Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Musa Carullah Bigi (Arapça: موسى جار الله, Tatarca: Муса Бигиев; d. 1875, Kikino - ö. 25 Ekim 1949, Kahire), XX. asrın başı Rusya Müslümanları arasındaki yenilikçi hareketin önderlerinden biri olan ve ileri gelen Tatar filozofu ve ilahiyat alimi, gazeteci.
| Musa Carullah Bigeyev | |
|---|---|
 Musa Carullah Bigeyev | |
| Doğum | 1875 Kikino, Penza, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 25 Ekim 1949 Kahire, Mısır Krallığı |
| Meslek | Gazeteci, Âlim |
| Milliyet | Tatar |
Biyografi
Musa Carullah Bigeyev, Penza vilayeti Çembar kazası (şimdi Penza bölgesi Kamenskiy ilçesi) Kikino köyinde 25 Aralık 1873 yılında dünyaya gelmişti. Doğduğu zaman babası, ahund (bölge kadısı) görevine tayin edilerek ailesiyle birlikte Rostov-Na-Donu şehrine taşınmaya hazırlanıyordu. Bu bilgiler, alimin küçük kızı Fatma Musa kızı Tagircanova tarafından annesi sözlerinden yazılıp yaşamöykü “Musa Efendi, Zamanı ve Çağdaşları Kitabı” 2010 yılında çıktıktan sonra bilim dünyasına mal oldu. Bigeyev kendisi, doğduğu tarih ve yere gerekli önem vermediğinden dolayı bu konuda halihazırda varyantlar ortaya çıktı. Laik ve ilahi öğrenim görmüş olan Bigeyev, Rostov-Na-Donu şehrinde fen okulundan mezun olup Bahçesaray, Kazan ve Buhara’nın medreselerinde, hem de Kahire’deki en eski müslüman üniversitesi “El-Azher”de okumuştu. 1905 yılı Mayıs ayında ülkesine dönüp “Kemaliye” medresesinin kurucusu olan Çistopol tüccarı ve işanı (tarikat şeyhi) M.-Z. Kamalov’un kızıyla evlendi.
Petersburg’a taşınan M. Bigeyev, gönüllü olarak St.-Petersburg İmparator Üniversitesi Hukuk Fakültesindeki derslere ve konferanslara gider, Abdreşid İbrahimov’un “Ülfet” (“Geçim”) gazetesinde makalelerini yayımlatır ve Kadet partisine ideolojik olarak yakın olan “İttifak-ül-Müslimin” (“Müslümanlar Birliği”) partisinin kurulmasına çalışırdı. M. Bigeyev, 15 Ağustos 1905’te Avrupa’nın en büyüğü olan Nijniy Novgorod Fuarı yapıldığı zaman düzenlenen Birinci Müslümanlar Örgütleme Kongresi’nin çalışmalarına katıldı. 1906 yılında ise İkinci ve Üçüncü Müslümanlar Kongreleri’nin etkin katılımcısı olup Parti’nin Merkezi Kurulu’na seçiliyordu. M. Bigeyev, “Hareketimizin başlangıcı” önsözü olan “Tüm Rusya Müslüman Birliği Tüzüğü” broşürünü Rusça yayınlattı. 1914 yılında Petersburg’ta düzenlenen Dördüncü Müslümanlar Kongresi’nin sekreteri idi. Sonraki zamanlarda M. Bigeyev, kongrelerin malzemelerini “Islahatlar Esasları” kitabında yayınladı. 1906 yılından beri kendi ilahiyat eserlerini yayımlatmaya başlayan M. Bigeyev, yakında büyük bir şöhret kazandı. 1908 yılında M. Bigeyev, ilk Tatar yazarlarından biri, “Binler, veya Güzel Hatice” (1887) ve “Büyük Günahlar” (1890) laik romanlarının müellifi olan merhum ağabeyi Muhammed-Zakir Bigeyev (1870, Penza vilayeti Kikino köyü – 1902, Rostov-na-Donu)’in “Nehirlerarası (Mezopotamya) Seyahatı” kitabını yayımladı.
