Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Norrbotten ili (İsveççe: Norrbottens län), İsveç'in en kuzeyinde yer alan ve bölgeleri üzerinde kurulu olan bir ildir. İlin tek komşusu Västerbotten ili olup, ilin doğusunda ayrıca Botni Körfezi kıyıları yer almaktadır. İl ayrıca Norveç ve Finlandiya ile de komşu olup Finlandiya ile komşu olan en tek İsveç ilidir. İlin yönetim merkezi Luleå'dur.
| Norrbotten | |
|---|---|
Norrbottens län | |
 | |
 Bayrak  Arma | |
 | |
| Ülke |  İsveç |
| Bölge | |
| Kuruluş | 1810 |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 98.244,8 km² |
| Nüfus (2017) | |
| • Toplam | 251,080 |
| • Yoğunluk | 2,6/km² |
| Zaman dilimi | (OAS) |
| • Yaz (YSU) | (OAYS) |
Resmî site lansstyrelsen.se/norrbotten | |
Bölge
Coğrafi olarak, Norrbotten ili, tamamı üzerine ve üçte ikisi üzerine kuruludur.
Coğrafya
Norrbotten ili, yüzölçümü olarak İsveç topraklarının dörtte birinden biraz daha az alan kaplar. Böylece İsveç'in en büyük ili olan Norrbotten ili, buna karşılık seyrek bir nüfusa sahiptir. Bu seyreklik özellikle Lapland bölgesinin iç kısımlarında belirgin olarak görülür.
İklim koşulları oldukça sert olup, tipik bir sert karasal iklimdir. Yine de yaz aylarında görülen iki-üç aylık güneş, kimi tarım ürünlerinin yetişmesine izin verir. Bu tarım ürünlerinin arasında tahıl yer alır. Ayrıca il sınırları içinde patates ve şalgam da önemli birer tarımsal üründür. Ancak tüm bunlardan daha fazla paya sahip olan çim ekimi, hayvancılıkta yem olarak kullanılmaktadır.
İl içinde Torne, Lule, Kalix, Pite, , Ume, , , ve gibi nehirler yer alır.
Nüfus
İldeki nüfus son özellikle son yüzyılda bir artış gösterdi. 2002 yılı nüfus sayımlarına göre il içinde 250,000'den fazla kişi yaşamaktadır. 1912 yılında bu sayı 166,641, 1892 yılında ise bu sayı 110,000 kadardı. Özellikle 1960'lardan beri iç bölgelerin nüfusu ivmeyle artmaya devam etmektedir.
Tarih
Orta Çağ'da Norrbotten bölgesinin bir terra nullius (nüfussuz bölge) olduğu düşünülmektedir. Alan, bu dönemlerde son derece seyrek bir biçimde Samiler ve Kvenler gibi Fin kökenli halklar tarafından yerleşilmiş durumdaydı. Orta Çağ'dan itibaren bölgeyi ele geçirmeye ve burayı Hıristiyanlaştırmaya çalıştı. Ancak günümüzde halen bu bölgede yerel Fin kavimleri bulunmakta olup, geleneklerini sürdürmektedir.
1809 yılındaki sırasında Västerbotten ilinin parçası olan bölge, büyük tarafı İsveç'in olmak üzere Finlandiya ile paylaştırıldı. 1810 yılında il kendi başına bir il konumuna alındı. Bugün halen bu bölgenin adı söylendiğinde Finlandiya'daki bazı topraklar da kastedilir.
Her ne kadar bu ildeki odun, hidroelektrik enerjisi ve mineraller, İsveç'in sanayileşmesine katkı sağladıysa da, Norrbotten sürekli olarak ülkenin güney yarısından geri kaldı. İşsizliğin yoğun olduğu ilde günümüz gençlerinin çoğunluğu ülkenin güneyine yerleşmeyi planlamaktadır.
