Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Millet, Osmanlı Türkçesinde dini grupları belirtmek için kullanılan terimdir. 19. yüzyılda Tanzimat reformlarıyla, hakim sınıf olan Sünniler dışındaki, kanunen korunan dini azınlıkları ifade etmek için kullanılmaya başlanmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nda tüm Sünni gruplar bir millet kabul edilirken, azınlıklar yani gayrimüslimler sadece dine veya mezhebe göre değil aynı zamanda etnik gruplarına göre de ayrı milletler oluştururlardı. Örneğin Ermeniler tek bir millet olmayıp Ermeni Katolik ve Ermeni Protestan milletlerine ayrılırlardı. Millet kelimesi Arapça bir kelime olan mille (ملة)'den gelmektedir. Millet kelimesi günümüzde, Osmanlı'da kullanılandan farklı olarak, dinsel bir anlam değil dilsel bir anlam ifade etmektedir.
Terim
Kökeni Arapça milla'dan gelen millet teriminin Osmanlı Türkçesinde din, dini cemaat ve ulus olmak üzere üç temel anlamı vardı.Kur'an'da geçen kullanımından gelen ilk anlamı 19. yüzyıla kadar Osmanlı idari belgelerinde kullanıldığı görülmektedir. Benjamin Braude, 19. yüzyıl reformları döneminden önce, dini cemaat anlamındaki millet kelimesinin Müslüman dini cemaati veya Osmanlı İmparatorluğu dışındaki Hristiyanları ifade ettiğini ileri sürmüştür. Bu görüş Donald Quataert tarafından desteklenmektedir. Michael Ursinus ise bu kelimenin o zamanlardan bile önce Osmanlı İmparatorluğu'nun gayrimüslim tebaasını kastetmek için kullanıldığını yazmaktadır. Esasen, bu terim 19. yüzyıldan önce tutarsız bir şekilde kullanılmıştır.
Sistematik olarak millet kelimesinin gayrimüslim Osmanlı cemaatlerini tanımlamak için kullanılması 19. yüzyılın başlarında Sultan II. Mahmud dönemine dayanmaktadır. Bu dönemde resmi belgelerde gayrimüslim tebaanın Rum Ortodoks, Ermeni ve Yahudi olmak üzere üç resmen tasdik edilmiş millet olarak düzenlendiği belirtilmeye başlanmıştır. Rum Ortodoksların içerisinde, özellikle Balkan coğrafyasında yer alan ve ortodoksluğu benimsemiş etnik gruplar yer alırken, Ermeni milletinin içerisinde Rum Ortodoks kilisesi ile uzun yıllar sorun yaşayan Süryaniler, Kıptiler, Gürcüler ve Habeşiler gibi diğer gruplar yer almıştır. Bu dönemin bürokratları, millet sisteminin Sultan I. Mehmed (h. 1413-1421) dönemine dayanan bir gelenek olduğunu ileri sürmüştür. Birçok tarihçi bu iddiayı kabul etmiş ve bu tür bir millet sisteminin Osmanlı döneminin başlarından beri var olduğunu varsaymıştır. Ancak son araştırmalar, bunun retorik bir şekilde eski bir gelenek kisvesi altında tanıtılan bir siyasi yenilik olduğunu göstererek bu görüş aleyhinde şüphe uyandırmıştır. Osmanlı Devleti, her milleti tanımlamak için etnik köken yerine dini kullanmıştır ve Osmanlı imparatorluğunu inceleyenler, Müslümanları bir milletin mensubu olarak tanımlamamaktadır.
1876 Osmanlı Anayasası'nın Osmanlı Türkçesi versiyonunda “millet” kelimesi Arapça ve Farsça versiyonundaki gibi kullanılmasına rağmen o zamanlarda Arapça “milla” kelimesinin kullanımı azalarak yerini “ümmet” kelimesi almaya başlamıştır.