1909 yılının sonunda Orenburg’taki “Hüseyniye” medresesinde onun uzun sürmeyen öğretmenliği başladı. M. Bigeyev, Müslüman hukuku (fıkıh), Arapça ve edebiyat ders ve konferanslarını verirdi. O dönemden beri M. Bigeyev, makalelerini “Musa Carullah” diye Türkçe imzalamaya başladı. M. Bigeyev, Kur'an'ın Tatarca tercümesi üzerine çalıştı. 1912 yılında onun tercümesi tamamlanmıştı, ancak bazı Müslüman din adamları arasında çıkan tartışma ve Orenburg müftünün gayet olumsuz değerlendirmesi eserin yayınlanmasına engel oldu. Eserine karşı çıkmış olan din adamları, Kur'an'ın ilahi sözünü tercüme etmek gerekmediğini, yalnız çok sayıda mevcut olan tafsirlerinden yararlanmanın yeterli olduğunu sanıyorlardı. 1914 yılında “İstoriçeskiy Vestnik” (“Tarih Belleteni”) dergisinde N. Fedotov’un ilahiyatçının bazı özgün görüşlerinin özünü anlatan “Müslüman Lüteri” makalesi yayınlandı. M. Bigeyev, Petersburg’ta matbaası için hurufat geliştirdiği tüccar Muhammed-Alim Maksutov’un “Emanet” yayınevinin ortak sahibi oldu.
Şubat İnkılabı’nın günlerinde Moskova’da Tüm Rusya Müslüman Kongresi’nin çalışmalarına katılan M. Bigeyev, 1917 Mayısında Tüm Rusya Müslüman Şurası’nın üyesi seçildi. 1917 Haziran ayında M. Bigeyev, 1. Müslüman Cemaati’nin başına geçip Petrograd Büyük Camisi’nin imamı oldu ve aynı zamanda “El-Mimber” gazetesini yayımlıyordu. O, militanlarla ortaklaşa Muhammet ümmetinin tüzüğünü düzenledi; Tatar çocukları için Tatarca, Türk-Tatar tarihi ve edebiyatı derslerini veren okulun açılmasını başardı.
1920 yılında M. Bigeyev,Ufa’da Müslüman Din Adamları Kongresi’nin delegelerine müslüman toplumunun yeniden düzenlenmesi üzerine kendi tekliflerini içine alan “Müslüman Milletlerine Çağrı”sını tanıtmıştı. Onun bu demecinin esas fikirleri, 1923’te Berlin’de yayınlanmış olan kendi “İslam Elifbesi” kitabının içine girdi. Bu yayından sonra M. Bigeyev, Petrograd’tan Hindistan’daki bir kongreye yönelerek vardığı Moskova’da tıtuklandı. M. Bigeyev’in bu tutuklanması, bir öfke dalgası uyandırdı. Finlandiya Tatarları, Sovyet Rusyası’nın dostu olan Türkiye Hükûmeti’nden yardım istemişlerdi. İstanbul ve Ankara’nın ileri gelen gazeteleri, ilahiyatçıyı serbest bırakma talebini içine alan telgraflar yayınladı. M. Bigeyev, iki sene içerisinde Moskova’da makamların gözetlemesi altında yaşamak şartıyla serbest bırakıldı. Sürgün M. Bigeyev, 1926 Mayısında Mekke Kongresine katılmak için Sovyet Müslümanlarının heyetine dahil edildi. Aynı zamanda Leningrad Tatarlarının cemaati, onu 1926 Ekim-Kasım aylarında Ufa’da yapılan olağan Din Adamları Kongresi’ne delege seçmişti. Bu kongrede M. Bigeyev Bilginler Kurulu’nun üyesi seçildi. 1927 yılında Leningrad’a dönen M. Bigeyev, Savaşçı Dinsizler Birliği’nin faaliyetini ve iktidarın sırası gelen kampanyası olan “sabıklara” karşı savaşı seyretti. “Sabıklar” kategorisine aslı proleter veya köylü olmayan bütün şahıslar girebiliyorlardı.
