Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Meteoroloji veya hava bilgisi,atmosferde meydana gelen hava olaylarının oluşumunu, gelişimini ve değişimini nedenleri ile inceleyen ve bu hava olaylarının canlılar ve dünya açısından doğuracağı sonuçları araştıran bir bilim dalı. Türkçeye, Fransızca météorologie sözcüğünden geçmiştir. Ayrıca meteoroloji bilimi, Dünya'daki atmosferin her türlü fiziksel, dinamik ve kimyasal durumuyla ve yeryüzüne yakın atmosfer ile etkileşimleriyle ilgilenmektedir.
Atmosferin özellikle alt katmanlarında meydana gelen hava olaylarının oluşumunu ve değişimini nedenleriyle inceler ve kısa dönemli tahminler yapmayı amaçlar. Matematik, coğrafya, istatistik ve fizikten yararlanır.
Tarihte Meteoroloji
İlk Çağ
İlk hava tahminleri, ilk uygarlıklar tarafından mevsimsel değişiklikleri izlemelerine yardımcı olmak amacıyla tekrar eden astronomik ve meteorolojik olayları gözlemlemeleriyle başlamaktadır. MÖ 650 civarında, Babilliler bulutların görünümüne ve hale gibi meteorolojik optik fenomenlere dayanarak kısa vadeli hava değişikliklerini tahmin etmeye çalıştılar. MÖ 300'e gelindiğinde, Çinli gök bilimciler yılı 24 festivale bölen ve her festivalin farklı bir hava türüyle ilişkilendirildiği bir takvim geliştirdiler. Yunan filozof Aristo, yağmur, bulutlar, dolu, rüzgâr, gök gürültüsü, şimşek ve kasırgalar gibi 340 civarında meteorolojik olay hakkında teoriler içeren felsefi bir bilimsel metin olan Meteorologica'yı yazdı. Ayrıca Meteorologica'da meteoroloji ve atmosferin yanında astronomi, coğrafya, kimya gibi konulara da değindi.
Aristoteles, bazı önemli hataların yanı sıra hava durumuyla ilgili keskin gözlemler yaptı ve dört ciltlik metni birçok kişi tarafından neredeyse 2000 yıl boyunca hava durumu teorisi konusunda otorite olarak kabul edildi. Aristoteles'in iddialarının çoğu hatalı olsa da, fikirlerinin çoğu 17. yüzyıla kadar yıkılmadı.
Orta Çağ ve Yeni Çağ
Yüzyıllar boyunca, genel hava durumu bilgilerine ve kişisel gözlemlere dayalı tahminler üretmek için girişimlerde bulunuldu. Bununla birlikte, Rönesans'ın sonunda, doğa filozoflarının spekülasyonlarının yetersiz olduğu ve atmosferi daha iyi anlamak için daha fazla bilginin gerekli olduğu giderek daha belirgin hâle geldi. Bunu yapmak için atmosferin nem, sıcaklık ve basınç gibi özelliklerini ölçen aletlere ihtiyaç vardı. Batı medeniyetinde, havanın nemini ölçen bir alet olan bir higrometre için bilinen ilk tasarım, on beşinci yüzyılın ortalarında Nicholas Cusa (c.1401-1464, Almanca) tarafından tasarlanmıştır. Galileo Galilei (1564-1642, İtalyan) 1592'de veya kısa bir süre sonra ilkel bir termometre icat etti; ve Evangelista Torricelli (1608-1647, İtalyan) 1643'te atmosfer basıncını ölçmek için barometreyi icat etti.
Yakın Çağ
Bu meteorolojik araçlar on yedinci yüzyıldan on dokuzuncu yüzyıla kadar imal edilirken, gözlemsel, teorik bilgiler ve teknolojik gelişmeler de atmosfer bilgisine katkıda bulundu. Dünya'nın farklı yerlerinde yaşayan bireyler atmosferik ölçümler yapmaya ve kaydetmeye başladılar. On dokuzuncu yüzyılın ortalarında telgrafın icadı ve telgraf ağlarının ortaya çıkması, hava durumu gözlemlerinin gözlemcilere ve derleyicilere rutin olarak iletilmesine olanak sağladı. Bu veriler kullanılarak, pek ayrıntı içermeyen hava haritaları çizildi. Yüzey rüzgâr davranışları ve fırtına sistemleri tanımlanıp incelenebildi. Geniş bir alanda eş zamanlı olarak alınan birçok gözlemin derlenmesine ve analizine dayanan sinoptik hava tahmininin doğuşu, 1860'larda hava durumu gözlem istasyonlarının sayısının artmasıyla gerçekleşmiştir.