Ermeni, Rum ve Yahudi yerleşikler “millet” kelimesini kullanmak yerine kendilerini ulus olarak tanımlamışlardır (Fransızca: nation, Ermenice: ազգ (azg), Yunanca: Έθνος (ethnos) ve Yahudi İspanyolcası: nasyon). Hristiyan ve Yahudi azınlıkların arasında “millet” kelimesinin kullanılmaması Osmanlı Anayasası'nın kendi dillerindeki versiyonlarına da yansımıştır. Osmanlı Anayasasının Fransızca versiyonunda “millet” yerine “communauté” kelimesi kullanılmıştır ve böylece diğerleri de Fransızca versiyonunu örnek veya temel alan kelimeler kullanmıştır. Ermenicede հասարակութիւն (hasarakut‘iwn), Bulgarcada obština (günümüzde Общност), Yunancada κοινότης (koinotēs) ve Yahudi İspanyolcasında komunita kelimeleri kullanılmıştır.
Kavram
Millet sistemi, İslami idare altında yaşayan gayrimüslim azınlıklara (zimmi) karşı nasıl bir muamelede bulunulması gerektiğine ilişkin olan İslami kurallarla yakından ilişkilidir. Osmanlıca olan bu terim özellikle, (Müslümanların müdahil olmadığı davalarda) azınlıkların Osmanlı hükûmetince neredeyse hiç müdahale edilmeksizin kendi kendilerini yönetmelerine müsaade edildiği şahsi hukukla ilgili ayrı hukuk mahkemelerini ifade eder.
Millet kavramına göre, insanlar etnik kökenleri yerine mensup oldukları dine (veya dini topluluklarına) göre milletlerine bağlı olurdu (modern çağa kadar Ermeni olgusu hariç). Milletlerin büyük bir gücü vardı - kendi yasalarını koyar, kendi vergilerini toplar ve dağıtırlardı. Gerekli olan tek şey İmparatorluğa sadakatti. Bir milletin mensubu bir başka milletin mensubuna karşı suç işlediğinde, mağdur tarafın yasası geçerli olurdu, ancak hükümran olan İslami çoğunluk üstün konumda olup, bir Müslümanın taraf olduğu herhangi bir anlaşmazlık şeriat temelli yasalara tabi olurdu.
Daha sonraları millet kavramı algısı 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'ndaki milliyetçiliğin yükselişi ile değişmiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d e Ursinus, M.O.H (2012). P. Bearman; Th. Bianquis; C.E. Bosworth; E. van Donzel; W.P. Heinrichs (Ed.). Millet (2.2ansiklopedi=Encyclopaedia of Islam bas.). Brill. doi:10.1163/1573-3912_islam_COM_0741.
- ^ Quataert, Donald (2005). The Ottoman Empire, 1700–1922. Cambridge University Press (Kindle edition). pp. 175–176.
- ^ a b c d e "Millet", Bruce Masters, Encyclopedia of the Ottoman Empire, Ed. Gábor Ágoston and Bruce Alan Masters, (InfoBase Publishing, 2009), p. 383
- ^ Karpat, Kemal H. (2012). Balkanlar'da Osmanlı Mirası ve Milliyetçilik. Boztemur, Recep tarafından çevrildi (2 bas.). Timaş Yayınları. s. 67.
- ^ Öztürk, Fatih. "The Ottoman Millet System 26 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". pp. 71–86. - Cited: p. 72
- ^ a b c Strauss, Johann (2010). "A Constitution for a Multilingual Empire: Translations of the Kanun-ı Esasi and Other Official Texts into Minority Languages" 11 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. In Herzog, Christoph; Malek Sharif (eds.). The First Ottoman Experiment in Democracy. Wurzburg: Orient-Institut Istanbul. p. 21–51. (info page on book at Martin Luther University) // CITED: p. 44-45 (PDF p. 46-47/338).
- ^ Sugar, Peter F. (1977). Southeastern Europe under Ottoman rule, 1354–1804. Seattle, USA: University of Washington Press. pp. 5 to 7.
- ^ "Millet | Sufi, Mysticism & Mystic Poetry | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 9 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mart 2024.
