gunumuzde Ula ilcesi 1855 1880 arasinda kazaydi 1880 den 1954 te ilce olana kadar Mugla nin nahiyesi olarak kalmistir Honaz Gunumuzde Denizli nin ilcesi 1867 1868 kayitlarinda Mentese nin kazasi olarak gorulur Isravalos Bodrum Osmanli kaynaklarinda Siravolos Ser ulus veya Sariulus olarak bilinen yer Bodrum Yarimadasi dir Osmanli topraklarina katildigi 1522 de Becin kazasina baglanmistir 1532 1562 yillarinda kaza olarak kalmistir Bodrum un Ortakent ve Karaova nahiyeleri buraya bagliydi Osmanli kayitlarinda kazanin merkezi olabilecek bir sehir veya kasaba adi zikredilmemisti 1855 1867 yillari arasinda ve 1868 yilindaki kayitlarda Sariulus adiyla bir kaza oldugu gorulur Her haliyle burasi gunumuzde Bodrum ilcesini karsilayan bir kazaydi Isik Karaabad Karaova Gunumuzde Bodrum ilcesinin koyudur 15 yuzyildan 1855 e kadar Isravalos kazasinin bir koyuydu 1855 1880 arasinda kaza olmustur 1880 den sonra ise Bodrum a bagli bir nahiye olarak kalmistir Koycegiz Yuksekkum 1486 1518 yillari arasinda nahiye olan Koycegiz 1532 den 1924 e kadar kaza olarak kalmistir Mandalyat Gunumuzde Milas in Selimiye koyu 1522 1852 yillari arasinda Becin kazasinin karyesidir 1855 1918 yillari arasinda kaza olmus bu tarihten sonra da Milas in nahiyesi olarak kalmistir Marmaris 1868 e kadar Rodos Sancagi na bagliydi 1872 den sonra Mentese nin kazasi olmustur Mazun Gunumuzde Aydin in Kocarli ilcesi Kayitlarda 1517 1532 yillarinda Menteseye bagli nahiye 1562 den sonra ise kaza olarak gorulur 1855 ten sonra Aydin a baglanmistir Megri Gunumuzde Fethiye ilcesi 1486 1518 arasinda nahiyeydi 1532 den 1924 yilina kadar kaza olarak kalmistir Mesevle Gunumuzde Kavaklidere ilcesinin Cayboyu koyudur 1855 1866 arasinda kazaydi Milas Gunumuzde Mugla ilcesi Mugla Sancagin merkez kazasiydi Osmanli idaresi altinda bulundugu yaklasik bes yuz yil boyunca sancagin yonetim merkezi hep Mugla sehri olmustur Muslu Pirnaz Gunumuzde Dalaman ilcesi 1486 1532 yillari arasinda nahiyeydi 1562 den 1918 e kadar kaza olarak kalmis 1918 den sonra Koycegiz kazasinin nahiyesi olmustur Saraykoy Gunumuzde Denizli nin ilcesi 1868 1881 yillari arasinda kazaydi Sobuca Suyuce Sobice Gunumuzde Aydin in Kocarli ilcesinin koyu 1486 1532 yillari arasinda Mazun kazasinin nahiyesidir Kaynaklarda 1855 1868 yillari arasinda kaza olarak gorulur Daha sonra Mentese den ayrilarak Aydin a baglanmistir Soke Gunumuzde Aydin in ilcesi 1424 yilindan 17 yuzyila kadar Mentese Sancagi na bagliydi Sahim Tarahiye Tavas Ula bknz Gokabad Yesiluzumlu 1855 e kadar sancagin Megri kazasina bagli koydur 1855 1918 arasinda kaza olmustur 1918 yilindan cumhuriyetin kurulusuna kadar Fethiye kazasinin cumhuriyetten sonra ise Fethiye ilcesinin nahiyesi olmustur Sehir ve kasabalar Pecin sehri Balat sehri Bozoyuk kasabasi Cine sehri Koycegiz kasabasi Mekri kasabasi Milas sehri Mugla sehri Pirnaz kasabasi Tavas kasabasi Ula kasabasi Sancagin kaleleri Bodrum ve Becin kaleleridir SancakbeyleriYunus Bey Sehzade Cem Sehzade Alemsah Mirahur Iskender Bey Ahmed Hasan Bey 1579 Semender Bey 1581 Husam Bey 1590 Mustafa Pasa Nasuh Pasa Murad Pasa Mustafa Pasa Abdullah Pasa Ahmed Pasa Polad Ahmed Pasazade Mehmed Pasa Hursit Pasa 1867 Arif Efendi 1869 Abdurrahman Pasa 1869 Raif Efendi 1870 Mustafa Bey 1872 Tayyar Pasa 1874 Necip Pasa 1877 Hilmi Pasa 1879 Enis Pasa 1883 Mumtaz Bey 1884 Seref Pasa 1885 Cafer Pasa 1889 Tahir Bey 1893 Riza Bey 1896 Celal Pasa 1897 Hifzi Pasa 1899 Galip Pasa 1902 Ferit Pasa 1903 Nes et Bey 1905 Ethem Bey 1907 Nes et Bey 1908 Selahattin Bey 1909 Kemal Pasa 1909 Hilmi Bey 1910 Cemal Bey 1910 Rauf Bey 1911 Munir Bey 1912 Mustak Bey 1914 Asaf Bey 1916 Hilmi Bey 1917 Ethem Bey 1919 Mustak Bey 1920 Mumtaz Bey 1921 YayinlarMentese Sancagi 1830 Nufus ve Toplum Yapisi Mubahat S Kutukoglu Turk Tarih Kurumu Yayinlari Ankara 2010 XVI Yuzyil Mentese Livasi Vakiflari 338 Numarali Mufassal Evkaf Defteri H 970 M 1562 Ahmet Yigit Baris KitapKaynaklar TDV Islam Ansiklopedisi Mentese maddesi yazar Zekai Mete 29 cilt s 150 152 XX Yuzyilin Baslarinda Mentese Sancaginin Idari ve Nufus Yapisi Serdal Soyluer CCTAD 2006 Guz sayisi s 109 135Kaynakca Osmanli Yer Adlari 31 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Devlet Arsivleri Genel Mudurlugu 2017 Arsivlenmis kopya PDF 4 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Nisan 2021 Paul Wittek Mentese Beyligi cev O S Gokyay Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari 1999 107 Uykucu Mugla Tarihi Cografyasi ve Sosyal Yapisi 71 72 Zekai Eroglu Mugla Tarihi Izmir Marifet Basimevi 1939 139