Bütün kuruluşlar istisnasız olarak “temizleme”ye maruz kaldı. Birçok uzmanlar işten atıldı, yerlerine etkin işçiler tayin edildi. M. Bigeyev, akademisyen İ.Yu. Kraçkovskiy’e Leningrad Üniversitesi’nde öğretmen görevini alabilmek için yardım isteyerek müracaat etti; Arapça, Farsça veya Türkçe ders vermeye hazırdı. 1929 yılında bir iş arayan M. Bigeyev, Afganistan Hükümeti’ne yardım isteyerek müracaat etti. M. Bigeyev, o zaman hiçbir yerde çalışmamasına rağmen bilim görevlisi sayıldığından vergi ödemek mecburiyetindeydi. 1930 yılında şehir makamları, din adamları ve aile üyeleri dahil olmak üzere vatandaşların tam bir kategorisinin yemek karnelerinden mahrum edilmesi kararını aldı. 1930 yılının sonunda M. Bigeyev, muhacerete karar verdi. Bu hareketiyle o kendi hayatını kurtardıktan başka yakınlarının hayatlarını da kurtardı. 1931 Nisan-Mayıs aylarında onun büyük çocukları Meryem (1907, Çistopol – 1993, Ufa), Zeyneb (1908, Çistopol – 1967, Moskova), Muhammed (1909, Çistopol – 1942 (?) Moskova), Hind (1911, Çistopol – 1962, Ufa) ve Ahmed (1912, Çistopol – 1942 (?) Leningrad) tutuklandılar. 1931 Ağustosunda onun eşi Bibi-Esma Muhammed-Zahir kızı (1884, Çistopol – 1975, Ufa), küçük kızı Fatma (1918, Petrograd – 2006, St.-Petersburg) ve büyük çocukları vatan haini ailesinin üyeleri ilan edilip Vologda’ya üç yıllığına sürüldü.
Muhacerette
M. Bigeyev Sovyet Rusyası’ndan yasadışı olarak çıkıp giden terakkici müslümanlardan sonu oldu. M. Bigeyev ailesiyle beraber oturduğu Leningrad’tan Moskova’ya çıkıp gitti, sonra demir yolundan Orta Asya’ya yollandı ve sınırı geçip kendini Kaşgar’da buldu. O, Çin Türkistanı’ndan Nadirşah’ın yardımı sayesinde pasaport aldığı Afganistan’a geçti ve Hindistan’a çıkıp gitti, sonra Mısır’ın yolunu tuttu ve oraya vardıktan sonra Atatürk’e yönelttiği “Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Çağrı” eserini yeniden yayınlattı. M. Bigeyev 1933 yılında Berlin’de yaşadı. A. Muhammedov’un basımevinden Finlandiya Tatarlarının mali desteğiyle onun üç kitabı çıktı. M. Bigeyev, kısa bir zaman Finlandiya’da oturarak çalıştı, orada Tatar gençlerine konferans verdi. 1934 yılında Finlandiya’yı terk edip İran’da ve Irak’ta seyahat yaptı, Şia mezhebini araştırdı, Hindistan’da Sanskrit dilini öğrenerek Mahabharata ve Veda gibi Hinduizm kitaplarını inceliyordu. 1938 yılında M. Bigeyev misyoner amacıyla Japonya, Çin, Yava ve Sumatra’da seyahat yaptı. 1939 yılında o, Afganistan’a çıkmak ve Kabil’de temelli yerleşmek niyetiyle Hindistan’a yine yollandı, fakat sömürge makamlarınca tutuklanarak bir buçuk – iki yılı Peşaver hapisanesinde geçirdi. M. Bigeyev’in tahliyesi Bhopal şehrinin hakimi Muhammed Hamidullah’ın karışması sayesinde mümkün oldu, ama o 1945 yılına kadar Peşaver’de İngilizlerin açık gözetmesi altında kaldı. Bu dönem, ilmi faaliyetinin verimli zamanıydı. Onun tarafından sekiz kitap yazıldı ve yayınlandı. Yazar, kitaplarının satılmasından aldığı geliri Bombey göçmenlerinin çocukları için medrese kurulmasına bağışladı. 1946 yılından beri M. Bigeyev, Türkiye’ye gidip gelerek çoğunlukla Mısır’da yaşadı. Defalarca hacca giderdi. 1947 yılında vatanına dönmeye teşebbüste bulundu. M. Bigeyev, 28 Ekim 1949 yılında Kahire’de vefat etti. Cenaze namazı Seyid Nefis Camisinde kılınarak naaşı Afifi’deki “Hediviye” kral aile mezarlığında toprağa verildi. M. Bigeyev’in özel kütüphanesinden kitaplar merhumun iradesine göre Türkiye Millî Kütüphanesine verildi.
