Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Miguel de Unamuno (29 Eylül 1864, Bilbao - 31 Aralık 1936, Salamanca), İspanyol Bask düşünür, yazar.
Miguel de Unamuno y Jugo | |
|---|---|
 1925 yılında Miguel de Unamuno | |
| Doğum | 29 Eylül 1864 Bilbao, Biskay, İspanya |
| Ölüm | 31 Aralık 1936 (72 yaşında) Salamanca, Salamanca, İspanya |
| Milliyet | İspanyol |
| Eğitim | Madrid Complutense Üniversitesi |
| Ebeveyn(ler) | Félix de Unamuno Salomé Jugo |
| İmza | |
 | |
Madrid Complutense Üniversitesi'nde felsefe ve edebiyat üzerine eğitim almış ve Bilbao'da felsefe öğretmenliği yapmıştır. 1891 yılında Salamanca Üniversitesi'nde Eski Yunan Dili Kürsüsü'nde profesör olmuş, aynı üniversitede üç kez rektörlük görevine getirilmiştir. Ayrıca 1931-1933 yılları arasında Temsilciler Meclisine Salamanca'dan vekil seçilmiştir.
'nın temsilcileri arasında sayılan Unamuno, 20. yüzyıl İspanyası'nı düşünmüş ve yazmıştır. Dogmatik düşünceye, özellikle faşizme karşı savaşmış ve bu uğurda 1924 yılında diktatörlüğüne karşı çıktığından Kanarya Adaları'na sürgüne gönderilmiştir. 1930 yılında tekrar Salamanca Üniversitesi'ndeki görevine dönmüştür. İspanya İç Savaşı sırasında Franco'yu desteklese de, Falanj iktidarının iç yüzünü görüp kamuoyu önünde eleştirmiştir. Salamanca Üniversitedeki bir toplantı sırasında rejimin nemli komutanlarından José Millán-Astray'a açıkça karşı gelmiş, sonrasında ev hapsine mahkûm edilmiştir. Tutuklu halde, 31 Aralık 1936 tarihinde ölmüştür. Roman, öykü, şiir, deneme ve oyun türünde eserler vermiştir.
“İnsan, kafasıyla düşünür, kalbiyle duyar ve midesiyle ister” ve "Başka yazarların neden bazı sözcükleri yazdığını anlayamıyorum. Sanırım o sözcüğe dikkat çekip önem artırmak istiyorlar. Hâlbuki, benim yazdığım her sözcük zaten önemlidir" gibi değinmeleri vardır.
Felsefesi
Unamuno'nun felsefesi sistematik değil tüm sistemlerin reddiyesi ve kendinde bir şey olarak inancın onaylanışı üzerine kuruludur. Entelektüel gelişimi rasyonalizm ve pozitivizm etkisi altında olmakla birlikte gençlik yıllarında kaleme aldığı makaleler kendisinin sosyalizme ve ülkesi İspanya'nın o yıllarda içinde bulunduğu durumla yakında ilgili olduğunu göstermektedir. Unamuno için "tarihçilik" (intrahistoria) önemli bir kavramdır. İlk olarak kendisinin En torno al casticismo (1895) adlı denemesinde yer alan bu kavramla Unamuno, tarihin en iyi şekilde savaşlar veya politik anlaşmalar gibi büyük olaylara yoğunlaşmak yerine isimsiz halkların tarihlerine bakılarak anlaşılabileceğini ifade etmektedir.
19. yüzyılın sonlarında yaşadığı dini krizle pozitivist felsefeyi bırakan Unamuno, yirminci yüzyılın başlarında varoluşçuluktan etkilenerek kendi düşüncesini geliştirdi. Unamuno'ya göre hayatın trajik olmasının sebebi öleceğimizi bilmemizdi ve insani aktivitelerin çoğu yine ona göre ölümden sonra bir biçimde hayatta kalma çabasıydı. Unamuno kendi kişisel inancını şu şekilde özetlemişti: "Benim dinim, yaşarken bulamayacağımızı bilsem de yaşamda hakikati ve hakikatte yaşamı aramaktır."