- ^ Ortaylı, İlber (2006), Son İmparatorluk Osmanlı [The Last Empire: Ottoman Empire] (in Turkish), İstanbul: Timaş Yayınları (Timaş Press), pp. 87–89, ISBN 978-975-263-490-9.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Millet Osmanli Turkcesinde dini gruplari belirtmek icin kullanilan terimdir 19 yuzyilda Tanzimat reformlariyla hakim sinif olan Sunniler disindaki kanunen korunan dini azinliklari ifade etmek icin kullanilmaya baslanmistir Osmanli Imparatorlugu nda tum Sunni gruplar bir millet kabul edilirken azinliklar yani gayrimuslimler sadece dine veya mezhebe gore degil ayni zamanda etnik gruplarina gore de ayri milletler olustururlardi Ornegin Ermeniler tek bir millet olmayip Ermeni Katolik ve Ermeni Protestan milletlerine ayrilirlardi Millet kelimesi Arapca bir kelime olan mille ملة den gelmektedir Millet kelimesi gunumuzde Osmanli da kullanilandan farkli olarak dinsel bir anlam degil dilsel bir anlam ifade etmektedir Osmanli Imparatorlugu nda hakim dinler TerimKokeni Arapca milla dan gelen millet teriminin Osmanli Turkcesinde din dini cemaat ve ulus olmak uzere uc temel anlami vardi Kur an da gecen kullanimindan gelen ilk anlami 19 yuzyila kadar Osmanli idari belgelerinde kullanildigi gorulmektedir Benjamin Braude 19 yuzyil reformlari doneminden once dini cemaat anlamindaki millet kelimesinin Musluman dini cemaati veya Osmanli Imparatorlugu disindaki Hristiyanlari ifade ettigini ileri surmustur Bu gorus Donald Quataert tarafindan desteklenmektedir Michael Ursinus ise bu kelimenin o zamanlardan bile once Osmanli Imparatorlugu nun gayrimuslim tebaasini kastetmek icin kullanildigini yazmaktadir Esasen bu terim 19 yuzyildan once tutarsiz bir sekilde kullanilmistir Sistematik olarak millet kelimesinin gayrimuslim Osmanli cemaatlerini tanimlamak icin kullanilmasi 19 yuzyilin baslarinda Sultan II Mahmud donemine dayanmaktadir Bu donemde resmi belgelerde gayrimuslim tebaanin Rum Ortodoks Ermeni ve Yahudi olmak uzere uc resmen tasdik edilmis millet olarak duzenlendigi belirtilmeye baslanmistir Rum Ortodokslarin icerisinde ozellikle Balkan cografyasinda yer alan ve ortodokslugu benimsemis etnik gruplar yer alirken Ermeni milletinin icerisinde Rum Ortodoks kilisesi ile uzun yillar sorun yasayan Suryaniler Kiptiler Gurculer ve Habesiler gibi diger gruplar yer almistir Bu donemin burokratlari millet sisteminin Sultan I Mehmed h 1413 1421 donemine dayanan bir gelenek oldugunu ileri surmustur Bircok tarihci bu iddiayi kabul etmis ve bu tur bir millet sisteminin Osmanli doneminin baslarindan beri var oldugunu varsaymistir Ancak son arastirmalar bunun retorik bir sekilde eski bir gelenek kisvesi altinda tanitilan bir siyasi yenilik oldugunu gostererek bu gorus aleyhinde suphe uyandirmistir Osmanli Devleti her milleti tanimlamak icin etnik koken yerine dini kullanmistir ve Osmanli imparatorlugunu inceleyenler Muslumanlari bir milletin mensubu olarak tanimlamamaktadir 1876 Osmanli Anayasasi nin Osmanli Turkcesi versiyonunda millet kelimesi Arapca ve Farsca versiyonundaki gibi kullanilmasina ragmen o zamanlarda Arapca milla kelimesinin kullanimi azalarak yerini ummet kelimesi almaya baslamistir Ermeni Rum ve Yahudi yerlesikler millet kelimesini kullanmak yerine kendilerini ulus olarak tanimlamislardir