Eserlerinden bazıları
M. Bigeyev kendi eliyle yaptığı listenin içine 120 ilahiyat eseri ve makalesini almıştır.
- Müslüman İttifakı'nın Programı ve Şerhi,
- Siyonizm,
- Islahat Esasları,
- Zekat,,
- Uzun günlerde oruç ,
- Al-Luzumiyat "(" Gerekli isteğe bağlı "),
- "filozof, İmam Ebu el-Alaa-Macarri" "yazarının Biyografi ,
- Şeriat esasları "Hatun", "Uzun Günlerde Ruze"
olarak sıralanabilir.
Hatırası
Kazan’da M. Bigeyev’in eserleri çağdaş Tatarca ve Rusçaya tercüme edilmekte, şehrin caddelerinden biri onun adını taşımaktadır. 2006 yılında Büyük Petro Rusya Bilimler Akademisi Antropoloji ve Etnoğrafya Müzesi’nin “İcma-Anlaşma” projesinin kapsamında M. Bigeyev hakkında Dr. Prof. E.A. Rezvan’ın senaryosuna göre film çekilmişti, biraz sonra da bu filmin “El Yazması ve Kader” adlı ikinci ikmal edilmiş varyantı yapıldı. Yönetmeni B. Baişev, senaryo yazarları A. Hayrutdinov ve R. Hakimov olan “Ve Hilal Parçalandı” belgesel filmi, 2008 yılında “Altın Mimber” IV. Uluslararası Müslüman Sineması Festivali’nde “Müslüman Eğitimine Katkı İçin” mahsus ödülünü kazandı. 2010 yılında çocukları ve torunlarının elinde kalmış pilot nüshasına göre yapılan Tatarcaya reprint şeklindeki Kuran-ı Kerim tercümesi ve yaşamöyküsü kitabı çıktı. 2013 yılında Penza bölgesi Kamenskiy ilçesinde M. Bigeyev’in 140. doğum günüyle ilgili bir takım etkinlikler düzenlenmişti. 23 Haziran 2013’te alimin küçük vatanı olan Kikino köyündeki okulun ön cephesine bu yörede doğan ünlü adamların şerefine hatıra levhası takıldı. 21 Aralık 2013 yılında Kamenka kasabasında “Bigeyev manevi-ahlaki okumaları” geçti; Musa Bigeyev ismi mektebe ve Kamenka kasabası camisinin yanındaki küçük bahçeye verildi. 12 Aralık 2014 yılında Moskova’da X. Uluslararası Müslüman Forumu çerçevesinde “Bigeyev Okumaları. Din ve Mezhepler Diyalogu: Müslüman Öğretimi Açısından Tecrübe” adlı Tüm Rusya Bilim-Öğretim Müslüman Konferansı ve “Tolerans veya çoğulculuk? Kuran-ı Kerim’in görüşü” bilimsel tartışması gerçekleştirildi.
M. Bigeyev’in dölü döşü Ufa, Moskova, Petersburg gibi Rusya’nın ve Dnipro gibi Ukrayna’nın yörelerinde yaşamaktadır. M. Bigeyev’in damadı, onun öğrencisi olan şarkiyatçı-iranşinas, Leningrad Devlet Üniversitesi’nin profesörü, Dr. Prof. Abdürrahman Tagiroviç (Tahir oğlu) Tagircanov (1907-1983) idi. Teknik Bilimleri Doktoru, Magnitogorsk Devlet Teknik Üniversitesi’nin profesörü, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Şerefli Bilim ve Teknik Faaliyet Adamı, Magnitogorsk Şehri Fahri Vatandaşı, metalürji bilgini Abdreşit Museyeviç (Musa oğlu) Bigeyev (1917-2010), ilahiyatçının amcazadesinin oğluydu.
