Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Musul Kuşatması, 1742-1746 Osmanlı-İran Savaşı'nda evre.
| Musul Kuşatması | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1742-1746 Osmanlı-İran Savaşı | |||||||||
 Musul Kalesi | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Osmanlı Devleti |  Afşar Hanedanı | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Abdülcelilzade Hüseyin Paşa | Nadir Şah | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 10-15.000 | 70-100.000 390 top | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Nispeten hafif | 30.000 ölü, yaralı ve esir | ||||||||
Nadir Şah komutasındaki İran ordusu Osmanlı İmparatorluğu'na ait Musul kalesini 13 Eylül-23 Ekim 1743 tarihlerinde kuşattıysa da, Musul Valisi Abdülcelilzade Hüseyin Paşa komutasındaki Osmanlı garnizonunun direnişi karşısında yenilerek geri çekildi.
Kuşatma öncesi
İran'daki Afşar Hanedanının kurucusu Nadir Şah'ın Caferîliğin tanınarak dört sünni fıkıh mezhebine ilave edilmesi ve Kâbe'de Caferîlik için de bir sütun inşa edilmesi tekliflerinin Osmanlı İmparatorluğu tarafından reddedilmesi üzerine, Nadir Şah bu defa sözkonusu tekliflerden vazgeçerek bunun yerine eski Safevî toprakları olan Irak ve Azerbaycan'dan birinin İran'a terkini talep etti. Bu teklifin de reddedilmesi (1742 sonu) üzerine Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan etti ve Irak'a saldırdı.
5 Ağustos 1743'te Kerkük önlerine ulaşan Nadir Şah komutasındaki İran ordusu 12 Ağustos 1743'te burayı işgal ettikten sonra, 13 Eylül 1743'te Musul önlerine ulaştı ve 26 Eylül 1743'te şehri kuşattı.
Kerkük'ün kaybı üzerine, Osmanlı Padişahı I. Mahmud halkın hoşnutsuzluğuna da son vermek için Sadrazam Hekimoğlu Ali Paşa'yı 20 Eylül 1743'te azletti.
Kuşatma
Osmanlı başkenti esasen Nadir Şah'ın 1733'teki gibi bölgenin merkezi Bağdat'a saldıracağını hesaplıyordu. Dolayısıyla Bağdat'ta daha büyük bir askerî garnizon tutuyordu.
Nadir Şah komutasındaki İran ordusu Musul şehrini ve çevresindeki köyler, Hristiyan yerleşimlerini ve manastırlarını büyük yıkıma uğrattı. İran ordusunun bölgedeki hasadı da yakması Bağdat'ta da ciddi bir kıtlığa yolaçtı
Musul önlerine gelen Nadir Şah İran reîsülulemâsı imzasıyla Musul müftüsüne gönderdiği mektubunda kan dökülmeden şehrin teslimini istedi. Bu durum karşısında Abdülcelilzade Hüseyin Paşa halkı Ulu Cami'ye toplayarak tehlikeyi anlatınca halk galeyana gelerek şehri İran saldırısına karşı korumaya karar verdi. Nadir Şah'a gönderilen cevabî mektupla teslim olma teklifinin reddedildiği bildirildi Bu sırada Hüseyin Paşa, kardeşi Abdülfettah ve oğulları Murad ve Mehmed Emin Beyler ile Musul Muhafızı Kazıkçı Hüseyin Paşa yoğun bir hazırlık içine girerek surları tamir ettirdiler ve hendekler kazdırdılar.
