Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nesâyihü’l-Vüzerâ ve’l-Ümerâ ya da Hüseyin Ragıp Uğural'ın adlandırmasıyla Devlet Adamına Öğütler,III. Ahmed döneminde yaşamış Defterdar Sarı Mehmed Paşa'nın dokuz bölümden oluşan ve nasihatname türünde sayılabilecek eseri. İsim konusunda farklı telifleri bulunan fakat yaygın olarak "Nesâyihü’l-Vüzerâ ve’l-Ümerâ" şeklinde bilinen bu eser Koçi Bey Risalesi ve Lütfi Paşa’nın Asafnâmesi gibi Osmanlı devlet teşkilatının bozulması üzerine yazılan ve birtakım çözüm önerilerinde bulunan bir eserdir. Dönem koşulları, bozulan siyasi düzen, Osmanlı modernleşmesinin geçirdiği zihniyet evrimleri ve devlet yöneticilerinin entelektüel zekâlarını göstermesi bakımından Türkiye'de çağdaş düşünce tarihi alanında önemli bir kaynaktır. İçeriği sadrazamın ahlak ve davranış biçimleri, rüşvetin zararları, yeniçeri ocağının, bazı memurlukların, makam sahibi kişilerin ve halkın anlık durumu üzerinedir. Ordinaryüs profesör Hilmi Ziya Ülken bu eseri ekonomik ve siyasi bir tenkit ürünü olarak görerek çağdaşı Thomas More'un Ütopya'sı ile olan karşıtlığına dikkat çekmektedir.
Arka planı ve içeriği
Osmanlılar yükselme dönemindeki etkinliklerini 16. yüzyılın son çeyreği ile kaybetmeye başladı. Bu dönemde Batının bilim ve teknik alandaki gelişmeleri sıkı bir şekilde takip edilemedi. Bu dönemlerde devlet ve toplum düzenindeki bozulmalar hükümdarların da dikkatini çekmekteydi. Bu bozulma veya çözülme durumu hakkında fikir üreten devlet yöneticileri, içinde bulundukları durumu kendilerince bir değerlendirmeye tabi tutup çözüm önerilerinde bulundular. Çözülmenin en başında gelen kurum ise Yeniçeri ocağıydı. Yeniçeri ocağı "ocak devlet içindir" anlayışını terk etmeye başlayarak gerileme sürecine girdi ve kuruluş ideolojisinden ayrılmaya başladı. Bununla beraber nicelikleri artarken nitelikleri zayıflıyordu. Siyasi ve askeri düzenin teminatı olarak görülen Yeniçeriler süreç içerisinde başıboşluğun ve karmaşalığın en büyük nedeni haline geldi. Hem ordunun hem de toplumsal düzenin çözülmeye başladığını gören yönetici üst sınıfı ve aydın kesimi 17. yüzyılda kuruluşu Kanun-ı Kadim'de bularak gelenekçi çözümler üretti. Bu düşünce ile hareket eden kişilerden birisi de Defterdar Sarı Mehmed Paşa'ydı. Mehmed Paşa yaşadığı dönemi iyi analiz ederek çözüm önerileri sundu ve 17. yüzyılın sonu ile 18. yüzyılın başına tekabül eden bir süre zarfında çözüm önerileri Kanun-ı Kadım'den üretti.
İçeriği
Eser Defterdar Sarı Mehmed Paşa tarafından muhtemelen 1714-1717 yılları arasında bir tarihte yazılmış ve bir mukaddime, dokuz bölüm ve iki zeylden oluşturulmuştur. Bilinen diğer bir adı ise Kitâb-ı Güldeste'dir. Yazarı Mehmet Paşa toplamda yedi defa defterdarlık görevine getirilmiş tecrübeli bir devlet yöneticisidir. Eserini yazma amacını mukaddime kısmında açıklamıştır. Genel olarak sadrazamın ahlak ve davranış şekilleri, yeniçeri ocağının durumu, halkın durumu, halka eziyetin sonuçları, rüşvet, ikiyüzlülük, cimrilik, cömertlik, hırs, tamah, gıybet, bid’at-ı hasene ve bid’at-ı seyyie ve tımar tevcihi, zeamet ve tımar meslekleri gibi konular üzerine durmuştur. Mehmed Paşa eserini hazırlarken Lütfi Paşa'nın Asafnâme'sinden de yaralanmıştır.