Günümüz
On dokuzuncu ve yirminci yüzyıllarda bölgesel ve küresel meteorolojik gözlem ağlarının oluşumuyla birlikte, gözleme dayalı hava tahmini için daha fazla veri elde edilmekteydi. 1920'lerde radyosondanın icadıyla çeşitli irtifalarda havayı izleme konusunda büyük bir adım atıldı. Hava durumu aletleri ve bir radyo vericisi ile donatılmış küçük hafif bir kutu olan radyosondalar, ortalama 30 kilometre yüksekliğe çıkan hidrojen veya helyum dolu bir balon tarafından atmosfere taşınır. Yükseliş sırasında aletler sıcaklık, nem ve basınç verilerini ölçerek yer istasyonuna geri iletir. Yer istasyonunda, veriler işlenir ve atmosferin düşey profili çıkartılır. Ayrıca bu veriler hava durumu haritaları oluşturmak veya hava tahmini için bilgisayar modellerine yerleştirmek için kullanılabilir hale getirilmektedir.
Günümüzde meteorolojik hizmetler, tamamen bilimsel yöntemlerle ve uluslararası iş birliği içerisinde yürütülmektedir. Bugün dünyada, 24 saat sürekli çalışan on bin civarında kara istasyonu, açık denizlerde görev yapan altı binden fazla gözlem gemisi ve yüksek hava sondajları yapan binden fazla meteoroloji istasyonu vardır.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Meteoroloji Genel Müdürlüğü 25 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Meteoroloji dili21 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ Nasuhoğlu, Rauf; Bingöl, Gökçe; Ünal, Nuri (1983). Fizik Terimleri Sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları.
- ^ "meteoroloji." Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 19 Mart 2012
- ^ . Met Office (İngilizce). 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2021.
- ^ . earthobservatory.nasa.gov (İngilizce). 25 Şubat 2002. 22 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Meteoroloji veya hava bilgisi atmosferde meydana gelen hava olaylarinin olusumunu gelisimini ve degisimini nedenleri ile inceleyen ve bu hava olaylarinin canlilar ve dunya acisindan doguracagi sonuclari arastiran bir bilim dali Turkceye Fransizca meteorologie sozcugunden gecmistir Ayrica meteoroloji bilimi Dunya daki atmosferin her turlu fiziksel dinamik ve kimyasal durumuyla ve yeryuzune yakin atmosfer ile etkilesimleriyle ilgilenmektedir Meteorolojik verilere dayanarak tahmin edilen bir kasirganin uydu fotografi Alexander von Humboldt un calismasina dayanilarak tarafindan cizilmis olan dunya tablosu 1823 Atmosferin ozellikle alt katmanlarinda meydana gelen hava olaylarinin olusumunu ve degisimini nedenleriyle inceler ve kisa donemli tahminler yapmayi amaclar Matematik cografya istatistik ve fizikten yararlanir Tarihte MeteorolojiIlk Cag Ilk hava tahminleri ilk uygarliklar tarafindan mevsimsel degisiklikleri izlemelerine yardimci olmak amaciyla tekrar eden astronomik ve meteorolojik olaylari gozlemlemeleriyle baslamaktadir MO 650 civarinda Babilliler bulutlarin gorunumune ve hale gibi meteorolojik optik fenomenlere dayanarak kisa vadeli hava degisikliklerini tahmin etmeye calistilar MO 300 e gelindiginde Cinli gok bilimciler yili 24 festivale bolen ve her festivalin farkli bir hava turuyle iliskilendirildigi bir takvim gelistirdiler Yunan filozof Aristo yagmur bulutlar dolu ruzgar gok gurultusu simsek ve kasirgalar gibi 340 civarinda meteorolojik olay hakkinda teoriler iceren felsefi bir bilimsel metin olan Meteorologica yi yazdi Ayrica Meteorologica da meteoroloji ve atmosferin yaninda astronomi cografya kimya gibi konulara da degindi Aristoteles bazi onemli hatalarin yani sira hava durumuyla ilgili keskin gozlemler yapti ve dort ciltlik metni bircok kisi tarafindan neredeyse 2000 yil boyunca