İran ordusu Musul kalesine bir saat mesafedeki 'ya ulaşınca (16 Eylül) Hüseyin Paşa oğlu Abdülfettah Bey komutasında bir keşif birliği gönderdi. Bu birlikler İran ordusunun ne kadar kalabalık olduğunu kaleye bildirdi. Yarımca'da beş gün kalan İran ordusu bu sürede Dicle üzerine kurulan köprüden nehrin sağ yakasına geçti (21 Eylül) ve kazdığı metrislere yerleşerek kaleyi batıdan kuşattı (23 Eylül). 160 top ve 230 havan topundan oluşan 14 bataryadan topçu ateşi 28 Eylül'de başladı ve özellikle Baştabya mevkiine yoğunlaştı. Bunun üzerine Abdülcelilzade Hüseyin Paşa Baştabya'ya gelerek komutayı bizzat devralmasından Nadir Şah da bu mevkinin Osmanlı savunmasının merkezi olduğunu anladı ve topçu ateşnin buradaki tahkimata yoğunlaştırdı. Bununla birlikte, yoğun bombardıman sonucu surların çökmemesi nedeniyle, İran ordusu lağım faaliyetine başladıysa da patlatılan 14 lağım da İranlı askerlerin hayatlarına maloldu
Bunun üzerine Nadir Şah bombardıman ve lağım faaliyetlerini durdurarak, hazırlattığı binlerce merdiven yardımıyla kale surlarına tırmanılarak taarruzu denediyse de, Abdülcelilzade Hüseyin Paşa ve 'nın kuşatma başlamadan kazdırdıkları hendekler hücumcuların hızını kesti. İran ordusu en büyük kayıplara bu stratejiyle icra ettiği 4 Ekim tarihli genel hücumda uğradı. Nitekim, Berat Kandili gecesi savunmacıları gafil avlamak maksadıyla başlatılan hücumda; Nadir Şah hazırlattığı lağımları patlatıp, aynı anda 1.700 merdivenle ordusunu kaleye hücum ettirdiyse de, hücum sırasında rüzgârın yön değiştirerek İran askerlerine doğru esmesi sonucunda patlatılan lağımların alevleri kale duvarlarına dayalı merdivenlerden kaleye girmeye çalışan birkaç bin İran askerinin yanmasına sebep oldu. Buna Musul Valisi Abdülcelilzade Hüseyin Paşa ve Musul Kalesi Muhafızı Kazıkçı Hüseyin Paşa’nın komutasındaki Osmanlı muhafızlarının şiddetli direnişi de eklenince 4.500-5.000 İran askeri öldü.İran ordusu kuşatma boyunca ise yedisi genel mahiyette olmak üzere kaleye 12 taarruz yaptı ve yaklaşık 30.000 askerlik zayiata uğradı.
Bu genel taarruzların da ağır kayıplarla başarısızlığa uğraması sonucunda, Nadir Şah kaleye bir elçi gönderdi. Elçi, Osmanlı garnizonunun kaleyi savunmaya devam edeceği yanıtını aldığı gibi, İran ordusunun günlerce süren bombardımanından kale içinin hiç zarar görmediği ve Musul halkının moralinin yüksek olduğu bilgisini de Nadir Şah'a ulaştırdı. Nadir Şah Abdülcelilzade Hüseyin Paşa'ya ateşkes teklifiyle birlikte iki elçi göndermesini istedi. Hüseyin Paşa'nın gönderdiği elçiler (Şafii müftüsü) Ali Gulami ve (Musul ilerigelenlerinden) Kara Mustafa Bey'e Nadir Şah mütareke koşullarını sundu. Esir teatisini içeren mütareke sonucunda Nadir Şah 23 Ekim 1743'te tüm ordusuyla Musul önlerinden çekildi.
Kuşatma sonrası
Nadir Şah'ın İran ordusunun Musul önlerinde uğradığı büyük yenilgi sonrasında çekilme kararı aldığı dönemde, Osmanlı İmparatorluğu'nun İran tahtı için desteklediği Safî Mirza'nın Erzurum-Kars üzerinden İran'a yürüdüğü haberini de almıştı (20 Ekim). Nadir Şah üçüncü darbeyi ise geri çekilirken aldı. Ricat yürüyüşü sırasında 'nda Bağdat Beylerbeyi Eyyubizade Ahmed Paşa komutasındaki Osmanlı eyalet ordusunun hücumuna uğrayan İran ordusu bir yenilgi daha aldı (25 Ekim).
Osmanlıların Musul'da kazandığı bu zaferler İstanbul'da Saray ve Tophane toplarının da salvo atışlarıyla şenliklerle kutlandı.