Kaynakça
- ^ Musa Carullah, İslam'ın Elifba'sı, Seba yayınları, eserin giriş kısmı.
- Tagircanova A.N. “Kniga o Muse-efendi, yego vremeni i sovremennikah” (Rusça) [“Musa Efendi, Zamanı ve Çağdaşları Kitabı”]. Kazan 2010.
- Musa Carullah Bigiyev. “İzbrannıye trudı” v treh tomah. Antologiya tatarskoy bogoslovskoy mısli (Rusça) [“Seçilmiş eserler”. 3 Cilt. Tatar ilahiyat fikri antolojisi]. Kazan 2005, 2006, 2014.
Dış bağlantılar
Düşünce İle Eylemi Birleştiren Mütefekkir: Musa Carullah12 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Musa Carullah Bigi Arapca موسى جار الله Tatarca Musa Bigiev d 1875 Kikino o 25 Ekim 1949 Kahire XX asrin basi Rusya Muslumanlari arasindaki yenilikci hareketin onderlerinden biri olan ve ileri gelen Tatar filozofu ve ilahiyat alimi gazeteci Musa Carullah BigeyevMusa Carullah BigeyevDogum1875 Kikino Penza Rus ImparatorluguOlum25 Ekim 1949 Kahire Misir KralligiMeslekGazeteci AlimMilliyetTatarBiyografiMusa Carullah Bigeyev Penza vilayeti Cembar kazasi simdi Penza bolgesi Kamenskiy ilcesi Kikino koyinde 25 Aralik 1873 yilinda dunyaya gelmisti Dogdugu zaman babasi ahund bolge kadisi gorevine tayin edilerek ailesiyle birlikte Rostov Na Donu sehrine tasinmaya hazirlaniyordu Bu bilgiler alimin kucuk kizi Fatma Musa kizi Tagircanova tarafindan annesi sozlerinden yazilip yasamoyku Musa Efendi Zamani ve Cagdaslari Kitabi 2010 yilinda ciktiktan sonra bilim dunyasina mal oldu Bigeyev kendisi dogdugu tarih ve yere gerekli onem vermediginden dolayi bu konuda halihazirda varyantlar ortaya cikti Laik ve ilahi ogrenim gormus olan Bigeyev Rostov Na Donu sehrinde fen okulundan mezun olup Bahcesaray Kazan ve Buhara nin medreselerinde hem de Kahire deki en eski musluman universitesi El Azher de okumustu 1905 yili Mayis ayinda ulkesine donup Kemaliye medresesinin kurucusu olan Cistopol tuccari ve isani tarikat seyhi M Z Kamalov un kiziyla evlendi Petersburg a tasinan M Bigeyev gonullu olarak St Petersburg Imparator Universitesi Hukuk Fakultesindeki derslere ve konferanslara gider Abdresid Ibrahimov un Ulfet Gecim gazetesinde makalelerini yayimlatir ve Kadet partisine ideolojik olarak yakin olan Ittifak ul Muslimin Muslumanlar Birligi partisinin kurulmasina calisirdi M Bigeyev 15 Agustos 1905 te Avrupa nin en buyugu olan Nijniy Novgorod Fuari yapildigi zaman duzenlenen Birinci Muslumanlar Orgutleme Kongresi nin calismalarina katildi 1906 yilinda ise Ikinci ve Ucuncu Muslumanlar Kongreleri nin etkin katilimcisi olup Parti nin Merkezi Kurulu na seciliyordu M Bigeyev Hareketimizin baslangici onsozu olan Tum Rusya Musluman Birligi Tuzugu brosurunu Rusca yayinlatti 1914 yilinda Petersburg ta duzenlenen Dorduncu Muslumanlar Kongresi nin sekreteri idi Sonraki zamanlarda M Bigeyev kongrelerin malzemelerini Islahatlar Esaslari kitabinda yayinladi 1906 yilindan beri kendi ilahiyat eserlerini yayimlatmaya baslayan M Bigeyev yakinda buyuk bir sohret kazandi 1908 yilinda M Bigeyev ilk Tatar yazarlarindan biri Binler veya Guzel Hatice 1887 ve Buyuk Gunahlar 1890 laik romanlarinin muellifi olan merhum agabeyi