hava durumu teorisi konusunda otorite olarak kabul edildi Aristoteles in iddialarinin cogu hatali olsa da fikirlerinin cogu 17 yuzyila kadar yikilmadi Orta Cag ve Yeni Cag Yuzyillar boyunca genel hava durumu bilgilerine ve kisisel gozlemlere dayali tahminler uretmek icin girisimlerde bulunuldu Bununla birlikte Ronesans in sonunda doga filozoflarinin spekulasyonlarinin yetersiz oldugu ve atmosferi daha iyi anlamak icin daha fazla bilginin gerekli oldugu giderek daha belirgin hale geldi Bunu yapmak icin atmosferin nem sicaklik ve basinc gibi ozelliklerini olcen aletlere ihtiyac vardi Bati medeniyetinde havanin nemini olcen bir alet olan bir higrometre icin bilinen ilk tasarim on besinci yuzyilin ortalarinda Nicholas Cusa c 1401 1464 Almanca tarafindan tasarlanmistir Galileo Galilei 1564 1642 Italyan 1592 de veya kisa bir sure sonra ilkel bir termometre icat etti ve Evangelista Torricelli 1608 1647 Italyan 1643 te atmosfer basincini olcmek icin barometreyi icat etti Yakin Cag Bu meteorolojik araclar on yedinci yuzyildan on dokuzuncu yuzyila kadar imal edilirken gozlemsel teorik bilgiler ve teknolojik gelismeler de atmosfer bilgisine katkida bulundu Dunya nin farkli yerlerinde yasayan bireyler atmosferik olcumler yapmaya ve kaydetmeye basladilar On dokuzuncu yuzyilin ortalarinda telgrafin icadi ve telgraf aglarinin ortaya cikmasi hava durumu gozlemlerinin gozlemcilere ve derleyicilere rutin olarak iletilmesine olanak sagladi Bu veriler kullanilarak pek ayrinti icermeyen hava haritalari cizildi Yuzey ruzgar davranislari ve firtina sistemleri tanimlanip incelenebildi Genis bir alanda es zamanli olarak alinan bircok gozlemin derlenmesine ve analizine dayanan sinoptik hava tahmininin dogusu 1860 larda hava durumu gozlem istasyonlarinin sayisinin artmasiyla gerceklesmistir Gunumuz On dokuzuncu ve yirminci yuzyillarda bolgesel ve kuresel meteorolojik gozlem aglarinin olusumuyla birlikte gozleme dayali hava tahmini icin daha fazla veri elde edilmekteydi 1920 lerde radyosondanin icadiyla cesitli irtifalarda havayi izleme konusunda buyuk bir adim atildi Hava durumu aletleri ve bir radyo vericisi ile donatilmis kucuk hafif bir kutu olan radyosondalar ortalama 30 kilometre yukseklige cikan hidrojen veya helyum dolu bir balon tarafindan atmosfere tasinir Yukselis sirasinda aletler sicaklik nem ve basinc verilerini olcerek yer istasyonuna geri iletir Yer istasyonunda veriler islenir ve atmosferin dusey profili cikartilir Ayrica bu veriler hava durumu haritalari olusturmak veya hava tahmini icin bilgisayar modellerine yerlestirmek icin kullanilabilir hale getirilmektedir Gunumuzde meteorolojik hizmetler tamamen bilimsel yontemlerle ve uluslararasi is birligi icerisinde yurutulmektedir Bugun dunyada 24 saat surekli calisan on bin civarinda kara istasyonu acik denizlerde gorev yapan alti binden fazla gozlem gemisi ve yuksek hava sondajlari yapan binden fazla meteoroloji istasyonu vardir Ayrica bakinizIklimbilim Hava durumu Hava tahmini Meteoroloji kisaltmalari Radar Meteoroloji uydulari Meteoroloji muhendisligiDis baglantilarMeteoroloji Genel Mudurlugu 25 Kasim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Meteoroloji dili21 Mayis 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Nasuhoglu Rauf Bingol Gokce Unal Nuri 1983 Fizik Terimleri Sozlugu Turk Dil Kurumu Yayinlari meteoroloji Guncel Turkce Sozluk Turk Dil Kurumu Erisim 19 Mart 2012 Met Office Ingilizce 1 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Haziran 2021 earthobservatory nasa gov Ingilizce 25 Subat 2002 22 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Haziran 2021