Musul önünde yenilgiye uğrayan Nadir Şah ise bir sonraki sefer mevsiminde (1744) Kars'ı ele geçirmeyi hedefledi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "I. Mahmud-Nadir Şah Mektuplaşmaları", Devlet Arşivleri-Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın Nu: 136, İstanbul (2014), s.130
- ^ "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.15, s.36
- ^ "18. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı-İran Siyasi İlişkileri (1703-1747)", İlker Külbilge, Ege Üniversitesi, İzmir (2010), s.252
- ^ "Osmanlı İmparatorluğu’nda Merkez ile Taşradaki Güç Sahipleri Arasındaki İlişkiler: Bir Tarih Yazımı Çözümlemesi", Dina Rizkh Khoury, "Türkiye Tarihi 1603-1833-Geç Osmanlı İmparatorluğu", Suraiya Faroqhi (ed.), Kitap Yayınevi, İstanbul (2011), s.74-75.
- ^ a b "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.15, s.55
- ^ "Arap Eyaletleri (XVI-XVIII. Yüzyıllar)", André Raymond, "Osmanlı İmparatorluğu Tarihi Osmanlı Devletinin Doğuşundan XVIII. Yüzyıl Sonuna", Robert Mantran (ed.), Adam Yayınları, İstanbul (1992),s.475.
- ^ "Mosul and Mosuli Historians in Jalili Era (1826-1834)", Percy Kemp, Oxford University (1979), s.312
- ^ "Avşarlı Nadir Şah ve Döneminde Osmanlı-İran Mücadeleleri", Abdurrahman Ateş, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta (2001), s.100
- ^ "The Siege of Mosul and Ottoman-Persian Relations 1718-1743", Robert W. Olson, Indiana University, Bloomington (1975), s.174-176
- ^ "Jalili Houshold in Ottoman Mosul (1726-1834)", Ayşen Ay, Fatih Üniversitesi, İstanbul (2013), s.62
- ^ "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.15, s.56
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Musul Kusatmasi 1742 1746 Osmanli Iran Savasi nda evre Musul Kusatmasi1742 1746 Osmanli Iran SavasiMusul KalesiTarih13 Eylul 23 Ekim 1743BolgeMusul IrakSonucKesin Osmanli zaferiCografi DegisikliklerOsmanlilar isgal altindaki Kerkuk ve Erbil i geri aldiTaraflarOsmanli DevletiAfsar HanedaniKomutanlar ve liderlerAbdulcelilzade Huseyin PasaNadir SahGucler10 15 00070 100 000 390 topKayiplarNispeten hafif30 000 olu yarali ve esir Nadir Sah komutasindaki Iran ordusu Osmanli Imparatorlugu na ait Musul kalesini 13 Eylul 23 Ekim 1743 tarihlerinde kusattiysa da Musul Valisi Abdulcelilzade Huseyin Pasa komutasindaki Osmanli garnizonunun direnisi karsisinda yenilerek geri cekildi Kusatma oncesiIran daki Afsar Hanedaninin kurucusu Nadir Sah in Caferiligin taninarak dort sunni fikih mezhebine ilave edilmesi ve Kabe de Caferilik icin de bir sutun insa edilmesi tekliflerinin Osmanli Imparatorlugu tarafindan reddedilmesi uzerine Nadir Sah bu defa sozkonusu tekliflerden vazgecerek bunun yerine eski Safevi topraklari olan Irak ve Azerbaycan dan birinin Iran a terkini talep etti Bu teklifin de reddedilmesi 1742 sonu uzerine Osmanli Imparatorlugu na savas ilan etti ve Irak a saldirdi 5 Agustos 1743 te Kerkuk onlerine ulasan Nadir Sah komutasindaki Iran ordusu 12 Agustos 1743 te burayi isgal ettikten sonra 