Millán-Astray ile karşı karşıya geliş
Millán-Astray, muhafazakâr yazar ve filozof Miguel de Unamuno ile kamuoyu önünde girdiği ateşli tartışmayla bilinir. 12 Ekim 1936 tarihinde Salamanca Üniversitesindeki toplantı farklı siyasal eğilimlerdeki sağcı toplamı bir araya getirmişti. Toplantıya Francocu kardinal , Franco'nun eşi , Millán-Astray gibi kişiler katılmıştı. Üniversitede dekan olan Migule de Unamuno, Halk Cephesinin ülkeye kaos getirdiğinden hareketle iç savaşta Francocuları desteklemiş olsa da rejimin yaptıklarına eleştirel yaklaşıyordu. Tarihçi Hugh Thomas 1961 tarihli başyapıtı 'da olanları detaylı anlatır. Buna göre gece Falanjist yazar tarafından yapılan ateşli bir konuşmayla başlar. Sonrasında Profesör ayrılıkçı Katalonya ve Bask bölgelerinden ülkemizin içindeki kanser olarak bahsetmiş ve İspanya'nın şifası olan faşizm sayesinde bunları öldürecek, sahte duygusallıklardan azade kararlı bir cerrah gibi onları bünyemizden söküp atacağız demiştir. Bunun üzerine seyirciler arasında İspanyol Lejyonu'nun sloganı olan Viva la Muerte! (Yaşasın ölüm!) sloganı atılmıştır. Sonrasında lejyon komuta günlerinden kalma alışkanlıkla slogana eşlik eden Millan-Astray kitleye España (İspanya) demiş, kitle ona Una! (Tek) karşılığını vermiş, o yine España demiş, kitle Grande! (Büyük) yanıtını vermiş ve son kez España deyince de Libre! (Özgür) yanıtını haykırmıştır. Bu Falanjist söylemlerin ardından ev sahibi konumunda ve toplantıda Franco'nun temsilcisi durumundaki Unamuno söz almıştır:
| “ | Benden bir konuşma bekliyorsunuz. Beni bilen bilir, uzun süre sessiz kalmayı beceremem. Bazen sessiz kalmak yalan söylemektir çünkü sessizlik onay vermek olarak algılanabilir. Bugün aramızda bulunan Profesör Maldonado'nun sözüm ona söylevine dair yorumda bulunmak istiyorum. Bask ve Katalanlara yapılan saygısızlığın kişisel kısmını görmezden geleceğim. Bildiğiniz gibi bendeniz Bilbao doğumluyum. Beğenseniz de beğenmeseniz de Kardinal Barcelona'lıdır. Ancak şimdi şu anlamsız ve ölü sevici Yaşasın ölüm sloganını duyunca buna dair bir çift kelam etmek isterim. Tüm hayatımı benim ne demek istemediğimi anlamayanların öfkesine yol açan paradoksların yazarı ve bu konuda uzman birisi olarak söylüyorum, bu komik paradoksu itici buluyorum. General Millán Astray sakattır. Bu gerçeği kimsenin duyamacağı şekilde fısıldamanın alemi yoktur. O savaşta sakat kalmış birisidir. Cervantes de öyleydi. Ancak ne yazık ki bugün İspanya'daki sakatların sayısı çoktur. Ve eğer Tanrı bize yardım etmezse kısa süre içinde daha çok sakatımız olacak. General Millán Astray'ın kitle psikolojisine egemen olması beni rahatsız ediyor. Cervantes'in ruhani derinliğine sahip olmayan bir sakat, etrafındaki sakatların sayısını artırarak rahatlama umutları peşinde koşuyor. (Bunun üzerine seyirciler arasında bulunan Millán Astray Aydınlara ölüm! Yaşasın ölüm! şeklinde cevap verir. Falanjistlerin alkışları üzerine kitleyi yatıştırmaya çalışan yazar Peman Hayır, yaşasın aydınlar! Kahrolsun kötü aydınlar! demiş, Unamuno sözlerine devam etmiştir) Burası aydınların mabedidir, ben de baş rahibim. Bu kutsal mekanı kirletiyorsunuz. Kazanacaksınız ancak sadece kaba kuvvet sizde olduğu için. Ancak ikna edemeyeceksiniz. İkna etmek için sizde olmayan bir şey ihtiyacınız var: mantık ve haklılık. Sizden İspanya'nın iyiliğini düşünmenizi beklemek nafiledir. Diyeceklerim bu kadardır. | „ |
—Miguel de Unamuno | ||
Bu konuşmanın üzerine kendisini güçlükle kontrol eden Millán Astray Hanımefendinin koluna gir! diye bağırmış, Unamuno, Franco'nun eşi Carmen Polo'nun koluna girip onun koruması altında toplantıdan ayrılmıştır. Toplumda büyük saygınlığı olan Unamuno'ya karşı harekete geçemeyen rejim onu ev hapsi cezasına çarptırmıştır. Unamuno kısa bir süre sonra gizemli bir şekilde ölünce olaydan Franco rejimi sorumlu tutulmuştur.