Muhammed Zakir Bigeyev 1870 Penza vilayeti Kikino koyu 1902 Rostov na Donu in Nehirlerarasi Mezopotamya Seyahati kitabini yayimladi 1909 yilinin sonunda Orenburg taki Huseyniye medresesinde onun uzun surmeyen ogretmenligi basladi M Bigeyev Musluman hukuku fikih Arapca ve edebiyat ders ve konferanslarini verirdi O donemden beri M Bigeyev makalelerini Musa Carullah diye Turkce imzalamaya basladi M Bigeyev Kur an in Tatarca tercumesi uzerine calisti 1912 yilinda onun tercumesi tamamlanmisti ancak bazi Musluman din adamlari arasinda cikan tartisma ve Orenburg muftunun gayet olumsuz degerlendirmesi eserin yayinlanmasina engel oldu Eserine karsi cikmis olan din adamlari Kur an in ilahi sozunu tercume etmek gerekmedigini yalniz cok sayida mevcut olan tafsirlerinden yararlanmanin yeterli oldugunu saniyorlardi 1914 yilinda Istoriceskiy Vestnik Tarih Belleteni dergisinde N Fedotov un ilahiyatcinin bazi ozgun goruslerinin ozunu anlatan Musluman Luteri makalesi yayinlandi M Bigeyev Petersburg ta matbaasi icin hurufat gelistirdigi tuccar Muhammed Alim Maksutov un Emanet yayinevinin ortak sahibi oldu Subat Inkilabi nin gunlerinde Moskova da Tum Rusya Musluman Kongresi nin calismalarina katilan M Bigeyev 1917 Mayisinda Tum Rusya Musluman Surasi nin uyesi secildi 1917 Haziran ayinda M Bigeyev 1 Musluman Cemaati nin basina gecip Petrograd Buyuk Camisi nin imami oldu ve ayni zamanda El Mimber gazetesini yayimliyordu O militanlarla ortaklasa Muhammet ummetinin tuzugunu duzenledi Tatar cocuklari icin Tatarca Turk Tatar tarihi ve edebiyati derslerini veren okulun acilmasini basardi 1920 yilinda M Bigeyev Ufa da Musluman Din Adamlari Kongresi nin delegelerine musluman toplumunun yeniden duzenlenmesi uzerine kendi tekliflerini icine alan Musluman Milletlerine Cagri sini tanitmisti Onun bu demecinin esas fikirleri 1923 te Berlin de yayinlanmis olan kendi Islam Elifbesi kitabinin icine girdi Bu yayindan sonra M Bigeyev Petrograd tan Hindistan daki bir kongreye yonelerek vardigi Moskova da tituklandi M Bigeyev in bu tutuklanmasi bir ofke dalgasi uyandirdi Finlandiya Tatarlari Sovyet Rusyasi nin dostu olan Turkiye Hukumeti nden yardim istemislerdi Istanbul ve Ankara nin ileri gelen gazeteleri ilahiyatciyi serbest birakma talebini icine alan telgraflar yayinladi M Bigeyev iki sene icerisinde Moskova da makamlarin gozetlemesi altinda yasamak sartiyla serbest birakildi Surgun M Bigeyev 1926 Mayisinda Mekke Kongresine katilmak icin Sovyet Muslumanlarinin heyetine dahil edildi Ayni zamanda Leningrad Tatarlarinin cemaati onu 1926 Ekim Kasim aylarinda Ufa da yapilan olagan Din Adamlari Kongresi ne delege secmisti Bu kongrede M Bigeyev Bilginler Kurulu nun uyesi secildi 1927 yilinda Leningrad a donen M Bigeyev Savasci Dinsizler Birligi nin faaliyetini ve iktidarin sirasi gelen kampanyasi olan sabiklara karsi savasi seyretti Sabiklar kategorisine asli proleter veya koylu olmayan butun sahislar girebiliyorlardi Butun kuruluslar istisnasiz olarak temizleme ye maruz kaldi Bircok uzmanlar isten atildi yerlerine etkin isciler tayin edildi M Bigeyev