Kültür
Norrbotten ilindeki kültür, İsveç'in geri kalan taraflarından oldukça farklı özelliklere sahiptir. Yörede Sami ve çeşitli Fin kavimlerinin kültürel etkisine rastlanır. Ayrıca yörede hem Fin dillerinin hem de İskandinav dillerinin eski lehçe örneklerine rastlanır ve birtakım insan tarafından anadil olarak konuşulur. İldeki insanların büyük kısmı kendilerini İsveçli olarak değil Norrbottenli olarak tanımlarlar.
İlin deniz kıyılarında Luleå ve Piteå kentleri yer alır. Luleå'nun eski kent merkezi olan ve günümüzdeki merkezin 10 km kuzeyinde yer alan Gammelstad, UNESCO'nun Dünya Mirası listesinde yer alır.
Sami, Meänkieli ve Fince birçok belediyede resmi olarak işlem görür. Ayrıca Arjeplog, Gällivare, Jokkmokk ve Kiruna belediyelerinde Sami dili, azınlık dili olarak resmiyet kazanmıştır. Yine Gällivare, Haparanda, Kiruna, Pajala ve Övertorneå belediyelerinde de Fince resmi azınlık dilidir.
Yönetim
İlin bir yönetim kurulu bulunmaktadır. Bu kurul, İsveç yönetimine bağlı olup, yöresel anlamda sağlık, eğitim, güvenlik ve ulaşım gibi konularda yöre ihtiyaçlarını karşılamaktadır. İl, vali tarafından yönetilmektedir. İl meclisinin adı Norrbottens Läns Landsting şeklindedir.
Alt belediyeler
Aşağıda ildeki belediyeler nüfuslarıyla beraber yer almaktadır:
- :
- :
- Kiruna belediyesi – 23,500
- Gällivare belediyesi – 19,500
- Jokkmokk belediyesi – 5,500
- Arjeplog belediyesi – 3,200
- Arvidsjaur belediyesi – 7,000
Dış bağlantılar
- Norrbotten İl Yönetim Kurulu24 Eylül 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Norrbotten İl Meclisi 15 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Bölgesel Norrbotten Birliği
Kaynakça
- ^ . . 8 Kasım 2017. 16 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2017.
- ^ article Norrbottens län 13 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . from Nordisk familjebok (1912).
Coğrafi konumu
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Norrbotten ili Isvecce Norrbottens lan Isvec in en kuzeyinde yer alan ve bolgeleri uzerinde kurulu olan bir ildir Ilin tek komsusu Vasterbotten ili olup ilin dogusunda ayrica Botni Korfezi kiyilari yer almaktadir Il ayrica Norvec ve Finlandiya ile de komsu olup Finlandiya ile komsu olan en tek Isvec ilidir Ilin yonetim merkezi Lulea dur NorrbottenIlNorrbottens lanBayrakArmaUlkeIsvecBolgeKurulus1810Yuzolcumu Toplam98 244 8 km Nufus 2017 Toplam251 080 Yogunluk2 6 km Zaman dilimiUTC 01 00 OAS Yaz YSU UTC 02 00 OAYS Resmi site lansstyrelsen se norrbottenBolgeCografi olarak Norrbotten ili tamami uzerine ve ucte ikisi uzerine kuruludur CografyaNorrbotten ili yuzolcumu olarak Isvec topraklarinin dortte birinden biraz daha az alan kaplar Boylece Isvec in en buyuk ili olan Norrbotten ili buna karsilik seyrek bir nufusa sahiptir Bu seyreklik ozellikle Lapland bolgesinin ic kisimlarinda belirgin olarak gorulur Iklim kosullari oldukca sert olup tipik bir sert karasal iklimdir Yine de yaz aylarinda gorulen iki uc aylik gunes kimi tarim urunlerinin yetismesine izin verir Bu tarim urunlerinin arasinda tahil yer alir Ayrica il sinirlari icinde patates ve salgam da onemli birer tarimsal urundur Ancak tum bunlardan daha fazla paya sahip olan cim ekimi hayvancilikta yem olarak kullanilmaktadir Il icinde Torne Lule Kalix Pite Ume ve gibi nehirler yer alir NufusIldeki