Eserleri
Şiir
- Poesías, 1907
- Rosario de sonetos líricos, 1911
- El Cristo de Velázquez, 1920
Felsefe
- Del sentimiento trágico de la vida, 1913 / Hayatın Trajik Duygusu
- La agonía del cristianismo, 1925
Roman ve Öykü
- Paz en la guerra, 1897
- Amor y pedagogía, 1902
- Recuerdos de niñez y mocedad, 1908
- El espejo de la muerte, 1913
- Niebla, 1914 / Sis
- Abel Sánchez: Una historia de pasión, 1917 / Abel Sanchez: Bir Tutkunun Öyküsü
- Tres novelas ejemplares y un prólogo, 1917
- Tulio Montalbán, 1920
- La tía Tula, 1921
- Cómo se hace una novela, 1927
- La novela de don Sandalio, jugador de ajedrez, 1931
- Un pobre hombre rico, 1931 / Yaman Adam
- San Manuel Bueno, mártir, 1933 / Ermiş ve Kurban
Tiyatro
- La esfinge, 1898
- La venda, 1899
- La princesa doña Lambra, 1909
- La difunta, 1909
- El pasado que vuelve, 1910
- Fedra, 1910
- Soledad, 1921
- Raquel encadenada, 1921
- Sombras de sueño, 1926
- El otro, 1926
- El hermano Juan o el mundo es teatro, 1929
Türkçe'ye Çevrilen Eserleri
- Abel Sanchez: Bir Tutkunun Öyküsü (Adam Yayınları, 1989), (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları), 2007
- Yaman Adam (Arma Yayınları, 1990), Can Yayınları, 2016
- Ermiş ve Kurban (İthaki Yayınları, 2001, İki Tuhaf Öykü adlı kitap içinde)
- Sis (Bilgi Yayınevi- 1970) (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2002) (Can Yayınları, 2016)
- Günlükler (Sel Yayıncılık, 2008
- Üç Örnek Öykü ve Bir Önsöz (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları), 2010
- Hayatın Trajik Duygusu , 2014
- Roman Nasıl Oluşturulur (Ketebe Yayınları, 2021)
(, 2014)
- Aşk ve Pedagoji, (1984 Yayınevi), 2017
| Vikisöz'de Miguel de Unamuno ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
Kaynakça
- ^ Önalp, Ertuğrul (1988). İspanyol Edebiyatı Tarihi. Ankara: Onur yayınları. s. 165. OCLC 283106719.
- ^ Müze haline getirilmiş evi 4 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İspanyolca) 11 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir
- ^ Juan Ambou yazmış olduğu İspanya İç Savaşında Komünistler adlı eserde Unamuno'nun Falanjist rejim tarafından öldürüldüğünü savunmaktadır. Ölümüne gerekçe olarak Unamuno'nun kamuya açık bir toplantıda rejimin önemli isimlerinden José Millán-Astray'a açıkça karşı gelmesi gösterilmektedir
- ^ Miguel de Unamuno, "Mi religión" (1907)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Miguel de Unamuno 29 Eylul 1864 Bilbao 31 Aralik 1936 Salamanca Ispanyol Bask dusunur yazar Miguel de Unamuno y Jugo1925 yilinda Miguel de UnamunoDogum29 Eylul 1864 1864 09 29 Bilbao Biskay IspanyaOlum31 Aralik 1936 72 yasinda Salamanca Salamanca IspanyaMilliyetIspanyolEgitimMadrid Complutense UniversitesiEbeveyn ler Felix de Unamuno Salome JugoImza Madrid Complutense Universitesi nde felsefe ve edebiyat uzerine egitim almis ve Bilbao da felsefe ogretmenligi yapmistir 1891 yilinda Salamanca Universitesi nde Eski Yunan Dili Kursusu nde profesor olmus ayni universitede uc kez rektorluk gorevine getirilmistir Ayrica 1931 1933 yillari arasinda Temsilciler Meclisine Salamanca dan vekil secilmistir nin temsilcileri arasinda sayilan Unamuno 20 yuzyil Ispanyasi ni dusunmus ve yazmistir Dogmatik dusunceye ozellikle fasizme karsi savasmis ve bu ugurda 1924 yilinda diktatorlugune karsi ciktigindan Kanarya Adalari na surgune gonderilmistir 1930 yilinda tekrar Salamanca Universitesi ndeki gorevine donmustur Ispanya Ic Savasi sirasinda Franco yu desteklese de Falanj iktidarinin ic yuzunu gorup kamuoyu onunde elestirmistir Salamanca Universitedeki bir toplanti sirasinda rejimin nemli komutanlarindan Jose Millan Astray a acikca karsi gelmis sonrasinda ev hapsine mahkum edilmistir Tutuklu halde 