Mehmed Paşa İmparatorluktaki gerilemeyi çevresindeki bozukluklar aracılığıyla fark etti ve bunu eleştirdi. Bu eleştirilerini öne sürerken eski ve parlak günleri düşünerek Kanuni Sultan Süleyman dönemiyle karşılaştırmalar yaptı. Aslında sistemden çok sistemin işleyişinden rahatsızdı. Risalesinin ise makam sahibi kişilerce okunmayacağı kanısındaydı fakat eserini kamuya hizmet amacıyla yayımladı. Böylelikle Osmanlı İmparatorluğu devlet yapısı hakkındaki güncel bilgiler günümüze kadar ulaştı. Eseri ile yaşadığı dönem hakkında önemli bilgiler aktaran Mehmed Paşa, döneminin mali ve siyasi olaylarına eleştirel bir üslupla yaklaşarak yeniçeri ocağını “Der-beyân-ı Keyfiyyet-i Ocağ-ı Bektâşîyye” başlığı ile anlattı. Yeniçeri ağalarının ve kul kethüdalarının güvenilir, disiplinli, savaş tecrübesi olan, hayırsever ve becerikli insanlardan seçilmesi gerektiğini dillendirdi. Ocaktaki bozulmaların sosyal, psikolojik ve ekonomik sonuçlarını açık bir şekilde ortaya koydu. İmparatorluktaki suistimallerin nasıl yapıldığını ortaya çıkarıp düzeltilmesi için çözüm önerilerinde bulundu. Düşündüğü standart düzen ise diğer risaleciler gibi gelenekçi çözümlerle ve Kanun-ı Kadim'e dönüş ileydi.
Kaynakça
- ^ Esen, Bülent Nuri. "Devlet Adamına Öğütler" (PDF). Ankara Üniversitesi. 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 23 Şubat 2017.
- ^ Kayra, Cahit. (1970). “Defterdar Sarı Mehmet Paşa’nın Dramı”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 3., Sayı: 2., Ankara: 116-124.
- ^ Esen, Bülent Nuri. (1969). “Devlet Adamlarına Öğütler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 26., Sayı: 3., Ankara: 347-348.
- ^ Ülken, Hilmi Ziya. Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi (1 bas.). İstanbul, Mayıs 2013: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. s. 13. ISBN .
- ^ a b Gümüş, Musa. . Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi. s. 178. 23 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2017.
- ^ Karagöz, Mehmet. (PDF). Ankara Üniversitesi. 16 Aralık 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2017.
- ^ Öz, Mehmet (2005). Kanun-ı Kadimin Peşinde Osmanlı'da "Çözülme" ve Gelenekçi Yorumcuları (2 bas.). Dergah Yayınları. ISBN
|isbn=değerini kontrol edin: checksum (). - ^ Savaş, Ali İbrahim. (1999)“Layiha Geleneği İçinde XVIII. Yüzyıl Osmanlı Islahat Projelerindeki Tespit ve Teklifler” Bilig Türk Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı: 9: 87-112
- ^ Wright, Livingston Walter (1935). Ottoman Statecraft; The Book Of Counsel For Vezirs And Governors (Naṣāʾiḥ ül Vüzera Veʾl ümera) Of Sarı Meḥmed Pasha, The Defterdār (Oxford Üniversitesi bas.). Londra.
- ^ Çamalan, Ahmet. (2006). Osmanlı Siyasetnamelerine Göre Sonun Başlangıcı Sebepler ve Çözüm Önerileri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- ^ Sarı Mehmed Paşa; Abdülkadir Özcan (1995). Zübde-i vekayiât : tahlil ve metin : (1066 - 1116/1656 - 1704). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN .
- ^ Gökçe, Özcan. (PDF). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi. 24 Şubat 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2017.
- ^ . Defterdar Dijital. 24 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2017.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nesayihu l Vuzera ve l Umera ya da Huseyin Ragip Ugural in adlandirmasiyla Devlet Adamina Ogutler III Ahmed doneminde yasamis Defterdar Sari Mehmed Pasa nin dokuz bolumden olusan ve nasihatname turunde sayilabilecek eseri Isim konusunda farkli telifleri bulunan fakat yaygin olarak Nesayihu l Vuzera ve l Umera seklinde bilinen bu eser Koci Bey Risalesi ve Lutfi Pasa nin Asafnamesi gibi Osmanli devlet teskilatinin bozulmasi uzerine yazilan ve birtakim cozum onerilerinde bulunan bir eserdir Donem kosullari bozulan siyasi duzen Osmanli modernlesmesinin gecirdigi zihniyet evrimleri ve devlet yoneticilerinin entelektuel zekalarini gostermesi bakimindan Turkiye de cagdas dusunce tarihi alaninda onemli bir kaynaktir Icerigi sadrazamin ahlak ve davranis bicimleri rusvetin zararlari yeniceri ocaginin bazi memurluklarin makam sahibi kisilerin ve halkin anlik durumu uzerinedir Ordinaryus profesor Hilmi Ziya Ulken bu eseri ekonomik ve siyasi bir tenkit urunu olarak gorerek cagdasi Thomas More un Utopya si ile olan karsitligina dikkat cekmektedir Arka plani ve icerigiOsmanlilar yukselme donemindeki etkinliklerini 16 yuzyilin son ceyregi ile kaybetmeye basladi Bu donemde Batinin bilim ve teknik alandaki gelismeleri siki bir sekilde takip edilemedi Bu donemlerde devlet ve toplum duzenindeki bozulmalar hukumdarlarin da dikkatini cekmekteydi Bu bozulma veya cozulme durumu hakkinda fikir ureten devlet yoneticileri icinde bulunduklari durumu kendilerince bir degerlendirmeye tabi tutup cozum onerilerinde bulundular Cozulmenin en basinda gelen kurum ise Yeniceri ocagiydi Yeniceri ocagi ocak devlet icindir anlayisini terk etmeye baslayarak gerileme surecine girdi ve kurulus ideolojisinden ayrilmaya basladi Bununla beraber nicelikleri artarken nitelikleri zayifliyordu Siyasi ve askeri duzenin teminati olarak gorulen Yeniceriler surec icerisinde basiboslugun ve karmasaligin en buyuk nedeni haline geldi Hem ordunun hem de toplumsal duzenin cozulmeye basladigini goren yonetici ust sinifi ve aydin kesimi 17 yuzyilda kurulusu Kanun i Kadim de bularak gelenekci cozumler uretti Bu dusunce ile hareket eden kisilerden birisi de Defterdar Sari Mehmed Pasa ydi Mehmed Pasa yasadigi donemi iyi analiz ederek cozum onerileri sundu ve 17 yuzyilin sonu ile 18 yuzyilin basina tekabul eden bir sure zarfinda cozum onerileri Kanun i Kadim den uretti Icerigi Eser Defterdar Sari Mehmed Pasa tarafindan muhtemelen 1714 1717 yillari arasinda bir tarihte yazilmis ve bir mukaddime dokuz bolum ve iki zeylden olusturulmustur Bilinen diger bir adi ise Kitab i Guldeste dir Yazari Mehmet Pasa toplamda yedi defa defterdarlik gorevine getirilmis tecrubeli bir devlet yoneticisidir Eserini yazma amacini mukaddime kisminda aciklamistir Genel olarak sadrazamin ahlak ve davranis sekilleri yeniceri ocaginin durumu halkin durumu halka eziyetin sonuclari rusvet ikiyuzluluk cimrilik comertlik hirs tamah giybet bid at i hasene ve