13 Eylul 1743 te Musul onlerine ulasti ve 26 Eylul 1743 te sehri kusatti Kerkuk un kaybi uzerine Osmanli Padisahi I Mahmud halkin hosnutsuzluguna da son vermek icin Sadrazam Hekimoglu Ali Pasa yi 20 Eylul 1743 te azletti KusatmaMusul kalesindeki Bastabya nin gunumuzdeki yikintilariNadir Sah Osmanli baskenti esasen Nadir Sah in 1733 teki gibi bolgenin merkezi Bagdat a saldiracagini hesapliyordu Dolayisiyla Bagdat ta daha buyuk bir askeri garnizon tutuyordu Nadir Sah komutasindaki Iran ordusu Musul sehrini ve cevresindeki koyler Hristiyan yerlesimlerini ve manastirlarini buyuk yikima ugratti Iran ordusunun bolgedeki hasadi da yakmasi Bagdat ta da ciddi bir kitliga yolacti Musul onlerine gelen Nadir Sah Iran reisululemasi imzasiyla Musul muftusune gonderdigi mektubunda kan dokulmeden sehrin teslimini istedi Bu durum karsisinda Abdulcelilzade Huseyin Pasa halki Ulu Cami ye toplayarak tehlikeyi anlatinca halk galeyana gelerek sehri Iran saldirisina karsi korumaya karar verdi Nadir Sah a gonderilen cevabi mektupla teslim olma teklifinin reddedildigi bildirildi Bu sirada Huseyin Pasa kardesi Abdulfettah ve ogullari Murad ve Mehmed Emin Beyler ile Musul Muhafizi Kazikci Huseyin Pasa yogun bir hazirlik icine girerek surlari tamir ettirdiler ve hendekler kazdirdilar Iran ordusu Musul kalesine bir saat mesafedeki ya ulasinca 16 Eylul Huseyin Pasa oglu Abdulfettah Bey komutasinda bir kesif birligi gonderdi Bu birlikler Iran ordusunun ne kadar kalabalik oldugunu kaleye bildirdi Yarimca da bes gun kalan Iran ordusu bu surede Dicle uzerine kurulan kopruden nehrin sag yakasina gecti 21 Eylul ve kazdigi metrislere yerleserek kaleyi batidan kusatti 23 Eylul 160 top ve 230 havan topundan olusan 14 bataryadan topcu atesi 28 Eylul de basladi ve ozellikle Bastabya mevkiine yogunlasti Bunun uzerine Abdulcelilzade Huseyin Pasa Bastabya ya gelerek komutayi bizzat devralmasindan Nadir Sah da bu mevkinin Osmanli savunmasinin merkezi oldugunu anladi ve topcu atesnin buradaki tahkimata yogunlastirdi Bununla birlikte yogun bombardiman sonucu surlarin cokmemesi nedeniyle Iran ordusu lagim faaliyetine basladiysa da patlatilan 14 lagim da Iranli askerlerin hayatlarina maloldu Bunun uzerine Nadir Sah bombardiman ve lagim faaliyetlerini durdurarak hazirlattigi binlerce merdiven yardimiyla kale surlarina tirmanilarak taarruzu denediyse de Abdulcelilzade Huseyin Pasa ve nin kusatma baslamadan kazdirdiklari hendekler hucumcularin hizini kesti Iran ordusu en buyuk kayiplara bu stratejiyle icra ettigi 4 Ekim tarihli genel hucumda ugradi Nitekim Berat Kandili gecesi savunmacilari gafil avlamak maksadiyla baslatilan hucumda Nadir Sah hazirlattigi lagimlari patlatip ayni anda 1 700 merdivenle ordusunu kaleye hucum ettirdiyse de hucum sirasinda ruzgarin yon degistirerek Iran askerlerine dogru esmesi sonucunda patlatilan lagimlarin alevleri kale duvarlarina dayali merdivenlerden kaleye girmeye calisan birkac bin Iran askerinin yanmasina sebep oldu Buna Musul Valisi Abdulcelilzade Huseyin Pasa ve Musul Kalesi Muhafizi Kazikci Huseyin Pasa nin komutasindaki Osmanli muhafizlarinin siddetli direnisi de eklenince 4 500 5 000 Iran askeri oldu Iran ordusu kusatma boyunca ise yedisi genel mahiyette olmak uzere kaleye 12 taarruz yapti ve yaklasik 30 000 askerlik zayiata ugradi Bu genel taarruzlarin da agir kayiplarla basarisizliga ugramasi sonucunda Nadir Sah kaleye bir elci gonderdi Elci Osmanli garnizonunun kaleyi savunmaya devam edecegi yanitini aldigi gibi Iran ordusunun gunlerce suren bombardimanindan kale icinin hic zarar gormedigi ve Musul halkinin moralinin yuksek oldugu bilgisini de Nadir Sah a ulastirdi Nadir Sah Abdulcelilzade Huseyin Pasa ya ateskes teklifiyle birlikte iki elci gondermesini istedi Huseyin Pasa nin gonderdigi elciler Safii muftusu Ali Gulami ve Musul ilerigelenlerinden Kara Mustafa Bey e Nadir Sah mutareke kosullarini sundu Esir teatisini iceren mutareke sonucunda Nadir Sah 23 Ekim 1743 te tum ordusuyla Musul onlerinden cekildi Kusatma sonrasiNadir Sah in Iran ordusunun Musul onlerinde ugradigi buyuk yenilgi sonrasinda cekilme karari aldigi donemde Osmanli Imparatorlugu nun Iran tahti icin destekledigi Safi Mirza nin Erzurum Kars uzerinden Iran a yurudugu haberini de almisti 20 Ekim Nadir Sah ucuncu darbeyi ise geri cekilirken aldi Ricat yuruyusu sirasinda nda Bagdat Beylerbeyi Eyyubizade Ahmed Pasa komutasindaki Osmanli eyalet ordusunun hucumuna ugrayan Iran ordusu bir yenilgi daha aldi 25 Ekim Osmanlilarin Musul da kazandigi bu zaferler Istanbul da Saray ve Tophane toplarinin da salvo atislariyla senliklerle kutlandi Musul onunde yenilgiye ugrayan Nadir Sah ise bir sonraki sefer mevsiminde 1744 Kars i ele gecirmeyi hedefledi Ayrica bakinizKars Kusatmasi 1744 Kaynakca I Mahmud Nadir Sah Mektuplasmalari Devlet Arsivleri Osmanli Arsivi Daire Baskanligi Yayin Nu 136 Istanbul 2014 s 130 Buyuk Osmanli Tarihi Joseph von Hammer c 15 s 36 18 Yuzyilin Ilk Yarisinda Osmanli Iran Siyasi Iliskileri 1703 1747 Ilker Kulbilge Ege Universitesi Izmir 2010 s 252 Osmanli Imparatorlugu nda Merkez ile Tasradaki Guc Sahipleri Arasindaki Iliskiler Bir Tarih Yazimi Cozumlemesi Dina Rizkh Khoury Turkiye Tarihi 1603 1833 Gec Osmanli Imparatorlugu Suraiya Faroqhi ed Kitap Yayinevi Istanbul 2011 s 74 75 a b Buyuk Osmanli Tarihi Joseph von Hammer c 15 s 55 Arap Eyaletleri XVI XVIII Yuzyillar Andre Raymond Osmanli Imparatorlugu Tarihi Osmanli Devletinin Dogusundan XVIII Yuzyil Sonuna Robert Mantran ed Adam Yayinlari Istanbul 1992 s 475 Mosul and Mosuli Historians in Jalili Era 1826 1834 Percy Kemp Oxford University 1979 s 312 Avsarli Nadir Sah ve Doneminde Osmanli Iran Mucadeleleri Abdurrahman Ates Suleyman Demirel Universitesi Isparta 2001 s 100 The Siege of Mosul and Ottoman Persian Relations 1718 1743 Robert W Olson Indiana University Bloomington 1975 s 174 176 Jalili Houshold in Ottoman Mosul 1726 1834 Aysen Ay Fatih Universitesi Istanbul 2013 s 62 Buyuk Osmanli Tarihi Joseph von Hammer c 15 s 56