31 Aralik 1936 tarihinde olmustur Roman oyku siir deneme ve oyun turunde eserler vermistir Insan kafasiyla dusunur kalbiyle duyar ve midesiyle ister ve Baska yazarlarin neden bazi sozcukleri yazdigini anlayamiyorum Sanirim o sozcuge dikkat cekip onem artirmak istiyorlar Halbuki benim yazdigim her sozcuk zaten onemlidir gibi deginmeleri vardir FelsefesiUnamuno nun felsefesi sistematik degil tum sistemlerin reddiyesi ve kendinde bir sey olarak inancin onaylanisi uzerine kuruludur Entelektuel gelisimi rasyonalizm ve pozitivizm etkisi altinda olmakla birlikte genclik yillarinda kaleme aldigi makaleler kendisinin sosyalizme ve ulkesi Ispanya nin o yillarda icinde bulundugu durumla yakinda ilgili oldugunu gostermektedir Unamuno icin tarihcilik intrahistoria onemli bir kavramdir Ilk olarak kendisinin En torno al casticismo 1895 adli denemesinde yer alan bu kavramla Unamuno tarihin en iyi sekilde savaslar veya politik anlasmalar gibi buyuk olaylara yogunlasmak yerine isimsiz halklarin tarihlerine bakilarak anlasilabilecegini ifade etmektedir 19 yuzyilin sonlarinda yasadigi dini krizle pozitivist felsefeyi birakan Unamuno yirminci yuzyilin baslarinda varolusculuktan etkilenerek kendi dusuncesini gelistirdi Unamuno ya gore hayatin trajik olmasinin sebebi olecegimizi bilmemizdi ve insani aktivitelerin cogu yine ona gore olumden sonra bir bicimde hayatta kalma cabasiydi Unamuno kendi kisisel inancini su sekilde ozetlemisti Benim dinim yasarken bulamayacagimizi bilsem de yasamda hakikati ve hakikatte yasami aramaktir Millan Astray ile karsi karsiya gelis Millan Astray muhafazakar yazar ve filozof Miguel de Unamuno ile kamuoyu onunde girdigi atesli tartismayla bilinir 12 Ekim 1936 tarihinde Salamanca Universitesindeki toplanti farkli siyasal egilimlerdeki sagci toplami bir araya getirmisti Toplantiya Francocu kardinal Franco nun esi Millan Astray gibi kisiler katilmisti Universitede dekan olan Migule de Unamuno Halk Cephesinin ulkeye kaos getirdiginden hareketle ic savasta Francoculari desteklemis olsa da rejimin yaptiklarina elestirel yaklasiyordu Tarihci Hugh Thomas 1961 tarihli basyapiti da olanlari detayli anlatir Buna gore gece Falanjist yazar tarafindan yapilan atesli bir konusmayla baslar Sonrasinda Profesor ayrilikci Katalonya ve Bask bolgelerinden ulkemizin icindeki kanser olarak bahsetmis ve Ispanya nin sifasi olan fasizm sayesinde bunlari oldurecek sahte duygusalliklardan azade kararli bir cerrah gibi onlari bunyemizden sokup atacagiz demistir Bunun uzerine seyirciler arasinda Ispanyol Lejyonu nun slogani olan Viva la Muerte Yasasin olum slogani atilmistir Sonrasinda lejyon komuta gunlerinden kalma aliskanlikla slogana eslik eden Millan Astray kitleye Espana Ispanya demis kitle ona Una Tek karsiligini vermis o yine Espana demis kitle Grande Buyuk yanitini vermis ve son kez Espana deyince de Libre Ozgur yanitini haykirmistir Bu Falanjist soylemlerin ardindan ev sahibi konumunda ve toplantida Franco nun temsilcisi durumundaki Unamuno soz almistir Benden bir konusma bekliyorsunuz Beni bilen bilir uzun sure sessiz kalmayi beceremem Bazen sessiz kalmak yalan soylemektir cunku sessizlik onay vermek olarak algilanabilir Bugun aramizda bulunan Profesor Maldonado nun sozum ona soylevine dair yorumda bulunmak istiyorum Bask ve Katalanlara yapilan saygisizligin kisisel kismini gormezden gelecegim Bildiginiz gibi bendeniz Bilbao dogumluyum Begenseniz de begenmeseniz de Kardinal Barcelona lidir Ancak simdi su anlamsiz ve olu sevici Yasasin olum sloganini duyunca buna dair bir cift kelam etmek isterim Tum hayatimi benim ne demek istemedigimi anlamayanlarin ofkesine yol acan paradokslarin yazari ve bu konuda uzman birisi olarak