akademisyen I Yu Krackovskiy e Leningrad Universitesi nde ogretmen gorevini alabilmek icin yardim isteyerek muracaat etti Arapca Farsca veya Turkce ders vermeye hazirdi 1929 yilinda bir is arayan M Bigeyev Afganistan Hukumeti ne yardim isteyerek muracaat etti M Bigeyev o zaman hicbir yerde calismamasina ragmen bilim gorevlisi sayildigindan vergi odemek mecburiyetindeydi 1930 yilinda sehir makamlari din adamlari ve aile uyeleri dahil olmak uzere vatandaslarin tam bir kategorisinin yemek karnelerinden mahrum edilmesi kararini aldi 1930 yilinin sonunda M Bigeyev muhacerete karar verdi Bu hareketiyle o kendi hayatini kurtardiktan baska yakinlarinin hayatlarini da kurtardi 1931 Nisan Mayis aylarinda onun buyuk cocuklari Meryem 1907 Cistopol 1993 Ufa Zeyneb 1908 Cistopol 1967 Moskova Muhammed 1909 Cistopol 1942 Moskova Hind 1911 Cistopol 1962 Ufa ve Ahmed 1912 Cistopol 1942 Leningrad tutuklandilar 1931 Agustosunda onun esi Bibi Esma Muhammed Zahir kizi 1884 Cistopol 1975 Ufa kucuk kizi Fatma 1918 Petrograd 2006 St Petersburg ve buyuk cocuklari vatan haini ailesinin uyeleri ilan edilip Vologda ya uc yilligina suruldu Muhacerette M Bigeyev Sovyet Rusyasi ndan yasadisi olarak cikip giden terakkici muslumanlardan sonu oldu M Bigeyev ailesiyle beraber oturdugu Leningrad tan Moskova ya cikip gitti sonra demir yolundan Orta Asya ya yollandi ve siniri gecip kendini Kasgar da buldu O Cin Turkistani ndan Nadirsah in yardimi sayesinde pasaport aldigi Afganistan a gecti ve Hindistan a cikip gitti sonra Misir in yolunu tuttu ve oraya vardiktan sonra Ataturk e yonelttigi Turkiye Buyuk Millet Meclisi ne Cagri eserini yeniden yayinlatti M Bigeyev 1933 yilinda Berlin de yasadi A Muhammedov un basimevinden Finlandiya Tatarlarinin mali destegiyle onun uc kitabi cikti M Bigeyev kisa bir zaman Finlandiya da oturarak calisti orada Tatar genclerine konferans verdi 1934 yilinda Finlandiya yi terk edip Iran da ve Irak ta seyahat yapti Sia mezhebini arastirdi Hindistan da Sanskrit dilini ogrenerek Mahabharata ve Veda gibi Hinduizm kitaplarini inceliyordu 1938 yilinda M Bigeyev misyoner amaciyla Japonya Cin Yava ve Sumatra da seyahat yapti 1939 yilinda o Afganistan a cikmak ve Kabil de temelli yerlesmek niyetiyle Hindistan a yine yollandi fakat somurge makamlarinca tutuklanarak bir bucuk iki yili Pesaver hapisanesinde gecirdi M Bigeyev in tahliyesi Bhopal sehrinin hakimi Muhammed Hamidullah in karismasi sayesinde mumkun oldu ama o 1945 yilina kadar Pesaver de Ingilizlerin acik gozetmesi altinda kaldi Bu donem ilmi faaliyetinin verimli zamaniydi Onun tarafindan sekiz kitap yazildi ve yayinlandi Yazar kitaplarinin satilmasindan aldigi geliri Bombey gocmenlerinin cocuklari icin medrese kurulmasina bagisladi 1946 yilindan beri M Bigeyev Turkiye ye gidip gelerek cogunlukla Misir da yasadi Defalarca hacca giderdi 1947 yilinda vatanina donmeye tesebbuste bulundu M Bigeyev 28 Ekim 1949 yilinda Kahire de vefat etti Cenaze namazi Seyid Nefis Camisinde kilinarak naasi Afifi deki Hediviye kral aile mezarliginda topraga verildi M Bigeyev in ozel