Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Musul (Arapça: موصل, Kürtçe: Mûsil), Irak'ın en büyük şehirlerden birisi. Irak'ın kuzeyinde Dicle Nehri kıyısında bulunan Musul'da Araplar, Türkler ve Kürtler yaşamaktadır.Nüfusunun çoğunluğunu Araplar, Kürtler ve Türkler oluşturmaktadır.
| Musul Mûsil موصل | |
|---|---|
 | |
  Musul Musul'un Irak'taki konumu | |
| Ülke |  Irak |
| İl | Ninova ili |
| Nüfus (2008) | |
| • Toplam | 1,800,000 |
| Zaman dilimi | (DAS) |
| • Yaz (YSU) | (DAS) |
Tarihi
Havlan ya da Mavsil de denilen Musul, , Dicle Nehri kıyısında, eski Ninova şehrinin batısında kurulmuştur. Savunmaya uygun coğrafî konumuyla, verimli topraklara sahip olan şehir, antik çağdan sonra Hristiyanlığın önemli bir merkezi haline gelmiştir. Halife Ömer zamanında İslâm idaresine giren Musul, Emeviler ve Abbasiler döneminde de önemini korumuştur.
1092 yılında Büyük Selçuklu, daha sonra Atabeklerin yurdu olan Musul, I. İmadeddin Zengi (1127-1146) zamanında mamur bir belde olmuştur. Şehrin eski surları tamir edilerek muhteşem binalar ve bahçelerle süslenmiştir. Bu bölgede yaşadığı söylenen Yunus, Daniel, Circis gibi peygamberler adına türbe ve makamlar inşa edilerek ziyaretgâh haline getirilmiştir. Çarşı meydanında İmadeddin Zengî'nin tamir ettirdiği , Nureddin Zengî'nin yaptırdığı Ulu Camii, Mücahideddin Kaymaz'ın Dicle kenarındaki önemli yapılar arasında yer almıştır.
Bedreddin Lülü zamanında (1233-1251) Musul en parlak dönemini yaşamıştır. Tepede iç kale, düzgün caddeler, çoğunun üzeri kubbe ve tonozlarla örtülü kâgir evler, cami, türbe, saray ve hanlarıyla Musul, seyyahların anlatmakla bitiremediği bir şehir olmuştur(2). 646 (1288) yılı havadisinde İbn-i Fevtî, Musul'un mamur olduğunu, Bağdad sel taşkınına maruz kaldığından, Musul'un Hatuniye mahallesindeki Türkmen çarşısının dolup taştığını, Bağdadlıların alışverişlerini buradan yaptıklarını kaydeder.
Moğol istilâsında, Bedreddin Lülü'nün sağlığında yağmalanmaktan kurtulan şehir, 1261 yılında saldırıya uğrayıp yok olmuştur. 1871'de Musul'da 18 cami, 300 mescid, 14 medrese, 10 hânkâh, 2 köprü 1 de sur duvarı bulunduğu tespit edilmiştir (4). Bu eserler, Atabekler döneminden kalan birkaç yapı dışında, Osmanlı döneminde inşa edilmiştir. Timur işgali sırasında şehirdeki bayındırlık faaliyeti arttırılarak ve tamir edilmiştir. Akkoyunlular devrinde meydana gelen çekişmelerden zarar gören Musul, Safeviler zamanında da aynı ilgisizlikle başbaşa kalmıştır. Bekir Subaşı hadisesi ile İranlıların eline geçen Musul, 1667 depreminde büyük hasar görmüş, veba salgını başlayınca, halk kitleler halinde göç etmek mecburiyetinde kalmıştır. Bundan: sonra sık sık çevre eşkiyası ve Sincar bölgesi yezîdîleri tarafından soyulan şehir, Nadir Şah'ın işgali ile iyice perişan olmuştur. Osmanlılarca geri alınan Musul, 1850 yılında mutasarrıflık haline getirilerek Bağdat'a bağlanmışsa da 1877'de tekrar vilayet olmuştur. Zengin petrol yatakları bulunan şehir, I. Dünya Savaşı sırasında İngilizler tarafından işgal edilmiştir. 1857 yılında Musul'da 38 mahalle, 27 cami ve mescid, 18 de medrese bulunmaktaydı.
Hızla gelişen modern şehircilik akımına rağmen, sağlam malzemeli yapı dokusu ile Dicle boyunca tarihi canlılığını korumaktadır. Bölgede bulunan mermer cinsi taş sayesinde bütün yapıların cepheleri sütun ve kemerlerle donatılmıştır.
Musul, Orta Doğu’nun önemli bir noktasında yer alması sebebiyle çok çeşitli kültür ve medeniyetlerin buluştuğu bir bölge olmuştur. Şehirde önemli tarihî eserler mevcuttur. İnsanlık tarihinin ilk yazılı belgeleri bu bölgede ortaya çıkarılmış, insanların kalabalıktan teşkilâtlı topluma geçişte oluşturdukları bilgiler ilk olarak yine bu bölgede meydana gelmiştir.
1881'de inşa edilen şehir meydanındaki Osmanlı dönemi (resmi adı Abdullah ibn Çelebi ibn Abdulkadi Camii), içinde türbe bulunduğu için IŞİD tarafından yıkılmıştır.
20 Eylül 2020'de Musul Valisi Necim el Cuburi, Musul-Türkiye arasında bir demir yolu inşa edileceğini söyledi.
İklim
 Musul iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 21,1 | 26,9 | 31,8 | 35,5 | 42,9 | 44,1 | 47,8 | 49,3 | 46,1 | 42,2 | 32,5 | 25,0 | 49,3 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 12,4 | 14,8 | 19,3 | 25,2 | 32,7 | 39,2 | 42,9 | 42,6 | 38,2 | 30,6 | 21,1 | 14,1 | 27,8 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 7,3 | 9,1 | 13,1 | 18,2 | 24,5 | 30,3 | 34,0 | 33,4 | 28,7 | 22,1 | 14,2 | 9,0 | 20,3 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | 2,2 | 3,4 | 6,8 | 11,2 | 16,2 | 21,3 | 25,0 | 24,2 | 19,1 | 13,5 | 7,2 | 3,8 | 12,8 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −17,6 | −12,3 | −5,8 | −4 | 2,5 | 9,7 | 11,6 | 14,5 | 8,9 | −2,6 | −6,1 | −15,4 | −17,6 |
| Ortalama yağış (mm) | 62,1 | 62,7 | 63,2 | 44,1 | 15,2 | 1,1 | 0,2 | 0,0 | 0,3 | 11,8 | 45,0 | 57,9 | 363,6 |
| Kaynak: Dünya Meteoroloji Örgütü | |||||||||||||
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Musul ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Osmanlı Arşivlerinde Musul (1525 - 1919)2 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ a b DELİCEOĞLU, Sabriye,”Kuzey Irak’taki Etnik ve Dinî Gruplar ve Bölge Politikalarındaki Etkileri”, Marmara Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü Siyasi Tarih ve Uluslararası İlişkiler Anadabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2006
- ^ "Kerkük-Musul Sorunu" (PDF). Kardaşlık Dergisi. Kerkük Vakfı. 18 Ekim 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.
- ^ "IŞİD Osmanlı camisini havaya uçurdu". 9 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mart 2015.
- ^ "IŞİD, Musul'daki tarihi camiyi havaya uçurdu". 8 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mart 2015.
- ^ "Musul ve Türkiye arasında demiryolu inşa edilecek". Anadolu Ajansı. 20 Eylül 2020. 3 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Eylül 2020.
- ^ "Dünya Meteoroloji Örgütü". Birleşmiş Milletler. Erişim tarihi: 1 Ocak 2011.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Musul Arapca موصل Kurtce Musil Irak in en buyuk sehirlerden birisi Irak in kuzeyinde Dicle Nehri kiyisinda bulunan Musul da Araplar Turkler ve Kurtler yasamaktadir Nufusunun cogunlugunu Araplar Kurtler ve Turkler olusturmaktadir Musul Musil موصلSehirMusulMusul un Irak taki konumuUlkeIrakIlNinova iliNufus 2008 Toplam1 800 000Zaman dilimiUTC 02 00 DAS Yaz YSU UTC 04 00 DAS TarihiHavlan ya da Mavsil de denilen Musul Dicle Nehri kiyisinda eski Ninova sehrinin batisinda kurulmustur Savunmaya uygun cografi konumuyla verimli topraklara sahip olan sehir antik cagdan sonra Hristiyanligin onemli bir merkezi haline gelmistir Halife Omer zamaninda Islam idaresine giren Musul Emeviler ve Abbasiler doneminde de onemini korumustur 1092 yilinda Buyuk Selcuklu daha sonra Atabeklerin yurdu olan Musul I Imadeddin Zengi 1127 1146 zamaninda mamur bir belde olmustur Sehrin eski surlari tamir edilerek muhtesem binalar ve bahcelerle suslenmistir Bu bolgede yasadigi soylenen Yunus Daniel Circis gibi peygamberler adina turbe ve makamlar insa edilerek ziyaretgah haline getirilmistir Carsi meydaninda Imadeddin Zengi nin tamir ettirdigi Nureddin Zengi nin yaptirdigi Ulu Camii Mucahideddin Kaymaz in Dicle kenarindaki onemli yapilar arasinda yer almistir Bedreddin Lulu zamaninda 1233 1251 Musul en parlak donemini yasamistir Tepede ic kale duzgun caddeler cogunun uzeri kubbe ve tonozlarla ortulu kagir evler cami turbe saray ve hanlariyla Musul seyyahlarin anlatmakla bitiremedigi bir sehir olmustur 2 646 1288 yili havadisinde Ibn i Fevti Musul un mamur oldugunu Bagdad sel taskinina maruz kaldigindan Musul un Hatuniye mahallesindeki Turkmen carsisinin dolup tastigini Bagdadlilarin alisverislerini buradan yaptiklarini kaydeder Mogol istilasinda Bedreddin Lulu nun sagliginda yagmalanmaktan kurtulan sehir 1261 yilinda saldiriya ugrayip yok olmustur 1871 de Musul da 18 cami 300 mescid 14 medrese 10 hankah 2 kopru 1 de sur duvari bulundugu tespit edilmistir 4 Bu eserler Atabekler doneminden kalan birkac yapi disinda Osmanli doneminde insa edilmistir Timur isgali sirasinda sehirdeki bayindirlik faaliyeti arttirilarak ve tamir edilmistir Akkoyunlular devrinde meydana gelen cekismelerden zarar goren Musul Safeviler zamaninda da ayni ilgisizlikle basbasa kalmistir Bekir Subasi hadisesi ile Iranlilarin eline gecen Musul 1667 depreminde buyuk hasar gormus veba salgini baslayinca halk kit leler halinde goc etmek mecburiyetinde kalmistir Bundan sonra sik sik cevre eskiyasi ve Sincar bolgesi yezidileri tarafindan soyulan sehir Nadir Sah in isgali ile iyice perisan olmustur Osmanlilarca geri alinan Musul 1850 yilinda mutasarriflik haline getirilerek Bagdat a baglanmissa da 1877 de tekrar vilayet olmustur Zengin petrol yataklari bulunan sehir I Dunya Savasi sirasinda Ingilizler tarafindan isgal edilmistir 1857 yilinda Musul da 38 mahalle 27 cami ve mescid 18 de medrese bulunmaktaydi Hizla gelisen modern sehircilik akimina ragmen saglam malzemeli yapi dokusu ile Dicle boyunca tarihi canliligini korumaktadir Bolgede bulunan mermer cinsi tas sayesinde butun yapilarin cepheleri sutun ve kemerlerle donatilmistir Musul Orta Dogu nun onemli bir noktasinda yer almasi sebebiyle cok cesitli kultur ve medeniyetlerin bulustugu bir bolge olmustur Sehirde onemli tarihi eserler mevcuttur Insanlik tarihinin ilk yazili belgeleri bu bolgede ortaya cikarilmis insanlarin kalabaliktan teskilatli topluma geciste olusturduklari bilgiler ilk olarak yine bu bolgede meydana gelmistir 1881 de insa edilen sehir meydanindaki Osmanli donemi resmi adi Abdullah ibn Celebi ibn Abdulkadi Camii icinde turbe bulundugu icin ISID tarafindan yikilmistir 20 Eylul 2020 de Musul Valisi Necim el Cuburi Musul Turkiye arasinda bir demir yolu insa edilecegini soyledi Iklim Musul iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara YilEn yuksek sicaklik C 21 1 26 9 31 8 35 5 42 9 44 1 47 8 49 3 46 1 42 2 32 5 25 0 49 3Ortalama en yuksek sicaklik C 12 4 14 8 19 3 25 2 32 7 39 2 42 9 42 6 38 2 30 6 21 1 14 1 27 8Ortalama sicaklik C 7 3 9 1 13 1 18 2 24 5 30 3 34 0 33 4 28 7 22 1 14 2 9 0 20 3Ortalama en dusuk sicaklik C 2 2 3 4 6 8 11 2 16 2 21 3 25 0 24 2 19 1 13 5 7 2 3 8 12 8En dusuk sicaklik C 17 6 12 3 5 8 4 2 5 9 7 11 6 14 5 8 9 2 6 6 1 15 4 17 6Ortalama yagis mm 62 1 62 7 63 2 44 1 15 2 1 1 0 2 0 0 0 3 11 8 45 0 57 9 363 6Kaynak Dunya Meteoroloji OrgutuAyrica bakinizMusul Sorunu Musul Sancagi KerkukDis baglantilarWikimedia Commons ta Musul ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Osmanli Arsivlerinde Musul 1525 1919 2 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca a b DELICEOGLU Sabriye Kuzey Irak taki Etnik ve Dini Gruplar ve Bolge Politikalarindaki Etkileri Marmara Universitesi Ortadogu Arastirmalari Enstitusu Siyasi Tarih ve Uluslararasi Iliskiler Anadabilim Dali Yuksek Lisans Tezi Istanbul 2006 Kerkuk Musul Sorunu PDF Kardaslik Dergisi Kerkuk Vakfi 18 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 20 Mayis 2020 ISID Osmanli camisini havaya ucurdu 9 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mart 2015 ISID Musul daki tarihi camiyi havaya ucurdu 8 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mart 2015 Musul ve Turkiye arasinda demiryolu insa edilecek Anadolu Ajansi 20 Eylul 2020 3 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Eylul 2020 Dunya Meteoroloji Orgutu Birlesmis Milletler Erisim tarihi 1 Ocak 2011 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link