soyluyorum bu komik paradoksu itici buluyorum General Millan Astray sakattir Bu gercegi kimsenin duyamacagi sekilde fisildamanin alemi yoktur O savasta sakat kalmis birisidir Cervantes de oyleydi Ancak ne yazik ki bugun Ispanya daki sakatlarin sayisi coktur Ve eger Tanri bize yardim etmezse kisa sure icinde daha cok sakatimiz olacak General Millan Astray in kitle psikolojisine egemen olmasi beni rahatsiz ediyor Cervantes in ruhani derinligine sahip olmayan bir sakat etrafindaki sakatlarin sayisini artirarak rahatlama umutlari pesinde kosuyor Bunun uzerine seyirciler arasinda bulunan Millan Astray Aydinlara olum Yasasin olum seklinde cevap verir Falanjistlerin alkislari uzerine kitleyi yatistirmaya calisan yazar Peman Hayir yasasin aydinlar Kahrolsun kotu aydinlar demis Unamuno sozlerine devam etmistir Burasi aydinlarin mabedidir ben de bas rahibim Bu kutsal mekani kirletiyorsunuz Kazanacaksiniz ancak sadece kaba kuvvet sizde oldugu icin Ancak ikna edemeyeceksiniz Ikna etmek icin sizde olmayan bir sey ihtiyaciniz var mantik ve haklilik Sizden Ispanya nin iyiligini dusunmenizi beklemek nafiledir Diyeceklerim bu kadardir Miguel de Unamuno Bu konusmanin uzerine kendisini guclukle kontrol eden Millan Astray Hanimefendinin koluna gir diye bagirmis Unamuno Franco nun esi Carmen Polo nun koluna girip onun korumasi altinda toplantidan ayrilmistir Toplumda buyuk sayginligi olan Unamuno ya karsi harekete gecemeyen rejim onu ev hapsi cezasina carptirmistir Unamuno kisa bir sure sonra gizemli bir sekilde olunce olaydan Franco rejimi sorumlu tutulmustur EserleriSiir Poesias 1907 Rosario de sonetos liricos 1911 El Cristo de Velazquez 1920Felsefe Del sentimiento tragico de la vida 1913 Hayatin Trajik Duygusu La agonia del cristianismo 1925Roman ve Oyku Paz en la guerra 1897 Amor y pedagogia 1902 Recuerdos de ninez y mocedad 1908 El espejo de la muerte 1913 Niebla 1914 Sis Abel Sanchez Una historia de pasion 1917 Abel Sanchez Bir Tutkunun Oykusu Tres novelas ejemplares y un prologo 1917 Tulio Montalban 1920 La tia Tula 1921 Como se hace una novela 1927 La novela de don Sandalio jugador de ajedrez 1931 Un pobre hombre rico 1931 Yaman Adam San Manuel Bueno martir 1933 Ermis ve KurbanTiyatro La esfinge 1898 La venda 1899 La princesa dona Lambra 1909 La difunta 1909 El pasado que vuelve 1910 Fedra 1910 Soledad 1921 Raquel encadenada 1921 Sombras de sueno 1926 El otro 1926 El hermano Juan o el mundo es teatro 1929Turkce ye Cevrilen Eserleri Abel Sanchez Bir Tutkunun Oykusu Adam Yayinlari 1989 Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari 2007 Yaman Adam Arma Yayinlari 1990 Can Yayinlari 2016 Ermis ve Kurban Ithaki Yayinlari 2001 Iki Tuhaf Oyku adli kitap icinde Sis Bilgi Yayinevi 1970 Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari 2002 Can Yayinlari 2016 Gunlukler Sel Yayincilik 2008 Uc Ornek Oyku ve Bir Onsoz Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari 2010 Hayatin Trajik Duygusu 2014 Roman Nasil Olusturulur Ketebe Yayinlari 2021 2014 Ask ve Pedagoji 1984 Yayinevi 2017Vikisoz de Miguel de Unamuno ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Kaynakca Onalp Ertugrul 1988 Ispanyol Edebiyati Tarihi Ankara Onur yayinlari s 165 OCLC 283106719 Muze haline getirilmis evi 4 Mayis 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ispanyolca 11 Haziran 2020 tarihinde erisilmistir Juan Ambou yazmis oldugu Ispanya Ic Savasinda Komunistler adli eserde Unamuno nun Falanjist rejim tarafindan olduruldugunu savunmaktadir Olumune gerekce olarak Unamuno nun kamuya acik bir toplantida rejimin onemli isimlerinden Jose Millan Astray a acikca karsi gelmesi gosterilmektedir Miguel de Unamuno Mi religion 1907