bid at i seyyie ve timar tevcihi zeamet ve timar meslekleri gibi konular uzerine durmustur Mehmed Pasa eserini hazirlarken Lutfi Pasa nin Asafname sinden de yaralanmistir Mehmed Pasa Imparatorluktaki gerilemeyi cevresindeki bozukluklar araciligiyla fark etti ve bunu elestirdi Bu elestirilerini one surerken eski ve parlak gunleri dusunerek Kanuni Sultan Suleyman donemiyle karsilastirmalar yapti Aslinda sistemden cok sistemin isleyisinden rahatsizdi Risalesinin ise makam sahibi kisilerce okunmayacagi kanisindaydi fakat eserini kamuya hizmet amaciyla yayimladi Boylelikle Osmanli Imparatorlugu devlet yapisi hakkindaki guncel bilgiler gunumuze kadar ulasti Eseri ile yasadigi donem hakkinda onemli bilgiler aktaran Mehmed Pasa doneminin mali ve siyasi olaylarina elestirel bir uslupla yaklasarak yeniceri ocagini Der beyan i Keyfiyyet i Ocag i Bektasiyye basligi ile anlatti Yeniceri agalarinin ve kul kethudalarinin guvenilir disiplinli savas tecrubesi olan hayirsever ve becerikli insanlardan secilmesi gerektigini dillendirdi Ocaktaki bozulmalarin sosyal psikolojik ve ekonomik sonuclarini acik bir sekilde ortaya koydu Imparatorluktaki suistimallerin nasil yapildigini ortaya cikarip duzeltilmesi icin cozum onerilerinde bulundu Dusundugu standart duzen ise diger risaleciler gibi gelenekci cozumlerle ve Kanun i Kadim e donus ileydi Kaynakca Esen Bulent Nuri Devlet Adamina Ogutler PDF Ankara Universitesi 2 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 23 Subat 2017 Kayra Cahit 1970 Defterdar Sari Mehmet Pasa nin Drami Amme Idaresi Dergisi Cilt 3 Sayi 2 Ankara 116 124 Esen Bulent Nuri 1969 Devlet Adamlarina Ogutler Ankara Universitesi Hukuk Fakultesi Dergisi Cilt 26 Sayi 3 Ankara 347 348 Ulken Hilmi Ziya Turkiye de Cagdas Dusunce Tarihi 1 bas Istanbul Mayis 2013 Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari s 13 ISBN 9786053608561 a b Gumus Musa Turk Kulturu ve Haci Bektas Veli Arastirma Dergisi s 178 23 Subat 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Subat 2017 Karagoz Mehmet PDF Ankara Universitesi 16 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 23 Subat 2017 Oz Mehmet 2005 Kanun i Kadimin Pesinde Osmanli da Cozulme ve Gelenekci Yorumculari 2 bas Dergah Yayinlari ISBN 9759953898 isbn degerini kontrol edin checksum yardim Savas Ali Ibrahim 1999 Layiha Gelenegi Icinde XVIII Yuzyil Osmanli Islahat Projelerindeki Tespit ve Teklifler Bilig Turk Dunyasi Sosyal Arastirmalar Dergisi Sayi 9 87 112 Wright Livingston Walter 1935 Ottoman Statecraft The Book Of Counsel For Vezirs And Governors Naṣaʾiḥ ul Vuzera Veʾl umera Of Sari Meḥmed Pasha The Defterdar Oxford Universitesi bas Londra Camalan Ahmet 2006 Osmanli Siyasetnamelerine Gore Sonun Baslangici Sebepler ve Cozum Onerileri Yayinlanmamis Yuksek Lisans Tezi Ankara Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Sari Mehmed Pasa Abdulkadir Ozcan 1995 Zubde i vekayiat tahlil ve metin 1066 1116 1656 1704 Ankara Turk Tarih Kurumu Basimevi ISBN 9789751607034 Gokce Ozcan PDF Nevsehir Haci Bektas Veli Universitesi 24 Subat 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 23 Subat 2017 Defterdar Dijital 24 Subat 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Subat 2017