Fransizca nation Ermenice ազգ azg Yunanca E8nos ethnos ve Yahudi Ispanyolcasi nasyon Hristiyan ve Yahudi azinliklarin arasinda millet kelimesinin kullanilmamasi Osmanli Anayasasi nin kendi dillerindeki versiyonlarina da yansimistir Osmanli Anayasasinin Fransizca versiyonunda millet yerine communaute kelimesi kullanilmistir ve boylece digerleri de Fransizca versiyonunu ornek veya temel alan kelimeler kullanmistir Ermenicede հասարակութիւն hasarakut iwn Bulgarcada obstina gunumuzde Obshnost Yunancada koinoths koinotes ve Yahudi Ispanyolcasinda komunita kelimeleri kullanilmistir KavramMillet sistemi Islami idare altinda yasayan gayrimuslim azinliklara zimmi karsi nasil bir muamelede bulunulmasi gerektigine iliskin olan Islami kurallarla yakindan iliskilidir Osmanlica olan bu terim ozellikle Muslumanlarin mudahil olmadigi davalarda azinliklarin Osmanli hukumetince neredeyse hic mudahale edilmeksizin kendi kendilerini yonetmelerine musaade edildigi sahsi hukukla ilgili ayri hukuk mahkemelerini ifade eder Millet kavramina gore insanlar etnik kokenleri yerine mensup olduklari dine veya dini topluluklarina gore milletlerine bagli olurdu modern caga kadar Ermeni olgusu haric Milletlerin buyuk bir gucu vardi kendi yasalarini koyar kendi vergilerini toplar ve dagitirlardi Gerekli olan tek sey Imparatorluga sadakatti Bir milletin mensubu bir baska milletin mensubuna karsi suc islediginde magdur tarafin yasasi gecerli olurdu ancak hukumran olan Islami cogunluk ustun konumda olup bir Muslumanin taraf oldugu herhangi bir anlasmazlik seriat temelli yasalara tabi olurdu Daha sonralari millet kavrami algisi 19 yuzyilda Osmanli Imparatorlugu ndaki milliyetciligin yukselisi ile degismistir Ayrica bakinizMillet i Rum Millet i ErmeniyanKaynakca a b c d e Ursinus M O H 2012 P Bearman Th Bianquis C E Bosworth E van Donzel W P Heinrichs Ed Millet 2 2ansiklopedi Encyclopaedia of Islam bas Brill doi 10 1163 1573 3912 islam COM 0741 Quataert Donald 2005 The Ottoman Empire 1700 1922 Cambridge University Press Kindle edition pp 175 176 a b c d e Millet Bruce Masters Encyclopedia of the Ottoman Empire Ed Gabor Agoston and Bruce Alan Masters InfoBase Publishing 2009 p 383 Karpat Kemal H 2012 Balkanlar da Osmanli Mirasi ve Milliyetcilik Boztemur Recep tarafindan cevrildi 2 bas Timas Yayinlari s 67 Ozturk Fatih The Ottoman Millet System 26 Eylul 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde pp 71 86 Cited p 72 a b c Strauss Johann 2010 A Constitution for a Multilingual Empire Translations of the Kanun i Esasi and Other Official Texts into Minority Languages 11 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde In Herzog Christoph Malek Sharif eds The First Ottoman Experiment in Democracy Wurzburg Orient Institut Istanbul p 21 51 info page on book at Martin Luther University CITED p 44 45 PDF p 46 47 338 Sugar Peter F 1977 Southeastern Europe under Ottoman rule 1354 1804 Seattle USA University of Washington Press pp 5 to 7 Millet Sufi Mysticism amp Mystic Poetry Britannica www britannica com Ingilizce 9 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mart 2024 Ortayli Ilber 2006 Son Imparatorluk Osmanli The Last Empire Ottoman Empire in Turkish Istanbul Timas Yayinlari Timas Press pp 87 89 ISBN 978 975 263 490 9