nufus son ozellikle son yuzyilda bir artis gosterdi 2002 yili nufus sayimlarina gore il icinde 250 000 den fazla kisi yasamaktadir 1912 yilinda bu sayi 166 641 1892 yilinda ise bu sayi 110 000 kadardi Ozellikle 1960 lardan beri ic bolgelerin nufusu ivmeyle artmaya devam etmektedir TarihOrta Cag da Norrbotten bolgesinin bir terra nullius nufussuz bolge oldugu dusunulmektedir Alan bu donemlerde son derece seyrek bir bicimde Samiler ve Kvenler gibi Fin kokenli halklar tarafindan yerlesilmis durumdaydi Orta Cag dan itibaren bolgeyi ele gecirmeye ve burayi Hiristiyanlastirmaya calisti Ancak gunumuzde halen bu bolgede yerel Fin kavimleri bulunmakta olup geleneklerini surdurmektedir 1809 yilindaki sirasinda Vasterbotten ilinin parcasi olan bolge buyuk tarafi Isvec in olmak uzere Finlandiya ile paylastirildi 1810 yilinda il kendi basina bir il konumuna alindi Bugun halen bu bolgenin adi soylendiginde Finlandiya daki bazi topraklar da kastedilir Her ne kadar bu ildeki odun hidroelektrik enerjisi ve mineraller Isvec in sanayilesmesine katki sagladiysa da Norrbotten surekli olarak ulkenin guney yarisindan geri kaldi Issizligin yogun oldugu ilde gunumuz genclerinin cogunlugu ulkenin guneyine yerlesmeyi planlamaktadir KulturNorrbotten ilindeki kultur Isvec in geri kalan taraflarindan oldukca farkli ozelliklere sahiptir Yorede Sami ve cesitli Fin kavimlerinin kulturel etkisine rastlanir Ayrica yorede hem Fin dillerinin hem de Iskandinav dillerinin eski lehce orneklerine rastlanir ve birtakim insan tarafindan anadil olarak konusulur Ildeki insanlarin buyuk kismi kendilerini Isvecli olarak degil Norrbottenli olarak tanimlarlar Ilin deniz kiyilarinda Lulea ve Pitea kentleri yer alir Lulea nun eski kent merkezi olan ve gunumuzdeki merkezin 10 km kuzeyinde yer alan Gammelstad UNESCO nun Dunya Mirasi listesinde yer alir Sami Meankieli ve Fince bircok belediyede resmi olarak islem gorur Ayrica Arjeplog Gallivare Jokkmokk ve Kiruna belediyelerinde Sami dili azinlik dili olarak resmiyet kazanmistir Yine Gallivare Haparanda Kiruna Pajala ve Overtornea belediyelerinde de Fince resmi azinlik dilidir YonetimIlin bir yonetim kurulu bulunmaktadir Bu kurul Isvec yonetimine bagli olup yoresel anlamda saglik egitim guvenlik ve ulasim gibi konularda yore ihtiyaclarini karsilamaktadir Il vali tarafindan yonetilmektedir Il meclisinin adi Norrbottens Lans Landsting seklindedir Alt belediyelerNorrbotten ilinde yer alan belediyeler Asagida ildeki belediyeler nufuslariyla beraber yer almaktadir Pajala belediyesi 7 000 Overtornea belediyesi 5 500 Overkalix belediyesi 4 000 Boden belediyesi 28 000 Kalix belediyesi 17 500 Haparanda belediyesi 10 000 Alvsbyn belediyesi 8 500 Lulea belediyesi 75 500 Pitea belediyesi 40 500 Kiruna belediyesi 23 500 Gallivare belediyesi 19 500 Jokkmokk belediyesi 5 500 Arjeplog belediyesi 3 200 Arvidsjaur belediyesi 7 000Dis baglantilarNorrbotten Il Yonetim Kurulu24 Eylul 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde Norrbotten Il Meclisi 15 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bolgesel Norrbotten BirligiKaynakca 8 Kasim 2017 16 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Kasim 2017 article Norrbottens lan 13 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde from Nordisk familjebok 1912 Cografi konumu