kutuphanesinden kitaplar merhumun iradesine gore Turkiye Milli Kutuphanesine verildi Eserlerinden bazilariM Bigeyev kendi eliyle yaptigi listenin icine 120 ilahiyat eseri ve makalesini almistir Musluman Ittifaki nin Programi ve Serhi Siyonizm Islahat Esaslari Zekat Uzun gunlerde oruc Al Luzumiyat Gerekli istege bagli filozof Imam Ebu el Alaa Macarri yazarinin Biyografi Seriat esaslari Hatun Uzun Gunlerde Ruze olarak siralanabilir HatirasiKazan da M Bigeyev in eserleri cagdas Tatarca ve Ruscaya tercume edilmekte sehrin caddelerinden biri onun adini tasimaktadir 2006 yilinda Buyuk Petro Rusya Bilimler Akademisi Antropoloji ve Etnografya Muzesi nin Icma Anlasma projesinin kapsaminda M Bigeyev hakkinda Dr Prof E A Rezvan in senaryosuna gore film cekilmisti biraz sonra da bu filmin El Yazmasi ve Kader adli ikinci ikmal edilmis varyanti yapildi Yonetmeni B Baisev senaryo yazarlari A Hayrutdinov ve R Hakimov olan Ve Hilal Parcalandi belgesel filmi 2008 yilinda Altin Mimber IV Uluslararasi Musluman Sinemasi Festivali nde Musluman Egitimine Katki Icin mahsus odulunu kazandi 2010 yilinda cocuklari ve torunlarinin elinde kalmis pilot nushasina gore yapilan Tatarcaya reprint seklindeki Kuran i Kerim tercumesi ve yasamoykusu kitabi cikti 2013 yilinda Penza bolgesi Kamenskiy ilcesinde M Bigeyev in 140 dogum gunuyle ilgili bir takim etkinlikler duzenlenmisti 23 Haziran 2013 te alimin kucuk vatani olan Kikino koyundeki okulun on cephesine bu yorede dogan unlu adamlarin serefine hatira levhasi takildi 21 Aralik 2013 yilinda Kamenka kasabasinda Bigeyev manevi ahlaki okumalari gecti Musa Bigeyev ismi mektebe ve Kamenka kasabasi camisinin yanindaki kucuk bahceye verildi 12 Aralik 2014 yilinda Moskova da X Uluslararasi Musluman Forumu cercevesinde Bigeyev Okumalari Din ve Mezhepler Diyalogu Musluman Ogretimi Acisindan Tecrube adli Tum Rusya Bilim Ogretim Musluman Konferansi ve Tolerans veya cogulculuk Kuran i Kerim in gorusu bilimsel tartismasi gerceklestirildi M Bigeyev in dolu dosu Ufa Moskova Petersburg gibi Rusya nin ve Dnipro gibi Ukrayna nin yorelerinde yasamaktadir M Bigeyev in damadi onun ogrencisi olan sarkiyatci iransinas Leningrad Devlet Universitesi nin profesoru Dr Prof Abdurrahman Tagirovic Tahir oglu Tagircanov 1907 1983 idi Teknik Bilimleri Doktoru Magnitogorsk Devlet Teknik Universitesi nin profesoru Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Serefli Bilim ve Teknik Faaliyet Adami Magnitogorsk Sehri Fahri Vatandasi metalurji bilgini Abdresit Museyevic Musa oglu Bigeyev 1917 2010 ilahiyatcinin amcazadesinin ogluydu Kaynakca Musa Carullah Islam in Elifba si Seba yayinlari eserin giris kismi Tagircanova A N Kniga o Muse efendi yego vremeni i sovremennikah Rusca Musa Efendi Zamani ve Cagdaslari Kitabi Kazan 2010 Musa Carullah Bigiyev Izbranniye trudi v treh tomah Antologiya tatarskoy bogoslovskoy misli Rusca Secilmis eserler 3 Cilt Tatar ilahiyat fikri antolojisi Kazan 2005 2006 2014 Dis baglantilarDusunce Ile Eylemi Birlestiren Mutefekkir Musa Carullah12 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde